Ufuk Yola
Eski İş Müfettişi
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
Bilirkişi
ufukyola@gmail.com

Bes-Oks Yükümlülüklerini Yerine Getirmeyen İşyerlerini Bekleyen İdari Para Cezaları

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren otomatik katılıma ilişkin hükümleri uyarınca, işverenler çalışanlarını Otomatik Katılım Sistemi’ne (OKS) dahil etmekle yükümlüdür. Yükümlülük başlangıç tarihi işyerinde çalıştırılan işçi sayısına göre belirlenmektedir. İşverenlerin bu kapsamda, emeklilik şirketi ile sözleşme akdetmesi gerekmektedir.

Yükümlülük Başlangıç Tarihleri:

İşverenlerin OKS yükümlülükleri aşağıda belirtildiği üzere, işyerinde istihdam edilen işçi sayılarına göre belirlenmektedir.

Çalışan sayısının belirlenmesinde, birden fazla işyeri olan işverenler için bütün işyerlerindeki çalışanların toplamı esas alınır. Birden fazla bağımsız şirketin bir araya gelmesiyle oluşan şirket yapılanmalarında ise, çalışan sayısı her bir şirket için ayrı ayrı veya toplu olarak değerlendirilebilir. Toplam çalışan sayısının tespitinde, çalışanın “4/a veya 4/c kapsamında olmayanlardan” olması, 45 yaş üstünde olması vb. hususlar dikkate alınmayacak, o işverene bağlı tüm çalışanların sayısı esas alınacaktır.

 

Çalışan Sayısı	Kapsama Alınma Tarihi
1.000 ve üzeri	01.01.2017
250-999 arası	01.04.2017
100-249 arası	01.07.2017
50-99 arası	01.01.2018
10-49 arası	01.07.2018
5-9 arası	01.01.2019

Katkı Payı Tutarı:

İşverenler çalışanlarının, özel sektör için prime esas kazançlarının, kamu için ise emeklilik keseneğine esas aylığın en az %3’ünü sisteme aktarırlar. Çalışanlar bu sistemde dilediği kadar kalma hakkına sahiptir. OKS, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ya da mavi kart sahibi olan, kamuda veya özel sektörde bir işverene bağlı olarak ücretli çalışanları (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4a ve 4c maddeleri kapsamındaki çalışanlar ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesi kapsamında kurulmuş olan sandıkların iştirakçisi olan çalışanları) kapsamaktadır.

Katkı Payları İşverenlikçe Hangi Tarihte Sisteme Aktarılmalıdır:

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunun Ek-2 maddesinin II. fıkrasında “…. Bu tutar, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü, bu Kanun hükümleri uyarınca işveren tarafından şirkete aktarılır.” hususu düzenlenmiştir. Bu kapsamda yasal olarak ödeme gününü takip eden ilk iş günü kesintilerin emeklilik şirketine aktarılması gerekmektedir. 

Ancak uygulamada farklı ücret ödeme tarihleri ile karşılaşılabilir. Nitekim, iş sözleşmelerinde belirlenmiş ücret ödeme günü ile işyerinde fiilen gerçekleşen ücret ödeme günleri farklı olabilir. Bunlara ek olarak, işveren ile emeklilik şirketi arasında yapılan OKS sözleşmesinde kararlaştırılan ücret ödeme günleri de farklı bir tarih içerebilir. Bu kapsamda hangi tarihi esas almak gerekecektir.  Esas alınması gereken tarih, emeklilik şirketi ile yapılan sözleşmede belirlenen tarih olmalıdır.

Hangi Durumlarda İdari Para Cezası Uygulamasına Gidilmektedir:

Genel olarak işverenliğin BES-OKS yükümlülüklerini yerine getirmediği durumlarda idari para cezası gündeme gelecektir. Mevzuat düzenlemelerine bakıldığında, ilk olarak emeklilik şirketi ile geçerli bir sözleşme düzenlenmesi gerekmektedir. Sonrasında katkı payı tutarlarının doğru bir şekilde kesilmesi ve sözleşmede belirtilen tarihlerde şirkete aktarılması gerekmektedir. Bu yükümlülüklerden herhangi birisinin ihlali durumunda para cezası söz konusu olacaktır. Uygulamada sık rastlandığı üzere, ücret bordrolarında kesinti yapılması ancak şirkete aktarılmaması/geç aktarılması durumunda olduğu gibi.

