Özlem Mesude Büyükkoç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Denetek Denetim SMMM A.Ş.
info@denetek.com

Son Değişiklikler Çerçevesinde Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi Müessesesi

Bilindiği üzere 2017 yılı itibariyle 6824 sayılı Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mülga mük. 121. Maddesi başlığı ile birlikte ve “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi” olarak değiştirilmiş ve madde kapsamında vergiye uyumlu tabiri dâhiline giren mükelleflere ödeyecekleri vergilere belli şartlar dâhilinde indirim imkânı getirilmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun bahsi geçen mük. 121. maddesinde; “Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükelleflerinden (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere), bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen şartları taşıyanların yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5'i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilir. Şu kadar ki hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 1 milyon (310 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 1/1/2020 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.400.000 TL )Türk lirasından fazla olamaz. İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilmez. Gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı indirim tutarı, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilir.“ hükmü yer almaktadır.

Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar 301 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği (23.12.2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır) ile belirlenmiştir.

1.1.2020 tarihinden itibaren verilecek beyannameler için yürürlüğe girmek üzere 7194 sayılı kanunun 18. maddesi ile GVK mük. Md. 121’de yapılan düzenleme ile uygulamada önemli değişiklikler yapılmış ve kolaylıklar sağlanmış bulunmaktadır. Yazımızda söz konusu son değişiklikler çerçevesinde uygulama hakkında bilgilere yer verilecektir.

7194 S.K. SONRASI UYGULAMA USUL VE ESASLARI

7194 sayılı kanun sonrasında Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. Maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklikler çerçevesinde uygulama usul ve esasları aşağıdaki gibi olmuştur.

Uygulamadan yararlanılabilmesi açısından,

• İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ilişkin olarak Vergi Beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması
• İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması
• İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla, vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması
• Vergi aslı (vergi cezaları ile fer'i alacaklar dâhil) 1.000 Türk lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması
• Haklarında, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde “Kaçakçılık” sayılan fiillerin işlendiği konusunda tespitin bulunmaması,

temel ve asıl şartlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Uygulama kapsamında “Vergi Beyannameleri” tabiri sınırlandırılmış bu tabir ile aşağıda sayacağımız beyannamelerin uygulama kapsamında değerlendirileceği hüküm altına alınmış bulunmaktadır.;

• Yıllık gelir vergisi beyannamesi
• Yıllık kurumlar vergisi beyannamesi
• Geçici vergi beyannameleri,
• Muhtasar ile muhtasar ve prim hizmet beyannameleri,
• Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannameleri.

Vergi ibaresi ise, Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade etmektedir.

Bununla birlikte;

• Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler şartın ihlali sayılmamaktadır.  
• Yine aynı şekilde, yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda da şart ihlalinden söz edilemeyecektir.
• Mahsuben ödemelerde; ödemenin, ilgili mevzuatı gereği istenilen bilgi ve belgelerin tam ve eksiksiz olarak ibraz edilmiş olması koşuluyla, vergi kanunları gereği doğan iade alacaklarından mahsuben yapılmış olması ve indirimden yararlanıldıktan sonra söz konusu iade alacağı tutarının mahsuben ödemesi talep edilen vergi borcu tutarının altına düşmesi hâlinde, eksik ödenmiş duruma gelen vergilerin mahsuben ödenmek istenilen tutarın %10'unu aşmaması kaydıyla, eksik ödenmiş vergiler dolayısıyla veya vergi kanunları gereğince, tecil edilerek belirlenen şartların gerçekleşmesine bağlı olarak terkin edilecek vergilerin, şartların sağlanamaması hâlinde kanunlarında belirlenen tecil süresinin sonunu takip eden onbeşinci günün bitimine kadar ödenmesi şartıyla, yine bu şart ihlal edilmiş sayılmayacaktır.

Uygulama kapsamında vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti hâlinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir. Bu hüküm, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanların gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine yapılan tarhiyatların kesinleşmesi hâlinde de uygulanır ve bu takdirde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler açısından zamanaşımı, yapılan tarhiyatın kesinleştiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.

Uygulama kapsamında yer alan parasal tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanmakta, bu şekilde hesaplanan tutarın %5'ini aşmayan kesirler dikkate alınmamaktadır. 

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

7194 sayılı kanun sonrasında Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. Maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklikler ile uygulamanın daha somut hale gelmiş ve uygulamaya önemli kolaylıklar sağlanmış olduğunu söyleyebiliriz.

En önemli kazanım ise “vergi beyannameleri” ibaresine getirilmiş bulunmaktadır. Eski uygulamada “Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken vergi beyannameleri ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade eder” şeklinde yapılan geniş kapsamlı vergi beyannamesi tabiri 7194 sayılı kanun ile sınırlandırılmış ve beyannameler ismen sayılmıştır. Bu husus eski uygulamada bilhassa damga vergisi beyannameleri açısından yaşanmış bulunan sorun ve tıkanıklığı da ortadan kaldırmıştır.

Bunun yanı sıra;

• Vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilere ilişkin ödeme koşulu da gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinin verilme süresi ile sınırlandırılmıştır. Nitekim, indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla, kapsam dahilindeki vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması şart olarak konmuş bulunmaktadır.
• Mahsuben yapılan ödemeler için de açıklama getirilmiş ve daha sonra yapılan tespitler üzerine mahsuben ödenmek istenen tutarın %10’una kadar yapılan eksik ödemelerin indirimden faydalanılmasına engel teşkil etmemesi sağlanmaktadır. Böylece madde kapsamına girecek uyumlu mükellef sayısının artırılması hüküm altına alınmış bulunmaktadır.
• Yeni uygulama ile, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibariyle ödenmiş olması şartı ayrı bir şart olarak konulmuş bulunaktadır.

Yazımızda; 6824 ve 7194 sayılı kanunlar çerçevesinde, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi” başlığını taşıyan mük. 121. Maddesi hakkında bilgilere yer verilmiş ve 01.01.2020 tarihinden itibaren verilecek beyannamelere uygulanmak üzere yürürlüğe girecek değişiklikler hakkında açıklamalar yapılmıştır.

06.03.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.