Salih Bayar
Gelir Uzmanı
sabayar@gmail.com

Taşımacılık İşlemlerinde KDV Tevkifatı

GİRİŞ

2021 yılına ilişkin bütçe hedefleri incelediğinde dahilde alınan KDV’den 190.599.323.000 TL gelir tahsil edilmesi beklenmektedir. Bu tutar 2020 yılı ile kıyaslandığında % 13,7 oranında bir artışa tekabül etmektedir.

Ekonomide enflasyon ile mücadele amacıyla uygulanan sıkı iktisat politikaları ve etkileri düşünüldüğünde istenilen hedeflere ulaşılması için idarenin elindeki tüm imkanlar ile vergi kayıp ve kaçağını önlenmesi, vergi tahsilatını kolaylaştırması ve hızlandırılması, vergi alacağının güvence altına alınması gibi vergi uygulamalarının etkin bir şekilde kullanılmasını gerektirmiştir.       

Bu amaçla 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun (9/1) inci maddesinin Hazine ve Maliye Bakanlığına verdiği yetki çerçevesinde, 01.03.2021 tarihinden itibaren uygulanmak üzere Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde  kısmi tevkifat ile ilgili yeni düzenleme ve değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişiklikler ile daha önce tevkifat kapsamına dahil olmayan bazı teslim ve hizmetler bu kapsama alınarak bu hizmeti veren mükellefler ile hizmeti alan alıcılara yeni yükümlülükler getirilmiştir.

Bahsi geçen düzenlemelerden sonra önemi daha da artan tevkifat işlemlerinin her biri kendi içerisinde özellikli durumlar içermektedir. Bu özellikli durumların bilinmesi ve bunlara göre işlem yapılması hem idare hem de mükellefler açısından önem arz etmektedir.

Yazımızın konusunu da yeni düzenlemelerden sonra uygulamada en çok görülecek Taşımacılık Hizmetlerinde tevkifat işlemleri oluşturmaktadır.

TAŞIMACILIK HİZMETLERİ KAPSAMINDA KDV TEVKİFATI YAPILACAK FAALİYETLER

	TAŞIMACILIK HİZMETLERİNDE
HİZMET TÜRÜ	SERVİS TAŞIMA İŞLEMLERİ	KARA YOLU İLE YÜK TAŞIMA HİZMETLETİ
TEVKİFAT ORANI	5/10	2/10
TEVKİFAT YAPACAKLAR	KDV MÜKELLEFLERİ         BELİRLENMİŞ ALICILAR	KDV MÜKELLEFLERİ         BELİRLENMİŞ ALICILAR

Tablo:1 Taşımacılık Hizmetlerine KDV tevkifatı

1-SERVİS TAŞIMA İŞLEMLERİ

Servis taşımacılığı hizmetleri  yolcu taşımacılığı kapsamında değerlendirilmekte olup KDV oranı % 18’dir. Ancak 23.12.2020 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile   31/5/2021  tarihine kadar %8 oranında uygulanmaktadır. Servis Taşımacılığında hizmet veren satıcılar(Servisçi) tarafından  KDV Mükellefi veya Belirlenmiş Alıcılar* a verilen hizmetler de KDV’nin 5/10 tevkif edilecek olup tevkif edilen tutar alıcılar tarafından işlemin yapıldığı döneme ilişkin 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilerek ÖDENMESİ gerekmektedir. Tevkifata tabi tutulmayan kısım ise satıcılar tarafından mükellef sıfatıyla beyan edilip ödenecek veya indirim mekanizması ile indirim konusu yapılacaktır.

Tebliğe göre Servis taşımacılığında uygulanacak tevkifatın kapsamına personel, öğrenci, müşteri ve benzerlerinin belirli bir güzergah dahilinde taşınması amacıyla yapılan taşımacılık hizmet alımları girmektedir. Ayrıca tevkifat uygulamasına ilişkin 21/06/2012 tarihli ve KDVK-63 sayılı sirküye göre bir taşımacılık işinin servis taşımacılığı hizmeti olarak tevkifata tabi tutulabilmesi için bazı şartların bulunması gerekmektedir.

