Ozan Uslu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
info@uslumusavirlik.com

Vergide İnce Mevzular

Otomatik Satış Yapan Makineler

Kış geldi. eğlence anlayışımızın değişmesinden mütevellit, pek çok kişi özellikle hafta sonlarında vaktini alış veriş merkezlerinde geçiriyor.

Özellikle küçük çocuğu olanlar, bozuk para atarak çalışan makineleri bilir. Genelde olay şöyle vuku bulur. Çocuk, makine içindeki sakız ( ki genelde bu sakızlar kazık gibi serttir) yada çokça görmeme/almamıza karşın anlam veremediğim top benzeri oyuncakları görünce tutturur.   Ebeveyn cepte bozuk para arar. Pek çok kez bulamaz,n'apacaksın çocuğum bunu diye sallamaya çalışır. Tutun ki; ısrara dayanamayıp bozuk para bulur yada para bozdurur. Makineye 50 kuruş, 1 veya 2 TL atılıp içindeki materyal alınır. Sonra kimse onun yüzüne bakmaz.

Buraya kadar olan durum aile arası ilişkileri, ancak makineye atılan paradan makine sahibinin elde ettiği kazancın vergilendirilmesi maliyeyi de bağlar.

Atılan paraya karşılık makine herhangi bir belge vermez.

Yine para atmak suretiyle çalışan, akaryakıt istasyonlarındaki araç yıkama makineleri, yiyecek içecek veren makineler, masaj koltukları vb. için de aynı vergilendirme(me) konusu geçerlidir.

Bu konu "Otomatik Satış Makineleri ile Yapılan Satışlarda Belge Düzeni" başlığı ile 358 no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde düzenlenmiştir.

Söz konusu tebliğe göre; Bu makinelerle yapılan mal veya hizmet satışlarına ilişkin bilgiler, makinenin hafızasından silinemeyecek ve değiştirilemeyecek bir şekilde kaydedilecektir.

- Kaydedilen bilgilere dışarıdan herhangi bir müdahale yapılamayacaktır.

- Gün sonunda makineden günlük satış raporu alınabilecektir.

Bu şartların sağlanması durumunda malın satışı veya hizmetin verilmesi anında Vergi Usul Kanununda yer alan belgelerden herhangi biri düzenlenmeyecek ancak gün sonlarında makineden alınacak raporlara istinaden "muhtelif müşteriler" ibareli bir fatura düzenlenecektir.

Otomatik satış makinelerinin yukarıda sayılan şartları taşımaması ve herhangi bir düzeneğinin olmaması nedeniyle satışın para atılmak suretiyle yapılması halinde, malın sevk edildiği tarihten itibaren azami yedi gün içinde satılan malları içerecek şekilde "muhtelif müşteriler" ibareli bir fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Sadece hizmet sunan makinelerde yukarıda bahsedildiği şekilde düzeneğin olmaması durumunda ise gün sonunda cihazda birikmiş paranın sayılarak toplam hasılat tutarı üzerinden "muhtelif müşteriler" ibareli bir fatura düzenlenecektir.

Müzisyen, Garson, Dansözlere Verilen Bahşişlerde Vergi ve SGK ;

Vergi;

Bu işleri icra eden pek çok kişi otel,tatil köyü, restaurantlarda maaş almadan bahşişlere karşılık çalışmakta.  Yada maaşın yanında bunlar ciddi bir ek gelir olmakta.

Bahşiş olarak verilen paraların vergi ve sigorta mevzuatı açısından durumu nedir ?

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Ücretin Tarifi" başlıklı 61. maddesi aşağıdaki gibidir.

"Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin, ödenek, tazminat, kasa tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.

Yine , 94 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin giriş bölümünde yapılan açıklamalarda; büyük otel, gazino, lokanta ve kulüplerde çalışmakta olup bu müesseselerden hiçbir ücret almadan sadece müşteriden servis, garson ücreti ve bahşiş gibi namlarla alınan paraların tamamı kendilerine terk edilenlerin diğer ücret olarak, çalıştıkları müesseselerden her ne nam ile olursa olsun herhangi bir ücret alınması halinde ise bunların her iki istihkakının toplamı üzerinden tevkif suretiyle vergilendirileceği belirtilmiştir.

