Dr. Ufuk ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
ufuk@proymm.com

SGK İndirimleri (5510-4691-5746-6661) Gelir Midir?! 602,679 ve 649 Hesapların Kullanılması Ne Kadar Doğrudur?

Gelir İdaresi Başkanlığı Mersin Vergi Dairesi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü nün 22.11.2017

 Tarih, 68554973-105[413-2016/8]-121157 sayılı, Sigortalılara, Hazinece Karşılanan Prim Desteği ve Muhasebe Kaydı konulu muktezasında;

“…………..Öte yandan, Tekdüzen muhasebe sisteminin uygulanmasına ilişkin açıklamalar, 26/12/1992 tarih ve 21447 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 sıra no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ve daha sonra bu konuda yayımlanan diğer tebliğlerde yapılmış bulunmaktadır. Anılan Tebliğ eki "C-Hesap Planı Açıklamalarında yer alan;

 -(13) Diğer Alacaklar; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak ve şüpheli alacak karşılığının izlenmesinin sağlandığı hesap grubudur.

(136) Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı"; ticari olmayıp yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır.

 -(3) Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar; kısa vadeli yabancı kaynaklar, dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar, Mali Borçlar, Ticari Borçlar, Diğer Borçlar, Alınan Avanslar, Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler, Borç ve Gider Karşılıkları, Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları ile Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar şeklinde bölümlenir.

(335) Personele Borçlar Hesabı; işletmenin personeline olan çeşitli borçları bu hesapta izlenir.

 -(36) Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler; işletmenin sorumlu veya mükellef sıfatıyla, ödeyeceği vergi, resim, harç, kesinti, sigorta primi, sendika aidatları, icra taksitleri ve benzeri borçlarının izlendiği hesap grubudur. "

(360) Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı"; işletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır.

(361) Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı"; işletmenin, personelin hakedişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesintiye tabi tutmakla yükümlü bulunduğu, personele ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren katılma payları ve işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına ödenecek diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.

 Aynı Tebliğ'in Gelir tablosunda yer alan; ''602 Diğer Gelirler Hesabı''; işletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme vb. hasılat kalemlerinin izlendiği hesaptır.

-(63) Faaliyet Giderleri; İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen araştırma ve geliştirme giderleri; pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden oluşan hesap grubudur.

 7. grupta izlenen esas faaliyet dönem giderleri, yansıtma hesapları alacağı ile dönem sonlarında bu grupta yer alan hesaplara devredilir.

-(7) Maliyet Hesapları; mal ve hizmetlerin planlanan biçim ve niteliğe getirilmesi için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplardır.

 (770) Genel Yönetim Giderleri Hesabı"; bir işletmenin yönetim fonksiyonları, işletme politikasının tayini, organizasyon ve kadro kuruluşu, büro hizmetleri, kamu ilişkileri, güvenlik, hukuk işleri, personel işleri, kredi ve tahsilatı da kapsayan muhasebe ve mali işler servislerin giderleri bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap,

771- Araştırma ve geliştirme Giderleri Yan-sıtma Hesabı" ile karşılaştırılarak kapatılır. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde; Şirketinizin faaliyet kodlarında ve özelge talep formunda belirtilen işlemlerinizde çalışan personeller için Sosyal Güvenlik Kurumu'na ödenen ve Hazinece karşılanan sigorta prim desteğinin;

770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı xxx

136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı xxx

             360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı xxx

             361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı xxx

             335 Personele Borçlar Hesabı xxx

Şeklinde muhasebe kaydının yapılması, Ayrıca, Şirketiniz personelleri için Sosyal Güvenlik Kurumu'na ödenen ve Hazinece karşılanan sigorta prim desteğinin kurum kazancının tespitinde hasılat olarak dikkate alınması ve söz konusu tutarların "602-Diğer Gelirler" hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, ilgi özelge talep formunuzda bahsi geçen diğer sorularınız için Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca yayımlanan 10/02/2016 tarih ve 87838906-78 sayılı 2016/4 no.lu Genelgede konu hakkında ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir.

 Şeklinde açıklama getirmiştir.”

