Yüksel Altun
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
yukselaltun0655@gmail.com

İşyeri Az Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşverenlerin İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Görevlendirme Mecburiyeti 1 Temmuz 2016’da Başlıyor

GİRİŞ

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (İSG) 30/06/2012 tarihinde 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 01/01/2013 tarihinde yürürlüğe girmiş ve işverenlere önemli sorumluluklar yüklemiştir. Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlayarak, mevcut sağlık ve güvenlik şartlarını iyileştirmek suretiyle işyerlerinde meydana gelebilecek iş kazası ve meslek hastalıklarını önlemektir. Kanun iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli[1] (Hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Bakanlıkça verilen işyeri hemşireliği belgesine sahip kişileri ifade eder.) görevlendirilmesi yükümlülüğü için geçiş süreci öngörmüştür. Şöyle ki;

50’den fazla çalışanı bulunan tüm işyerlerinde 01/01/2013 tarihinde,

50’den az çalışanı bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde 01/01/2014 tarihinde,  başlamıştır.

50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise bu yükümlülük 01/07/2016 tarihinde başlayacak olup; işverenlerin en geç bu tarih itibariyle işyeri-işyerleri için İSG-KATİP[2] uygulaması üzerinden iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmesi yapmaları gerekmektedir.

I. İŞVERENLERİN YERİNE GETİRMESİ GEREKEN YÜKÜMLÜLÜKLER

İşverenlerin İSG Kanunu ile diğer ilgili mevzuat çerçevesinde; risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak[3], acil durum planı yapmak, çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermek, tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışanlara mesleki eğitim vermek, ilk yardım ve yangın eğitimleri verdirerek sertifikalandırmak, 50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturmak, çalışan temsilcisi[4] atanması/seçilmesi, iş güvenliği malzemelerinin temini ve kullandırılması, onaylı defter tutmak[5], kazan, basınçlı kaplar, elektrikli aletler, jeneratör kontrol ve belgelendirilmelerini yapmak, ortam ölçümlerini yaptırmak (işyerinde bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarının neden olduğu tehlikeler ile ilgili kontrol, ölçüm, muayene, inceleme ve araştırma çalışması yapmak), iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırılması veya ortak sağlık güvenlik birimlerinden hizmet alınması, gibi yükümlülükleri bulunmaktadır.

II. İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRME KRİTERLERİ

1) İşverenin, iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi sertifikası varsa; SGK’nın, İSG-KATİP sistemi üzerinden kendisini ataması mümkündür. (Görevlendirme yapılacak işyerinin “e-Bildirge Yöneticisi”nin SGK kayıtlarında tanımlanmış olması ve bu kişilerin e-devlet şifreleri aracılığıyla http://isgkatip.csgb.gov.tr adresinden İSG-KATİP sistemine giriş yaparak, görevlendirilecek iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimini T.C. Kimlik numaraları vasıtasıyla sistem havuzundan seçmeleri gerekmektedir.) 2) İşyerinde çalışanlar arasında iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi sertifikası bulunanların İSG-KATİP üzerinden görevlendirilmesi mümkündür. Bu durumda işveren ile çalışan arasında bu görevi de kapsayan yeni bir iş sözleşmesi imzalanması gerekmektedir. 3) İşveren iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından yetkilendirilmiş ortak sağlık güvenlik birimlerinden (OSGB)[6] sözleşme yapmak suretiyle satın alabilirler.  

A) İşyerinde İş Güvenliği Uzmanı Görevlendirme Yükümlülüğü

a) İşveren, işyerinde iş güvenliği belgesine sahip bir uzman görevlendirmek zorundadır.
b) İş güvenliği uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilirler[7].
c) Birden fazla iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gereken işyerlerinde, sadece tam süreli olarak görevlendirilen iş güvenliği uzmanının, işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olması yeterlidir.

B) İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Süreleri

İş güvenliği uzmanları: a) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde, çalışan başına ayda en az 10 dakika, (Örneğin bir işyerinin 10 çalışanı varsa, iş güvenliği uzmanı ayda en az 10x10=100 dakika hizmet vermek zorundadır.) b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde, çalışan başına ayda en az 20 dakika, c) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde, çalışan başına ayda en az 40 dakika süre ile görev yaparlar. (30/04/2015 tarih ve 29342 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)

C) İşyeri Hekimi Çalıştırma Süreleri

İşyeri hekimleri: a) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde, çalışan başına ayda en az 5 dakika, (Örneğin bir işyerinin 10 çalışanı varsa, işyeri hekimi ayda en az 10x5=50 dakika hizmet vermek zorundadır.) b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde, çalışan başına ayda en az 10 dakika, c) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde, çalışan başına ayda en az 15 dakika süre ile görev yaparlar. (18/12/2014 tarih ve 29209 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)

III.  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU UYGULAMALARINDA ÖZELLİK ARZ EDEN HALLER

1) İşverenin, işyerinde/işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi görevlendirmesi, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
2) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili tedbirlerin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
3) Çalışanlar, işveren tarafından verilen talimatlara uymak, makine ve teçhizatı doğru şekilde kullanmak zorundadır.
4) Türkiye genelinde 10’dan az çalışanı bulunan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan özel sektör işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedellerinin bir kısmı ÇSGB tarafından sağlanır.
5) İşveren çalışanların kişisel sağlık dosyalarını işten ayrılma tarihinden itibaren en az 15 yıl süreyle saklamak zorundadır.
6) ÇSGB’nin Anadolu Üniversitesi ile imzaladığı protokol uyarınca 10’dan az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde işveren veya işveren vekilleri on-line eğitim programına katılarak sınav sonunda başarılı olmaları halinde işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendileri de yürütebilirler.
7) İşyeri tehlike sınıfının tespitinde, o işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınır. Bir işyerinde birden fazla asıl iş tanımına uyan faaliyetin bulunması halinde, bu işlerden tehlike sınıfı yüksek olan iş, asıl iş olarak belirlenir. Tehlike sınıfının tespitinde ÇSGB ve ilgili merkezleri yetkilidir.
8) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz.
9) Bu kanun kapsamında sağlık raporu işyeri hekiminden alınır. 10’dan az çalışanı olan az tehlikeli işyerlerinde ise aile hekiminden de alınabilir.
10) İşyerinde yetkili sendika bulunması halinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev yaparlar.

SONUÇ

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda 6331 sayılı İSG Kanunu hükümlerinin uygulanması bakımından az tehlikeli sınıfta yer alan işverenlerin;

1) Kendilerine ait iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi sertifikaları varsa,
2) İşyerinde çalışanları arasında iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi sertifikası olan çalışanı varsa, (Bu durumda işveren ile çalışan arasında bu görevi de kapsayan yeni bir iş sözleşmesi imzalanması gerekmektedir.) 01 Temmuz 2016 tarihine kadar İSG-KATİP sistemi üzerinden işyeri bazında atama yapmaları gerekmektedir.
3) Şayet, işverenlerin durumu yukarıda yazılı şartları taşımıyorsa; o zaman Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir OSGB ile en geç 01 Temmuz 2016 tarihi itibariyle sözleşme yaparak iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmeleri ve İSG-KATİP sistemi üzerinden yine işyeri bazında atama yapmaları şarttır.  

Az tehlikeli sınıfta yer alan ve 01 Temmuz 2016 tarihi itibariyle iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverenler, her işyeri için 10 (Hariç) çalışanı bulunması halinde aykırılığın devam ettiği her ay için 6.511.TL., 10-49 arası çalışan için  6.511.TL., 50 ve üzeri çalışan için ise 9.766.TL. idari para cezası ödemek mecburiyetindedirler. (6331 sayılı Kanun 6/1-a ve 26/1-b maddeleri uyarınca)

Ayrıca ÇSGB İş Teftiş Kurulu Başkanlığına bağlı denetim birimleri tarafından yapılacak teftişlerde işverenlerden aşağıdaki belgeleri talep ederler:  Çalışanların işe giriş ve aralıklı sağlık muayene raporları, çalışanların iş sağlığı güvenliği eğitim belgeleri, risk değerlendirme raporu, acil durum planı, tahliye planı, sağlık güvenlik planı, iş sağlığı ve güvenliği talimatları, çalışanların diplomaları, ehliyetleri, sertifikaları, ustalık belgeleri, personel özlük dosyaları, makinaların, tesisatın muayeneleri ve sicil kartları, kimyasal maddelerin malzeme güvenlik bilgi formları, sağlık güvenlik uyarı işaretleri, onaylı defter, iş sağlığı güvenliği kurulu toplantı defteri, iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerinin iş sağlığı ve güvenliği konularında aldıkları eğitimler ve sertifikalar, işyeri sicil gazetesi, işyerinde çalışanların SGK hizmet listeleri, iş kazası sayısı, meslek hastalığı bilgisi ve varsa alt işveren sözleşmeleridir.