İdari Para Cezaları Hangi Tutarlarda Uygulanmaktadır:

4632 sayılı Kanunun Ek-2.maddesinde yer alan “İşverenler bu madde kapsamındaki yükümlülükleri bakımından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenir. İşverenin bu madde kapsamındaki yükümlülüklerine ve bu madde uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması hâlinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca … idari para cezası uygulanır.” hükmü gereği işveren hakkında idari para cezası uygulanması gerekmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünün 16.01.2019 tarih ve (2019/2) sayılı “Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dâhil Edilmesine İlişkin Sektör Duyurusunda” her bir çalışan için, ilgili çalışanın sisteme dahil edilmediği ay sayısı kadar idari para cezası uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Buna göre; her bir ihlal için uygulanacak idari para cezasının, işverene bağlı her bir çalışan ve her ay için uygulanması gerekmektedir.  

Yıllara göre uygulanması gereken idari para cezaları;

2018	114 TL
2019	141 TL
2020	172 TL
2021	187 TL

Örneğin, işyerinde 40 işçi çalıştıran bir işveren için yükümlülük tarihi 01.07.2018 tarihinde başlamaktadır. Yukarıda bahsi geçen durumlardan herhangi birisi söz konusu olduğunda, işverenlik için uygulanacak idari para cezaları aşağıda yer alan tabloda gösterilmiştir. İşçi sayısının yıllara göre sabit olduğu varsayımı altında; (2022 yılı ihmal edilmiştir)

Yıllar	Ay Sayısı	Aylık İPC	İşçi Sayısı	Toplam İPC
2018	6	114 TL	40	27.360
2019	12	141 TL	40	67.680
2020	12	172 TL	40	82.560
2021	12	187 TL	40	89.760
Toplam				267.360 TL

Bu cezalara ek olarak, işçi ücretlerinden Kanuna aykırı olarak yapılmış kesintiler olması durumunda, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 32. maddesine muhalefetten aynı Kanunu un 102/a maddesi uyarınca idari para cezası uygulanması da söz konusu olabilecektir. 

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren otomatik katılıma ilişkin hükümleri uyarınca, işverenler çalışanlarını Otomatik Katılım Sistemi’ne (OKS) dahil etmekle yükümlüdür. Yükümlülük başlangıç tarihi işyerinde çalıştırılan işçi sayısına göre belirlenmektedir. İşverenlerin bu kapsamda, emeklilik şirketi ile sözleşme akdetmesi gerekmektedir.

Yükümlülük Başlangıç Tarihleri:

İşverenlerin OKS yükümlülükleri aşağıda belirtildiği üzere, işyerinde istihdam edilen işçi sayılarına göre belirlenmektedir.

Çalışan sayısının belirlenmesinde, birden fazla işyeri olan işverenler için bütün işyerlerindeki çalışanların toplamı esas alınır. Birden fazla bağımsız şirketin bir araya gelmesiyle oluşan şirket yapılanmalarında ise, çalışan sayısı her bir şirket için ayrı ayrı veya toplu olarak değerlendirilebilir. Toplam çalışan sayısının tespitinde, çalışanın “4/a veya 4/c kapsamında olmayanlardan” olması, 45 yaş üstünde olması vb. hususlar dikkate alınmayacak, o işverene bağlı tüm çalışanların sayısı esas alınacaktır.

 

Çalışan Sayısı	Kapsama Alınma Tarihi
1.000 ve üzeri	01.01.2017
250-999 arası	01.04.2017
100-249 arası	01.07.2017
50-99 arası	01.01.2018
10-49 arası	01.07.2018
5-9 arası	01.01.2019

Katkı Payı Tutarı:

İşverenler çalışanlarının, özel sektör için prime esas kazançlarının, kamu için ise emeklilik keseneğine esas aylığın en az %3’ünü sisteme aktarırlar. Çalışanlar bu sistemde dilediği kadar kalma hakkına sahiptir. OKS, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ya da mavi kart sahibi olan, kamuda veya özel sektörde bir işverene bağlı olarak ücretli çalışanları (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4a ve 4c maddeleri kapsamındaki çalışanlar ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesi kapsamında kurulmuş olan sandıkların iştirakçisi olan çalışanları) kapsamaktadır.