   Aslında mukteza talep edenin sorduğu sorularda saklı olan detaylar mevcuttur, nedir o mukteza talebinde sorulan sorular;

 “  …………. Asgari ücret desteğinin 6661 sayılı Kanun'un 17. maddesi ile 5510 sayılı Kanun'a geçici 68 inci madde ile eklendiğini, 2016/1 inci aydan itibaren başladığını ve SGK ile ilk mahsuplaşma işleminin 2016/Mart ayında gerçekleştiğini, bu desteğin Aylık Prim Hizmet belgesinde gözükmediğini belirterek;

1-  İşçilik giderleri destek dikkate alınmadan defterlere işlendiğinden asgari ücret desteğinden yararlanılması halinde, bu destek tutarlarının hesaplara ne şekilde yansıtılacağı,

 a)  Yıllara yaygın inşaat onarım işlerinde;

 b)   Üretimini yaptığınız yarı mamul ve mamul maliyetine yansıtılan işçilik giderlerinin,

…………………..”

Sorulan soruda, örneğin, senelere sari inşaat giderlerine, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden tam açıklama ilkesine göre SGK giderlerinin tamamını yazdığınız, ancak gider sadeleştirmesi yapmadığınız bir giderin karşılığını 602-diğer gelirler hesabınıza yazdığınızı düşünün, ya da sene sonu hesap envanterlerinde stoklarına ücret giderlerinden pay veren aynı şekil brüt giderlerine SGK’nın indirimden önceki tutarı yazan bir vergi mükellefi fiktif gelir tablosu hesabı oluşturmuş olacaktır, aynı zamanda bilançoyu da üretici firmada stok kalemlerini, senelere sari inşaat işi yapan firmada 170’lı hesapları bozmuş olacaktır!

Zaten  21.03.2018 Tarih  7103 Sayılı Kanunla 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen Geçici 19. Madde Teşvikinde de bu husus madde ye eklenen aşağıdaki cümle ile belirtilmiştir.

"Fondan bu madde kapsamında karşılanan tutarlar, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gelir, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz."

5510 sayılı Kanunun 81nci maddesinin (ı) bendine göre; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranının işveren hissesine ait kısımdan yapılması öngörülen 5 puanlık indirimden yararlanabilmesi için gerekli koşullar;

(Toplam %11 olan işveren hissesinin %6sı işveren, %5 hazine hissesi)

1- Sadece özel sektör işyerleri yararlanabilecektir.

2- SSK’ya tabi ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi bulunan sigortalılar için yararlanılacaktır.

3- İndirimden faydalanabilmek için, vadesi geçmiş olduğu halde ödenmemiş sigorta primi, işsizlik primi ile idari para cezası borçlarının cezalarıyla birlikte ödenmesi gerekmektedir. (Taksitlendirme ve yeniden yapılandırma kapsamına giren borçlar hariç)

4- Aynı İşverene bağlı olarak Türkiye genelinde bulunan tüm işyerleri için uygulama ayrı ayrı yapılabilecektir. Borç olmayan dosyalar indirimden faydalanabilecek, borç olanlar ise indirimden faydalanamayacaklardır.

5- Borçları bulunmayan özel işyerlerinin, indirimden faydalanabilmek için, aylık prim ve hizmet belgelerini, 5510 sayılı Kanun türüne seçerek, yasal süresi içinde kuruma göndermeleri gerekmektedir.

6- 5510 sayılı Kanun türünün seçilerek, Kuruma aylık prim ve hizmet belgelerinin gönderilmesi sırasında Kurumun veri tabanından vadesi geçmiş borçlarının bulunup bulunmadığı sorgulanacaktır. Sorgulama sonucu borç olmadığı tespit edilen işyerleri 5510 sayılı kanun türünü seçebilecektir.

7- İndirimden faydalanılarak düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerine ait tahakkuk fişlerinde belirtilen tutara ait ödeme vadesinde yapılmadığı takdirde indirim hakkı kaybedilecektir. 5 puanlık indirim ve diğer primler de cezaları ile beraber kuruma ödenecektir.

8- Borcu olan işverenlerin, bu borçlarını, Aylık prim ve hizmet belgelerini kuruma göndermeden önce ödemeleri halinde indirimden faydalanabileceklerdir.

9- İşverenin, vadesi geçmiş borcu bulunmamasına rağmen, kurum kayıtlarında gerekli düzeltme işlemlerinin yapılmaması nedeniyle indirimden faydalanamayan işyerleri bağlı oldukları Sosyal Güvenlik İl/Merkez müdürlüğüne dilekçe ile başvurmaları gerekmektedir. Yapılan başvuru sonucunda, kurum kayıtlarındaki düzeltmeler sonrası borç kayıtları kapatıldığında ancak 5510 sayılı Kanun türü seçilebilecektir.

