Uğur Çetin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
info@ucmusavirlik.com

Binek ve Hafif Ticari Araçların KDV Kanunu, MTV Kanunu ve Amortisman Hesaplama Yöntemleri Açısından Değerlendirilmesi

Tarih: 09.08.2016

 

Türk Vergi Sistemi’nde, işletmelerin zorlandıkları ve hatalı kayıt yapmalarına sebep olan konulardan birisi de binek araçlar ve hafif ticari araçların KDV Kanunu ve Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu açısından değerlendirilmesidir. Ayrıca işletmeler Vergi Usul Kanunu çerçevesinde de binek araçlar ve hafif ticari araçlara ilişkin amortisman hesaplamalarında hatalar yapabilmektedirler.

Yazımız, binek araçlar ve hafif ticari araçlara ait işlemlerin, yukarıda belirtilen kanunlar açısından doğru değerlendirmesi için yol gösterici olacaktır.

Öncelikle, binek araçlar ve hafif ticari araçların ne anlam ifade ettiklerini açıklayalım:

Binek Araçlar: İşletme adına tescili edilen ve işletme faaliyetlerinde kullanılan otomobilleri ifade etmektedir.

Hafif Ticari Araçlar: İşletme adına tescil edilen ve İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere yük veya insan taşımak için kullanılan araçlardır. Doblo, Kango, Tourneo, Connect vb. araçlar bu statüde yer almaktadır.

Not: Faaliyetleri, kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan vergi mükellefler yazımızda kapsam dışı bırakılmıştır.

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesine göre, Binek otomobillerin alış faturalarında gösterilen KDV, indirim konusu yapılamamaktadır. Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, binek otomobiller için ödenen KDV’nin kesin olarak indirim konusu yapılamayacağı açıkça belirtilmiştir.

Hafif ticari araçların alış faturalarında gösterilen KDV’nin ise, indirim konusu yapılıp yapılmayacağı hususu işletmelerde karışıklığa yol açmaktadır. Bunun sebebi, hafif ticari araçların ruhsatlarında “ticari” ibaresinin bulunmasıdır. İşletmeler de, ticari araç statüsünde yer alan araçlar için ödenen KDV’nin indirim konusu yapılabileceğini düşünmektedirler.

Katma değer vergisine ilişkin idare tarafından yayınlanan sirkülerde ve özelgelerde, Gümrük Tarife Cetveli’ndeki (G.T.İ.P.) II. Sayılı Sayılı Liste’de 87.03 G.T.İ.P. numaralı motorlu taşıtlar için ödenen KDV’nin indirim konusu yapılamayacağı belirtilmektedir. İşletme faaliyetlerinde kullanılan hafif ticari araç alımlarında da hangi G.T.İ.P. grubunda olduğunu gösteren doküman genellikle fatura ekinde bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, G.T.İ.P. listesinde yer alan açıklamalara göre de, hafif ticari araçların 87.03 grubunda olduğu anlaşılabilmektedir. Açıklamalardan anlaşılacağı üzere, hafif ticari araçların da binek otomobiller gibi, G.T.İ.P. listesinde 87.03 grubunda yer almasından dolayı, bu araçlar için ödenen KDV tutarları indirim konusu yapılamamaktadır.

Binek otomobiller ve hafif ticari araçlar için ödenen KDV ve ÖTV tutarları, taşıtın maliyetine eklenip amortisman yoluyla giderleştirilebileceği gibi, Direkt Gider olarak da kayıtlara alınabilir.

MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nda motorlu taşıtlar gruplara ayrılarak 4(Dört) listede tanımlanmıştır. Bunlar;

I.      Sayılı Liste

a.        Otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri,
b.       Motosikletler.

II.   Sayılı Liste

a.        Minibüs,
b.       Panel van, ve motorlu karavanlar,
c.        Otobüs ve benzerleri,
d.       Kamyonet, kamyon, çekici ve benzerleri.

III. Sayılı Liste (2009 yılında yürürlükten kaldırılmıştır)

IV.  Sayılı Liste

a.        Uçak ve helikopterler.

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 14. Maddesi’nde, I. Sayılı Listede(otomobil, arazi taşıtları, motosiklet vb.)  ve IV. Sayılı Listede(uçak ve helikopterler) yer alan araçlar için ödenen vergilerin, gelir ve kurumlar vergisi açısından gider olarak kabul edilmemesi dolayısıyla, vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılamayacağı açıkça ifade edilmiştir.