SERVİS HİZMETLERİ KDV TEVKİFATI
GEREKLİ ŞARTLAR	1-Belli güzergâhlar dâhilinde yapılması
	2-Sözleşme uyarınca belirli bir dönem devam etmesi
	3- Fiilen yapılması
	4-KDV dahil tutarı 1.000,00 TL üzerinde olması

Tablo:2 Servis Hizmetlerinde KDV Tevkifat Şartları

Yukarıda tablo-2 belirtilen şartlarının tamamının sağlanması durumunda tevkifatlı fatura kesilecektir. Ancak  bir defaya mahsus taşımacılık hizmeti ile  belirli bir dönemi kapsamayan servis hizmetleri servis hizmeti olarak değerlendirilmeyecek ve tevkifat kapsamına girmeyecektedir.

Ayrıca tebliğin "I/C-2.1.3.4.1. Tevkifat Uygulamasında Sınır başlıklı bölümünde ise kısmi tevkifat uygulaması kapsamına giren her bir işlemin KDV dahil bedeli 1.000 TL'yi aşmadığı takdirde, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacağı belirtilmiştir.  Sınırın aşılması halinde ise tutarın tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır. Tespit edilen tutarı aşan işlemlerde KDV tevkifatı zorunluluğundan kaçınmak amacıyla bedel parçalara ayrılamaz, aynı işleme ait bedellerin toplamı dikkate alınarak bu sınırın aşılması halinde tevkifat yapılacaktır.

2-KARA YOLU İLE YÜK TAŞIMA HİZMETLER

Faaliyet alanı oldukça geniş olan ve yeni düzenleme ile tevkifat kapsamına dahil edilen kara yolu ile yapılan yük taşıma hizmetlerinde KDV oranı % 18 olarak uygulanmaktadır.  Burada tevkifat uygulaması, hizmet veren(Nakliyeciler) tarafından KDV Mükellefi veya Belirlenmiş Alıcılara verilen hizmetlerde alıcılar tarafından 2/10 olarak yapılacaktır. Alıcılar tarafından tevkif edilen tutar 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilerek ÖDENMESİ gerekmektedir

KARAYOLUYLA YAPILAN YÜK TAŞIMA FAALİYETLERİNDE  KDV TEVKİFATI
GEREKLİ ŞARTLAR	1-Kargo işletmeciliği yetki belge sahip olunmaması
	2-Fiilen yapılması
	3-KDV dahil tutarı 1.000,00 TL üzerinde olması

Tablo:3 Karayolu ile Yük Taşıma Hizmetlerinde Taşıma Tevkifat Şartları

Yukarıda belirtilen şartlar olduğunda  kara yolu ile yapılan nakliye hizmetlerinde KDV işlemlerinde alıcılar tarafından tevkifat yapılacaktır. Hava Yolu, Deniz Yolu ve Kargo Faaliyetleri kapsamında hizmet sunan mükellefler tarafından sunulan hizmetlerde bu kapsamda bir tevkifat işlemi söz konusu olmayacaktır.

Ayrıca KDV mükellefleri tarafından, Belirlenmiş Alıcılar’a sunulan Servis Hizmetleri ile Kara Yolu Yük Taşıma hizmetlerinin tamamı  Tebliğin I/C-2.1.3.2.13. bölümü uyarınca tarafından (5/10) oranında KDV tevkifatı uygulanması gerekmektedir.

3-TEVKİFATA TABİ İŞLEMLERDE KDV İADESİ

Kısmi tevkifat uygulamasından kaynaklanan iade talepleri tebliğde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yerine getirilerek yapılmaktadır. Tevkifat uygulamasından doğan KDV alacaklarının mükellefe iade edilebilmesi için, satıcının tevkifat uygulanmayan KDV tutarını 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan etmiş olması, alıcının da yaptığı tevkifatla ilgili 2 No.lu KDV Beyannamesini vergi dairesine  ve tahakkuk ettirilen KDV nin ÖDENMESİ zorunludur.

Tebliğde KDV iade talep edilmesi için ilgili dönem KDV beyannamesi ve eki “Kısmi Tevkifat Uygulaması Kapsamındaki İşlemlere Ait Bildirim yapılmış olması gerekmektedir. Ayrıca diğer liste ve alındıların usulüne uygun olarak tamamlanması durumunda iade talebi hüküm ifade edecektir.

Vergi inceleme raporu, YMM Raporu ve/veya teminat ile yapılacak nakden iade talepleri, bunların eksiksiz ibraz edildiği tarihte geçerlik kazanır.