10- Aylık prim ve hizmet belgelerinin takip eden ayın 23’üne kadar kuruma gönderilmesi halinde indirimden yararlanılacaktır. (Özel nitelikteki işyerlerinde en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7’sine kadar gönderilecektir.)

11- 5510 sayılı Kanun türü seçilmek suretiyle tahakkuk etmiş sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesine rağmen, işsizlik sigortası primlerinin ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde ise, ilgili ay için söz konusu indirimden yararlanılabilecek, buna karşın ödenmemiş veya eksik ödenmiş işsizlik sigortası primleri gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödenmediği sürece takip eden aylarda beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün olamayacaktır.

12- Vadesi geçmiş borcu bulunmayan işverenlerin 5510 sayılı Kanun türünü seçmek suretiyle yasal süresi içinde Kuruma vermiş oldukları aylık prim ve hizmet belgelerinden kaynaklanan borçları yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten itibaren 15 günlük süre içinde KDV iade alacağından mahsup etmek suretiyle ödemeleri halinde beş puanlık indirimden yararlanacaklardır.

13- Diğer teşvik kanunlarından yararlanan işverenler, diğer teşvik kanunları kapsamına girmeyip 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin (ı) bendi kapsamına giren sigortalılarına ilişkin düzenleyecekleri aylık prim ve hizmet belgelerini, muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçları bulunmaması kaydıyla, 5510 sayılı Kanun türünü seçmek suretiyle gönderebileceklerdir.

Bu Durumda olanlar ayrıca aşağıdaki seçenekler dahilinde de işlem yapabileceklerdir.

a) Sigortalıların tamamı için 5510 sayılı Kanun türünü,

b) Özürlü sigortalılar için 4857, diğer sigortalılar için 5510 sayılı Kanun türünü,

c) Yeni işe alınan 18-29 yaş arası sigortalılar için 4447, özürlü sigortalılar için 4857, kalan altı sigortalı için 5510 sayılı Kanun türünü,

d) Yeni işe alınan 18-29 yaş arası sigortalılar için 4447, özürlü sigortalılar ile kalan altı sigortalı için 5510 sayılı Kanun türünü, seçebilecektir.

14- Alt işvereni (Taşeronu) bulunan Asıl işverenler kendi çalıştırmış olduğu sigortalılardan dolayı Kuruma vadesi geçmiş borcu bulunmamasına rağmen, kendisine bağlı taşeron olarak çalışan farklı sayıdaki alt işverenlerin kuruma borcu bulunması halinde 5 puanlık indirimden faydalanamayacaklardır. Kuruma borcu olmayan alt işverenlerden herhangi birinin, indirimden faydalanması için asıl işverenin ve kendisi dışındaki diğer alt işverenlerinin borcunun olması, borcu olmayan işveren açısından indirime engel değildir.

15- 5 Puanlık indirim Ücretlinin Aldığı Brüt Ücret üzerinden yapılabilecektir.

16- Hazine tarafından karşılanan 5 puanlık işveren hissesi işyeri kayıtlarında Gider olarak dikkate alınamayacaktır.

5746 SAYILI ARAŞTIRMA, GELİŞTİRME VE TASARIM FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ

(1) 5746 sayılı Kanunun 2.  maddesi uyarınca Ar-Ge merkezi belgesi alabilmek için Ar-Ge merkezlerinde en az 50 (elli) tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam edilmesi, tasarım merkezi belgesi alabilmek için ise en az 10 (on) tam zaman eşdeğer tasarım personeli istihdam edilmesi zorunludur.

(2) Tam zaman eşdeğer personeli sayılarını kanuni seviyesine kadar artırmaya veya belirlenen sınırlar dâhilinde sektörler itibarıyla farklılaştırmaya ilişkin 5746 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde yer alan yetki, 1/8/2016 tarihli ve 2016/9093 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kullanılmıştır.

a) Söz konusu Kararname ile 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge merkezlerinde istihdam edilecek en az tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli sayısı 15 (on beş) olarak belirlenmiştir.

b) Söz konusu sayı, Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev.2)’na göre aşağıda belirtilen sınıflarda yer alan sektörler için 30 (otuz) olarak uygulanır.