İşverenlerin idari para cezaları ile muhatap olmamaları için 01 Temmuz 2016 tarihine kadar iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmesi ile ilgili müeyyideleri zamanında ve usulüne uygun olarak yerine getirmeleri menfaatleri icabıdır.

Yararlanılan Kaynaklar

Resmi Gazete.

Dr. Resul Kurt, Herkes için İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi, İstanbul 2015.

Lütfi İnciroğlu, Sorulu- Cevaplı Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Uygulaması, İstanbul 2014.

 

---

[1] Sadece, 10 ve üzeri çalışanı olan ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirilir. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/16.md./6331 Sayılı Kanun Madde-6)

[2] İSG-KATİP: İş Sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili iş ve işlemlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından kayıt, takip ve izlenmesi amacıyla kullanılan iş sağlığı ve güvenliği kayıt, takip ve izleme programını ifade eder. (20/07/2013 tarih ve 28713 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) 

[3] İşyerindeki elektrik panoları, ısıtma sistemleri, kaygan zeminler, yanıcı maddeler gibi tüm tehlike kaynakları tespit edilmelidir. Örneğin, elektrik panosundan kaynaklanan yangın riski analiz edilerek yangın çıkmaması için hangi tedbirlerin alınması gerektiği araştırılmalıdır. Yangın tüplerinin ilgili yerlere konulması, çalışanlara yangın eğitiminin verilmesi gibi çeşitli önlemler alınmalıdır.

[4] İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, a) 2 ile 50 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 1, b) 51 ile 100 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 2 çalışan temsilcisi görevlendirir. (6331 sayılı Kanun Madde: 20)

[5] Onaylı Defter Nedir? İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopya şeklinde düzenlenmiş her işyeri için tek/ayrı olan defterdir. Onaylı defteri kim onaylar? Onaylı defter işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, Genel Müdürlük veya Noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır. Onaylı defter kimleri ilgilendirmektedir? 6331 sayılı İSG Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini,  bu kanun hükmündeki tüm “İşyeri hekimlerini”, “İş güvenliği uzmanlarını” ve “İşverenleri” ilgilendirmektedir. Onaylı defter ne işe yarar kimler tarafından imzalanır? Onaylı defter yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanır. Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır. Onaylı defterin yükümlülüğü nedir? Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından saklanır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişleri her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır. Ya da İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunmak üzere OSGB’lerce (Ortak Sağlık Güvenlik Birimi) görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından saklanması gereken onaylı defter suretleri, OSGB arşivinde tutulur ve istenmesi halinde denetime yetkili memurlara gösterilir. Kendilerinden talep edilmese dahi, sözleşme süresi sonunda bütün kayıt ve dosyalar OSGB’lerce işverene teslim edilir. Onaylı defter nasıl doldurulur? İşverene bağlı iş yerinde ve eklentilerinde yapılan risk analizleri, ortam ölçümleri, gözetimler, denetlemeler, sağlık problemleri, yapılan faaliyetlere göre ölçümler vb. tespit ve öneriler doğrultusunda işverenin imzasına sunulduğuna dair resmi bir evrak olarak doldurulur. Onaylı defter, işyeri tehlike sınıfına ve çalışan sayısına bakılmaksızın tüm işyerleri için şarttır. (27/11/2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)

[6] Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi: Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi ifade eder. (30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)

[7] (4/4/2015-6645/6 md.) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzman görevlendirme yükümlülüğü, 1/1/2018 tarihine kadar (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, 1/1/2017 tarihine kadar (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır. (6331 Sayılı Kanun Geçici md.4)

14.06.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.