	TEVKİFAT İŞLEMLERİNDE İADE TALEPLERİ
	MAHSUBENİADE TALEBİ	NAKDEN İADE TALEBİ
5000 TL AŞMAYAN	Vergi İnceleme Raporu, YMM Raporu ve Teminat aranılmaksızın yerine getirilir.	Vergi İnceleme Raporu veya YMM Raporuna göre yerine getirilir.
5000 TL AŞAN	Teminat ve/veya                       Vergi İnceleme Raporu ile     yerine getirilir.	Teminat ve/veya                   Vergi İnceleme Raporu ile yerine getirilir.

Tablo:4 Tevkifat İşlemlerinde KDV iade talepleri

Mükellefler, iade talepleri için  tevkifata tabi işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar ilgili dönem beyannamelerinde iadeye konu olan KDV alanında beyan etmeleri ve en geç bu süre içinde standart iade talep dilekçesiyle birlikte iade talepleri için Tebliğin ilgili bölümlerinde sayılan belgelerle vergi dairelerine başvurmaları zorunludur.

YMM KDV İadesi Tasdik Raporuyla talep edilen iadelerde, söz konusu YMM Raporunun, tevkifata tabi işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonundan itibaren altı ay içinde ibrazı zorunludur. Bu süre içinde YMM Raporunun ibraz edilmemesi halinde iade talebi ivedilikle incelemeye sevk edilir.

3-İNDİRİMLERE KONU EDİLECEK GİDERLERDE ÖZELİKLİ DURUMLAR           

A-Perakende Satış Fişlerinin Gider Yazılması

Taşımacılık hizmetlerinde bulunan mükelleflerin iade taleplerinin doğru yapılması için indirimlere konu edilen giderlerin doğru ve açıklayıcı bir şekilde girilmesi ve belgelendirilmesi önem arz etmiştir.

Bu doğrutuda VUK’un 232 nci maddesine göre  "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:

 1.Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;

 2.Serbest meslek erbabına;

 3.Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;

 4.Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;

 5.Vergiden muaf esnafa Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.           

KDV kanunun 29 maddesinde  İndirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabilmektedir.

Kanunda bahsi geçen söz konusu vesikaların ise Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenen vesikaları ifade ettiği hükme bağlanmıştır. VUK’a göre bunlar Fatura, Perakende Satış Vesikası, Gider Pusulası, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenlenmiştir.

Ayrıca perakende satış fişlerinin gider olarak kabul edilmesi ile ilgili 204 ve 206 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile  düzenlemeler yapılmıştır. Söz konusu tebliğler ile işyerlerinde kullanılmak ve tüketilmek amacıyla satın alınan Kırtasiye, büro ve temizlik malzemeleri gibi ve bedeli fatura düzenleme mecburiyetini belirleyen Kanuni haddi aşmayan diğer bir anlatımla perakende satış fişi (veya yazar kasa fişi) düzenleme sınırları içinde kalan mal ve hizmet bedelleri için düzenlenen perakende satış veya yazar kasa fişlerinin gider belgesi olarak uygun görülmüştür.

Tüketimi dışında satışa konu olacak mal ve hizmetlerin alımlarında ise bedeli ne olursa olsun fatura düzenlenmesi defterlere faturalara dayanılarak kayıt yapılması gerekmektedir.

Taşımacılık işlemlerinde yukarıda bahsi geçen alımlara ilişkin giderlerin Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılmış olması ve doğrudan ve açık bir ilişkinin var olması, giderin keyfi olmaması , gibi hususların dikkate alınması gerekmektedir

B-Akaryakıt Fişlerinin Gider Yazılması

Taşımacılık işlemlerinde giderlerin en önemli kısmını akaryakıt giderleri oluşturmaktadır. Akaryakıt alımlarının vergisel uyumu yüksek mükelleflerden yapılması  iade talebinde bulunacak mükellefler  için önem arz etmektedir. Akaryakıt giderlerinin ise 68 Seri No.lu KDV Mükellefiyetlerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları İle İlgili Genel Tebliği uyarınca akaryakıt pompalarının bağlı bulunduğu ödeme kaydedici cihazların verdiği fişler mümkün olup bu giderler kazancının elde edilmesi ile açık ve doğrudan bir bağının bulunması, yapılan işin mahiyetine uygun olması ve iş hacmi ile mütenasip olması durumunda KDV’sinin indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.

C-HGS ve OGS Otoyol Geçişlerinin Gider Yazılması

Taşımacılık hizmetlerinde ve özellikle karayolu ile yük taşıma faaliyetlerinde en çok karşılaşılabilecek diğer bir durum ise otoyol, köprü vb. geçişlerinin fatura olmadan gider yazılıp yazılmayacağı konusudur. Bu konuda ise verilen  özelgeler incelendiğinde OGS ve HGS gibi otoyol ve köprü geçişlerinin bankalarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvellerine dayanılarak yasal defterlere gider olarak intikal ettirilmesi durumunda KDV'nin genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.