“a) C-İmalat başlığı altında yer alan:

29- Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı bölümü altındaki tüm sınıflar

30- Diğer ulaşım araçlarının imalatı bölümü altındaki aşağıdaki sınıflar

30.30- Hava taşıtları ve uzay araçları ile bunlarla ilgili makinelerin imalatı

30.40- Askeri savaş araçlarının imalatı

30.91- Motosiklet imalatı

30.99- Başka yerde sınıflandırılmamış diğer ulaşım ekipmanlarının imalatı”

(3) Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanmak için Ar-Ge merkezlerinde en az 15 (on beş) (2016/9093 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen sınıflarda yer alan sektörler için otuz) tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli, tasarım merkezlerinde ise en az 10 (on) tam zaman eşdeğer tasarım personeli istihdam edilmesi gerekmektedir.

(4) Ar-Ge ve tasarım merkezleri dışında, teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge, yenilik veya tasarım projelerinde, teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde ve rekabet öncesi işbirliği projelerinde gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanmak için personel sınırlaması bulunmamaktadır.

(5) 5746 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, asgari Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının hesabında fiilen ve tam zamanlı olarak çalışan personelin üçer aylık dönemler itibarıyla ortalamasının esas alınacağı hükme bağlanmış, Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliğinin 23 üncü maddesinin birinci fıkrasında ise “Ar-Ge veya tasarım merkezinde çalışan tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısı; çalışan personelin, çalışma sürelerine göre üçer aylık dönemler itibarıyla toplam çalışma süresinin, bir kişinin üç aylık tam zamanlı çalışma süresine bölünmesi suretiyle hesaplanır. Haftada kırk beş saatin üzerindeki ve ek çalışma süreleri bu hesaplamada dikkate alınmaz.…” açıklamalarına yer verilmiştir.

(6) Bu çerçevede, gelir vergisi stopajı teşvikinin hesaplanmasında, bu kapsamdaki personelin fiilen Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ayırdıkları zamanın toplam çalışma zamanına oranı dikkate alınacaktır.

(7) 5746 sayılı Kanun kapsamında tam zamanlı olarak çalışan personelin, ay içindeki çalışmalarının tamamının Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleri ile ilgili olması halinde, hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile 17/3/1981 tarihli ve 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilen tatil günlerine isabet eden süreler de tam zaman eşdeğerin hesabında dikkate alınacaktır. Ancak, haftada 45 saatin üzerindeki çalışma süreleri ile ek çalışma süreleri tam zaman eşdeğerin hesabında dikkate alınmayacaktır.

(8) Kısmî zamanlı çalışma halinde, personelin Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ayırdığı zamanın toplam çalışma zamanına oranı dikkate alınmak suretiyle bulunan ücret tutarları  Ar-Ge, yenilik veya tasarım harcaması olarak dikkate alınacak ve gelir vergisi stopaj teşvikinden yararlandırılacaktır. Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinde kısmi zamanlı olarak çalışan personelin hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile 2429 sayılı Kanunda belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretleri gelir vergisi stopajı teşvikinin uygulamasında dikkate alınmayacaktır.

(9) 1/8/2016 tarihli ve 2016/9091 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilen faaliyetlerle sınırlı olmak üzere, Ar-Ge veya tasarım merkezi dışında geçirilecek sürelerin projelerle doğrudan ilgili olduğu ile Ar-Ge ve tasarım merkezi dışında yürütülmesinin zorunlu olduğunun tevsiki ve sorumluluğu, Ar-Ge veya tasarım merkezi yönetimine aittir. Bu kapsamda teşvikten yararlanmış olan Ar-Ge veya tasarım personeline ilişkin liste projeler itibarıyla Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına sunulan yıllık faaliyet raporlarında bildirilecektir.

(10) 1/8/2016 tarihli ve 2016/9091 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde en az bir yıl süre ile çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere merkez dışında geçirdiği sürelere (üniversiteden onaylı aylık ders saati kadar) ilişkin ücretlerin yüzde yüzü, Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinde belirtilen esaslar dahilinde gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilecektir. Bu hesaplamalarda lisansüstü eğitimde alınan dersler kapsamında yapılacak araştırmalar da değerlendirilecektir. Yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yıllık, doktora yapanlar için iki yıllık sürelerin uygulamasında kayıt dondurma kapsamında geçen süreler dikkate alınmayacaktır.

(11) Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinde çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personeline bu faaliyetlerine ilişkin olarak ödenen ve Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesine göre ücret kapsamında değerlendirilen prim, ikramiye ve benzeri ödemeler gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilecektir.

