Mustafa Mıhcı
Avukat
Bilim Uzmanı
m.mihci@mihci.av.tr

İşçinin İşverene veya Yöneticisine Hakaret Etmesi

1. İşçinin İşyerinde Hakaret Etmesi

İşyerinde işin devamı sırasında işçilerin birbirlerine yahut işverene hakaret etmeleri uygulamada sık rastlanan olaylardandır. Bu gibi durumlarda diğer işçilerin verimi düşmekte ve işyerinin saygınlığı azalmaktadır. Peki işçinin işyerinde yaptığı hakaret fiilleri cezasız mı kalacak yoksa iş hukuku yönünden bir yaptırıma maruz kalacak mı?

Hangi Davranışlar Hakaret Olarak Değerlendirilir?

İşyerinde yapılan hakaretin cezalandırılmasına geçmeden önce hangi fiillerin ve sözlerin hakaret olarak kabul edileceğini belirlemeye çalışalım. Hakaret; bir insanın onur, şeref ve saygınlığını zedeleyici fiiller isnat etmek, yahut sövmek suretiyle kişinin onur, şeref ve saygınlığına zarar vermek olarak tanımlanabilir. Bu kapsamda bir insana yapmadığı bir fiil üzerinden iftira içerikli cümleler söylemek hakaret suçunun oluşmasına sebebiyet verebilir. 

Örneğin işçinin patronuna karşı “tacizci, terbiyesiz, aptal” gibi söylemleri hakaret olarak kabul edilecek ve hukukun bağladığı tüm sonuçları doğuracaktır. Önemle belirtmeliyiz ki, bel altı sinkaflı ifadeler hem hakaret eylemini oluşturacak hem de ayrıca cinsel taciz suçu yönünden tartışmalara sebebiyet verecektir. 

Yargıtay vermiş olduğu pek çok kararında, hakaretin yalnızca sözlerle değil, fiiller ile de yapılabileceğinin altını çizmiştir. Örneğin işçinin, işyerinde bulunan herhangi bir şahsa yönelik yapacağı el hareketleri, yüzüne tükürmek gibi davranışlarda bu kapsamda hakaret olarak değerlendirilecektir. 

İşyerinde yapılan hakaret içerikli davranışlar, hem iş hukuku yönünden çeşitli sonuçlar doğurmakta hem de ceza hukuku yönünden cezai soruşturma gerektirmektedir. Hakaret suçu olarak Türk Ceza Kanunu madde 125 te hüküm altına alınan bu davranış, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasını gerektirmektedir.

Konumuz itibariyle hakaret fiilinin yalnızca iş hukuku açısından sonuçlarını inceleyeceğiz. Ancak nelerin hakaret suçu sayıldığı ile ilgili de hakaret suçu ve cezası yazısı okunmalıdır.

2. İşverene Yahut Amirine Hakaret Eden İşçinin Durumu

İşçinin işyerinde hakaret suçunu işlemesi kadar, bu suçu kime karşı işlediği de önemlidir. İş Kanunu madde 25’te yer alan düzenlemeye göre işverene yahut işverenin yakınlarından birine yönelik işlenen hakaret eylemi, işveren yönünden haklı nedenle derhal fesih hakkı doğurmaktadır. İş Kanunu Madde 25, fesih hakkı doğuran eylemleri şu şekilde sıralamıştır:

• İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması: Görüldüğü üzere, yalnızca işverene değil, işverenin aile üyelerinden birine yönelik yapılan eylemleri de haklı fesih nedeni olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte, Yargıtay uygulamasına paralel olarak, yalnızca sözler değil, şeref ve saygınlık zedeleyici davranışlarda bulunmak dahi haklı nedenle fesih sebebi olarak kabul edilmiştir. Örneğin işverenin eşine yönelik yapılan el hareketleri, haklı nedenle fesih sebebi olarak görülmektedir.
• İşçinin işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması: Gerçekten de işçinin, işveren hakkında gerçeğe aykırı olarak yakıştırmaları haklı nedenle fesih sonucunu doğurmaktadır. Az öncede verdiğimiz örnekteki gibi, işverene yönelik “tacizci, sapık, dolandırıcı” gibi sözler yine haklı nedenle fesih sebebi olarak görülmektedir. Ayrıca yalnızca sözle değil, polis veya yetkili makamlara da asılsız ihbarlarda bulunmak haklı nedenle derhal fesih sebebidir. Ancak burada işçinin, iyi niyetle yaptığı ihbarlara nedeniyle sözleşmeyi fesh edilmemelidir. 
• İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine sataşması: İş kanununda yer alan “sataşma” eyleminin sınırları ise kesin bir şekilde çizilememiştir. Ancak işverenin, otoritesine zıt düşen hukuka ve ahlaka aykırı eylemleri bu kapsamda değerlendirmek mümkündür. Örneğin Yargıtay bir kararında, işçiler arasında ahlaka aykırı asılsız dedikodu çıkarmayı sataşma olarak kabul etmiştir. Nitekim bu durumda, sataşılan kişi, dedikodusu çıkarılan kişidir. 

