Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirimi ve Yaptırımlar

31.12. 2020 tarih ve 31351 (5. mükerrer) sayılı Resmi Gazetede 7262  sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun yayımlanmıştır. Söz konusu torba kanun ile Türk Ticaret Kanununun bazı maddelerinde de değişiklikler yapılmıştır. Değişiklik yapılan konulardan biri de hamiline yazılı hisse senetleri uygulamasıdır. Yapılan değişikliklerle gerek şirket yönetimine gerekse pay sahiplerine önemli yükümlülükler getirilmiştir.

Hamiline yazılı hisse senetleri;

Hamiline yazılı hisse senedi kanunen düzenlemesi mümkün olup, metin veya şeklinden hamil kim ise onun hak sahibi sayılacağı anlaşılan kıymetli evraktır. (1) Hamiline yazılı hisse senedinin bastırılması için pay bedellerinin tamamen ödenmiş olması gerekmektedir. Yönetim kurulunun hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı tescil ve ilan edilmeli, ayrıca şirketin internet sitesine konulmalıdır. Hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında ancak zilyetliğin yani üzerindeki fiili hakimiyetin geçirilmesi ve payı devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesiyle mümkün olur.

Yapılan değişiklikler;

Genel kurula katılmaya yetkili olan pay sahipleri;

Sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesine dair TTK.’nun 415/2. maddesinde atıf yapılan hüküm SPK.’nun 13. maddesi olarak revize edilmiştir. Ayrıca hamiline yazılı pay senedi sahiplerinin genel kurula katılımı ve giriş kartı uygulamasına ait TTK.’nun 415/3. hükmü yürürlükten kaldırılmıştır.

TTK.’nun 417. maddesinde yapılan değişiklikle daha önce kayden izlenen pay sahipleri için yapılan açıklamalar hamiline yazılı hisse senetlerini de kapsayacak biçimde yeniden düzenlenmiştir. Buna göre; genel kurula katılımla ilgili olarak hamiline yazılı hisse senetleri ile kayden izlenen hisse senetlerinin sahiplerine ilişkin liste, Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlanacak pay sahipleri çizelgesine göre düzenlenecektir. Aynı maddenin 5. fıkrası buna bağlı olarak değiştirilmiştir. Böylece pay sahipleri çizelgesinin Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlanmasının usul ve esasları, kayden izlenen paylar için Sermaye Piyasası Kurulu hamiline yazılı paylar içinse Ticaret Bakanlığı Tebliği ile belirleneceği ifade edilmiştir. Bu hüküm daha önce sadece kayden izlenen paylarla ilgili düzenlemeleri içermekteydi.

Şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakların kullanılması;

TTK.’nun 426. maddesine göre hamiline yazılı pay senedi zilyetliği bulunduğunu ispat eden kimseler şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakkı kullanabilmekteydi. Yapılan değişiklikle pay senedinin zilyedi bulunduğunu ispat eden ve Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilen kimseler şirkete karşı pay sahipliğinden doğan haklarını kullanabilecektir.

Yine TTK.’nun pay senedi bastırılmasına ilişkin 486. maddesinin 2. fıkrasına hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgiler, senetler pay sahiplerine dağıtılmadan önce Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilir ifadesi ilave edilmiştir. Bu düzenleme hamiline yazılı hisse senetlerinin hüküm ifade etmesi açısından önemlidir.

Hamiline yazılı hisse senetlerinin devri;

TTK.’nun 489. maddesinde hamiline yazılı hisse senetlerinin devri şirket ve üçüncü şahıslar bakımından zilyetliğin devri ile mümkünken yapılan değişiklikle bu hüküm 4 fıkra halinde yeniden düzenlenmiştir. Buna göre;

1) Hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesi suretiyle payı devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılacak bildirimle hüküm ifade eder. Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulmaması halinde, hamiline yazılı pay senedine sahip olanlar, bu kanundan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamaz.

2) Hamiline yazılı pay senedine bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılan bildirim tarihi esas alınır.

3) Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından hamiline yazılı pay senetleriyle ilgili tutulan kayıtlar, ilgili kanunlar uyarınca yetkili kılınmış mercilerle paylaşılır.

4) Hamiline yazılı pay senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi ve kaydedilmesine ilişkin usul ve esaslar ile bu kapsamda alınacak ücretler Ticaret Bakanlığınca çıkarılan tebliğle belirlenir.

Suçlar ve cezalar;

Suçlar ve cezaların düzenlendiği TTK. 562. maddesine eklenen 13. fıkrayla hamiline yazılı pay senedi için yapılması gereken bildirimlerin yerine getirilmemesi halinde idari para cezası uygulanacaktır. Buna göre;

1. 486. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgiler, senetler pay sahiplerine dağıtılmadan önce Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilir. Bildirimde bulunmayanlar yirmi bin Türk lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.
2. 489. maddesinin birinci fıkrası uyarınca hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesi suretiyle payı devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılacak bildirimle hüküm ifade eder. Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulmaması halinde, hamiline yazılı pay senedine sahip olanlar, bu Kanundan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamaz. Bildirimde bulunmayanlar beş bin Türk lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.