(12) Ancak, Ar-Ge veya tasarım merkezleri alanı dışında gerçekleştirilen faaliyetler ile lisansüstü eğitim kapsamında dışarıda geçirilen sürelere ilişkin ücretlerden; gerçek yol giderleri dâhil olmak üzere yol, konaklama, gündelik gibi adlar altında gider karşılığı olarak yapılan ödemeler ile sağlanan menfaatler destek ve teşvik kapsamında değerlendirilmeyecektir.

(13) Bu maddenin dokuzuncu ve onuncu fıkraları kapsamında dışarıda geçirilen sürelere isabet eden ücretler de, gelir vergisi stopaj teşvikinin hesabında dikkate alınacaktır. Ancak, teşvikten faydalanılan süre her hal ve takdirde haftada 45 saate isabet eden ücret tutarını geçemeyecektir.

(14) 5746 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde, tasarım faaliyeti: “Sanayi alanında ve Bakanlar Kurulunun uygun göreceği diğer alanlarda katma değer ve rekabet avantajı yaratma potansiyelini haiz, ürün veya ürünlerin işlevselliğini artırma, geliştirme, iyileştirme ve farklılaştırmaya yönelik yenilikçi faaliyetlerin tümünü,”  şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca, söz konusu bentte yer alan yetkiye istinaden 1/8/2016 tarihli ve 2016/9094 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tasarım faaliyeti olarak belirlenen alanlar ile bentte yer alan faaliyetlerde bulunanların istihdam ettikleri personelin ücretlerine de bu Tebliğde belirlenen esaslar dahilinde gelir vergisi stopajı teşviki uygulanacaktır.

(15) 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri tasarım faaliyetleri 5746 sayılı Kanunda belirtilen indirim, istisna, destek ve teşvik unsurlarından yararlanabilecektir. Ancak, sipariş verenler, Ar-Ge ve tasarım indirimi ile sipariş verilmesine ilişkin kâğıtlara ait damga vergisi istisnası dışında kalan 5746 sayılı Kanun kapsamındaki gelir vergisi stopajı teşviki dahil diğer teşvik ve destek unsurlarından yararlanamayacaktır.

(16) Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti kapsamında fazla mesai dahil çalıştığı süreye ilişkin ücret üzerinden hesaplanan vergi tutarına öncelikle 4/12/2007 tarihli ve 26720 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 265)’nde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde asgari geçim indirimi uygulanacak olup asgari geçim indirimi mahsubu yapıldıktan sonra kalan gelir vergisi tutarının doktoralı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 95’i, yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 90’ı ve diğerleri için yüzde 80’i her bir personel bazında muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkine konu edilecektir.

(17) Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğeri sayısı, toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşamayacaktır. Küsuratlı sayılar tama iblağ edilir. Destek personelinin toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere teşvik uygulanacaktır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, ücretine gelir vergisi teşviki uygulanacak destek personeli işverence belirlenecektir. Ar-Ge merkezi veya tasarım merkezi yöneticisi, görev tanımı ve niteliğine göre Ar-Ge personeli, tasarım personeli veya destek personeli olarak dikkate alınacaktır.

    SGK İNDİRİMLERİ TEŞVİKLERİNİN MUHASEBE KAYDINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR;

Aşağıda örneklendirdiğimiz,5510’u ve 5746’yı ayrı bordrolarda çıkartılmasını önererek, akabinde yapılacak muhasebe kayıtlarında dikkat edilmesi gereken hususları yine beraber yorumlayalım;

Önce örnek bir bordro yapalım bu bordroda 5510 bordrosu ve 5746 bordrosu ayrı ayrı aşağıda yer alsın,

2019 yılında Brüt ücreti 5.116,80 TL olan çalışan bir personelin 15 gün 5746 sayılı kanun kapsamında proje de çalıştığını düşünecek olursak personel 15 günlük bordrosu 5746 sayılı kanun kapsamında, 15 günlük bordrosu da 5510 sayılı kanun kapsamında hazırlanarak kayıtlara alınmalıdır.