Yukarıda sayılan davranışların tamamı, işverene yönelik işlendiği takdirde haklı nedenle derhal fesih sebebidir. Önemle belirtmeliyiz ki yukarıda sayılan fiillerin tamamı yalnızca işverene değil, işçinin amirine yönelik yapılırsa yine aynı şekilde haklı nedenle derhal fesih sebebi oluşturacaktır. Örneğin, işyerinin güvenlik müdürüne, ustabaşına ve genel müdüre yönelik yapılan hakaret eylemleri bu kapsamdadır. 

İşverenin Arkasından Hakaret Etmek Haklı Nedenle Derhal Fesih Sebebi mi?

İşçiler bazı durumlarda, işverenin tepkilerinden çekindikleri için işverenin gıyabında hakaret etmektedirler. Yargıtay kararlarına yansıyan haliyle bu durumda yine iş sözleşmesi haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak kabul edilmektedir.

Bu durumda, ceza kanunun aksine, hakareti tek bir kişinin duyması dahi yeterlidir. İşverenlerin bu durumda dikkat etmesi gereken en önemli husus, hakaret fiilinin ispatıdır. Tanık beyanları son derece önemli olsa da ispat zorluğunu aşmak için hukuki yardım alınmalıdır. 

İşverene Hakaret Eden İşçiye İhbar/Kıdem Tazminatı Ödenir mi?

İşverene veya temsilcisine yönelik yapılacak hakaretlerin, haklı nedenle fesih sebebi olduğundan bahsetmiştik. Merak edilen bir diğer durum, bu durumdaki işçinin iş sözleşmesini fesh edebilmek için ihbar öneli tanınma zorunluluğudur. 

Net olarak ifade etmeliyiz ki, ihbar öneli tanımak zorunlu değildir. Bu nedenle ihbar tazminatı ödemesi de söz konusu olamaz. Ayrıca hakaret fiili haklı neden olarak kabul edildiğinden kıdem tazminatı ödemesi de yapılmaz. 

İşverene Hakaret Eden İşçinin Tazminat Ödemesi Gerekir mi?

İş hukukunda doğan kurallara göre, işçinin hakaret nedeniyle tazminat ödemesi söz konusu değildir. Ancak genel hukuk kuralları gereği, hakaret eylemi nedeniyle manevi tazminat davası açılarak işçiden tazminat talebinde bulunmak mümkündür.

İşyeri Dışında Yapılan Hakaretler Sonucu Değiştirir mi?

İş kanunu açık bir şekilde, işçinin işverene yönelik hakaretlerine sonuç bağlamıştır. Bu nedenle zaman ve mekanın hiçbir önemi yoktur. Nitekim 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinde böyle bir ayrım yapılmamıştır. Dolayısıyla işçi, hakaret davranışını nerede gerçekleştirirse gerçekleştirsin, işveren yönünden haklı nedenle fesih sebebi oluşur.

3. Diğer İşçilere Hakaret Eden İşçinin Durumu

Hizmet ediminin devamı sırasında, işçinin diğer işçilere de hakaret etmesi söz konusu olabilir. Bu gibi durumlarda işçiler arasındaki anlaşmazlığın büyüyerek kavgaya dönüşmesi kaçınılmazdır. Bu nedenle işverenin derhal durumu tespit edip gerekli önlemleri alması gerekir. Zira işçiler arasındaki anlaşmazlık hem iş verimini düşürür hem de işçiler arasında gruplaşmaya sebep olur. 