Ancak yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapılan geçişler için  % 8 diğer geçişler % 18 olarak iç yüzde yöntemi ile kdv hesaplanarak indirim konusu yapılması gerekmektedir.

D-Yemek Harcamalarının Gider Yazılması

Taşımacılık hizmetlerinde sıklıkla karşılaşılacak bir diğer durum ise taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflerin yemek giderlerinin perakende satış fişi veya ödeme kaydedici cihaz fişleri belgelendirilerek indirim konusu yapılıp yapılmayacağı sorusudur.

Konu ile ilgili olarak Balıkesir Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 26/04/2019 tarihli özelge de Şehirler arası yük taşımacılığı faaliyetinde yemek giderlerinin ancak fatura ile tevsik edilmesi  durumunda indirim konusu yapılacağı belirtilmiştir. Perakende satış veya ödeme kaydedici cihaz fişinin gider belgesi olarak kabul edilmemiştir            

SONUÇ

Tevkifat uygulamasında hizmetin mahiyeti, veriliş şekli ve alıcısının kim olduğu gibi hususların göz ardı edilmesi işlemin tevkifata tabi olmadığı halde tevkifat uygulanmasına yol açabilmektedir.  Bu durumda fazla ve yersiz yapılan tevkifat, satıcı mükellef açısından tevkifattan kaynaklanan ve indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisinin haksız ve yersiz olarak iade alınmasına neden olabilmektedir.  

Mükelleflerin belirtilen fazla ve yersiz tevkif edilen KDV den dolayı cezalı işlemlere muhattap olmaması için hem hizmet verenler(SERVİSÇİ ve NAKLİYECİ) hem de Alıcılar (KDV MÜKELLEFLERİ ve BELİRLENMİŞ ALICILAR)’ın vergisel yükümlülüklerini doğru ve zamanında yapmaları gerekmektedir.

Aynı zamanda tevkifat sistemin sektör ve gruplar bazında artması, vergi kayıp ve kaçak miktarının azalmasını sağlayacaktır. Bununla birlikte taşımacılık faaliyetinin en önemli gider kaynağı olan akaryakıt sektöründe köklü değişiklikler yapılması durumunda taşımacılık hizmetlerinde vergisel uyum seviyesinin artması mümkün olacaktır.

(*) Belirlenmiş Alıcılar şunlardır: (KDV Genel Uygulama Tebliğinin I-C/2.1.3.1/b bölümü)
- 5018 sayılı Kanuna ekli cetvelde yer alan kamu kuruluşları,
- Bunlar dışındaki Kanunla kurulan kamu kuruluşları,
- Döner sermayeli kuruluşlar,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
- Kanunla kurulan ve tüzel kişiliği olan emekli ve yardım sandıkları,
- Bankalar,
- Sigorta ve reasürans şirketleri,
- Sendikalar ve üst kuruluşları,
- Vakıf üniversiteleri,
- Mobil elektronik haberleşme işletmecileri,
- Büyükşehir belediyelerinin su ve kanalizasyon idareleri,
- Kamu iktisadi teşebbüsleri,
- Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,
-Türkiye Varlık Fonu ile alt fonlara devredilen kuruluşlar,
- Organize sanayi bölgeleri,
- Borsalar,
- Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıdaki kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş veya işletmeler,
- Payları Borsa İstanbul (BİST) A.Ş.’de işlem gören şirketler,
- Kalkınma ve yatırım ajansları.                                                                                                                    

KAYNAKLAR

1-3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

2-KDV Genel Uygulama Tebliği

3-213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

4-35 Seri Nolu KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ

5- Ramazan AYDEMİR Vergi Raporu Dergisi 31/12/2020 tarihli Makale

6- 21.06.2012 tarih ve KDVK-63/2012-3 sayılı Katma Değer Vergisi Sirküleri

7- 2021 Merkezi Yönetim ve Bütçe KanunuTeklifi ve Bağlı Cetveller

8-VUK 204 ve 206 Nolu Tebliğler

9-Balıkesir Vergi Dairesi Başkanlığının 26.04.2019 tarihli ve-E.38309 sayılı özelgesi

10-

Dipnot

(Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.)

01.03.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.