 

15 gün 5510 sayılı kanun kapsamında hazırlanan bordromuzun muhasebe kaydı,

--------------------31.01.2019--------------------------------------------------------

740 02 22 ESAS BRÜT ÜCRET HS………………………. 2.558,40 TL

740 02 23 SGK İŞVEREN PAYI HS……………………………524,47 TL

740 02 24 SGK İŞSİZLİK PAYI HS………………………………. 51,17 TL

136 01 ASGARİ GEÇİM İND. HS……………………………….191,88 TL

                                 335 01 PERSONEL BORÇLAR HS……………… 2.020,90 TL

                                 361.01 ÖDENECEK SGK HS…………………………. 882,65 TL

                                  361.02 ÖDENECEK İŞZ. HS…………………………….76,85 TL

                                  360.ÖDENECEK MUHT. HS……………………….. 326,20 TL  (Gelir Vergisi)

                                  360.ÖDENECEK MUH. HS………………………………19,42 TL  (Damga Vergisi)

               5510 Kanun Bordo Tahakkuku Kaydı

--------------------31.01.2019--------------------------------------------------------                               

361.01 ÖDENECEK SGK HS…………………..   127,92 TL   

                                   740 02 23 SGK İŞVEREN PAYI HS. ………..127,92 TL 

                     5510 Sayılı Kanun İndirimi

-----------------------31.01.2019--------------------------------------------------------

                                  136.01 ASGARİ GEÇİM İN. HS ………. 191,88 TL 

 360.ÖDENECEK MUHT. HS……… 191,88 TL                             

                        Asgari Geçim İndirimi

---------------------------/-----------------------------------------------------------------

15 gün 5746 sayılı kanun kapsamında hazırlanan bordromuzun muhasebe kaydı,

-----------------------31.01.2019--------------------------------------------------------

750 02 22 ESAS BRÜT ÜCRET HS. ………………..2.558,40 TL

750 02 23 SGK İŞVEREN PAYI HS…………………….. 524,47 TL

750 02 24 SGK İŞSİZLİK PAYI HS…………………………..51,17 TL

 

                               335 01 PERSONEL BORÇLAR HS………1829,02 TL

                               361.01 ÖDENECEK SGK HS………………. 882,65 TL

                              361.02 ÖDENECEK İŞSZ. HS…………………..76,85 TL

                               360.ÖDENECEK MUHT. HS………………..326,20 TL  (Gelir Vergisi)

                               360.ÖDENECEK MUH. HS…………………….19,42 TL   (Damga Vergisi)

          5746 Kanun Bordro Tahakkuku Kaydı

 

---------------31.01.2019--------------------------------------------------------

361.01 ÖDENECEK SGK HS……………….127,92 TL   

                              750 02 23 SGK İŞVEREN PAYI HS………..127,92 TL

                    5510 Sayılı Kanun İndirimi

---------------31.01.2019--------------------------------------------------------

361.01 ÖDENECEK SGK HS……………… 377,36 TL  

                            750 02 23 SGK İŞVEREN PAYI HS. ……….377,36 TL

            5746 S.Kanun Sgk Teşviki Kaydı

-----------------------31.01.2019----------------------------

360.ÖDENECEK MUHT. HS……………… 326,20 TL

360.ÖDENECEK MUHT. H……………………19,42  TL

                                750 02 22 ESAS BRÜT ÜCRET HS……….   326,20 TL 

                                750 02 22 ESAS BRÜT ÜCRET HS…………….19,42 TL

5746 S.Kanun Gelir Vergisi Ve Damga Vergisi Teşviki Kaydı

-----------------------------/-----------------------------------

Eğer Gider Hesaplarını Ters Çalıştırmak İstemiyorsak Bordro Tahakkukumuzu Aşağıdaki Şekilde de Yapabiliriz,

----------------------31.01.2019---------------------------------------------

750 02 22 ESAS BRÜT ÜCRET HS. …………………………2.212,78 TL

750 02 23 SGK İŞVEREN PAYI HS………………………………. 19,19 TL

750 02 24 SGK İŞSİZLİK PAYI HS………………………………… 51,17 TL

136 02 01 5746-5510 SGK TEŞVİK HS…………………..    505,28 TL

136 02 02 5746 GELİR VE DAMGA TEŞ.HS………………   345,62 TL                                              

 

                                       335 01 PERSONEL BORÇLAR HS………... 1829,02 TL

                                       361.01 ÖDENECEK SGK HS………………….. 882,65 TL

                                       361.02 ÖDENECEK İŞZ. HS………………………76,85 TL

                                       360.ÖDENECEK MUHT. HS……………………326,20 TL 

                                       360.ÖDENECEK MUH. HS. ……………………...19,42 TL

  5746 Kanunlu Bordro Tahakkuku

----------------------------31.01.2019----------------------------------

361.01 ÖDENECEK SGK HS…………505,28 TL

                                       136 02 01 5746-5510 SGK TEŞVİK HS…………505,28 TL

   5746-5510 Kanun Sgk Teşvik İndirimi

 