İşçilerin işverene yahut amirine hakaret etmesinin haklı nedenle fesih sebebi olduğunu anlatmıştık. Peki işçinin diğer işçilere hakaret etmesi durumunda yine aynı haklar doğar mı? Bu sorunun cevabı işçinin hakaretinin ağırlığına göre değişecektir. 

Haklı Nedenle Fesih Sebebi Olarak Kabul Edilebilecek İşçi Davranışları

• İşçinin işvereninin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması: İşçinin bazı öyle sözleri vardır ki, bu sözler hem hakaret fiilini hem de cinsel taciz fiilini gerçekleştirmeye yeterlidir. Önemle belirtmeliyiz ki cinsel taciz, cinsel saldırı suçundan farklı olarak davranışlarla değil sözlerle işlenebilen bir eylemdir. Bu nedenle özellikle işçinin farklı cinsiyetteki işçiye yönelik sinkaflı hakaretleri, cinsel taciz açısından da değerlendirme gerektirebilir. 
• İşçinin işvereninin başka işçisine sataşması: İşçinin işverene yahut onun ailesine sataşması haklı nedenle fesih gerektirdiği gibi diğer işçilere yönelik sataşmaları da haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak kabul edilebilir. Örneğin işçinin diğer işçilerle süreklilik arz eden geçimsiz davranışlar sergilemesi sataşma olarak kabul edilebilir. Az önce de belirttiğimiz üzere, işçi hakkında dedikodu çıkarmak Yargıtay tarafından bu kapsamda değerlendirilmiştir.
• İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi: Hakaret suçu 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası gerektirdiğinden, işyerinde hakaret suçu işleyen işçinin iş sözleşmesi haklı nedenle derhal fesih edilebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus ceza yargılamasının sona ermiş olmasıdır. Ayrıca hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi kararlar haklı nedenle derhal fesih hakkını engelleyebilir.

İşçinin yukarıdaki davranışları, haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, iş sözleşmesi fesih edilebilecek ve işçiye hiçbir şekilde ihbar veya kıdem tazminatı ödemesi yapılmayacaktır. Ancak genel anlamda bu konunun bir avukat ile değerlendirilmesi gerekir.

Geçerli Nedenle Fesih Sebebi Olan Davranışlar 

İş sözleşmesinin geçerli nedenle feshi 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 18’de düzenlenmiştir. Buna göre işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan eksiklikler geçerli sebep olarak değerlendirilebilir.

Hiç şüphe yok ki, kanun bu durumda bariz bir boşluk bırakarak, işçilerin hangi davranışlarının fesih için geçerli sebep olduğu belirtilmemiştir. Aksi kararlar olmakla birlikte Yargıtay verdiği pek çok kararında, diğer işçilere yönelik yapılan ağır hakaretleri haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak nitelendirmiştir. 

Ancak kesin olan şudur ki, işçinin işyerinde bir başka işçiye yönelik hakaret cümleleri en azından geçerli nedenle fesih sebebi olarak kabul edilir.

4. Sonuç

İşçinin işyerinde hakaret fiili iş hukuku yönünden mutlaka sonuç doğuracaktır. Ancak hakaretin yönlendiği kişi önem arz etmektedir. İşverene yönelik hakaretler kesin bir şekilde haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak kabul edilirken, işçilere yönelik hakaretler her zaman aynı sonucu doğurmayabilir.

İşçiler arasındaki hakaret cümlelerinin ağırlığına göre çeşitli sonuçlar ortaya çıkacaktır. Bu nedenle işverenin, söylendiği iddia edilen hakaret eylemini detaylı bir şekilde araştırarak hareket etmesi gerekmektedir. 

İşverene yahut ailesine yönelik yapılan şeref ve haysiyeti zedeleyici sözler nedeniyle iş akdi feshedilirse, hiçbir şekilde kıdem ve ihbar tazminatı ödemesi yapılmayacaktır. Ancak hakaret eylemi işlendiği sırada derhal tutanak tutularak, hakareti işleyen işçinin imzası alınmalıdır. Tutanak tutulmayan durumlarda, ispat hususu zorluk arz edeceğinden hukuki yardım alınması önerilir. 

Kaynakça

İş Kanunu

Türk Borçlar Kanunu

Yargıtay Kararları

13.10.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.