Bu durum itibariyle;

·         Bahşiş verildiği belirtilen müzisyen, dansöz gibi kişilerin şahsi mesai veya mesleki bilgiye dayanarak kendi nam ve hesabına faaliyette bulunması durumunda, faaliyetin arızi ya da sürekli olduğuna bakılmaksızın ödenen bedeller üzerinden %20 oranında vergi tevkifatı yapılması,

·         Faaliyetin  işverene tabi ve iş yerine bağlı olarak gerçekleştirilmesi durumunda söz konusu ödemelerin ücret olarak kabul edilmesi ve Gelir Vergisi Kanununun 61, 63, 94 ve 103. maddeleri uyarınca vergilendirilmesi,

·         Garsonların, yaptıkları hizmetler dolayısıyla doğrudan müşterilerden bahşiş alarak hizmet ifa etmeleri halinde elde ettikleri gelirin diğer ücret kapsamında değerlendirilmesi,

·         Bahşişin servis bedeli olarak fatura bedellerine yansıtılması veya söz konusu eğlence veya organizasyonu düzenleyenlerce biriken bahşişlerin dağıtılması durumunda, işverenden alınan ücretin bir parçası olarak değerlendirilmesi ve ücret matrahına eklenerek vergilendirilmesi, gerekmektedir

SGK

İş Kanunu m. 32/I’de ücret, “Genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır” şeklinde tanımlanmıştır
Ücretlerini yukarıda anılan şekilde alan kişilerin işverenleri ile zımni de olsa bir akit yapmış olacaklarının kabulü ve bunun bir hizmet akdi niteliğinde görülmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte Yargıtay bahşişin ücret olarak kararlaştırılabileceğini kabul etmiştir. (HGK. 07.07.1971, E. 1970/9-126-K. 444)  Anlaşma uyarınca çalışanın alacağı ücret sadece bahşişten ibaret olur ve bahşişlerin aylık tutarı yasal asgari ücretlerin altında kalırsa aradaki farkı işveren ödemek zorundadır. (9. HD. 17.11.1969, 6937-10778 sa­yılı, 9. HD. 29.03.1990, 709-4175 sayılı kararları)

Yine iş kanunu'nun 51 ve 52 . maddelerine göre;

Otel, lokanta, eğlence yerleri ve benzeri yerler ile içki verilen ve hemen orada yenilip içilmesi için çeşitli yiyecek satan yerlerden "yüzde" usulünün uygulandığı müesseselerde işveren tarafından servis karşılığı veya başka isimlerle müşterilerin hesap pusulalarına "yüzde" eklenerek veya ayrı şekillerde alınan paralarla kendi isteği ile müşteri tarafından işverene bırakılan yahut da onun kontrolü altında bir araya toplanan paraları işveren işyerinde çalışan tüm işçilere eksiksiz olarak ödemek zorundadır.

İşveren veya işveren vekili yukarıdaki fıkrada sözü edilen paraların kendisi tarafından alındığında eksiksiz olarak işçilere dağıtıldığını belgelemekle yükümlüdür.

Yüzdelerden toplanan paraların o işyerinde çalışan işçiler arasında yapılan işlerin niteliğine göre, hangi esaslar ve oranlar çerçevesinde dağıtılacağı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle gösterilir.

Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işveren, her hesap pusulasının genel toplamını gösteren bir belgeyi işçilerin kendi aralarından seçecekleri bir temsilciye vermekle yükümlüdür. Bu belgelerin şekli ve uygulama usulleri iş sözleşmelerinde veya toplu iş sözleşmelerinde gösterilir. 

Hal böyle olunca işçiye dağıtılan bahşişlerin de sigorta primine de tabi olması gerekmektedir.

19.12.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.