Katkı Payları İşverenlikçe Hangi Tarihte Sisteme Aktarılmalıdır:

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunun Ek-2 maddesinin II. fıkrasında “…. Bu tutar, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü, bu Kanun hükümleri uyarınca işveren tarafından şirkete aktarılır.” hususu düzenlenmiştir. Bu kapsamda yasal olarak ödeme gününü takip eden ilk iş günü kesintilerin emeklilik şirketine aktarılması gerekmektedir. 

Ancak uygulamada farklı ücret ödeme tarihleri ile karşılaşılabilir. Nitekim, iş sözleşmelerinde belirlenmiş ücret ödeme günü ile işyerinde fiilen gerçekleşen ücret ödeme günleri farklı olabilir. Bunlara ek olarak, işveren ile emeklilik şirketi arasında yapılan OKS sözleşmesinde kararlaştırılan ücret ödeme günleri de farklı bir tarih içerebilir. Bu kapsamda hangi tarihi esas almak gerekecektir.  Esas alınması gereken tarih, emeklilik şirketi ile yapılan sözleşmede belirlenen tarih olmalıdır.

Hangi Durumlarda İdari Para Cezası Uygulamasına Gidilmektedir:

Genel olarak işverenliğin BES-OKS yükümlülüklerini yerine getirmediği durumlarda idari para cezası gündeme gelecektir. Mevzuat düzenlemelerine bakıldığında, ilk olarak emeklilik şirketi ile geçerli bir sözleşme düzenlenmesi gerekmektedir. Sonrasında katkı payı tutarlarının doğru bir şekilde kesilmesi ve sözleşmede belirtilen tarihlerde şirkete aktarılması gerekmektedir. Bu yükümlülüklerden herhangi birisinin ihlali durumunda para cezası söz konusu olacaktır. Uygulamada sık rastlandığı üzere, ücret bordrolarında kesinti yapılması ancak şirkete aktarılmaması/geç aktarılması durumunda olduğu gibi.

İdari Para Cezaları Hangi Tutarlarda Uygulanmaktadır:

4632 sayılı Kanunun Ek-2.maddesinde yer alan “İşverenler bu madde kapsamındaki yükümlülükleri bakımından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenir. İşverenin bu madde kapsamındaki yükümlülüklerine ve bu madde uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması hâlinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca … idari para cezası uygulanır.” hükmü gereği işveren hakkında idari para cezası uygulanması gerekmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünün 16.01.2019 tarih ve (2019/2) sayılı “Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dâhil Edilmesine İlişkin Sektör Duyurusunda” her bir çalışan için, ilgili çalışanın sisteme dahil edilmediği ay sayısı kadar idari para cezası uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Buna göre; her bir ihlal için uygulanacak idari para cezasının, işverene bağlı her bir çalışan ve her ay için uygulanması gerekmektedir.  

Yıllara göre uygulanması gereken idari para cezaları;

2018	114 TL
2019	141 TL
2020	172 TL
2021	187 TL

Örneğin, işyerinde 40 işçi çalıştıran bir işveren için yükümlülük tarihi 01.07.2018 tarihinde başlamaktadır. Yukarıda bahsi geçen durumlardan herhangi birisi söz konusu olduğunda, işverenlik için uygulanacak idari para cezaları aşağıda yer alan tabloda gösterilmiştir. İşçi sayısının yıllara göre sabit olduğu varsayımı altında; (2022 yılı ihmal edilmiştir)

Yıllar	Ay Sayısı	Aylık İPC	İşçi Sayısı	Toplam İPC
2018	6	114 TL	40	27.360
2019	12	141 TL	40	67.680
2020	12	172 TL	40	82.560
2021	12	187 TL	40	89.760
Toplam				267.360 TL

Bu cezalara ek olarak, işçi ücretlerinden Kanuna aykırı olarak yapılmış kesintiler olması durumunda, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 32. maddesine muhalefetten aynı Kanunu un 102/a maddesi uyarınca idari para cezası uygulanması da söz konusu olabilecektir. 

18.03.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.