Yükümlülüklerin yerine getirilmesinde süre;

7262  sayılı kanununda TTK.’nun 415, 417, 426, 486, 489, 562, geçici 14. maddelerinde yapılan değişiklik ve yeni düzenlemelere ilişkin maddelerin yürürlük tarihi 01.04.2021 olarak belirlenmiştir. Yine TTK.’na eklenen geçici 14. madde ile hamiline yazılı pay senedine sahip olanların, 31.12.2021 tarihine kadar Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmek üzere pay senetleri ile birlikte anonim şirkete başvurmaları gerekmektedir. Anonim şirket yönetim kurulu, beş iş günü içinde hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirir. Pay sahipleri anonim şirkete başvurmazsa bu kanundan doğan paya bağlı haklarını gerekli başvuru yapılıncaya kadar kullanamaz. Başvuruda veya bildirimde bulunmayanlar 562/13. maddesi uyarınca cezalandırılır

Sonuç olarak;

Torba kanunla TTK.’da hamiline yazılı hisse senedi ile alakalı olarak önemli değişiklikler ve yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bun göre; Hamiline yazılı hisse senedi sahiplerinin genel kurula katılmalarında ibrazı istenen giriş kartını düzenleyen TTK.’nun 415. maddesinin 3. fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. Hamiline yazılı pay sahipleri ile SPK.’na göre genel kurula katılabilecek kayden izlenen payların sahiplerine ait liste MKK.’dan temin edilecek pay sahipleri çizelgesi ile belirlenecektir. Hamiline yazılı pay senedine sahip olanlar, paya bağlı haklarını MKK.’na gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamayacaklardır. Yapılan düzenlemelerdeki yükümlülükler 31.12.2021 tarihine yerine getirilmelidir aksi halde tutarları yukarıda açıklanan idari para cezası uygulanacaktır. Hamiline yazılı pay senedi ile ilgili yeni düzenlemelerin yürürlük tarihi ise 01.04.2021 olarak belirlenmiştir.

Hamiline yazılı pay senetlerinde hak sahibinin isminin belirtilmemesi, devrinin kolay olması ve başka sebepler tercih edilmesinde etkili olmuş olabilir. Yapılan değişikliklerle hamiline yazılı pay senedine sahip olanların Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bildirimin dayanağına ilişkin olarak 7262 sayılı kanunun gerekçesinde “…..halka açık olmayan anonim şirketlerde hamiline yazılı pay senetlerinin devrinin yalnızca zilyetliğin devredilmesi suretiyle aktarılabilmesi durumu suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve terörizmin finansmanı suçları açısından önemli bir risk faktörü oluşturmaktadır.” ifadelerine yer verilmiştir. Ayrıca TTK.’nda değişiklik yapılarak “halka açık olmayan anonim şirketlerde hamiline yazılı pay senetlerinin sahiplik bilgisinin takip edilebilmesi amacıyla bildirim yükümlülüğü getirilmesi ve pay sahiplerinin Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK.) nezdinde kayıt altına alınması amaçlanmaktadır.” ifadelerine yer verilmiştir.

Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmek üzere pay senetleri ile birlikte anonim şirkete başvurmaları ve MKK.’nun bunu yetkili mercilerce paylaşmasına dair düzenlemeler hamil mahremiyeti konusunda tartışma yaratabilir. Fakat kamu otoritesinin bu bilgilere sahip olması bunu sadece yetkili kurumlarla gerektiği gibi paylaşmasında sakınca görülmesi mümkün değildir. Önceki halinde de söz konusu senetler şirket yönetiminden teslim alınarak zilyet edilmekteydi fakat sonraki el değiştirmelerde bildirim gerekmiyordu.

Yapılan yeni düzenlemelerde ilk bildirimden sonra yapılan bütün devirlerde MKK.’na bildirimin nasıl sağlanacağı, adına bildirim yapılan kişi ile gerçekten zilyet edenin farklı kişi olmasının belirlenmesi durumunda ne olacağı gibi konular çok açık değildir. Çıkarılacak ikincil düzenlemelerde buna benzer hususlarda açıklama yapılması ve bütün pay sahiplerinin bu düzenlemeden haberdar olması bakımından şirketler tarafından gerekli açıklama ve duyuruların yapılması yararlı olacaktır. Nitekim yeni düzenlemelerde hamiline yazılı pay senetlerinin MKK.’na bildirilme ve kaydedilmeye ilişkin usul ve esaslar Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak tebliğle belirleneceği ifade edilmiştir. Yapılan düzenleme ve değişikliklerin dayanağı suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve terörizmin finansmanı suçlarının önlenmesi ve diğer görevler için kurulan, ülkemizin de üyesi olduğu Mali Eylem Görev Gücü (FATF)’nün fonksiyonlarını yerine getirmesidir.

Kaynak;

(1) Prof. Dr. Ergun Tuna Kıymetli Evrak

7262 Sayılı Kanun ve Kanun Genel Gerekçesi

10.02.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.