-----------------------------31.01.2019-----------------------------

360.ÖDENECEK MUHT. HS …………………………..326,20 TL

360.ÖDENECEK MUHT. HS…………………………..… 19,42  T

                  136 02 02 5746 GELİR VE DAMGA TEŞ.HS……….326,20 TL       

                   136 02 02 5746 GELİR VE DAMGA TEŞ.HS……….. 19,42 TL

   5746 S.Kanun Gelir Vergisi Ve Damga Vergisi Teşviki

-------------------------------/-------------------------------------

SGK  indirimlerin 602,649 veya 679 hesaplarda takip edilmeli diyen arkadaşların çıkış noktası, özellikle 602 hesabın tanımından kaynaklanıyor;

602 –  Diğer Gelirler: İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi vb. hasılat kalemleri bu hesapta izlenir. Ancak Sübvansiyon ya da destekleme, devletin kişi ya da kurumlara mal, para veya hizmet biçiminde yaptığı karşılıksız yardımları ifade eder.

679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar Hesabı: Diğer gelir hesap kalemleri dışında kalan duran varlık satışlarından doğan kârlar gibi gelir ve kârların yer aldığı hesaptır. Ve uygulamada kullanılmaması gereken bir hesaptır.

649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hesabı: Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar hesap grubundaki hesapların kapsamına girmeyen, işletmenin esas faaliyeti dışında fakat olağan sayılan faaliyetlerle ilgili olarak ortaya çıkan gelir ve kârların izlendiği hesaptır.

Yukarda arz ettiğim üzere ilgili tanıma göre bir teşvik olma söz konusu değildir, 602 ,649 veya 679 demek gelir tablosunda fiktif bir kalem oluşturmak demektir, özellikle GVK 42.maddesine göre senelere sari inşaat taahhüt işi yapan firmalarda, stoklu çalışan üretim firmalarında ve 31.12. itibariyle oluşan durum nedeniyle tüm firmalarda oluşan düzensizlikler nedeniyle, incelemede bu hususu irdeleyen bir inceleme elemanı CEZALI tarhiyata dahi gidebilecektir.

Özellikle %5’lık SSK indirimi aslında erken ödeme iskontosu olarak düşünülmesi gereken bir durumdur, “Özün önceliği kavramı; işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Bu takdirde özün biçimi önceliği esastır. Özün önceliği kavramı gereğince, muhasebeye konu olan işlemler sadece hukuki şekilleri dikkate alınarak değil, özleri ve ardındaki finansal gerçekler göz önüne alınarak muhasebeleştirilmeli ve sunulmalıdır.

Bu nedenle İstanbul SMMM odasının yayınlamış olduğu bir sirküde ifade edildiği gibi bordro tahakkuku yapılırken, ilgili SSK’nın giderleştiği hesabın alacağına yazılması çok daha uygundur, ancak AGİ gibi düşünürüm diyen yine fiktif gelir oluşturmayan diğer bir görüşe de katılmamak elde değil;

  Türkiye Muhasebe Standartlarından, Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanması (TMS 20)  Devlet teşviklerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin iki genel yaklaşım bulunmaktadır:

Teşvikin kâr ya da zarar dışında muhasebeleştirildiği "sermaye yaklaşımı" ve teşvikin bir veya daha fazla dönemde kâr ya da zararda muhasebeleştirildiği "gelir yaklaşımı;

 Sermaye yaklaşımının dayandığı gerekçeler şunlardır:

(a) Bir finansman aracı olan devlet teşvikleri, finanse ettikleri harcama kalemini netleştirmek amacıyla kâr veya zararda muhasebeleştirilmek yerine, finansal durum tablosu (bilanço) ile ilişkilendirilmelidir. Geri ödeme beklenmediğinden, bu tür teşvikler kâr ya da zarar dışında muhasebeleştirilmelidir,

(b) Kazanılmış bir gelir olmamaları, aksine herhangi bir maliyeti olmaksızın devlet tarafından sağlanan bir teşviki temsil etmeleri nedeniyle, devlet teşviklerine gelir tablosunda yer verilmemelidir.

