Uğur Kızılgül
Vergi Müfettişi
Bilim Uzmanı
ugur.kizilgul25@gmail.com

Yapı Kooperatiflerinde Ortaklar İçin Sosyal, Kültürel, Ekonomik ve Turizm Amaçlı Tesislerin Kurulup İşletilmesi Sürecinde Kurumlar Vergisi Uygulaması

Kooperatifler ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaç ve istekleri müşterek sahip olunan ve demokratik olarak kontrol edilen bir işletme yoluyla karşılamak üzere gönüllü olarak bir araya gelen insanların oluşturduğu bağımsız yapılardır. Kooperatiflerin sadece üyeleri ile iş görmek, üyelerinin sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını gidermek amacıyla oluşturuldukları, kazanç elde etme amacı gütmedikleri, ortaklarının ihtiyaçlarını karşılama gayesiyle hareket ederek sosyal amaçlarını ön plana çıkardıkları kabul edilebilir. Bu bakımdan, kooperatiflerin ortak dayanışma ilkesine dayalı kar amacı gütmeyen kuruluşlar olduğu söylenebilir.

Bu yaklaşımın ülkemizde Vergi Kanunları bakımından da benimsendiği görülebilir. Vergi kanunlarında Kooperatifler ile ilgili bazı özel düzenlemelere yer verilmiştir. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4’ünü maddesinde tüketim ve taşımacılık kooperatifleri dışında kalan Kooperatiflere, belirli şartları sağlamaları şartıyla vergi muafiyeti tanınmış, Katma Değer Vergisi Kanunu’nda bazı kooperatiflerin teslim ve hizmetleri vergi dışı bırakılmış, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 93’üncü maddesinde de kooperatiflerin bazı işlemleri, harçlardan, damga vergisinden, banka ve sigorta muameleleri vergisinden, kiraya verilmeyen taşınmazları için taşınmaz üzerinden alınan vergilerden muafiyet getirilmiştir.

Ülkemizde yaygın olan kooperatif oluşumlarından birisi olan Konut Yapı Kooperatifleri, ortaklarının konut ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla; arsa ve arazi satın alma, ortaklarına konut yaptırma, yaptırdığı konutların mülkiyetini ortaklarına aktarma, ortaklarının sosyal, kültürel ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerekli tesisleri kurma ve bu tesisleri işletme ya da kiraya verme gibi iş ve işlemleri yerine getirmeyi amaçlamaktadır.

Bu çalışmada amaç, Konut Yapı Kooperatiflerince ortakları için sosyal, kültürel, ekonomik ve turizm amaçlı tesislerin kurulup işletmesi halinde Kurumlar Vergisi karşısındaki durumunun irdelenmesidir.

Ortaklarının sosyal, kültürel, ekonomik, turizm ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerekli tesislerin kurulup işletebileceği veya kiraya verilerek bunların ortaklarına aktarabileceği, sadece yapı kooperatiflerinin değil birçok farklı kooperatifin ana sözleşmesinin “amaç ve faaliyet konuları” başlıklı maddelerinde hüküm altına alındığı görülmektedir. Yine 1 Seri Numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği “Yapı kooperatiflerinde ortak dışı işlemler” başlıklı maddesinde ise “… Yapı kooperatifi tarafından inşa edilen işyeri ve konutlarda yaşayan insanların sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sosyal tesislerin kat karşılığı inşa ettirilmesinin ortak dışı işlem sayılmayacağı, bu tesislerin yapımını müteakip, kooperatif tarafından işletilmesi halinde ise, işletilmeye başlandığı tarihte muafiyet şartının ihlal edilmiş sayılacağı” hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu Tebliğde yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, kooperatiflerin ana sözleşmelerinde “ortaklarının sosyal, kültürel, ekonomik, turizm ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerekli tesislerin kurulup işletebileceği veya kiraya verilerek bunların ortaklarına aktarabileceği” hükmü olsa dahi fiilen söz konusu tesislerin kurulup kooperatifçe bizzat işletilmesi veya kiraya verilmesi ortak dışı işlem olarak değerlendirilecektir. Yani bu hükmün ana sözleşmede yer almasının tek başına yapı kooperatiflerinin Kurumlar Vergisi mükellefiyetinin başlaması için yeterli olmayacağı değerlendirilebilir.

Bu bağlamda, anılan tesislerin kurulabileceği yönünde sadece kooperatif ana sözleşmelerinde hükümlere yer verilmesinin, kooperatifin kurumlar vergisi muafiyetini ortadan kaldırmadığı; ancak, ne zaman ki bu tesislerin fiilen kurularak bizzat işletmeye başlanılması halinde, kooperatifin (varsa) kurumlar vergisi muafiyetinin de ortadan kalkmış olacağı söylenebilir. Yani bu tesislerin yapımından sonraki süreçte kooperatifler tarafından işletilmesi halinde, işletilmeye başlandığı tarihte muafiyet şartı ihlal edilmiş sayılacak, Kurumlar Vergisi mükellefiyeti başlayacaktır.

Kaynakça

- 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

- 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu

- 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği

04.08.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.