Onur Çelik
Yeminli Mali Müşavir
Chief Financial Officer
E. Gelirler Kontrolörü
onurr.celik@gmail.com

Ödenmeyen (Temerrüt) Tahvil Borçları İle Bağımsız Denetim ve Kredi Derecelendirme İlişkisi

Tahvil, devletin ya da özel sektör şirketlerinin borçlanarak orta ve uzun vadeli fon sağlamak üzere çıkarttıkları borç senetleridir. Tahviller halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satılabilir. Kamu borçlanma aracı dışındaki tahvillerin ihraç ve halka arzı için bunların Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) kaydettirilmesi gereklidir.

Tahvillerin halka arz edilmesi durumunda tahvil ihraç koşulları ve ihraççı şirket hakkındaki hukuki ve mali bilgiler izahname ve sirkülerde yer alır.

Tahvilin Özellikleri Nelerdir?

• Tahviller sahiplerine herhangi bir ortaklık hakkı vermez, sadece ihraçcıya karşı alacaklılık hakkı sağlar.
• Tahvil sahibinin bir şirkete kullandırdığı sermaye, yabancı sermayedir. Tahvil sahibi, tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısıdır. Tahvil sahibi şirketin aktifi üzerinde, alacağından başka hiçbir hakka sahip değildir. Şirketin yönetimine katılamaz. Buna karşılık şirketin elde ettiği kardan, önce tahvil sahiplerinin faizleri, daha sonra hisse senedi sahiplerinin kar payları ödenir.
• Tahvil sahibi ile şirket arasındaki hukuki ilişki vade sonunda sona erer. Tahvil sahibi tahvili çıkaran şirketin kar - zarar riskine katılmaz, şirket zarar etse de günü gelince belli miktardaki anapara ve faizini alır.
• Tahvillerin getirilerini etkileyen en önemli unsurlar, likiditesi ve sahip oldukları risktir. Şirket tahvilleri, şirketin iflas etmesi ve faiz, anapara ödemesinde temerrüde düşmesi açısından devlet tahvillerine oranla daha yüksek risk taşıdıklarından, genellikle devlet tahvillerinden daha yüksek faiz geliri sağlarlar. Tahvilin vade tarihine kadar olan değeri faiz oranlarındaki değişikliklere paralel olarak değişecektir.
• Tahviller çoğu zaman sabit getirili menkul kıymetlerdir. Tahvil sahibi enflasyonun kendisinden alıp götürdüğü değerden daha fazla faiz aldığında kar elde etmiş olur. Elde edilen gelir enflasyonun altında kaldığında ise tahvilin gerçek geliri negatif de olabilir.
• Tahvil bir borç senedi olduğuna göre, borcun anapara ve faizleri gereğinde yargı yoluna başvurarak tahsil edilebilir. Şirketin iflası veya tasfiyesi halinde de, tasfiyede önce borçlar ödendiği için, tahvil sahipleri şirket ortaklarından (hisse senedi sahipleri) önce alacaklarını alırlar.
• Tahvilin anapara alacakları için zamanaşımı en son kupon vadesinden veya itfaya uğramışsa itfa tarihinden itibaren 10 yıldır. Tahvilin faiz alacaklarında ise, zaman aşımı süresi 5 yıldır.

Türk Lirası Özel Sektör Tahvilleri Piyasası Ne Durumda?

• Türk Lirası cinsinden özel sektör borçlanma araçları piyasası 2011’den bu yana 8 kat büyümüştür.
• Borç stoğu, 2017 yılını tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 73,4 Milyar Liraya ulaşarak kapatmıştır.
• Benzer şekilde toplam yıllık ihraç tutarı da 2017 yılında 129,5 Milyar Lira ile önceki yılı bir buçuğa katlamıştır.
• Bankalar, ihraç pazarından en büyük payı almaktadır.29 farklı Banka, borç stoğunun %58’ini oluşturmaktadır.2017 yılındaki toplam ihraç tutarının % 65’i yine bankalara aittir.
• Reel Sektör (RS) ihraçlarında ise Enerji, Holding ve Sanayi şirketlerinin ağırlığı göze çarpmaktadır. Reel Sektör tahvil ihraçların ortalama vadesi 2,5 yıl olup, ortalama ihraç büyüklüğü ise 85 Milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Borçların alt sektörlere dağılımı ise aşağıda yer aldığı gibidir.

