Umut Çiray
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E.SGK Müfettişi
umut@brothersandpartners.com.tr

Birden Fazla Çocuktan Dolayı Engellilik (Sakatlık) İndiriminden Faydalanılabilir Mi?

1. Mevzuat

Engelli vatandaşların, içinde bulunduğu zor koşulların giderilmesine katkıda bulunmak ve engelliler ile engelli olmayanlar arasındaki rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla öteden beri vergi hukukunda çeşitli düzenlemeler yer almıştır. Bunlardan birisi de engelli ücretlilerin gelir vergisi matrahlarının hesaplanmasında dikkate alınan sakatlık indirimi uygulamasıdır.

4369 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, sakatlık indiriminin kapsamı genişletilmiş, aşağıda da açıklanacağı üzere sakatlık indiriminden yararlananların içine; hizmet erbabının bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişiler, özürlü serbest meslek erbabı ve serbest meslek erbabının bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişiler ile basit usulde vergilenen bazı esnaf ve sanatkâr da dahil edilmiştir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun engellilik indirimi başlıklı 31 inci maddesinde; “Çalışma gücünün asgarî % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgarî % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgarî % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır ve aşağıda engelli dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir.

Engellilik indirimi;

- Birinci derece engelliler için 440.000.000 lira (1.400 TL),

- İkinci derece engelliler için 220.000.000 lira (790 TL),

- Üçüncü derece engelliler için 110.000.000 lira (350 TL) dir.”

Engellilik indirimi;

• Engelli hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabına,
• Engelli serbest meslek erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabına,
• Basit usulde vergilendirilenlerden, tüccar ve ücretli durumuna girmeksizin, imalat, tamirat ve küçük sanat işleri ile uğraşan (ilk madde ve yardımcı malzeme müşteriye ait olarak faaliyet gösteren terzi, tamirci, marangoz gibi) engellilere,

Uygulanmaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığının 16/03/2004 tarih B.07.1.GİB.0.46/4606-15577/010853 sayılı Özelgesinde; “Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere; bakmakla yükümlü olma sıfatiyle ödevlinin vergiye tabi ücretinden önce birinci çocuğun çalışma gücü kayıp oranına göre hesaplanan sakatlık indirimini; halen vergiye tabi ücret kalıyor ise ikinci çocuk için tespit edilen sakatlık indirimi düşülecektir. Ayrıca usulüne uygun rapor alan, Merkez Sağlık Kurulunun incelemesinden de geçen sürekli raporlarda yeniden rapor alınmaksızın indirim uygulanmasına devam edilecektir.”

T.C. Gümüşhane Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğünün 15/02/2012 tarih 22202903-GV-3 sayılı Özelgesinde: “Buna göre; bakmakla yükümlü sıfatı ile iki özürlü çocuğunuza ilişkin usulüne uygun olarak alınarak Merkez Sağlık Kurulunun onayından geçecek olan raporlarda belirlenen çalışma gücü kayıp derecelerine göre hesaplanacak sakatlık indirim tutarları her bir çocuğunuz için ayrı ayrı hesaplanacak ve indirimin uygulanmasında bu tutarlar toplu olarak dikkate alınacaktır.

… Ancak, aylık dönemler itibariyle yapılan ücret ödemelerinin vergilendirilmesi sırasında, sakatlık indiriminin aylık ücret matrahını aşan kısmı için herhangi bir vergi iadesi yapılmayacaktır.” Denilmektedir.

Engellilik indiriminden yararlanacak birden fazla kişinin bulunması halinde, bu hesaplama her biri için ayrı ayrı yapılacak ve indirim uygulanmasında toplu olarak dikkate alınacaktır.

Bu şekilde hesaplanan engellilik indiriminin aylık tutarının hizmet erbabının aylık tevkifat matrahından indirilmesi gerekmektedir.

Engellilik indirimi uygulamasında bakmakla yükümlü olunan kişi tabirinden; engelli kişinin tabi olduğu çalışma mevzuatı veya bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumunun mevzuatına göre bakmakla yükümlü sayılan anne, baba, eş ve çocukları anlaşılacaktır. Çocuklarda yaş sınırlamasına gidilmeksizin işlem yapılacaktır.