Gelir yaklaşımının dayandığı gerekçeler ise şunlardır:

(a) Devlet teşvikleri, hissedarlar dışındaki bir kaynaktan elde edilmiş olmaları nedeniyle, doğrudan Özkaynak olarak kaydedilmemeli, fakat uygun dönemlerde kâr ya da zarar olarak muhasebeleştirilmelidir,

(b) Devlet teşvikleri nadiren karşılıksızdır. İşletmeler koşullara uymakla ve önceden konan yükümlülüklerini yerine getirmekle teşvikleri kazanır. Bu nedenle bu teşvikler sözü edilen teşviklerle karşılanması amaçlanan maliyetlerin gider olarak muhasebeleştirildiği dönemler boyunca kâr ya da zararda muhasebeleştirilmelidir,

(c) Gelir vergisi ve diğer vergilerin bir tür harcama olması göz önüne alındığında, mali politikaların bir uzantısı olan devlet teşvikleri de kâr veya zarar ile ilişkilendirilmelidir.

   5510 ve diğer teşviklerin hangisine uygun olduğunu tartışırsak sonuca daha çok yaklaşırız diye düşünüyorum. Bu pencereden bakarsak bence ilgili teşvik Sermaye yaklaşımı açısından daha uygun çünkü 14(b). Kazanılmış bir gelir olmamaları, aksine herhangi bir maliyeti olmaksızın devlet tarafından sağlanan bir teşviği temsil etmeleri nedeniyle, devlet teşviklerine gelir tablosunda yer verilmemelidir. Zaten idarenin gelir tablosundan matrah vergi döngüsüne bakarak inceleme programlarını oluşturduğunu da düşünürsek, fiktif 602,649 veya 679 yaklaşımlarından mutlaka uzaklaşmalıyız, bu hususta benim önerim İstanbul odasının yaptığı örneğe göre kayıtların düzeltilmesidir, ancak AGİ de yaptığımız gibi hiç giderleştirmeden yukardaki örnek te uygundur, YETER Kİ gelir tablosunda gelir kalemlerini fiktif arttırmayalım, bu iki yöntemden hangisini uygularsak uygulayalım, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden ihtiyatlılık ilkesine göre bir daha değiştirmeyeceğimiz bir yöntem olarak iler ki yıllarda bunu devam ettirmeliyiz.

Peki, hibe desteklerini nasıl yorumlamalıyız, elbet de gelir yaklaşımına göre yorumlamalıyız, ancak kurumlar vergisinden istisna olduğunu unutmadan, kurumlar vergisi beyanı ile özkaynaklara bir hesaba alınması gerektiğini atlamadan, öncesinde hibe destekleri özel bir fon hesabına alınmadan doğrudan gelir yazılmak suretiyle muhasebeleştirilir.31.01.2019 tarihinde 100.000,00 TL hibe x banka hesabımıza yattığını varsayalım,

-----------------31.01.2019---------------------------------------------

102.01 XXXX BANKASI HS. …….     100.000,00 TL 

                         602- DİĞER GELİRLER HS……..  100.000,00 TL

                   Hibe Desteği Kaydı

------------/-----------------------------------------------------------------

Teknoloji geliştirme bölgelerinde olduğu gibi serbest bölgelerde faaliyet gösteren mükelleflere, TÜBİTAK ve benzeri kurumlar tarafından Ar-Ge projelerine ilişkin olarak ilgili mevzuat çerçevesinde hibe şeklinde sağlanan destek tutarları, kurum kazancına dahil edilecek ve Kurumlar vergisi istisnasından yararlandırılacaktır.

  Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları hibe destekler, desteğin tabi olduğu mevzuat hükümlerine uygun olarak özel bir fonda izlenir.

   Ancak, bu fonun elde edildiği hesap dönemini izleyen beş yıl içinde sermayeye ilâve dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler zıyaa uğratılmış sayılacağından, bu işleme ilişkin vergi zıyaı cezası ve gecikme zammı uygulanacağı tabiidir.Kurumlar vergisinde beyan edilmiş istisnanın kaydını unutmadan işlemlere devam etmeliyiz.

---------------30/04/2020----------------------------------------

570-GEÇMİŞ YIL KARLARI HS........   100.000.-

                        549-ÖZEL FONLAR HS………………     100.000.-

İstisna Kazancın Özel Fonlara Alım Kaydı

------------------/-------------------------------------------------------- 

03.04.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.