Temerrüde Düşen Özel Sektör Tahvilleri

Örnek olarak GÇS Metal şirketinin süreci incelenecek olur ise, basından derlenen bilgilere göre; SPK’nın verdiği yetki ile borsa dışında nitelikli yatırımcılara 35 milyon TL tutarında 177 gün vadeli tahvil ihraç ediliyor. Tahvil borsada işleme açılıyor. Şirket, tahvili yatırımcılara sattıktan 36 gün sonra “borca batıklık” gerekçesi ile iflas ertelemeye başvuruyor. Mahkeme tedbir kararı alıp, kayyım atıyor. Tahvil Borsa da işleme kapatılıyor. Tahvilin vadesi olan 15 Temmuz’da anapara ve faiz ödenmediği için temerrütle tahviller batıyor.

İflas koruma başvurusu yaparak temerrüde düşen GÇS Metal şirketinin tahvil ihracında rol alan bağımsız denetim şirketi ile sorumlu ortağının sermaye piyasasında bağımsız denetim yetkisi iptal ediliyor, şirkete de 280 bin TL ceza kesiliyor.

SPK, “ihraç öncesinde hazırlanan mali ve finansal tabloların kasıtlı bir biçimde gerçeğe aykırı olarak düzenlemesi” gerekçesi ile GÇS Metal şirketinin ortakları hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunma kararı alıyor.

Yine SPK, bu tahvile kredi dereceleme notunu veren şirkete de, “mevzuata aykırı nitelikte kredi derecelendirme faaliyeti” gerekçesiyle 2 yıl men cezası veriyor.

Bağımsız Denetim Nedir?

Bağımsız denetim, işletmelerin yıllık finansal tablo ve diğer finansal bilgilerinin, bu tablo ve bilgiler için belirlenen kriterlere (uluslararası finansal raporlama standartlarına) uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, genel kabul görmüş bağımsız denetim standartlarında öngörülen gerekli tüm bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak, defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını ifade eder.

Finansal tabloların bağımsız denetiminin amacı; finansal tabloların finansal raporlama standartları doğrultusunda bir işletmenin finansal durumunu ve faaliyet sonuçlarını tüm önemli yönleriyle gerçeğe uygun ve doğru bir biçimde gösterip göstermediği konusunda bağımsız denetçinin görüş bildirmesini sağlamaktır.

Bilindiği üzere işletmenin sürekliliği kavramı, işletme faaliyetlerinin belirli bir süreye bağlı olmaksızın yani teorik olarak sonsuza dek sürdürülebileceğini ifade etmektedir.

Bu çerçevede denetim esnasında belki de test edilmesi gereken en kritik nokta, işletmenin mevcut varlıklarından fayda elde edilip-edilemeyeceği ile mevcut yükümlülüklerinin yerine getirilip-getirilemeyeceğidir.

 

Kredi Derecelendirme Nedir?

Kredi derecelendirmesi (credit rating), global kredi derecelendirme kuruluşlarından Standard & Poor’s tarafından yapılan tanıma göre “kuruluşun, borçlunun finansal yükümlülüğünün tamamını zamanında geri ödeme kapasitesi ve istekliliği hakkındaki görüşü” olarak ifade edilmektedir.

Sonuç

Bir işletmenin tüm faaliyetlerine ilişkin sonuçlarının mali tablolara doğru bir biçimde yansıtılması gerektiği düşünüldüğünde, bu sürece mali denetim ile ayna tutulacağı gerçeği karşımıza çıkmaktadır. Tüm mali bilgi kullanıcıları için önem arz eden bu sürece ilave olarak başta kreditörlere ışık tutacak bir diğer konu da kredi derecelendirme sürecidir. Yazımızdan da anlaşılacağı üzere, birbirini tamamlama vasfına da sahip bu iki sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülememesi halinde ortaya çıkabilecek zararlar yaşanmış örneklerle bir kez daha teyit edilmektedir.

Kaynakça

Ak Yatırım ve Dünya Gazetesi

23.03.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.