Engellilik indiriminden yararlanan bir ücretlinin indirim nedeniyle gelir vergisi matrahının kalmaması durumunda gelir vergisi tevkifatı yapılamayacağı için asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanması mümkün değildir.

Asgari geçim indirimi uygulamasında esas olan, ücretlinin vergi matrahının doğması ve bu matrah üzerinden de gerçek usulde gelir vergisi tevkifatının yapılmış olmasıdır. Ancak, engellilik derecesine göre engellilik indirimi uygulaması sonrasında ücretlinin gelir vergisi matrahının kalması veya hizmet erbabına aylık maaş ödemesi dışında vergiye tabi olan ücret ve ücret sayılan ödemelerin yapılması durumunda, yapılan gelir vergisi tevkifatını aşmamak üzere, ücretlinin asgari geçim indiriminden yararlanması mümkün bulunmaktadır.

Ayrıca, ödenecek asgari geçim indirimi tutarı aylık asgari ücret üzerinden hesap edilen vergiden fazla olamayacaktır.

Ücretlilere yapılan ilave ödeme ve ikramiye ödemeleri, Gelir Vergisi Kanunu’nun 61 inci maddesi hükmü gereğince ücret olarak değerlendirileceğinden, söz konusu ücret ödemelerinin hizmet erbabının asıl ücretine dahil edilerek engellilik derecesine uygun engellilik indirimi tutarlarının indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Ayrıca aylık dönemler itibariyle yapılan ücret ödemelerinin vergilendirilmesi sırasında, engellilik indiriminin aylık ücret matrahını aşan kısmı için herhangi bir vergi iadesi yapılması mümkün değildir.

2. Sonuç

2.1. Engellilik indiriminden; Engelli hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabı, engelli serbest meslek erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı, basit usulde vergilendirilenlerden, tüccar ve ücretli durumuna girmeksizin, imalat, tamirat ve küçük sanat işleri ile uğraşan (ilk madde ve yardımcı malzeme müşteriye ait olarak faaliyet gösteren terzi, tamirci, marangoz gibi) engelliler faydalanabilir.

2.2. Sakatlık indiriminden yararlanmak isteyenlerin bir dilekçe ve 222 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen belgelerle birlikte; illerde Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne, bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, diğer ilçelerde Mal Müdürlüğüne başvurması gerekmektedir.

2.3. Engellilik indiriminden yararlanacak birden fazla kişinin bulunması halinde, bu hesaplama her biri için ayrı ayrı yapılacak ve indirim uygulanmasında toplu olarak dikkate alınacaktır. Bu şekilde hesaplanan engellilik indiriminin aylık tutarının hizmet erbabının aylık tevkifat matrahından indirilmesi gerekmektedir.

2.4. Engellilik indirimi uygulamasında bakmakla yükümlü olunan çocuklarda yaş sınırlamasına gidilmeksizin işlem yapılması gerekmektedir.

2.5. Engellilik indiriminden yararlanan bir ücretlinin indirim nedeniyle gelir vergisi matrahının kalmaması durumunda gelir vergisi tevkifatı yapılamayacağı için asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanması mümkün değildir.

2.6. Aylık dönemler itibariyle yapılan ücret ödemelerinin vergilendirilmesi sırasında, engellilik indiriminin aylık ücret matrahını aşan kısmı için herhangi bir vergi iadesi yapılması mümkün değildir.

Kaynakça

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

4369 Vergi Usul Kanunu, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Gelir Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, Gider Vergileri Kanunu, Emlak Vergisi Kanunu, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, Damga Vergisi Kanunu, Harçlar Kanunu, 3505 Sayılı Kanun, Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun, Belediye Gelirleri Kanunu, 1318 ve 4208 Sayılı Kanunlar ile 178 Sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve 190 Sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun

222 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı 16/03/2004 tarih B.07.1.GİB.0.46/4606-15577/010853 sayılı Özelge

T.C. Gümüşhane Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü 15/02/2012 tarih 22202903-GV-3 sayılı Özelge

Gelir İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Engelliler İçin Vergi Rehberi, Yayın No:277, Yıl: 2018

28.09.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.