Binek araçlar(otomobiller), MTV Kanunu’nda I. Sayılı Listede bulunduğundan dolayı, binek araçlar için ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunen Kabul Edilmeyen Gider(KKEG) olarak kayıtlara alınmalıdır.         

Hafif ticari araçlar ise, statüleri itibariyle “Kamyonet” olarak geçmektedir.  Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nda, “Kamyonetler”in II. Sayılı Liste’de bulunması sebebiyle, hafif ticari araçlar için ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi, gelir ve kurumlar vergisi açısından gider olarak kabul edilip, vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir.

VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Vergi Usul Kanunu’nun 320. Maddesi’nde;  amortisman hesaplama sürelerinin, varlığın aktife girdiği yıldan itibaren başlayacağı ve varlığın vergi kanunlarına göre yayımlanan faydalı ömürlerine göre hesaplanacağı ifade edilmektedir.

Yine aynı maddeye göre; binek otomobillerin aktife girdiği(satın alındığı) hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle, kalan ay süresi kadar amortisman ayrılacağı, amortisman ayrılmayan süreye (aktife girdiği tarihten dönem başına kadar olan süre) isabet eden tutarlar, son faydalı ömür hesap döneminde gider olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir.

Örnek; 11.06.2016 tarihinde satın alınan ve maliyeti 90.000,00 TL olan otomobil için, 5 yıl boyunca(2016-2017-2018-2019-2020 yıllarında)amortisman hesaplaması yapılması gerekmektedir. Hesaplama yapılırken, 2016/Haziran Ayı’nın 11. Günü satın alınan otomobil için, Haziran Ayı “TAM AY” sayılıp dönem içinde geri kalan 6 ay da dikkate alınarak, amortisman hesaplanması gerekmektedir. Buna göre;

2016 Yılı için;

90.000,00 / 5(yıl) = 18.000,00 TL 

18.000,00 / 12 = 1.500,00 TL (aylık amortisman)

1.500,00 * 7 =  10.500,00 TL (2016 yılı amortisman tutarı)

2017 yılı için; 90.000,00 /5 = 18.000,00 TL (Yıllık)

2018 yılı için; 90.000,00 /5 = 18.000,00 TL (Yıllık)

2019 yılı için; 90.000,00 /5 = 18.000,00 TL (Yıllık)

2020 yılı için;

Otomobilin Maliyeti : 90.000,00 TL                  Önceki Dönemlerde Ayrılan(Birikmiş) Amortisman: 64.500,00 TL

2020 Yılı Amortisman Tutarı : 90.000,00 – 64.500,00 = 25.500,00 TL’dir.

Not: Amortisman hesaplaması “Normal Amortisman Yöntemi”’ne göre yapılmıştır.

Hafif ticari araçlar için ise, binek araçlarda olduğu gibi Kıst Amortisman uygulaması bulunmadığından dolayı, dönemin hangi ayında alındığı dikkate alınmaksızın, maliyet bedeli üzerinden faydalı ömrüne göre, 1 yıllık amortisman hesaplaması yapılarak giderleştirilmelidir.

SONUÇ

Yazımızda belirtilen hususları şöyle özetleyebiliriz;

-          Binek otomobiller ve hafif ticari araçlar için ödenen KDV tutarı, 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre indirim konusu yapılamamaktadır.

-          Binek otomobiller ve Hafif ticari araçlar için ödenen KDV ve ÖTV tutarları direkt gider olarak kayıtlara alınabileceği gibi, taşıtın maliyetine eklenerek amortisman yoluyla da giderleştirilebilir.

-          Binek araçlar için ödenen motorlu taşıtlar vergisi, kanunen kabul edilmeyen gider(KKEG) olarak dikkate alınmalıdır. Hafif ticari araçlar için ödenen motorlu taşıtlar vergisi ise gider olarak kabul edilip, matrahtan indirilebilir.

-          Binek araçlar için Kıst Amortisman Hesaplaması yapılmalı ve aktife girdiği dönemde ayrılamayan amortisman tutarları, son dönem amortisman gideri olarak dikkate alınmalıdır.

-          Hafif ticari araçların amortisman hesaplamaları, hangi tarihte aktifi girdiği dikkate alınmaksızın, faydalı ömürlerine göre yapılmalıdır.

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır .)