Bağımsız denetim kuruluşları ve bağımsız denetçilere ilişkin usul ve
esasları düzenleyen 26/12/2012 tarihli ve 28569 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe konulan Bağımsız Denetim Yönetmeliğinde yapılan
değişiklikler ile ilgili yönetmelik 21 Temmuz 2017 tarihli resmi
gazetede yayımlanmıştır.
Kamu Gözetimi Kurumunda yayımlanan yönetmelik değişikliği
taslağının gerekçesinde de ifade edildiği üzere, Bağımsız
denetim faaliyetinin bağımsız denetçi veya bağımsız denetim
kuruluşu tarafından gerçekleştirilmesinde özellikle denetimin
yürütülmesinde yapılacak işler bakımından herhangi bir fark
bulunmamaktadır. Dolayısıyla hem bağımsız denetimden beklenen
kalite, güvence ve dolayısıyla kamu yararına sağlayacağı katkı
düşünülerek hem de uygulamada birlik oluşturulmasını teminen,
kendi adına bağımsız denetim faaliyeti üstelenenlerin de denetim
kuruluşları gibi denetim ekibi kurması, kalite kontrol sistemi
oluşturması gibi birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda,
kendi adına bağımsız denetim faaliyetinde bulunanlar yönetmelik
taslağında “serbest bağımsız denetçi” olarak adlandırılmış iken
21/07/2017 tarihli resmi gazetede yayımlanan yönetmelikte “denetimi
üstlenen bağımsız denetçi” terimi kullanılmıştır. Ayrıca
Yönetmelikte, sadece kendi nam ve hesabına denetim yapanları
ifade eden ibareler, “denetimi üstlenen bağımsız denetçi” ibaresi
ile değiştirilmiş; ancak tüm bağımsız denetçileri ifade eden
ibareler aynen korunmuştur.
Yapılan Yönetmelik değişikliğinde dikkat çeken hususlar
şunlardır ;
- Kendi adına denetim faaliyeti yürütenlerce ilgili
olarak denetçilerin yetkilendirilmesiyle ilgili 14 ncü maddenin
üçüncü fıkrası 1/1/2019 tarihinden önce üstlenilen denetimlerde
uygulanmayacaktır.
- Denetçilerin sundukları hizmetteki kalitenin,
bağımsız denetimden beklenen yararı karşılayacak nitelikte
olabilmesi için denetçilerin mesleki bilgi ve becerilerinin
yeterli bir seviyede tutulması gerekliliğinden hareketle
öngörülen sürekli eğitim hükümleri ile ilgili yeni birtakım
düzenlemeler yapılmıştır.
- Bu kapsamda beş yılda bir karşılanması öngörülen
sürekli eğitim süresi de Avrupa Birliği ülkeleri ile uyum
sağlanması adına bir ve üç yıllık sürelere bağlanmıştır. Sürekli
eğitim yükümlülüğünü yerine getirmeyenlerin ise bağımsız denetim
faaliyetinin durdurulacağı hüküm altına alınmıştır.
- Ayrıca denetim faaliyeti durdurulanların, durdurma
kararı devam ettiği süre içinde yeni sözleşme yapamayacağı da
Yönetmelikte yer alan yeniliklerdendir.
- Denetim sözleşmelerinin imzalanma süresine yönelik
bir düzenleme olmadığından özellikle denetçiler aleyhine gelişen
bu durumun önüne geçmek amacıyla, sözleşmenin denetçinin
seçiminden itibaren altmış gün içinde imzalanacağı kuralı
getirilmiştir.
- Denetim sözleşmelerinin haklı sebeple fesih halinde
Kurum onayının aranması uygulamada yavaşlamaya neden olduğundan
haklı sebebi belirleme denetimi üstlenenlere bırakılmış olmakla
birlikte durumun sebepleri ile birlikte Kuruma yazılı olarak
bildirileceği hüküm altına alınmıştır.
- Denetim raporunun teslim edileceği süre net bir
şekilde belirlenmiş ve süresi içinde teslim edilmemesi yaptırıma
bağlanmıştır. Buna göre Türk Ticaret Kanunu uyarınca yapılan
denetimlerde denetim raporlarının, denetimi yapılan finansal
tabloların ait olduğu hesap dönemine ilişkin olağan genel kurul
toplantısından en az 20 gün önce ve her durumda anılan Kanunda
olağan genel kurul toplantıları için öngörülen azami sürenin
sonuna kadar denetlenen işletmenin yönetim organına teslim
edilmesi zorunlu tutulmuştur.
Yönetmeliğin uygulamalı mesleki eğitim ile ilgili düzenleme
yapılan 15 nci maddesinin üçüncü fıkrası, 1/1/2018
tarihinde,
Sorumlu denetçi olabilme şartlarında mesleki tecrübe sürelerini
belirleyen ve 28 nci maddesinin birinci fıkrasının a ve b
bentlerinde yer alan sürelerle ilgili yürürlülük 1/1/2019
tarihinde,
Diğer hükümlerde değişiklik yapan maddeler yayım tarihi olan 21/07/2017
tarihinde yürürlüğe girecektir.
Yönetmelikte yapılan değişikliklerin işlenmiş hali ile birlikte
Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin tümü ekte yer almaktadır.
Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetim kuruluşları ile kendi adına
denetim üstlenen Bağımsız Denetçiler yönetmelikte yapılan
değişiklikleri de dikkate alarak mevcut durumlarını
değerlendirmelidirler.
Saygılarımla,
Resmi Gazete Tarihi: 26.12.2012 (21/07/2017
Tarihli Değişiklikler İşlenmiştir.)
Resmi Gazete Sayısı: 28509
BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; 13/1/2011 tarihli ve
6102 sayılı Türk TicaretKanunu ve 26/9/2011 tarihli ve 660
sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
çerçevesinde yapılacak bağımsız denetime, bağımsız denetim
kuruluşlarına ve bağımsız denetçilere ilişkin usul ve esasları
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; 6102 sayılı Kanun Türk
Ticaret Kanunu ve 660 sayılı Kanun HükmündeKararname
çerçevesinde yapılacak bağımsız denetime, bağımsız denetim
kuruluşlarının ve bağımsız denetçilerin; yetkilendirilmelerine,
sicil kayıtlarının tutulmasına, yükümlülüklerine,
sorumluluklarına, bunların Kurum tarafından incelenmesine ve
denetlenmesine ve bunlar hakkında uygulanacak idari yaptırımlara
ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 26/9/2011 tarihli ve 660
sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebeve Denetim Standartları Kurumunun
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9
uncu, 25 inci ve 27 nci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bağımsız denetçi: Bağımsız denetim yapmak üzere, 1/6/1989
tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yeminli mali müşavirlik ya
da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek
mensupları arasından Kurum tarafından yetkilendirilen kişileri,
b) Bağımsız denetim: Finansal tablo ve diğer finansal
bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve
doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun
bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, denetim
standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerinin
uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve
değerlendirilerek rapora bağlanmasını,
c) Bağımsız denetim ekibi: Bağımsız denetim kuruluşu adına belirli
bir bağımsız denetim görevini yerine getirmek üzere, sorumlu
denetçi ve onun sorumluluğu altında görev yapan bağımsız
denetçilerden oluşan ekibi,
ç) Bağımsız denetim
kuruluşu: Kurumca bağımsız denetim yapmakla yetkilendirilen
ortakları yeminli mali müşavirlik ya da serbest muhasebeci mali
müşavirlik ruhsatını almış meslek mensuplarından oluşan sermaye
şirketlerini,
d) Bağımsız denetim
resmi sicili (Sicil): Kurum tarafından elektronik ortamda tutulan ve
bağımsız denetim kuruluşları ile denetçilerin kayıtlarının izlendiği
resmi sicili,
e) Denetim ağı:
Bağımsız denetim kuruluşlarının veya denetimi üstlenen bağımsız
denetçilerin aralarında hukuki bir bağ olup olmadığına
bakılmaksızın; kâr veya maliyet paylaşımını hedefleyen veya ortak
bir mülkiyet, kontrol veya yönetimi, ortak kalite kontrol
politikalarını ve süreçlerini, ortak bir iş stratejisini, ortak bir
marka veya unvan kullanımını ya da mesleki kaynakların önemli bir
kısmını ortaklaşa kullanmayı amaçlayan işbirliğine yönelik
yapılanmayı,
f) Denetimi üstlenen;
Bağımsız denetim yapmak üzere denetlenen işletme ile sözleşme
imzalayan bağımsız denetim kuruluşunu veya bağımsız denetçiyi
g) Denetimi üstelenen
bağımsız denetçi; Kendi adına denetim üstlenebilmek için öngörülen
şartları taşıdığı Kurum tarafından onaylanan bağımsız denetçiyi
ğ) Denetlenen işletme:
Bağımsız denetim yaptırmak üzere bağımsız denetim kuruluşu veya
denetimi üstlenen bağımsız denetçi ile sözleşme imzalamış olan
işletmeleri,
h) Finansal tablolar:
Türkiye Muhasebe Standartları uyarınca hazırlanması gereken finansal
tabloları,
ı) İlişkili bağımsız
denetim kuruluşu ve diğer işletmeler: Aralarında hukuki bir bağ olup
olmadığına bakılmaksızın bağımsız denetim kuruluşunun, yönetiminde
doğrudan veya dolaylı olarak etkili olduğu veya denetim kuruluşunun
yönetiminde doğrudan veya dolaylı olarak etkili olan diğer bağımsız
denetim kuruluşlarını ve diğer işletmeleri,
i) Kalite güvence
sistemi: Bağımsız denetimde gerekli kaliteyi ve kamuoyunun yapılan
bağımsız denetime olan güvenini sağlamak amacıyla bağımsız denetim
kuruluşu ya da bağımsız denetçi tarafından yapılan işin, belirlenen
standart ve ilkelere uygun olarak yapılmasını temin etmek üzere
Kurum tarafından oluşturulan sistemi,
j) Kalite kontrol
sistemi: Bağımsız denetim kuruluşlarının ve denetimi üstlenen
bağımsız denetçilerin, denetimde gerekli kaliteyi sağlamak amacıyla,
Kurum düzenlemelerine uygun olarak bünyelerinde oluşturacakları
sistemi,
k) Kamu kurumları:
10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanununa ekli cetvellerde yer alan kurumları,
l) Kamu yararını
ilgilendiren kuruluşlar (KAYİK): Halka açık şirketler, bankalar,
sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri, faktöring şirketleri,
finansman şirketleri, finansal kiralama şirketleri, varlık yönetim
şirketleri, emeklilik fonları, (Değişik
ibare:RG-21/10/2014-29152) 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye
Piyasası Kanununda tanımlanmış olan ihraççılar ve sermaye piyasası
kurumları ile faaliyet alanları, işlem hacimleri, istihdam ettikleri
çalışan sayısı ve benzeri ölçütlere göre önemli ölçüde kamuoyunu
ilgilendirdiği için Kurum tarafından bu kapsamda değerlendirilen
kuruluşları,
m)Kilit yönetici:
Yönetim organı üyeleri dahil olmak üzere, şirketin faaliyetlerini
plânlama, yönetme veya kontrol etme yetki ve sorumluluğuna doğrudan
veya dolaylı olarak sahip olan kişileri,
n) Kurul: Kamu
Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulunu,
o) Kurum: Kamu
Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunu,
ö )Meslek mensubu: 3568
sayılı Kanuna göre ruhsat almış serbest muhasebeci mali müşavir ve
yeminli mali müşavirleri,
p) Ortak: Anonim
şirketlerin pay sahiplerini, sermayesi paylara bölünmüş komandit
şirketler ile limited şirketlerin ortaklarını,
r )Sermaye şirketi: 13/1/2011
tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca sermaye
şirketi sayılan şirketleri,
s) Sınav: Bağımsız
denetçilik sınavını,
ş) Sorumlu denetçi: Bağımsız
denetim kuruluşu tarafından, belirli bir bağımsız denetim
faaliyetinin yürütülmesinden sorumlu tutulan ve bu denetime ait
raporun bağımsız denetim kuruluşu adına imzalanmasına yetkili
kılınan bağımsız denetçiyi, Belirli bir bağımsız denetim
faaliyetinin yürütülmesinden sorumlu tutulan ve bu denetime ait
raporun denetimini üstlenenler adına imzalanmasına yetkili kılınan
bağımsız denetçiyi ,
t)Türkiye Denetim
Standartları (TDS): 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca
yürürlüğe konan, bilgi sistemleri denetimi dahil olmak üzere,
bağımsız denetim alanında uluslararası standartlarla uyumlu eğitim,
etik, kalite kontrol ve denetim standartları ile bu alana ilişkin
diğer düzenlemeleri,
u) Türkiye Muhasebe
Standartları (TMS): 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca
Kurul tarafından onaylanarak Türkiye Muhasebe Standardı ve Türkiye
Finansal Raporlama Standardı adıyla yayımlanan muhasebe standartları
ile bu alana ilişkin diğer düzenlemeleri,
ü)Yetki belgesi: Bu
Yönetmelikte aranan şartların sağlanması halinde, denetim
kuruluşlarına ve denetçilere faaliyet iznine ilişkin Kurum
tarafından verilen Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi veya Bağımsız
Denetçi Belgesini,
v) Yıllık faaliyet
raporu: Sermaye şirketlerinin yönetim organınca veya şirketler
topluluğunda ana şirketin yönetim organınca 6102 sayılı Kanunun Türk
Ticaret Kanununun 516 ve 518 inci maddelerine ve ilgili mevzuata
uygun olarak hazırlanan raporu,
y) Yönetim organı:
Anonim şirketlerde yönetim kurulunu, sermayesi paylara bölünmüş
komandit şirketlerde yöneticiyi veya yöneticileri, limited
şirketlerde müdürü veya müdürleri,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte
geçen terimler TMS ve TDS’lerdeki anlamlarıyla kullanılmış olup bu
Yönetmelikteki denetim ibaresi bağımsız denetimi, denetçi ibaresi
bağımsız denetçileri, denetim kuruluşu ibaresi ise bağımsız denetim
kuruluşlarını ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Denetimin Esasları
Denetimin amacı ve
kapsamı
MADDE 5 – (1)
Denetim finansal tablolar ve diğer finansal bilgiler dâhil olmak
üzeredenetime tabi konuların belirlenmiş bir kıstasa uyumlu olup
olmadığı hususunda kullanıcılara TDS çerçevesinde güvence sağlayacak
bir görüş oluşturulması amacı ile yapılır.
(2) Denetim,
kullanıcılara denetim konusunun denetim kıstasına uyumuyla ilgili
makul veya sınırlı güvence sağlar. Sınırlı güvence sağlayacağı
ilgili mevzuatında veya denetim sözleşmesinde açıkça belirtilmemiş
ise denetim makul güvence verecek şekilde gerçekleştirilir. Makul ve
sınırlı güvence seviyesinin gerektirdiği denetimin kapsamı TDS
çerçevesinde belirlenir.
(3) Denetim;
denetimin konusu hakkında, mesleki etik ilkelere bağlı kalmak ve
mesleki şüphecilik içinde bulunmak suretiyle, TDS çerçevesinde
yeterli ve uygun denetim kanıtı toplanmasını, bu kanıtlara
dayandırılarak bir görüş oluşturulmasını ve görüşün raporlanmasını
kapsar.
(4) Denetimin
unsurlarını; denetimin konusu, tarafları, kıstası, kanıtları ve
denetim raporu oluşturur.
Denetimin konusu
MADDE 6 – (1)Denetim 6102
sayılı Kanun Türk Ticaret Kanunu, 660 sayılı Kanun Hükmünde
Kararname vediğer mevzuat hükümleri uyarınca denetime tabi tutulan
konularda yapılır.
(2) Denetim; 6102
sayılı Kanun Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre denetlenmesi
öngörülen finansal tablolar, yıllık faaliyet raporları, riskin erken
saptanması ve yönetimine ilişkin sistemler ile sair mevzuat uyarınca
doğrudan veya dolaylı olarak denetim kuruluşları ve denetçiler
tarafından denetlenmesi, incelenmesi veya değerlendirilmesi
öngörülen diğer hususlara ilişkin konuları kapsar.
Denetimin tarafları
MADDE 7 – (1)
Denetlenen, denetimi yapan ve ilgili mevzuatında hedeflenen
kullanıcılardenetimin taraflarını oluşturur.
Denetim kıstası
MADDE 8 – (1)
Denetimde denetim konusunun uyumunun değerlendirildiği
öncedenbelirlenmiş kıstaslar esas alınır. Finansal tablolar
açısından TMS; yıllık faaliyet raporları, riskin erken saptanması ve
yönetimine ilişkin sistem açısından 6102 sayılı Kanunun Türk
Ticaret Kanununun ve ilgili mevzuatın denetim kıstasına ilişkin
hükümleri; diğer mevzuattan kaynaklanan denetim konuları açısından
ise denetim kıstasıyla ilgili düzenlemeler veya bunların atıf
yaptığı kurallar denetim kıstasını oluşturur.
(2) Diğer mevzuatta
doğrudan veya dolaylı olarak denetim kuruluşları ve denetçiler
tarafından denetim yapılmasının öngörüldüğü ancak denetim
konularının hangi kıstaslara uyumunun aranacağının belirtilmediği
durumlarda, denetim kıstası Kurum tarafından belirlenir. İsteğe
bağlı yaptırılan denetimlerde ise bu belirleme denetimi talep
edenlerce yapılır.
Denetim kanıtı
MADDE 9 – (1)Denetim
kanıtı, denetim konusunda denetim kıstası çerçevesinde
önemliuyumsuzluklar bulunup bulunmadığı hususunda güvence
verilmesini teminen görüş bildirmeye yönelik olarak denetçi
tarafından elde edilen ve belirlenen güvence seviyesi için yeterli
ve uygun bilgi, belge ve beyanlardır. Bu kanıtlar, denetimin TDS
çerçevesinde ve mesleki şüphecilik içinde planlanması ve
gerçekleştirilmesi suretiyle elde edilir ve tevsik edilir.
(2) Denetim, denetimin
konusunda önemli uyumsuzluklara yol açabilecek koşulların mevcut
olabileceği göz önünde bulundurularak mesleki şüphecilik içinde
planlanmalı ve gerçekleştirilmelidir. Önemlilik, mevcut koşullar
içinde değerlendirildiğinde, denetim konusu ile denetim kıstası
arasındaki uyumsuzluğun boyutuna, niteliğine veya her ikisine
bağlıdır.
Denetim raporu
MADDE 10 – (1)
Denetim raporu, denetim kanıtlarının TDS çerçevesinde
değerlendirilmesisonucunda, belirlenen güvence seviyesine uygun
şekilde oluşturulan denetçi görüşünün ve varsa dikkat çekilmek
istenen diğer hususların kullanıcıların istifadesine sunulması
amacıyla Kurum düzenlemelerine uygun olarak hazırlanan ve imzalayan
denetim kuruluşu veya denetimi üstlenen denetçi tarafından
sorumluluğu üstlenilen belgedir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yetkilendirme
Denetim yapmaya
yetkililer
MADDE 11 – (1)
Denetim,sadece Kurumca yetkilendirilen denetim kuruluşları
veyadenetçiler tarafından yetkileri çerçevesinde gerçekleştirilir.
(2) Denetim
kuruluşları ve denetçilerin yetkilerinin kullanımı, yetkilendirmenin
Kurum tarafından ilanıyla başlar.
(3) KAYİK’lerin ve
faaliyet alanları, işletme büyüklükleri, çalışan sayısı ve benzeri
ölçütlere göre Kurumca belirlenen işletmelerin denetimi yalnızca
denetim kuruluşları tarafından, diğerlerinin denetimi ise denetim
kuruluşları veya denetimi üstlenen denetçiler tarafından yapılır. üstlenilir
Yetki belgeleri
MADDE 12 – (1)
Başvuruları bu Yönetmelik çerçevesinde Kurum tarafından uygun
görülensermaye şirketlerine Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi,
meslek mensuplarına ise Bağımsız Denetçi Belgesi verilir.
Denetim
kuruluşlarının yetkilendirilmesi
MADDE 13 – (1)
3568 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta öngörülen şartlar saklı
kalmakkaydıyla, denetim alanında faaliyet izni talebinde bulunan
kuruluşun;
a) Sermaye
şirketi olması,
b) Paylarının veya
hisselerinin nama yazılı olması,
c) Faaliyet
konusunun bağımsız denetime veya bununla birlikte 3568 sayılı Kanun
kapsamındaki mesleki alana münhasır olması,
ç) Ticaret unvanında
bağımsız denetim ibaresinin bulunması,
d) Esas sözleşmesinin
veya şirket sözleşmesinin denetime ilişkin mevzuat hükümlerine
aykırı hususlar içermemesi,
e) Sermayesinin ve oy
haklarının yarısından fazlasının denetçilerine ait olması ve
ortaklarının tamamının meslek mensubu olması,
f) Denetçilerinin 14
üncü madde çerçevesinde Bağımsız Denetçi Belgesine sahip olması,
g) Denetçilerinin tam
zamanlı ve asgari bir raporlama dönemi için istihdam edilmiş olması,
ğ) 28 inci maddedeki
şartları sağlayan en az iki sorumlu denetçisinin bulunması,
h) Denetim kadrosunun,
asgari olarak, 27 nci maddede belirtilen denetim ekiplerini
oluşturabilecek nitelik ve genişlikte olması,
ı) Yönetim organı
üyelerinin tamamının meslek mensubu olması, yüzde yetmiş beşi
geçmemek üzere çoğunluğunun ise kadrosundaki denetçilerden oluşması,
i) Denetçilerinin,
ortaklarının ve kilit yöneticilerinin başka bir denetim kuruluşunda
veya
denetim üstlenen
bağımsız denetçi yanında ya da tüzel kişilikte ortak , kilit
yönetici veya denetçi olmaması ,denetim üstlenen bağımsız denetçi
olarak denetim faaliyetinde bulunmaması,
bağımsız denetim
faaliyeti gerçekleştiren herhangi bir gerçek kişi yanında ya da
tüzel kişilikte ortak, kilit yönetici veya denetçi olmaması, kendi
adına bağımsız denetim faaliyetinde bulunmaması,
j) Denetim rehberleri
dahil olmak üzere, esasları Kurumca belirlenen kalite kontrol
sistemine ilişkin politika ve süreçlerini yazılı olarak oluşturmuş
olması,
k) Denetim
faaliyetlerini etkin bir şekilde yürütebilmesini teminen Kurum
tarafından uygun görülecek düzeyde organizasyon, mekân, teknik
donanım, belge ve kayıt düzenine sahip olması,
l) (Değişik:RG-21/10/2014-29152) Faaliyet
izninin daha önce Kurum tarafından 42 ncimaddenin birinci fıkrasının
(c) bendi dışındaki bentlerinden biri nedeniyle iptal edilmemiş
olması,
m) Tüzel kişiliğin ve
ortaklarının olumsuz bir itibara sahip olmaması ve ortaklarının
denetim mesleğinin gerektirdiği şeref ve haysiyete uymayan bir
durumunun bulunmaması,
şarttır.
(2) Denetim
faaliyetinde bulunmak isteyen kuruluşlar, birinci fıkrada belirtilen
şartları sağladıklarını gösteren bilgi ve belgelerle birlikte Kuruma
başvuruda bulunurlar. Kurum tarafından gerektiğinde yerinde inceleme
yapılmak suretiyle, başvuruda bulunan kuruluşlardan gerekli şartları
taşıdığına karar verilenler, en geç doksan gün içinde, gerekli harç
ve ücretleri ödemeleri ve Kuruma tescil talebinde bulunmaları
halinde sicile kayıt ve ilan edilir. Tescil işleminden sonra bu
kuruluşlara Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi verilir.
(3) Diğer mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, denetim kuruluşlarının devir,
bölünme, birleşme, tür değişikliği işlemleri Kurum iznine tabidir.
(4) Kurum; belirli
alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya
kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda denetim yapacak
denetim kuruluşları için ek şartlar belirleyebilir ve bu şartları
sağlayan denetim kuruluşlarını listeler halinde ayrıca ilan eder.
Bunların dışında, denetimi yapılacak işletmenin büyüklüğü,
faaliyetleri ile tabi olduğu
düzenlemelerin
özelliği ve benzeri hususlar dikkate alınarak
belirlenecek işletmeleri
denetlemek üzere,
şartları Kurum tarafından belirlenen yeni denetim kuruluşu listeleri
oluşturulabilir.
(5) Ticaret unvanında
bağımsız denetim ibaresi bulunmayan kuruluşlara, üç ay içinde unvan
değişikliği yapılması ve bu değişikliğin Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesinde ilan edilmesi koşuluyla Kurum tarafından faaliyet izni
verilebilir. Bu süre içinde unvan değişikliğini
gerçekleştirmeyenlerin faaliyet izni iptal edilir.
(6) Denetim
kuruluşları, denetim yetkisini nitelikleri 28 inci maddede
belirlenmiş olan, kuruluş adına denetim raporu imzalamaya yetkili
sorumlu denetçileri eliyle ve bunların sorumluluğunda kullanır. Bu
sorumluluk, denetim kuruluşunun ve kilit yöneticilerinin
sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Denetçilerin
yetkilendirilmesi
MADDE 14 – (1)
Denetim faaliyetinde bulunmak isteyenlerin:
a) Hukuk, iktisat,
maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal
bilgiler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya
denkliği Yükseköğretim Kurulunca tasdik edilmiş yabancı
yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olması
veya diğer öğretim dallarından lisans seviyesinde mezun olmakla
beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından en az lisansüstü
seviyesinde diploma almış olması,
b) Meslek mensubu
olması,
c) Türkiye’de yerleşik
olması,
ç) Medeni hakları
kullanma ehliyetine sahip bulunması,
d) 15 inci maddede
belirtilen uygulamalı mesleki eğitimi tamamlamış olması,
e) 16 ncı maddede
belirtilen denetçilik sınavında başarılı olması,
f) 26/9/2004 tarihli
ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen
süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl
veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış (Mülga
ibare:RG-21/10/2014-29152) (…) olsa bile devletin güvenliğine
karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlar, (Mülga ibare:RG-21/10/2014-29152) (…) zimmet,
irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık,sahtecilik, güveni kötüye
kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına
fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama
veya kaçakçılık suçlarından mahkûmiyeti olmaması,
g) (Değişik:RG-21/10/2014-29152) Faaliyet
izninin daha önce Kurum tarafından 42 ncimaddenin birinci fıkrasının
(c) bendi dışındaki bentlerinden biri nedeniyle iptal edilmemiş
olması,
ğ) Bağımsız denetim
mesleğinin gerektirdiği şeref ve haysiyete uymayan bir durumunun
bulunmaması, olumsuz bir itibara sahip olmaması,
şartlarını taşıması
gerekir.
(2) Denetçi olmak
isteyen meslek mensupları birinci fıkradaki şartları sağladıklarını
gösteren bilgi ve belgelerle birlikte Kuruma başvuruda bulunurlar.
Başvurular şahsen veya görev alınan denetim kuruluşu aracılığıyla
yapılır. Kurum tarafından gerekli şartları taşıdığına karar verilen
başvuru sahipleri gerekli harç ve ücretleri ödemeleri ve Kuruma
tescil talebinde bulunmaları halinde sicile kayıt ve ilan edilirler.
Tescil işleminden sonra bu kişilere Bağımsız Denetçi Belgesi,
denetçi kimliği ve denetçi mührü verilir.
(3) Belirli
alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya
kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda denetim faaliyetinde
bulunacak denetçiler için Kurum ilave şartlar belirleyebilir.
(3) Bağımsız
denetçilerin kendi adına denetim üstlenebilmesi için aşağıdaki
şartlar aranır:
a) Müteakip bentlerdeki şartları sağladıklarını gösteren bilgi ve
belgelerle Kuruma onay için başvuruda bulunulması,
b) Başvuranın sorumlu denetçi olabilme şartlarını karşılaması,
c) Denetim kadrosunun, asgari olarak, 27 nci maddede belirtilen
denetim ekiplerini oluşturabilecek nitelik ve genişlikte olması,
ç) Denetçilerin tam zamanlı ve asgari bir raporlama dönemi için
istihdam edilmiş olması,
d) Denetim kadrosunda kendisi hariç en az bir sorumlu denetçinin
bulunması,
e) Kendisinin ve denetçilerinin herhangi bir denetim kuruluşunda
veya başka bir denetim üstlenen bağımsız denetçi yanında ortak,
kilit yönetici veya denetçi olarak görev almaması ve denetçilerinin
ayrıca denetim üstlenen bağımsız denetçi olarak faaliyette
bulunmaması,
f) Denetim rehberleri dahil olmak üzere, esasları Kurumca belirlenen
kalite kontrol sistemine ilişkin politika ve süreçlerini yazılı
olarak oluşturmuş olması,
g) Denetim faaliyetlerini etkin bir şekilde yürütebilmesini teminen
Kurum tarafından uygun görülecek düzeyde organizasyon, mekân, teknik
donanım, belge ve kayıt düzenine sahip olması,
ğ) Kurumca onaylanmış olanların denetim üstlenen bağımsız denetçi
olarak sicilde kayıt ve ilan edilmesi.”
(4) Kurum; belirli
alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya
kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda denetim faaliyetinde
bulunacak denetçiler için ilave şartlar belirleyebilir veya nispeten
daha küçük ölçekteki işletmelerin denetiminin üçüncü fıkradaki
şartları aramadan tek bir denetçi tarafından üstlenilmesine yönelik
düzenleme yapabilir.”
Uygulamalı mesleki
eğitim
MADDE 15 – (1)
Denetçi olmak isteyenlerin en az 3 yıl süreyle, finansal tablo
denetimi dahilolmak üzere mesleki konularda denetimi üstlenen
bağımsız denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda uygulamalı eğitim
almaları şarttır. 3568 sayılı Kanun çerçevesinde tasdik ve vergi
denetimi hizmetlerinde geçen süreler ile aynı Kanunun 6 ncı
maddesinin ikinci fıkrasında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarında
denetim yetkisini haiz olanların, bu kamu kurum ve kuruluşlarında
geçirdikleri süreler uygulamalı mesleki eğitim süresinden sayılır.
(2) En az on beş
yıl mesleki tecrübeye sahip olanlarda uygulamalı mesleki eğitim
şartı aranmaz.
(3) Bu
Yönetmelik uygulamasında mesleki tecrübe bağımsız denetimde fiilen
geçirilen süredir. Ancak, 3568 sayılı Kanun kapsamındaki mesleki
faaliyetlerde veya aynı Kanun uyarınca staj ve stajdan sayılan
hizmetlerde bulunulan süreler de bu sürenin hesabında dikkate
alınır. Dört yılı aşmamak üzere 14 üncü maddenin birinci fıkrasının
(a) bendinde belirtilen alanlardaki lisans ve lisansüstü eğitim
süreleri bu süreye ilave edilir. Bu sürenin hesabında yukarıda
belirtilen faaliyetlere başlama tarihi esas alınır ve kamu kurum ve
kuruluşlarında geçirilen süreler hariç olmak üzere, bir
yıldan fazla süreyle bu faaliyetlere ara verilmesi durumunda ara
verilen (Ek ibare:RG-21/10/2014-29152) fazla süreler
dikkate alınmaz.
(3) Bu Yönetmelik
uygulamasında mesleki tecrübe bağımsız denetimde fiilen geçirilen
süredir. Ancak, 3568 sayılı Kanun kapsamındaki mesleki faaliyetlerde
veya aynı Kanun uyarınca staj ve stajdan sayılan hizmetlerde
bulunulan süreler de bu sürenin hesabında dikkate alınır. Bu sürenin
hesabında bu fıkrada belirtilen faaliyetlere başlama tarihi esas
alınır ve kamu kurum ve kuruluşlarında geçirilen süreler hariç olmak
üzere, bir yıldan fazla süreyle bu faaliyetlere ara verilmesi
durumunda ara verilen fazla süreler dikkate alınmaz. Dört yılı
aşmamak ve bu fıkradaki faaliyet ve hizmetlerle aynı tarihlere denk
gelen süreler mükerreren sayılmamak şartıyla 14 üncü maddenin
birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen alanlardaki lisans ve
lisansüstü eğitim süreleri bu süreye ilave edilir.”
(4) Uygulamalı
mesleki eğitim alanlar, uygulamalı mesleki eğitim döneminde denetçi
yardımcısıdırlar ve denetçilerin refakatinde denetim çalışmalarına
katılırlar. Bu dönemde, refakatinde denetçi yardımcısı
çalıştıranlar, teorik bilgilerin uygulamaya geçirilmesi amacıyla,
denetçi yardımcılarının gerekli mesleki yeterliliği kazanmaları için
her türlü tedbiri alır. Denetçi, denetçi yardımcılarını denetimlerde
görevlendirmek, denetlenen işletme ile olan görüşmelerde
bulundurmak, onların çalışmalarına nezaret etmek ve hazırladıkları
çalışma kağıtlarını incelemek gibi konularda yetkili ve yükümlüdür.
(5) Uygulamalı
mesleki eğitim, gerekli şartların sağlandığını gösteren bilgi ve
belgelerin, ilgili denetim kuruluşu, denetçi ya da denetçi
yardımcısı tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim süresi
içerisinde, Kuruma bildirilmesiyle başlar.
(5) Uygulamalı mesleki
eğitim, gerekli şartların sağlandığını gösteren bilgi ve belgelerin,
ilgili denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi
tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim süresi içerisinde,
Kuruma bildirilmesiyle başlar.”
(6) Uygulamalı
mesleki eğitime, refakatinde uygulamalı mesleki eğitim alınabilecek
denetçiler ile uygulamalı mesleki eğitim alacak olanlara ve bunların
takibine ilişkin hususlar Kurum tarafından düzenlenir.
Denetçilik sınavı
MADDE 16 – (1)
Denetçilik sınavı, sınava gireceklerin denetimle ilgili alanlardaki
teorik veuygulamaya ilişkin bilgilerini ölçmek üzere Kurum
tarafından yapılır. (Ek cümleler:RG- 21/10/2014-29152) Kurumca
gerekli görülen hallerde sınav başka kurum veya kuruluşlara
dayaptırılabilir. Bu takdirde sınava ilişkin hususlar anılan kurum
veya kuruluşlarla yapılacak protokolle belirlenir.
(2) Sınava
girebilmek için 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde
belirtilen mezuniyet şartının sağlanması aranır.
(3) Denetçilik
sınavı, aşağıdaki ana konuları kapsar;
a) Muhasebe (Genel
muhasebe, maliyet ve yönetim muhasebesi),
b) Muhasebe
Standartları (Türkiye Muhasebe Standartları, yıllık ve konsolide
finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin mevzuatta yer alan
düzenlemeler ve standartlar),
c) Kurumsal Yönetim
İlkeleri ve Finansal Yönetim,
ç) Denetim (Türkiye
Denetim Standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk
yönetimi, iç kontrol ve denetimle ilgili diğer mevzuat ),
d) Genel Hukuk
Mevzuatı (Ticaret Hukuku, Borçlar Hukuku, İcra ve İflas Hukuku,
Medeni Hukuk, Vergi Hukuku, Sosyal Güvenlik Mevzuatı, İdare Hukuku),
e) Sermaye piyasası,
bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatı,
(4) Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler üçüncü fıkranın (b), (c), (ç) ve (e)
bentlerinde, Yeminli Mali Müşavirler ise (b), (ç) ve (e) bentlerinde
belirtilen konulardan sınava tabi tutulurlar.
(4) Temel alandan
yetkilendirilmek isteyen Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler üçüncü
fıkranın (b), (c) ve (ç) bentlerinde, Yeminli Mali Müşavirler ise
(b) ve (ç) bentlerinde belirtilen konulardan sınava tabi tutulurlar.
Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik
alanlarında denetim faaliyetinde bulunmayacak olanlar bu maddenin
üçüncü fıkrasının (e) bendinde belirtilen konulardan ayrıca sınava
tabi tutulmazlar.
(5) Sermaye piyasası,
bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik alanlarında da
yetkilendirilmek isteyenler üçüncü fıkranın (e) bendinde belirtilen
konulardan ayrıca sınava tabi tutulurlar. Kurum üçüncü fıkranın (e)
bendinde yer alan sınav konularını birleştirebilir veya ayırabilir.
Yetkilendirmeler başarılı olunan alanlar itibarıyla yapılır.
(5) (Değişik:RG-21/10/2014-29152) Sınav
komisyonunca uzmanlık alanlarına görebelirlenen öğretim üyelerinden
sınav sorularının hazırlanması ve değerlendirilmesi için hizmet
alınabilir. Kurumun veya sınav konularının ilgili olduğu alanda
mevzuatı gereği yetkili ve görevli bulunan diğer kamu kurumlarının
personeli, soruların hazırlanması ve değerlendirilmesi için
görevlendirilebilir. Soru hazırlama ve değerlendirme için
kendilerinden hizmet alınanlara veya görevlendirilenlere Kurum
tarafından 18/1/2012 tarihli ve 2012/2723 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı eki Sınav Ücretlerine İlişkin Usul ve Esasların 6 ncı
maddesinde belirlenen oranları geçmeyecek şekilde ücret ödenebilir.
(6) (Ek:RG-21/10/2014-29152) Sınav
sonuçları ilan tarihini müteakip üçüncü takvim yılısonuna kadar
geçerlidir. Sınavın; konular itibarıyla birleştirilmesi ve
ayrılması, konularının içeriği, duyurusu, başvuru usulü, yeri,
zamanı, şekli, süresi, sonuçlarının ilanı, ücreti ile sınavda
başarılı olma şartları, soruların hazırlanması, değerlendirilmesi,
denetlenmesi ve bunlar için ödenecek ücrete ilişkin esaslar ile
sınav komisyonu ve sınava ilişkin diğer hususlar Kurum tarafından
belirlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bağımsız Denetim
Resmi Sicili
Sicile kayıt ve ilan
MADDE 17 – (1)
Denetim kuruluşlarına ve denetçilere ilişkin yetkilendirme, uyarı, (Ek
ibare:RG-21/10/2014-29152) idari para cezası,faaliyet
izninin askıya alınması, iptali vedurdurma işlemleri Kurumca
elektronik ortamda tutulan sicile kaydedilir ve güncel olarak
kamuoyunun erişimine açık tutmak suretiyle ilan edilir.
Yetkilendirme işlemleri, sicile kayıt ve (Ek
ibare:RG-21/10/2014-29152) Kurum internet sitesinde ilanla
birlikte yürürlüğe girer.
(2) Kurum tarafından
her denetim kuruluşuna ve denetçiye bir sicil numarası verilir.
(3) Sicile kayıtlı
olmayanlar denetim faaliyetinde bulunamazlar.
(3) Faaliyet izni
askıya alınanlar ve denetim faaliyeti durdurulanlar ile denetim
faaliyetinde bulunmayacağını beyan edenler sicilde gayri faal olarak
gösterilir.”
(4) Sicile kayıtlı
olmayanlar ile sicilde gayri faal olarak gösterilenler denetim
faaliyetinde bulunamaz.
Sicil bilgileri
MADDE 18 –(1)
Kurumca tutulan sicilde denetim kuruluşlarının;
a) Ticaret unvanı ve
ticaret sicil numarası,
b) Kurum tarafından
verilen sicil numarası,
c) Merkez adresi ve
varsa şube adresleri (varsa, bünyesinde bulunduğu denetim ağı ve bu
ağın hukuki ve yapısal niteliği, ilişkili denetim kuruluşu ve diğer
işletmeleri ve bu kuruluşun hukuki ve yapısal niteliği),
ç) İnternet sitesi
adresi,
d) Ortaklarının ad ve
soyadları, T.C. kimlik numaraları ve şirket sermayesindeki payları,
pay oranları ve tutarları,
e) Ortaklarının
adresleri ve diğer iletişim bilgileri,
f) Yönetim organında
yer alan kişilerin T.C. kimlik numaraları, varsa başka şirketlerdeki
görevleri,
g) Denetçilerinin
listesi ve sicil numaraları,
ğ) Varsa başka
ülkelerdeki yetkili kurumlarca yapılmış sicil kayıtlarına ilişkin
bilgileri,
ğ) Kurumca gerekli
görülen diğer bilgileri,
h) Faal veya gayri faal
olma durumları,
kaydedilerek takibi
yapılır.
(2) Kurumca tutulan
sicilde denetçilerin;
a) Adı soyadı, T.C.
kimlik numarası,
b) Varsa, ticaret
unvanı ve ticaret sicil numarası,
c) Kurum tarafından
verilen sicil numara
ç) İletişim bilgileri,
d) Varsa, internet
sitesi adresi,
e) Denetçi belgesi
bilgileri,
f) Ortak olduğu veya
istihdam edildiği denetim kuruluşuna ait ticaret unvanı, ticaret
sicil numarası, varsa internet sitesi adresi ve iletişim bilgileri,
g) Varsa başka
ülkelerdeki yetkili kurumlarca yapılmış sicil kayıtlarına ilişkin
bilgileri,
ğ) Denetim üstlenen
bağımsız denetçi olup olmadıkları,
h) Faal veya gayri faal olma durumları,
ı) Kurumca gerekli
görülen diğer bilgileri,
kaydedilerek takibi
yapılır.
(3) Sicile kaydedilen
denetçi ya da denetim kuruluşuna ilişkin bilgilerden Kurum
tarafından belirlenenler kamuya ilan edilmeyebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Denetim
Kuruluşlarının ve Denetçilerin Yükümlülükleri
Denetimlerde kalite
ve güvenilirliğin sağlanması
MADDE 19 – (1)
Denetim kuruluşları ve denetçiler faaliyetlerini kaliteli ve
güvenilirdenetimler gerçekleştirecek şekilde yürütürler.
(2) Denetim
kuruluşlarının ve denetçilerin denetime yönelik faaliyeti, denetim
sürecine ilave olarak denetimlerin devamlılığı, kalitesi ve
güvenilirliğini sağlamaya yönelik diğer eylem ve süreçleri kapsar.
(3) Denetim süreci,
her bir hesap dönemi için, işletmenin iş teklifiyle başlar, TDS’ye
göre planlanır, programlanır, yürütülür ve denetim sonucunun
raporlanmasıyla sona erer. Raporun verilmesinden sonraki
yükümlülüklere ilişkin hükümler saklıdır. Denetim süreci TDS
çerçevesinde belgelendirilir.
(4) Denetimlerin
devamlılığını, kalitesini ve güvenilirliğini sağlamak amacıyla,
TDS’ye ek olarak; gerek denetim süreçlerinde gerekse denetim
süreçleri dışında, başta meslek etiğine ve kalite kontrol sistemine
yönelik olanlar olmak üzere, bu bölüm hükümlerine uyulur.
Kalite kontrol
sistemi oluşturma
MADDE 20 – (1)
Denetim kuruluşları ve denetimi üstlenen bağımsız denetçiler
faaliyetlerini, asgari şartları Kurumca belirlenen birkalite
kontrol sistemi çerçevesinde yürütmek zorundadır. Bu sistemin
uygulanmasında, Kurum düzenlemelerine göre oluşturularak Kuruma
bildirilen kalite kontrol sistemine ilişkin yazılı politika ve
süreçlere uyulur. Söz konusu politika ve süreçler Kurum
düzenlemelerine paralel bir şekilde güncellenerek uygulanır.
(2) Denetim
kuruluşunun kalite kontrol sistemine ilişkin yazılı politika ve
süreçleri ile bunların oluşturulmasında esas alınan Kurum
düzenlemesi arasında farklılık olması durumunda veya içinde
bulunulan koşullara özgü sebeplerle, denetim kuruluşunun yazılı
politika ve süreçleri dışındaki bir uygulamanın Kurum düzenlemesine
uyum bakımından daha uygun görüldüğü hallerde, söz konusu yazılı
politika ve süreçlerin dışına çıkılabilir. Bu durumun ve nedeninin
denetçi tarafından yazılı olarak denetim kuruluşuna sunulması ve
saklanması gerekir.
(2) Denetim kuruluşunun
ve denetim üstlenen bağımsız denetçinin kalite kontrol sistemine
ilişkin yazılı politika ve süreçleri ile bunların oluşturulmasında
esas alınan Kurum düzenlemesi arasında farklılık olması durumunda
veya içinde bulunulan koşullara özgü sebeplerle, denetim kuruluşunun
ve denetim üstlenen bağımsız denetçinin yazılı politika ve süreçleri
dışındaki bir uygulamanın Kurum düzenlemesine uyum bakımından daha
uygun görüldüğü hallerde, söz konusu yazılı politika ve süreçlerin
dışına çıkılabilir. Bu durumun ve nedeninin denetçi tarafından
yazılı olarak denetim kuruluşuna veya denetim üstlenen bağımsız
denetçiye sunulması ve saklanması gerekir.
Mesleki etik
ilkelere uyma
MADDE 21 – (1)
Denetim kuruluşları ve denetçiler;
a) Dürüstlük; bütün
mesleki ve iş ilişkilerinde dürüst, açık, doğru ve güvenilir olmak,
b) Tarafsızlık;
önyargıların, temayüllerin, çıkar çatışmalarının veya başkalarının
nüfuzlarını kötüye kullanarak meslek veya işle ilgili muhakemelerini
ve kararlarını etkilemesine izin vermemek,
c) Mesleki yeterlik
ve özen; uygulama, mevzuat ve denetim tekniklerindeki güncel
gelişmeler ışığında, mesleki bilgi ve beceriyi, denetlenen
işletmelerin yeterli denetim hizmeti almalarını temin edecek bir
seviyede tutmak ve TDS’ye uygun bir şekilde ve özen içinde hareket
etmek,
ç) Sır saklama;
mesleğin icrası sırasında elde edilen bilgilerin gizliliğine riayet
etmek; söz konusu bilgilerin açıklanması için yasal veya mesleki bir
hak veya görevin bulunması durumu saklı olmak kaydıyla, uygun ve
belirli bir yetki olmaksızın bu tür bilgileri üçüncü kişilere
açıklamamak ve kendisi veya üçüncü kişilerin çıkarlarına
kullanmamak,
d) Mesleğe uygun
davranış; ilgili mevzuata uymak ve denetim mesleğinin itibarını
zedeleyici fiil ve davranışlardan kaçınmak,
şeklindeki ayrıntıları
Kurum tarafından belirlenecek mesleki etik ilkelere uymak
zorundadır.
(2) Denetim
kuruluşları ve denetimi üstlenen bağımsız denetçiler , denetçiler
ve denetime katılanlardan, her bir denetimden önce ve her halükarda
yılda en az bir kez, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır saklamayla ilgili
kuruluş politika ve süreçlerine ilgili kuruluşun veya denetimi
üstlenen bağımsız denetçinin politika ve süreçlerine uygun
davrandıklarına ve davranacaklarına ilişkin yazılı taahhüt alır.
Denetçiler ve denetime katılanlar, denetime başladıktan sonra
birinci fıkrada belirtilen hususları olumsuz yönde etkileyebilecek
hususların ortaya çıkması halinde ise, bu durumu denetim kuruluşuna
veya denetimi üstlenen bağımsız denetçiye yazılı olarak bildirir.
Bağımsızlık ve
bağımsızlığın korunması
MADDE 22 – (1)
Denetim kuruluşu ve denetçiler, denetimleri esasen ve şeklen
bağımsızolarak gerçekleştirir.
a) Esasta
bağımsızlık; denetçinin dürüstlük, tarafsızlık ve mesleki şüphecilik
içinde hareket etmesini teminen, mesleki muhakemesini olumsuz
etkileyebilecek tesirlerden ari olarak görüş açıklamasıdır.
b) Şekilde
bağımsızlık; denetim kuruluşunun, denetçinin veya bir denetim ekibi
üyesinin; konuya ilişkin tüm durum ve şartları gerçekleri
değerlendiren makul ve bilgi sahibi üçüncü kişilerde, dürüstlük,
tarafsızlık ve mesleki şüphecilikten ödün verdiği intibaını
oluşturabilecek durum ve davranışlardan sakınmasıdır.
(2) Denetim kuruluşları
ve denetçiler, denetim çalışmalarında denetlenen kuruluştan bağımsız
ve tarafsız olmak zorunda olup, hiçbir şekilde denetlenen
kuruluşların karar alma mekanizmalarına katılamazlar. İlave olarak,
denetim kuruluşları ve denetçilerin bağımsızlıklarını ortadan
kaldırabilecek özel durumlarının da bulunmaması gerekir.
(3) Denetim kuruluşu
veya denetçilerde, bağımsızlığın zedelendiğine dair kanaat oluşması
halinde bağımsızlığın ortadan kalktığı kabul edilir. Bağımsızlığı
zedeleyen veya ortadan kaldıran bazı durumlar şunlardır;
a) Denetçiler ile
denetim kuruluşunun ortakları, kilit yöneticileri, denetçileri ve
bunların boşanmış olsalar dahi eşleri ile 3 üncü dereceye kadar (3
üncü derece dahil) kan ve kayın hısımları veya denetim kuruluşları
tarafından denetlenen işletme veya denetlenen işletme ile ilgili
olanlarla doğrudan veya dolaylı olarak menfaat, ortaklık, kilit
yönetici sıfatıyla iş, olağan ekonomik ilişkiler dışında borç veya
alacak ilişkilerine girilmiş olması,
b) Geçmiş yıllara
ilişkin denetim ücretinin, geçerli bir nedene dayanmaksızın,
denetlenen işletme tarafından ödenmemesi,
c) Denetim
ücretinin, denetim sonuçları ile ilgili şartlara bağlanmış olması,
denetimin kalitesine dair belirsizlikler oluşturması, denetim
kuruluşu tarafından denetlenen işletmeye sunulan denetim dışı diğer
hizmetler dikkate alınarak belirlenmesi,
ç) Bağımsızlığı
zedeleyen diğer hallerin ortaya çıkması.
(4) Bağımsızlığı
tehdit eden hususların ortaya çıkması halinde bağımsızlığı koruyacak
önlemler alınır. Alınan önlemlerin tehditleri bertaraf etmeye
yetmediği anlaşıldığında bağımsızlığın zedelendiği ve ortadan
kalktığı kabul edilir. Denetim kuruluşları veya denetçiler denetim
faaliyetleri sırasında ortaya çıkan bağımsızlığa yönelik tehditleri,
bunlara yönelik alınan önlemleri ve bu konuda yapılan tüm
değerlendirmeleri yazılı olarak kayda almak ve saklamak zorundadır.
Bağımsızlığın zedelendiği veya ortadan kalktığı haller Kuruma
bildirilir ve Kurumdan onay alınmak suretiyle ilgili denetim
sözleşmesi sonlandırılır.
(5) Denetim kuruluşu
ve denetçiler, denetlenen işletmeye, 3568 sayılı Kanun çerçevesinde
tasdik, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi dışında, danışmanlık
veya başka bir hizmet veremez, bunu denetim ağında yer alan
kuruluşlar, ilişkili denetim kuruluşu ve diğer işletmeleri
aracılığıyla yapamaz. Denetim kuruluşunun gerçek kişi ortakları,
denetçileri ve kilit yöneticileri tarafından verilen hizmetler de bu
kapsamda değerlendirilir.
Reklam yasağı
MADDE 23 – (1)
Denetim kuruluşları ve denetçiler doğrudan veya dolaylı olarak
reklamyapamazlar, reklam sayılabilecek faaliyetlerde bulunamazlar.
Ticaret unvanlarında, tabela veya basılı kâğıtlarında mesleki ve
akademik unvanları dışında başka unvan veya sıfat kullanamazlar.
(2) Ancak; denetim
kuruluşları ve denetçiler, kurumsal tanıtıcı bilgiler içeren
broşürler hazırlayıp dağıtabilirler, kendileri veya denetlenen
işletmeler için eleman aramaya yönelik ilanlar verebilirler, mesleki
konularda bilimsel nitelikte yayın yapabilirler ya da mesleki
konularda seminer, konferans gibi toplantılar düzenleyebilirler veya
eğitim verebilirler.
(3) İkinci fıkrada
belirtilen faaliyetleri yürütürken;
a) İşin sonucu ile
ilgili vaat ve taahhütlerde bulunulmaması,
b) İşin gerektirdiği
ciddiyette ve ölçüde kalınması,
c) Abartılmış
hissî, sağlıklı bir karar alınması için duyurulması zorunlu olan
bilgilerin gizlenmesi gibi gerçeğe uymayan ve kamuoyunu aldatıcı ve
yanıltıcı, deneyim noksanlıklarını istismar edici söz, görüntü ve
bilgi unsurlarına yer verilmemesi veya bu izlenimin yaratılmaması,
ç) Yapılabilecek iş ve
hizmetler konusunda somut temeli olmayan bekleyişler yaratılmaması,
d) Denetim kuruluşunun
veya denetçinin diğer denetim kuruluşu veya denetçiyle
karşılaştırılmaması,
gereklidir.
Haksız rekabette
bulunmama
MADDE 24 – (1)
Denetim kuruluşları ve denetçiler, diğer düzenlemelerde yer alan
haksızrekabet halleri saklı kalmak kaydıyla, denetim faaliyetinin
niteliğini herhangi bir suretle olumsuz yönde etkileyebilecek veya
meslektaşlarına zarar verebilecek tarzda ve ölçüde faaliyet
gösteremezler.
(2) Denetim kuruluşu
ve denetimi üstlenen bağımsız denetçiler, Kurum tarafından izin
verilen haller hariç olmak üzere, başka bir denetim kuruluşu ve
denetçi ile denetim hizmeti ilişkisi devam eden bir denetlenen
işletmenin aynı döneme ilişkin denetim hizmet talebini kabul
edemezler.
Sürekli eğitim
MADDE 25 – (1)
Denetçiler, teorik bilgilerinin ve mesleki becerilerinin yeterli bir
seviyedetutulmasını, mesleki etik ilkelere uyulmasını, mesleki
alandaki değişikliklerin takip edilmesini ve mesleki gelişimlerini
temine yönelik olarak sürekli eğitime tabi tutulur.
(1) Denetçiler, etik
kurallara uygun ve yüksek kalitede hizmet sunabilmeleri amacıyla,
sahip oldukları mesleki bilgi ve becerilerinin yeterli bir seviyede
tutulmasını ve geliştirilmesini hedefleyen sürekli eğitime tabi
tutulur.
(2) Sürekli
eğitim zorunluluğu denetçilerin sicile tescilinden itibaren başlar
ve Kurum tarafından belirlenen şekilde yürütülür.
(2) Sürekli eğitim
yükümlülüğü denetçinin sicile tescil edildiği tarihi izleyen ikinci
takvim yılının başından itibaren başlar. Yetkilendirildiği tarih ile
tescil tarihi arasında iki yıl ve daha fazla süre bulunanlar için
ilave yükümlülükler getirilebilir.
(3) Sicile
tescilinden itibaren denetçilerin her beş yılda bir sürekli eğitime
ilişkin şartları karşılamaları esastır.
(3) Sürekli eğitim
yükümlülüğünün başlamasından itibaren, denetçilerin her yıl, yıllık
ve üçer yıllık dönemler için Kurum tarafından öngörülen sürekli
eğitim yükümlülüğüne ilişkin şartları karşılamaları zorunludur.
(4) Denetim
kuruluşları ve denetimi üstlenen bağımsız denetçilerinin sürekli
eğitim programlarını tamamlamaları için gerekli tedbirleri alır.
(5) Sürekli eğitime
ilişkin hususlar, gerektiğinde ilgili kurumların görüşü de alınarak
Kurum tarafından düzenlenir.
(6) Kurum, denetimin
bağımsızlığının ve tarafsızlığının sağlanması, denetime olan güven
ile denetimin kalitesinin artırılması amacıyla sürekli eğitime ilave
olarak bu Yönetmelik çerçevesinde denetçilerin ve meslek
mensuplarının eğitilmesi veya eğitim seviyelerinin yükseltilmesi
hususunda gerekli tedbirleri alır.
Denetim faaliyetine
ilişkin kısıtlamalar
MADDE 26 – (1)
Denetim kuruluşları ve denetimi üstelenen bağımsız denetçiler
aşağıda belirtilen denetimleriüstlenemezler:
a) 6102 sayılı Kanun Türk
Ticaret Kanunu uyarınca üstlenemeyecekleri denetimler.
b) Bağımsızlığı
zedeleyecek denetimler.
c) Denetlenen
işletmenin özelliğine göre denetim kadrosunun sayı, nitelik veya
tecrübe bakımından yetersiz olduğu denetimler.
ç) Üç yıl geçmedikçe;
denetim kuruluşları son on yılda yedi yıl, denetim kuruluşlarında
çalışanlar da dahil olmak üzere denetim üstlenen bağımsız
denetçiler ile bunların yanında ve denetim kuruluşlarında çalışan
denetçiler ise son yedi yılda beş yıl denetim çalışması yürüttükleri
işletmelere ilişkin denetimleri.
d) Sözleşme kabul
süreçlerine ilişkin Kurum tarafından yapılan düzenlemelere aykırı
denetimler.
e) Denetim
kuruluşunun veya denetçinin mevcut iş yükü sebebiyle sağlıklı bir
şekilde yürütülmesi mümkün olmayan denetimler.
(2) Birinci fıkranın
(ç) bendinde geçen sürelerin hesabında aynı denetim ağı içinde
bulunan kuruluşlar ile ilişkili denetim kuruluşları tarafından
yapılan denetimlerde geçen süreler topluca dikkate alınır. Çalıştığı
denetim kuruluşuna bakılmaksızın, denetçinin aynı denetlenen
işletmede geçirdiği süreler birlikte dikkate alınır.
(3) Denetçiler,
denetçilik görevinden ayrılmalarından itibaren iki yıl geçmedikçe
son iki yılda denetiminde bulunduğu işletmelerde ve bağlı
ortaklıklarında kilit yönetici olarak görev alamazlar.
(4) Denetçiler
sadece bir denetim kuruluşu adına denetim yapabilirler. İstihdam
edildikleri denetim kuruluşuyla ilişkileri sona ermedikçe başka bir
denetim kuruluşunda ya da tek başına denetim faaliyetinde
bulunamazlar.
(4) Denetçiler sadece
bir denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi adına
denetim yapabilirler. Ortak oldukları veya istihdam edildikleri
denetim kuruluşuyla veya denetim üstlenen bağımsız denetçiyle
ilişkileri sona ermedikçe; başka bir denetim kuruluşunda denetim
faaliyetinde bulunamazlar ve ortak olamazlar, denetim üstlenen
bağımsız denetçi olarak faaliyette bulunamazlar veya bunlar
tarafından üstlenilen denetimlerde görev alamazlar
Denetim ekipleri
MADDE 27 – (1) Mevzuat
uyarınca sadece denetim kuruluşları tarafından yapılması
gerekendenetimler Denetim , işin gerektirdiği sayı ve nitelikte
denetçiden oluşan denetim ekipleri tarafından gerçekleştirilir.
Denetim ekipleri, denetlenen işletmenin büyüklüğü, faaliyetleri ile
tabi olduğu düzenlemelerin özelliği ve benzeri hususlar dikkate
alınarak denetimi Kurum düzenlemelerine uygun bir şekilde
gerçekleştirebilecek yetki, bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olan
yeterli sayıda denetçiden oluşturulur. Ancak denetim ekipleri üç
denetçiden az olamaz. Denetim ekiplerindeki sorumlu denetçi ve
belirlenen diğer kademeler için en az birer yedek denetçi
belirlenir. Yedek denetçiler yerini aldıklarının sorumluluklarını
üstlenebilecek nitelikte olmalıdır. Denetime tabi işletmelerin
özellikleri itibarıyla, Kurum tarafından farklı asgari denetçi ve
yedek denetçi sayıları belirlenebilir.
(2) Belirli alanların
düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya
kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda denetim faaliyetinde
bulunacaklar için Kurum ilave şartlar belirleyebilir. Denetim
ekibindeki tüm denetçiler denetlenen işletmenin özelliğine uygun
olarak Kurum tarafından öngörülen ilave şartları taşırlar.
(3) Denetim
ekiplerinde; söz konusu denetim için yetkisi bulunmayan denetçiler,
denetçi yardımcıları, bilgi sistemleri denetimi de dahil olmak üzere
teknik bilgisine başvurulacak uzmanlar ve denetime yardımcı diğer
kişiler de denetçi olarak görevlendirilmemek kaydıyla yer alabilir.
19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan
bankalar ve Kurumca belirlenen diğer işletmelerin denetimlerinde
bilgi sistemleri denetimi konusunda Kurumca öngörülen şartları
taşıyan yeterli sayıda denetçi ya da uzman bulundurulur. Bu kişiler,
denetçilerin sorumluluk, gözetim ve kontrolü altında çalışır, ancak
denetimin herhangi bir aşamasında karar verici konumunda bulunamaz. Bu
kişiler, asgari denetçi sayısı hesabında dikkate alınmaz ve genel
hükümler, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır saklama yükümlülükleri
saklı kalmak kaydıyla denetimden sorumlu tutulmaz.
(4) Denetim
ekipleri, denetimlerini sorumlu denetçinin gözetim ve idaresi
altında gerçekleştirir.
(5) Denetim
kuruluşları tarafından, denetçilere denetçi, kıdemli denetçi ve
başdenetçi unvanları verilebilir. Denetçilikte altı yılını
doldurmayanlara kıdemli denetçi ve on yılını doldurmayanlara
başdenetçi unvanı verilemez.
(6) Denetim üstlenen
bağımsız denetçi üstlendiği denetimlerin sorumlu denetçisidir.
Sorumlu denetçi
olabilme şartları
MADDE 28 – (1)
Sorumlu denetçiler, denetim raporunu denetim kuruluşları adına
imzalamayetkisini haiz olup, denetim kuruluşunun yönetim organı
tarafından, aşağıdaki şartları sağlayan denetçiler arasından,
Kurumun onayı alınmak suretiyle görevlendirilir:
a) KAYİK’ler
nezdinde yapılacak denetimler için 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip
olması ve bu sürenin en az iki yılında fiilen denetçi, kıdemli
denetçi veya başdenetçi unvanı ile mevzuatta denetim öngörülen
alanlarda denetimlerde bulunmuş olması.
b) Diğer
denetimler için ise 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu
sürenin en az bir yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya
başdenetçi unvanı ile denetimlerde bulunmuş olması.
c) Denetim kuruluşu
adına denetim raporu imzalamaya yetkilendirilmiş olması.
(2) Denetçilerin
birinci fıkrada belirtilen şartları haiz olduğunu gösteren bilgi ve
belgeler, denetim kuruluşu tarafından yönetim organının kararıyla
birlikte Kuruma onay için gönderilir.
MADDE 28 – (1)
Sorumlu denetçiler, denetim raporunu denetimi üstlenenler adına
imzalama yetkisini haiz olup, aşağıdaki şartları sağlayan denetçiler
arasından, Kurumun onayı alınmak suretiyle görevlendirilir:
a) KAYİK’ler nezdinde
yapılacak denetimler için 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması
ve bu sürenin en az üç yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya
başdenetçi unvanı ile mevzuatta denetim öngörülen alanlarda
denetimlerde bulunmuş olması.
b) Diğer denetimler
için ise 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en
az iki yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya başdenetçi
unvanı ile denetimlerde bulunmuş olması.
c) Denetim
kuruluşlarının yönetim organı veya denetim üstlenen bağımsız denetçi
tarafından denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi
adına denetim raporu imzalamaya yetkilendirilmiş olması.
(2) Sorumlu denetçi
onay talepleri, denetçinin birinci fıkrada belirtilen şartları haiz
olduğunu gösteren bilgi ve belgelerle birlikte, denetim kuruluşu
veya denetim üstlenen bağımsız denetçi tarafından Kuruma gönderilir.
Denetim sözleşmesi
MADDE 29 – (1)Denetim
kuruluşu veya denetimi üstlenen bağımsız denetçi ile denetlenen
işletme arasında yazılı olarakdüzenlenen denetim sözleşmesinin
asgari olarak aşağıdaki hususları içermesi zorunludur:
a) (Değişik:RG-22/12/2015-29570) 6102
sayılı Türk Ticaret Kanununun 397nci maddesinindördüncü fıkrası
uyarınca denetime tabi olan sermaye şirketlerine ilişkin yapılacak
denetimlerde sözleşmenin dayanağını teşkil eden genel kurul kararı
veya mahkeme kararının, genel kurul organı bulunmayan işletmelerde
ise denetçi seçmeye yetkili organın kararının tarih ve sayısı,
b) Denetimin amacı,
kapsamı ve dönemi ile varsa özel nedenleri,
c) Denetim konusu ve
kıstası,
ç) Tarafların
sorumlulukları,
d) Denetimin TDS’ye
ve ilgili mevzuata uygun olarak yürütüleceği ve tamamlanacağı
hususuna yer veren hüküm,
e) Denetimle ilgili
olarak istenen her türlü kayıt, doküman ve diğer bilgilere sınırsız
bir şekilde erişimin sağlanacağına yer veren hüküm,
f) Denetim ekibinde
yer alan denetçilerin, yedekleri de dahil olmak üzere isim ve
unvanları, öngörülen çalışma süreleri ve her biri için uygun görülen
ücret tutarının ayrıntılı dökümü ile toplam denetim ücreti,
g) Sorumlu
denetçi ve yedeğinin denetim raporunu denetim kuruluşu adına
imzalamaya yetkili olduğuna ilişkin hüküm,
g) Sorumlu denetçi ve
yedeğinin denetimi üstlenenler adına denetim raporunu imzalamaya
yetkili olduğuna ilişkin hüküm,
ğ) Denetimin başlangıç
ve bitiş tarihleri ile raporun teslim tarihi,
h) Mesleki sorumluluk
sigortası yapılacağına ilişkin hüküm,
ı) Denetlenen
işletmenin, rapor tarihinden sonra ancak finansal tabloların veya
yıllık faaliyet raporunun ilan tarihinden önce gerçekleşen ve
bunları etkileyecek olaylardan denetçiyi haberdar etmekle yükümlü
olduğu,
i) Sözleşmenin ancak
mevzuat uyarınca feshedilebileceğine ilişkin hüküm.
(2) Sözleşmede,
denetim hizmeti dışında başka bir hizmet yapılması öngörülemez;
denetim ücretinin ödenmesi denetim hizmeti dışında başka bir şarta
bağlanamaz.
(3) Denetim
sözleşmesi, 6102 sayılı Kanun uyarınca denetim kuruluşu veya
denetçinin seçildiği hesap dönemi için yapılır.
(3) Denetim sözleşmesi,
Türk Ticaret Kanunu uyarınca denetim kuruluşu veya denetim üstlenen
bağımsız denetçinin seçildiği hesap dönemi için, denetim kuruluşu
veya denetim üstlenen bağımsız denetçinin seçiminden itibaren en geç
60 gün içinde yapılır. Bu süre içinde, denetimi üstlenenin yazılı
ihtarına rağmen denetlenen işletme sözleşme yapmaktan kaçınırsa,
denetimi üstlenen durumu izleyen 10 gün içinde Kuruma bildirir.
(4) Denetçiden
denetleme görevi, sadece 6102 sayılı Kanunun 399 uncu maddesinin
dördüncü fıkrasında öngörüldüğü şekilde ve başka bir denetçi
atanmışsa geri alınabilir. Denetçi denetleme sözleşmesini, sadece
haklı bir sebep varsa veya kendisine karşı görevden alınma davası
açılmışsa feshedebilir. Denetim kuruluşları ve denetçiler, Kurumca
haklı görülecek nedenlerin bulunması halinde sözleşmeyi sona
erdirebilirler.
(4) Denetimi
üstlenenden denetleme görevi, sadece Türk Ticaret Kanununun 399 uncu
maddesinin dördüncü fıkrasında öngörüldüğü şekilde ve başka bir
denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi atanmışsa
geri alınabilir. Denetimi üstlenenler, denetim sözleşmesini, sadece
haklı bir sebep varsa veya kendisine karşı görevden alınma davası
açılmışsa feshedebilir. Sözleşmenin feshedildiği ve gerekçeleri
denetimi üstlenenler tarafından yazılı olarak 10 gün içerisinde
Kuruma bildirilir.
(5) Sözleşmenin
feshedilmesi durumunda, denetimi üstlenenlerin çalışma notlarını ve
gerekli tüm bilgileri, yerine geçecek olan denetim kuruluşlarına ve
denetim üstlenen bağımsız denetçilere teslim etmesi zorunludur.
Denetim raporu
düzenleme ve görüş bildirme yükümlülüğü
MADDE 30 – (1)
Denetim faaliyeti sonucunda Kurumun belirlediği şekil ve esaslara
göredenetim raporu düzenlenir.
(2) Bu rapor, görüş
başlığı altında:
a) Denetim konusunda
ayrı ayrı veya toplu olarak denetim kıstasına göre önemli
sayılabilecek herhangi bir uyumsuzluğun veya aykırılığın bulunmadığı
durumlarda olumlu görüş,
b) Denetim
konusunda ayrı ayrı veya toplu olarak denetim kıstasına göre önemli
uyumsuzluklar veya aykırılıklar bulunduğu ya da yeterli ve uygun
denetim kanıtı toplanamadığı, ancak bunların denetim konusunun
genelini etkilemediği durumlarda sınırlı olumlu görüş,
c) Yeterli ve uygun
denetim kanıtı elde edildikten sonra, tespit edilen uyumsuzlukların
veya aykırılıkların ayrı ayrı veya toplu olarak önemli olduğu ve
denetim konusunun genelini etkilediği durumlarda olumsuz görüş,
ç) Denetim konusunun
genelini etkileyen önemli hususlarda denetim görüşüne dayanak olacak
yeterli ve uygun denetim kanıtının elde edilemediği durumlarda ya da
yeterli kanıt toplanmasına rağmen görüş oluşturmayı engelleyen
belirsizliklerin sonradan ortaya çıktığı durumlarda görüş
bildirmekten kaçınıldığına ilişkin görüş içerir.
(3) Türk Ticaret Kanunu
uyarınca yapılan denetimlerde denetim raporlarının, denetimi yapılan
finansal tabloların ait olduğu hesap dönemine ilişkin olağan genel
kurul toplantısından en az 20 gün önce ve her durumda anılan Kanunda
olağan genel kurul toplantıları için öngörülen azami sürenin sonuna
kadar denetlenen işletmenin yönetim organına teslim edilmesi
zorunludur.
Bilanço tarihinden
sonra ortaya çıkan olaylar
MADDE 31 – (1)
Denetim kuruluşu ve denetçi, bilanço tarihinden sonra ancak
denetimraporu tarihinden önce gerçekleşen ve finansal tablolarda
veya yıllık faaliyet raporunda düzeltme veya açıklama gerektirecek
olayları TDS ve ilgili mevzuat çerçevesinde raporunda işlemekle
yükümlüdür.
(2) Denetim kuruluşu
ve denetçi denetim raporu tarihinden sonra ancak finansal tabloların
veya yıllık faaliyet raporunun ilan tarihinden önce gerçekleşen ve
bunları etkileyecek olaylardan haberdar olması durumunda finansal
tablolarda düzeltme veya açıklama yapılmasının gerekliliğini
değerlendirir ve TDS ve ilgili mevzuat uyarınca gerekli işlemleri
yapar.
(3) Denetim
kuruluşu ve denetçi finansal tabloların veya yıllık faaliyet
raporunun ilan tarihinden sonraki dönemde gerçekleşen ve bunları
etkileyecek olaylardan haberdar olması durumunda, finansal
tablolarda veya yıllık faaliyet raporunda düzeltme veya açıklama
yapılmasının gerekliliğini değerlendirir ve TDS ve ilgili mevzuat
uyarınca gerekli işlemleri yapar.
Ücret tarifesi
MADDE 32 – (1)
Denetim ücreti, denetimin bağımsızlığını, tarafsızlığını ve
kalitesinisağlayacak şekilde belirlenir. Denetlenen işletmeye ilgili
mevzuat uyarınca izin verilen hizmetlerin sağlanması durumunda
denetim ücreti bundan etkilenmez.
(2) Denetim
hizmetleri için Kurum tarafından ilgili yıl için ücret tarifeleri
belirlenebilir.
(3) Ücret tarifesinin
belirlenmemiş olduğu yıllarda, yılbaşından itibaren geçerli olmak
üzere önceki yılda uygulanan ücret tutarlarının Maliye Bakanlığınca
o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında
artırılması suretiyle bulunacak tutarlar uygulanır.
Mesleki sorumluluk
sigortası
MADDE 33 – (1)
Denetim kuruluşlarının ve denetim üstlenen bağımsız denetçilerin,
üstlendikleri ilk denetim işiylebirlikte başlamak üzere, tüm
denetimlerini kapsayacak şekilde mesleki sorumluluk sigortası
yaptırmaları şarttır.
(2) Mesleki sorumluluk
sigortasına ilişkin hususlar Hazine Müsteşarlığının görüşü alınmak
suretiyle Kurum tarafından düzenlenir.
Bildirimler
MADDE 34 – (1)
Denetim kuruluşları ve denetçiler;
a) Sicil bilgileri
dâhil olmak üzere Kuruma daha önce bildirilmiş her türlü bilgide
meydana gelen değişiklikleri takip eden günden itibaren en geç 10
gün içinde,
b) (Değişik:RG-22/12/2015-29570) Denetim
sözleşmelerini ve denetim raporlarını imzatarihinden itibaren, diğer
hizmetlere ilişkin sözleşmelerle ilgili olarak Kurum tarafından
istenecek bilgileri ise tebliğ tarihinden itibaren en geç 30 gün
içinde,
c) 6102 sayılı
Kanunun Türk Ticaret Kanununun 399 uncu maddesi uyarınca
görevden alma ve sözleşmenin feshine ilişkin işlemleri işlem
tarihini takip eden günden itibaren en geç 10 gün içinde,
ç) Mesleki sorumluluk
sigortası poliçesini düzenlenme tarihini ve poliçe ve sigorta
şirketindeki değişiklikleri takip eden günden itibaren en geç 10 30
gün içinde,
d) Son takvim yılına
ait gelirlerini Kurumca belirlenen şekle uygun olarak Mayıs ayının
on beşinci gününün sonuna kadar,
e) Diğer bildirimler
ile Kurumca istenecek diğer bilgileri mevzuatta belirtilen süre ya
da Kurumca verilecek süre içerisinde,
Kuruma bildirir.
Saklama ve ibraz
yükümlülüğü
MADDE 35 – (1)
Denetim kuruluşları ticari defterlerini, düzenlenen denetim
raporlarınıelektronik, manyetik ve benzeri ortamlarda tutulanlar
dahil olmak üzere denetim çalışmalarına ve kalite kontrol sistemine
ilişkin her türlü belgeyi ekleriyle birlikte on yıl süreyle saklamak
zorundadır. Bu hüküm tek başına denetim yapanlar denetimi
üstlenen bağımsız denetçiler hakkında da uygulanır.
(2)Denetim kuruluşları
ve denetimi üstlenen bağımsız denetçiler, birinci fıkra kapsamında
saklanması zorunlu tutulanlarla birlikte Kurum tarafından
görevlendirilenlerce talep edilen her türlü bilgi ve belgeyi ibraz
etmek, gerektiğinde görevlilere bunların birer örneklerini vermek ve
incelenmesine uygun ortam sağlamakla yükümlüdür.
(3) Her bir denetim
çalışmasına ilişkin, elektronik, manyetik ve benzeri ortamlarda
tutulanlar dahil olmak üzere, tüm belgelerin ekleriyle birlikte
denetim dosyası haline getirilmesi zorunludur. Denetim dosyalarının
denetim sırasında oluşturulması esastır.
Şeffaflık raporunun
hazırlanması ve duyurulması
MADDE 36 –(1) (Değişik:RG-21/10/2014-29152) Bir
takvim yılında KAYİK denetimiyapmış denetim kuruluşları ilgili
takvim yılını müteakip, özel hesap dönemi kullanan denetim
kuruluşları ise hesap dönemi kapanışını müteakip dördüncü ayın
sonuna kadar yıllık şeffaflık raporunu Kuruma bildirir ve kendi
internet sitelerinde yayımlar.
(2) Bu rapor denetim
kuruluşunun yönetim organı başkanı tarafından imzalanır ve denetim
kuruluşuna ilişkin asgari olarak aşağıdaki bilgileri içerir:
a) Hukuki yapısı ve
ortakları hakkında açıklama,
b) Kilit yöneticileri
ve sorumlu denetçileri hakkında açıklama,
c) İçinde yer aldığı
denetim ağının hukuki ve yapısal özelliklerine ilişkin açıklama,
ç) İlişkili denetim
kuruluşları ve diğer işletmelere ve bu ilişkilerin mahiyetine
ilişkin açıklama,
d) Organizasyon yapısı
hakkında açıklama,
e) Kalite güvence
sistemi incelemesinin en son ne zaman yapıldığına dair bilgi,
f) Bir önceki yılda
denetim hizmeti verdiği KAYİK’lerin listesi,
g) Denetçilerinin
sürekli eğitimine yönelik izlenen politikalar hakkında açıklama,
ğ) Bağımsızlıkla ilgili
uygulamalarına ilişkin, bağımsızlık ilkesine uyumun gözden
geçirilmiş olduğunu da teyit eden açıklama,
h) Toplam gelirlerin
finansal tablo denetimi, diğer denetimler ve denetim dışı hizmetler
itibarıyla dağılımı gibi denetim faaliyetinin ağırlığını gösteren
finansal bilgiler,
h) Toplam gelirlerin,
bağımsız denetim faaliyetlerinden, diğer denetim faaliyetlerinden,
defter tutma hizmetlerinden ve danışmanlık hizmetlerinden elde
edilen gelirler itibarıyla dağılımı gibi denetim faaliyetinin
ağırlığını gösteren finansal bilgiler,
ı) Sorumlu denetçilerin
ücretlendirilme esaslarına ilişkin bilgiler,
i) Kalite kontrol
sisteminin tanıtımı ve bu sistemin etkin olarak çalıştığına dair
denetim kuruluşu yönetiminin beyanı,
j) Kurum tarafından
istenen diğer bilgiler.
(3) Kişisel
güvenliğe ilişkin önemli ve etkin bir tehdidin var olması ve buna
talep olması halinde Kurumun onayıyla ikinci fıkranın (f) bendine
ilişkin açıklamada ilgili denetlenen işletme bilgilerine yer
verilmeyebilir.
(4) KAYİK denetimine
ilişkin listelerde yer almakla birlikte bir takvim yılı içerisinde
KAYİK denetimi yapmayan denetim kuruluşları bu durumu internet
sitelerinin şeffaflık raporlarıyla ilgili bölümünde açıklar.
(5) Şeffaflık raporu
ile raporun güncellenmesi halinde raporun orijinal hali ve
güncellenmiş halleri ayrı ayrı beş yıl süreyle kamunun erişimine
açık tutulur.
Türk Ticaret
Kanunundan kaynaklanan yükümlülükler
MADDE 37 – (1)
Denetim kuruluşları ve denetçiler 6102 sayılı Kanun Türk
Ticaret Kanunu uyarınca yaptıklarıdenetimlerde aşağıdaki
yükümlülüklerini de yerine getirir:
a) Denetim
sonuçlarını, 6102 sayılı Kanuna Türk Ticaret Kanununa ve bu
Yönetmeliğe uygun şekilde raporlayıp sunmak, denetim faaliyeti ve
sonuçları konusunda genel kurula açıklamalarda bulunmak.
b) 6102 sayılı
Kanunun Türk Ticaret Kanununun 378 inci maddesi uyarınca gerekli
hallerde riskin erken saptanması ve yönetimi komitesinin kurulmasını
önermek, böyle bir sistem varsa bunun yapısı ve uygulamalarını
açıklayan ayrı bir rapor düzenleyerek denetim raporuyla birlikte
yönetim kuruluna sunmak.
c) 6102 sayılı
Kanunun Türk Ticaret Kanununun 399 uncu maddesinde belirtilen
denetçilerin seçimi, görevden alınması ve sözleşmenin feshine
ilişkin hükümlerine uymak.
ç) Denetim
sözleşmesinin feshi halinde, fesih tarihine kadar elde ettiği
sonuçları 6102 sayılı
Kanunun Türk
Ticaret Kanununun 402 nci maddesine uygun bir rapor haline getirerek
genel kurulun bilgisine sunmak.
d) Bağımsız denetime
ilişkin olarak 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ikincil
mevzuat düzenlemeleri dışındaki 6102 sayılı Kanun Türk
Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuatında öngörülen diğer yükümlülükleri
yerine getirmek.
ALTINCI BÖLÜM
Kurumca Yapılacak
İncelemeler, Denetimler ve İdari Yaptırımlar
İnceleme ve
denetimler
MADDE 38 – (1)
Kurum, oluşturacağı kalite güvence sistemi kapsamında, seçilmiş
yeterlisayıda denetim dosyaları ve diğer bilgi, bildirim ve belgeler
çerçevesinde denetim kuruluşlarını ve denetçileri inceler ve
denetler. İnceleme ve denetim faaliyetleri, ilgili kuruluşların
görüşü alınmak suretiyle Kurulca her yıl hazırlanan yıllık inceleme
ve denetim planı kapsamında yürütülür. İnceleme sonuçları her yıl
bir raporla kamuoyuna açıklanır.
(2) Denetim
kuruluşlarındaki inceleme ve denetimler; denetim kuruluşlarınca
gerçekleştirilmiş denetim çalışmalarının mevzuat çerçevesinde gözden
geçirilmesi ve bu kuruluşların faaliyetlerinin mevzuata uygunluğunun
denetimi ile harcanan kaynakların nitelik ve niceliği, alınan
denetim ücreti ve denetim kuruluşunun iç kontrol sistemi ile ilgili
değerlendirmeleri kapsar.
(3) KAYİK’leri
denetleyen denetim kuruluşlarında asgari üç yılda bir, diğerlerinde
asgari altı yılda bir, denetçilerde ise Kurumca gerek görüldüğünde
inceleme ve denetim yapılır.
(4) Kurum, planlanan
inceleme ve denetimler yanında ihbar, şikâyet, bildirim gibi
durumlarda ve gerekli gördüğü diğer hallerde de inceleme ve denetim
yapar.
(5) Kurum, inceleme
ve denetimleri kendi meslek personeli eliyle yürütebileceği gibi,
660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 25 inci maddesinde belirtilen
kurum ve kurulların ilgili denetim birimleri vasıtasıyla da
yürütebilir.
(6) İnceleme ve
denetimler Kurum tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak
yapılır.
(7) Yapılan
inceleme ve denetimler sonucunda mevzuata aykırılıkları tespit
edilenler hakkında idari yaptırımlar uygulanır. Denetim kuruluşları
ve denetçiler inceleme ve denetimler sonucunda tespit edilen
hususlar ile ilgili olarak gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
(8) 660 sayılı
Kanun Hükmünde Kararnamenin 25 inci maddesinin yedinci fıkrası
uyarınca inceleme için görevlendirilenler tarafından istenecek
rapor, defter, belge ve çalışma kâğıtları ile elektronik, manyetik
ve benzeri ortamlarda tutulanlar dahil tüm kayıtların ve sair bilgi
ihtiva eden vasıtaların ibraz veya teslim edilmemesi veya gerekli
görülen diğer hallerde, Kurumun gerekçeli bir yazı ile yetkili sulh
ceza hakiminden talepte bulunması üzerine, sulh ceza hakiminin
istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi halinde ilgililer
nezdinde arama yapılabilir.
(8) 660 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnamenin 25 inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca
inceleme için görevlendirilenler tarafından denetim kuruluşundan,
denetçiden, denetlenen işletmeden veya üçüncü kişilerden istenecek
rapor, defter, belge ve çalışma kâğıtları ile elektronik, manyetik
ve benzeri ortamlarda tutulanlar dahil tüm kayıtların ve sair bilgi
ihtiva eden vasıtaların ibraz veya teslim edilmesi zorunludur. Bu
fıkra kapsamında istenecek bilgi ve belgelerin verilmemesi veya
gerekli görülen diğer hallerde, Kurumun talebi, yetkili sulh ceza
hakiminin kararı üzerine denetim kuruluşları, denetçiler, denetlenen
işletmeler ve üçüncü kişiler nezdinde arama yapılabilir.
İdari yaptırımlar
MADDE 39 – (1)
İnceleme ve denetimler, ihbar ve şikâyetler ya da diğer kurum
vekuruluşların bildirimleri sonucunda, yaptıkları denetim
çalışmaları ve faaliyetleriyle, 660 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnameye, 6102 sayılı Kanunda Türk Ticaret Kanununda yer
alan denetime ilişkin hükümlere ve Kurum düzenlemelerine aykırı
hareket ettikleri tespit edilenlere, (Mülga ibare:RG-21/10/2014-29152) (…)
aykırılıkların mahiyetine bağlı olarak Kurul kararıyla;
a) Uyarı,
b) Faaliyet iznini
askıya alma,
c) Faaliyet iznini
iptal etme,
yaptırımları uygulanır.
(2) (Ek:RG-21/10/2014-29152) Kurul
tarafından, 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname
hükümlerine dayanılarak yapılan düzenlemelere, belirlenen standart
ve formlara ve Kurulca alınan genel ve özel nitelikteki kararlara
aykırı hareket edilmesi halinde 660 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin 26 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca idari para
cezası yaptırımına karar verilir. Birinci fıkrada belirtilen idari
yaptırımlara karar verilmiş olması, ayrıca idari para cezasına karar
verilmesine engel teşkil etmez.
Uyarı
MADDE 40 – (1)
Denetim kuruluşlarına veya denetçilere;
a) Denetim
faaliyetinin, fiilin ağırlığına göre daha ağır bir yaptırım
gerektirmeyen şekilde, TDS’ye aykırı olarak yürütülmesi,
b) Bağımsızlığı
tehdit eden hususlara ilişkin gerekli önlemlerin alınmaması ve
bunlara ilişkin değerlendirmelerin kayda geçirilmemesi,
c)20nci maddede
belirtilen kalite kontrol sisteminin oluşturulmaması,
ç) 21inci maddenin
ikinci fıkrasında belirtilen taahhüdün verilmemiş olması,
d) 23üncü maddede
belirtilen reklam yasağına uyulmaması,
e) 24 üncü madde
hükümlerine aykırı hareket edilmesi,
f) 25 inci maddede
öngörülen sürekli eğitim programlarına katılım sağlanmadığının
anlaşılması veya öngörülen süre sonunda eğitim programlarının
tamamlanmaması,
g) 28 inci madde
uyarınca görevlendirilmesi uygun görülenler dışında sorumlu denetçi
görevlendirilmesi,
ğ) 29 uncu madde
hükümlerine aykırı hareket edilmesi,
h) 33 üncü maddede
belirtilen mesleki sorumluluk sigortasının yaptırılmaması,
ı) Kuruma yapılacak
bildirimlerin zamanında, tam ve doğru olarak yerine getirilmemesi,
i) 35 inci madde
hükümlerine aykırı hareket edilmesi,
j) 36 ncı maddede
belirtilen şekilde şeffaflık raporunun hazırlanmaması, zamanında
Kuruma bildirilmemesi veya yayımlanmaması,
k) Kurumca belirlenen
ücret tarifesine uyulmaması,
l) Mevzuat
uyarınca denetim raporlarının süresi içinde tamamlanmaması veya
hazırlanan raporların usulüne uygun olarak ilgili yerlere
gönderilmemesi,
l) Denetim raporlarının
süresi içerisinde tamamlanarak ilgili yerlere teslim edilmemesi
m) 37 nci madde
hükümlerine aykırı hareket edilmesi,
n) Bu maddede yer
almamakla birlikte diğer ilgili mevzuatta uyarı yaptırımını
gerektiren benzer diğer durumların tespit edilmesi,
hallerinde uyarı
yaptırımı uygulanır.
Faaliyet iznini
askıya alma
MADDE 41 – (1)
Aşağıda belirtilen aykırılıklarda bulunulduğunun tespit edilmesi
halinde,denetim kuruluşlarının ve denetçilerin faaliyet izinleri
fiilin ağırlığı dikkate alınarak, iki yılı geçmemek üzere Kurul
kararıyla belirlenen süreyle askıya alınır:
a) Uyarı
yaptırımını gerektiren fiilin, uyarıya rağmen devamı veya yaptırımın
kesinleşmesinden itibaren iki yıl içinde tekerrürü ya da bu süre
içinde uyarı yaptırımını gerektiren farklı fiillerin üçüncü defa
işlenmesi.
b) TDS çerçevesinde
gerekli mesleki özen ve titizlik gösterilmeksizin gerçeğe aykırı
görüş bildirilmesi.
c) Yapılan denetim
çalışmalarında, TDS çerçevesinde dürüstlük, tarafsızlık,
bağımsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, sır saklama, mesleğe uygun
davranış ve diğer etik ilkelere uyulmaması, kaliteli ve güvenilir
denetimler gerçekleştirilmemesi.
ç) 11 inci maddeye
aykırı davranılması,
d) Denetlenen işletmeye
22 nci maddenin beşinci fıkrasına aykırı olarak hizmet verilmiş
olması.
e) 26 ncı maddede
belirtilen denetim kısıtlamalarına riayet edilmemesi.
f) Mevzuat uyarınca
sadece denetim kuruluşları tarafından yapılması gereken denetimlerde Denetimlerde,
27 nci madde uyarınca denetim ekiplerinde aranan koşullara aykırı
davranılması.
g) Mevzuatta faaliyet
izinlerini askıya almayı gerektiren diğer durumların tespit
edilmesi.
Faaliyet izninin
iptali
MADDE 42 – (1)
Aşağıda belirtilen aykırılıklarda bulunulduğunun tespit edilmesi
halinde,denetim kuruluşlarının veya denetçilerin faaliyet izinleri
Kurul kararıyla süresiz olarak iptal edilir:
a) Faaliyet izninin
askıya alınmasını gerektiren fiilin, yaptırımın kesinleşmesinden
itibaren iki yıl içinde tekerrürü veya bu süre içinde faaliyet
iznini askıya almayı gerektiren farklı fiillerin üçüncü defa
işlenmesi.
b) Yetki belgesinin
kasten yanlış veya yanıltıcı beyanlarda bulunmak suretiyle ya da
hukuka aykırı diğer yollarla alınması.
c) Yetkilendirme
şartlarının taşınmadığının sonradan anlaşılması veya şartların
sonradan kaybedilmesi.
ç) 30 uncu maddeye göre
açıklanacak görüş yazılarında kasıtlı olarak; olumlu görüş
bildirilmesi gerekirken olumsuz, olumsuz görüş bildirilmesi
gerekirken olumlu, görüş bildirmekten kaçınılması gerekirken olumlu
görüş bildirilmesi.
d) Denetime olan
güveni sarsacak veya denetimi geçersiz kılacak derecede
bağımsızlığın ve tarafsızlığın kaybedilmiş olması.
e) Faaliyet izinlerinin
iptalini gerektiren mevzuata aykırı diğer durumların tespit
edilmesi.
(2) (Değişik:RG-21/10/2014-29152) Faaliyet
izni birinci fıkranın (c) bendi dışındakinedenlerle iptal edilenler
yeniden yetkilendirme başvurusunda bulunamazlar.
(3) Faaliyet izni
iptal edilenler, kendilerine verilen mührü, yetki belgesini ve
kimliği Kurum tarafından belirlenen süre içerisinde iade ederler.
Aksi halde bu eylemi Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.
İdari yaptırımlarla
ilgili diğer hükümler
MADDE 43 – (1)
Kurumca yapılan denetimler veya incelemeler neticesinde,
düzeltilmesiimkan dahilinde olan hallerde, yaptırım kararı
verilmeden önce tespit edilen aykırılık ve eksikliklerin giderilmesi
için Kurumca ayrıca süre verilebilir. Verilen süre sonunda aykırılık
ve eksikliklerin giderilmediğinin tespiti halinde karşılığında
öngörülen idari yaptırım uygulanır.
(2) İlgililere
savunma yapılması için on günden az olmamak üzere süre verilir.
Verilen süre içinde savunma yapmayanlar savunma hakkından vazgeçmiş
sayılırlar.
(3) Kurum uyarı
yaptırımı dışında fiilin ağırlığını dikkate alarak gerekçesini
belirtmek suretiyle bir derece hafif yaptırım uygulamaya yetkilidir.
(4) Gerekli
değerlendirmeler yapılarak Kurulca alınmış olunan karar ilgililere
tebliğ edilir. Yargı yolu açık olmak üzere, Kurul kararları
kesindir, itiraz edilemez. Kurul kararları ilgilinin siciline
işlenir.
(5) Denetim
kuruluşlarında ve denetim üstlenen bağımsız denetçilerde tespit
edilen aykırı fiillerden dolayı istihdam edilen denetçilere yaptırım
uygulanması denetim kuruluşunun ve denetim üstlenen bağımsız
denetçinin hukuki ve cezai sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
(6) Kurum,
aykırılığı yapanların denetçi veya denetim kuruluşu olmaması halinde
gerekli işlemleri tesis eder.
(7) Bu madde
kapsamında denetim kuruluşları ve denetçiler hakkında alınan
yaptırım ve tedbir kararları Kurumca gerekli görülen ilgili diğer
kurumlara da bildirilir.
(8) Hakkında
faaliyet iznini askıya alma kararı verilenler bu süre içinde,
faaliyet izninin iptali kararı verilenler ise iptal kararı
sonrasında yeni sözleşme yapamazlar. Ancak, bunların devam eden
denetim işlerinin tamamlanmasıyla sınırlı olarak faaliyetlerinin
devamına Kurul tarafından karar verilebilir.
(8) Hakkında faaliyet
iznini askıya alma kararı verilenler bu süre içinde, faaliyet
izninin iptali kararı verilenler iptal kararı sonrasında; denetim
faaliyeti durdurulanlar ise durdurma kararı devam ettiği süre içinde
yeni sözleşme yapamazlar ve denetimlerde görev alamazlar. Ancak,
bunların devam eden denetim işlerinin tamamlanmasıyla sınırlı olarak
faaliyetlerinin devamına Kurul tarafından karar verilebilir.
(9) Aşağıdaki
hallerde Kurul tarafından denetim kuruluşu veya denetçinin denetim
faaliyeti durdurulabilir:
a) 22/11/2001 tarihli
ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca gaiplik, temyiz
kudretinin yitirilmesi, kısıtlılık ve benzeri haller ile denetçinin
fiil ehliyetini yitirmesi veya denetim kuruluşunun faaliyetinin
fiilen veya kayden sona ermesi veya hakkında mahkeme tarafından bir
tedbir kararı verilmiş olması sonucu, denetim faaliyetinin
yürütülmesinin sonradan imkânsız hale gelmesi.
b) Yıllık inceleme
planı çerçevesinde veya ihbar ve şikayetler ve diğer kurumlardan
gelen bildirimlerle ilgili olarak yapılan ilk değerlendirmeler
sonucunda, faaliyet izninin askıya alınmasını veya iptal edilmesini
gerektiren durum nedeniyle, denetim kuruluşunun veya denetçinin
faaliyete devam etmesinin telafisi zor ve imkansız zararlara yol
açacağı ihtimalinin bulunması.
c) Sürekli eğitim
yükümlülüğünün yerine getirilmemesi
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Denetimlerde
sorumluluk
MADDE 44 – (1)
Denetim raporlarının TDS’ye aykırı olması ile bu raporlardaki bilgi
ve kanaatlerin yanlış, eksik ve yanıltıcı olması nedeniyle
doğabilecek zararlardan, denetim kuruluşları ve denetçiler ayrı ayrı
hukuken sorumludurlar.
(2) İdari
yaptırımlar, mevzuata aykırılıkları tespit edilen denetim
kuruluşları ve denetim üstlenen bağımsız denetçiler hakkında
uygulanır. Kurumca gerekli görülen hallerde, denetim ekiplerinde
görevlendirilen ve işlem ve eylemleriyle mevzuata aykırılığa neden
olan denetçiler hakkında da yaptırım uygulanır.
(3) Denetim
ekiplerinde, denetçi olarak görevlendirilenler dışında, denetime
yardımcı olmak üzere yer alan kişilerin sebep olduğu mevzuata
aykırılıklardan, idari yaptırımlar bakımından bu kişiler değil,
gözetiminde çalıştıkları denetim kuruluşları ve denetim üstlenen
bağımsız denetçiler sorumlu tutulur. Denetime yardımcı olmak üzere
yer alan kişilerin genel hükümler, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır
saklama yükümlülüklerinden doğan sorumluluk halleri saklıdır.
Mücbir sebepler
MADDE 45 – (1)
Mücbir sebepler, sebebin ortaya çıktığı tarihten sona erdiği tarihe
kadar buYönetmelikte geçen süreler işlemez.
(2) Yükümlülüğün
ifasını imkânsız kılacak ölçüde mücbir sebep olarak kabul
edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir:
a) Yangın, deprem, sel
felaketi gibi afetler,
b) Grev,
c) Ağır kaza, ağır
hastalık ve tutukluluk,
ç) 4721 sayılı Kanun
uyarınca gaiplik hali ile defter ve belgelerin iradesi dışında elden
çıkmış olması,
d) Kurum tarafından
kabul edilebilecek benzeri diğer haller.
(3) Mücbir sebep,
meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde Kuruma bildirilir.
Bildirimin yapılmasının imkânsız olduğu hallerde bu süre
imkansızlığın fiilen ortadan kalktığı tarihten itibaren işlemeye
başlar.
(4) Mücbir sebep
halinin denetim kuruluşu ve denetçiden kaynaklanan bir kusurdan
ileri gelmemiş olması, denetim kuruluşu ve denetçinin bu engeli
ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması ve bu durumun tevsik
edici belgelerle birlikte Kuruma bildirilmesi zorunludur. Herkesçe
malum olan mücbir sebep hallerinde bildirim ve tevsik edici belge
aranmaz.
Tebligat
MADDE 46 – (1)
Bu Yönetmelik uyarınca yapılacak tebligat hakkında 11/2/1959 tarihli
ve7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır.
Kuruma yapılacak
bildirimlerin şekli
MADDE 47 – (1)
Bu Yönetmelik uyarınca Kuruma yapılacak bildirimler,
ayrıcabelirtilmedikçe, 15/1/2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik
İmza Kanununa göre, Kurum tarafından istenen şekilde elektronik
ortamda yapılır.
Kurum hizmetleri
karşılığı ücret alınması
MADDE 48 – (1)
Bu Yönetmelik kapsamında yürütülecek eğitim, sınav, yetkilendirme,
sicilve diğer hizmetler için Kurum tarafından ücret belirlenebilir.
Yetki
MADDE 49 – (1)
Bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin hususları düzenlemeye
Kurumyetkilidir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Geçici ve Son
Hükümler
Denetçilere ilişkin
geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 1 – (1)
Bağımsız denetçi olmak için 14 üncü madde uyarınca aranan
diğerşartlar saklı kalmak kaydıyla;
a) Bu Yönetmeliğin
yayımı tarihinden önce ilgili mevzuatına göre kamu kurumlarından
bağımsız denetime ilişkin lisans belgesini sınav sonucunda veya
mevzuatında sınava ilişkin olarak tanınan istisnadan faydalanarak
almaya hak kazanmış olanlar için,
b) Kamu kurumları
tarafından, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı
2/11/2011 tarihinden önce ilan edilen bağımsız denetçiliğe ilişkin
sınavlar ile bunlara ilişkin 31/12/2012 tarihine kadar yapılacak
tamamlayıcı sınavlar neticesinde lisans belgesi almaya hak
kazananlar için,
sigortacılık ve özel
emeklilik mevzuatına ilişkin sınav konuları hariç olmak üzere ve (Değişik ibare:RG-22/12/2015-29570) 31/12/2016tarihine
kadar müracaat etmeleri halinde 16 ncımaddede öngörülen sınav şartı
aranmaz.
(2) Birinci fıkra
kapsamına girenlerin sigortacılık ve özel emeklilik alanlarında da
denetim yapabilmeleri için ise 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı
Sigortacılık Kanunu ve ilgili mevzuatı uyarınca bu alanda bağımsız
denetim yapmak için aranan şartları sağlamış olmaları veya Kurumca
bu alana ilişkin olarak yapılacak sınavda başarılı olmaları ya da
Kurumca düzenlenecek eğitimi tamamlamış olmaları şarttır. Bu fıkra
kapsamında yapılacak eğitim kamu kurumları veya üniversitelerle
işbirliği halinde de yürütülebilir.
(3) 1/1/2013
tarihinden önce kamu kurumları tarafından bağımsız denetçiliğe
ilişkin yapılan sınavlara girenlerin, bu sınavlarda başarılı
sayıldıkları konular itibarıyla aldıkları notlar, mevzuatı uyarınca
geçerli süre içinde ve talepleri halinde bu Yönetmelik uyarınca
yapılacak sınavda veya dördüncü fıkra kapsamında bulunanlar için
yapılacak eğitimde dikkate alınır.
(4) Bu Yönetmeliğin
yayımı tarihi itibarıyla, Yeminli Mali Müşavir olmaya hak kazananlar
ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olmaya hak kazanan 15 yıllık
mesleki tecrübeye sahip olanlar, 31/12/2014 tarihine kadar (Mülga
ibare:RG-21/10/2014-29152) (…) başvurmaları halinde;
a) Bağımsız denetçi
olmak için 14 üncü madde uyarınca aranan sınav hariç diğer şartları
haiz olmak ve 16 ncı maddede belirtilen sınav konuları itibarıyla
Kurum tarafından öngörülen eğitim programlarını başarıyla tamamlamak
kaydıyla, başarılı olunan konulardan 14 üncü maddede belirtilen
sınav şartını sağlamış olurlar.
b) 3568 sayılı
Kanun uyarınca (Değişik ibare:RG-21/10/2014-29152) staj
yapan veya hizmetleri stajdan sayılan ve bu Yönetmeliğin
yayımı tarihi itibarıyla 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olanlar, (Değişik
ibare:RG-21/10/2014-29152) 31/12/2015 tarihine kadar (Değişik
ibare:RG-22/12/2015-29570) girdikleri sınavlar sonucunda
meslek mensubuolmaya hak kazanmaları halinde bu fıkra kapsamında
değerlendirilir.
c) Bu fıkra kapsamına
giren meslek mensupları 16 ncı maddede belirtilen sınav konularının
bir kısmı veya tamamı için (a) bendinde belirtilen eğitim programına
katılmak yerine Kurumca yapılacak sınavlara da girebilirler.
Başarılı olunan sınav konularından ayrıca eğitime tabi tutulmazlar.
ç) Bu fıkra kapsamına
giren meslek mensuplarından15 inci madde ile 31/12/2015 tarihine
kadar 28 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen
şartlar aranmaz. (Ek cümle:RG-21/10/2014-29152) Bu
süre Kurul tarafından toplamda 3 yılı aşmamak kaydıylauzatılabilir.
d) (a) bendi uyarınca
yapılacak eğitim, 16 ncı maddenin dördüncü fıkrasında meslek
mensupları itibarıyla belirtilen sınav konularından yapılır. Bu
eğitim kamu kurumları veya üniversitelerle işbirliği halinde de
yürütülebilir.
(5) 31/12/2015
tarihine kadar yapılacak yetkilendirmelerde; bu Yönetmeliğin
yayımlandığı tarih itibarıyla 10 yıl mesleki tecrübeye sahip
olanların uygulamalı mesleki eğitimin en az 1 yılını, diğerlerinin
ise en az 2 yılını denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda
geçirmesi gerekir.
(6) Dördüncü fıkra
kapsamındaki meslek mensupları, 1/1/2014 tarihinden önce biten hesap
dönemleri için; 2012 hesap dönemine ilişkin 3568 sayılı Kanun
uyarınca sözleşme imzalamış oldukları mükellefleriyle sınırlı olmak
ve 6102 sayılı Kanun ile bu Yönetmeliğin 26 ncı maddesinde yer
verilen kısıtlamalar saklı kalmak üzere Kurumdan izin almak kaydıyla
dördüncü fıkra hükümlerine bağlı olmaksızın bu Yönetmelik hükümleri
çerçevesinde denetim yapabilirler. Bunlara Bağımsız Denetçi Belgesi,
kimliği ve mührü verilmez. Bu hüküm söz konusu hesap döneminden
sonrası için kazanılmış hak oluşturmaz.
(7) Bu madde
kapsamında Kurum tarafından öngörülen eğitimler 31/12/2015 tarihine
kadar tamamlanır.
Mevcut denetim
kuruluşlarına ilişkin geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 2 – (1)
Kamu kurumlarından denetim faaliyetinde bulunmak üzere yetkialmış
olan denetim kuruluşları, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten
itibaren bir ay içinde yetkisini gösteren belgeyle Kuruma başvuruda
bulunmaları şartıyla 1/1/2014 tarihinden önce başlayan hesap
dönemlerine ilişkin denetim faaliyetinde bulunma yetkisini haizdir.
Bu kuruluşlar, 1/1/2014 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine
intibak etmek zorunda olup, intibak ettikleri tarih itibarıyla Kurum
tarafından yetkilendirilerek sicile kaydedilir, aksi takdirde
bunlara faaliyet izni verilmez. Bu Yönetmeliğin yayım tarihi
itibarıyla bu kuruluşlarda denetime ilişkin belgesi olmaksızın
denetçi olarak görev yapmakta olan meslek mensupları 1/1/2014
tarihinde ve sonrasında başlayan hesap dönemlerine ilişkin
denetimlerde, yetki belgesi olmaksızın denetçi olarak
görevlendirilemezler.
İlk defa
yetkilendirilen denetim kuruluşlarına ilişkin geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 3 –(1)
Kalite kontrol sisteminin bir unsuru olan denetim
rehberlerininoluşturulmuş olması kaydıyla, 660 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin yayımlandığı tarihten 31/12/2013 tarihine kadar
yetkilendirme başvurusunda bulunan denetim kuruluşlarında, 13 üncü
maddenin birinci fıkrasının (j) bendinde belirtilen kalite kontrol
sitemi kurma şartı aranmaz. Bu kuruluşlar yetkilendirme tarihinden
itibaren 6 ay içinde kalite kontrol sistemini kurarlar. Bu süre
içinde kalite kontrol sisteminin kurulmaması halinde gerekli idari
yaptırımlar uygulanır. İzlenecek denetim süreçlerinin ve uygulanacak
yöntemlerin ayrıntılı olarak belirlendiği denetim rehberleri,
yürürlükte bulunan muhasebe ve denetim mevzuatı ile uluslararası
uygulamalar çerçevesinde oluşturulur. Bu madde kapsamında bulunanlar
KAYİK denetimi yapamazlar.
Mevcut
düzenlemelerin uygulanması
GEÇİCİ MADDE 4 – (1)
660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Kurumtarafından
denetime ilişkin yayımlanacak standartlar ve düzenlemeler yürürlüğe
girinceye kadar mevcut düzenlemelerin uygulanmasına devam edilir.
(2) Avrupa Birliğine
tam üyeliğin gerçekleştiği yılın sonuna kadar, 13 üncü maddenin
birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan yüzde yetmiş beş şartı
uygulanmaz.
Mevcut denetim
sözleşmelerinin yenilenmesi
GEÇİCİ MADDE 5 – (1)
Bu Yönetmeliğin yayımı tarihi öncesinde imzalanmış olan ve31/12/2012
tarihinden sonra başlayan dönemleri kapsayan sözleşmeler, 6102
sayılı Kanunun denetçi atanmasına ilişkin hükümlerine uygun olarak
bu Yönetmelik çerçevesinde yeniden düzenlenir.
(2) 26 ncı maddenin
birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen sürelerin
hesaplanmasında, 1/1/2013 tarihinden önce ilgili mevzuatı uyarınca
yapılan denetimlerde geçen süreler dikkate
alınır.
Kendi adına denetim
faaliyetinde bulunanlar için geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 6 – (1)
Kendi adına denetim faaliyeti yürütenlerce 1/1/2019 tarihinden önce
üstlenilen denetimlerde bu Yönetmeliğin 14 üncü maddesinin üçüncü
fıkrası uygulanmaz.
Bu Yönetmeliğin;
a) 6 ncı maddesiyle
değiştirilen 15 inci maddenin üçüncü fıkrası 1/1/2018 tarihinde,
b) 17 nci maddesiyle
değiştirilen 28 inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri
1/1/2019 tarihinde,
c) Diğer hükümleri
yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürürlük (*)
MADDE 50 – (1)
Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 51 – (1)
Bu Yönetmelik hükümlerini Kurum Başkanı yürütür.
(*) 28/11/2014
tarihli ve 29189 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Gözetimi
Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu Kararı şu şekildedir:
Karar No : 75935942-050.01.04
- [01/38]
Toplantı Tarihi : 20/11/2014
26/12/2012 tarihli
ve 28509 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin Geçici 1 inci maddesinin dördüncü
fıkrasının (ç) bendinde belirtilen; Yönetmeliğin 28 inci maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen şartların 31/12/2015
tarihine kadar aranmayacağına ilişkin hükmün, Yönetmeliğin Geçici 1
inci maddesinin dördüncü fıkrasının değişik (ç) bendi uyarınca
31/12/2016 tarihine kadar uzatılmasına karar verilmiştir.
|
Yönetmeliğin
Yayımlandığı Resmî Gazete’nin
|
|
|
|
|
|
Tarihi
|
|
Sayısı
|
|
26/12/2012
|
|
28509
|
|
Yönetmelikte
Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı
|
|
|
Resmî
Gazetelerin
|
|
Tarihi
|
|
Sayısı
|
1.
|
21/10/2014
|
|
29152
|
2.
|
28/11/2014
|
|
29189
|
3.
|
22/12/2015
|
|
29570
|
4.
|
21/07/2017
|
|
30130
|
|
|
|
|
Kaynak:
www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya
elektronik ortamda kaynak
göstermeden yayınlanamaz.
Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal
işlem yapılacaktır .)