Mustafa Doruk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
malimusavirmustafadoruk@gmail.com

2020 Yılında Elde Edilen Ücret Geliri, Ücretin Beyanı ve Son Değişiklikler

Ücretin Tanımı

Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar (hizmet karşılığının mal olarak verilmesi) ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen (konut, araç sağlanması vb.) menfaatlerdir.

Tevkifat Usulü; Ücretin ödenmesi sırasında sorumlular tarafından vergi­nin kesilerek vergi dairelerine yatırılmasına denir.

Gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde etmiş oldukları ücret gelirleri gelir vergisine tabidir. Ücret, bedensel ya da zihinsel bir emek karşılığında işverenden elde edilen hasılayı ifade eder. Bu hasıla para şeklinde olabileceği gibi ayni veya para ile temsil edilebilen menfaat şeklinde de olabilir.(BKZ:1)

Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2020 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınmak üzere aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir:

22.000 TL'ye kadar	%15
49.000 TL'nin 22.000 TL'si için 3.300 TL, fazlası	%20
120.000 TL'nin 49.000 TL'si için 8.700 TL (ücret gelirlerinde 180.000 TL'nin 49.000 TL'si için 8.700 TL), fazlası	%27
600.000 TL'nin 120.000 TL'si için 27.870 TL (ücret gelirlerinde 600.000 TL'nin 180.000 TL'si için 44.070 TL), fazlası	%35
600.000 TL'den fazlasının 600.000 TL'si için 195.870 TL, (ücret gelirlerinde 600.000 TL'den fazlasının 600.000 TL'si için 191.070 TL), fazlası	%40

Aşağıda belirtilen gelirler için beyanname verilmez bununla beraber diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez.

a) Tek  işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ve birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dâhil) (BKZ:2)

Tek işverenden veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirlerinin vergilendirilmesi ve beyanı

1) Tevkif suretiyle vergilendirilmiş (Yani bir veya birden fazla işveren tarafından ücret gelirleri beyan edilmiş) olması durumunda;

a) Tek işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL)  aşması,

b) Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşması,

c)  Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 49.000 TL) aşması, halinde, ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

 A ve B maddelerinden çıkaracağımız sonuç; 2020 yılı içerisinde tek işverenden elde edilen ücret 600.000 TL yi aşması halinde ve birden fazla işverenden elde edilen ücret hem 1.işveren hem de 2. İşverenden elde edilen ücretler toplamı 600.000 TL yi aşması halinde beyanname verilecektir.

C maddesinde çıkaracağımız sonuç ise birden sonra ki işverenden alınan ücretler toplamı 49.000 TL yi aşması durumunda ücret geliri beyannamesi verecektir.

2) Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebilecektir.

3) 193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre, ücret gelirlerinin beyan edilip edilmeyeceği kendi içinde değerlendirilecek olup, diğer gelirlerin bulunması halinde bu gelirler hesaplamaya dahil edilmeyecektir. Yine, aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendine göre, diğer gelirlerin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde de ücret gelirleri hesaplamaya dahil edilmeyecektir.

4) Yıllık beyanname verilmesi durumunda, 193 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinde eğitim ve sağlık harcamaları ile bağış ve yardımlar gibi bazı harcamaların da beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkündür.    

Ücret gelirine ilişkin verilecek gelir vergisi beyannamesinde vergi matrahının tespitinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir fakat bu indirimlerde beyan edilecek gelirlere göre oranlar ile belirlenmiştir:

1. Hayat/şahıs sigorta primleri,

2. Eğitim ve sağlık harcamaları,

3. Engellilik indirimi (bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücret geliri sahibi mükellef de yararlanabilir).

4. Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar,

5. Sponsorluk harcamaları,

6. Cumhurbaşkanı’nca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar,

7. İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,

8. Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar.

5) Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesine göre yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler mahsup edilebilecektir.

6) Tevkifata tabi tutulmamış ücret gelirleri (193 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinde yer alan diğer ücretler hariç), tutarı ne olursa olsun aynı Kanunun 95 inci maddesi hükmüne istinaden yıllık beyannameyle beyan edilecektir. (BKZ:3)

Aşağıda verilen örnekler ile konunun özü daha iyi anlaşılacaktır:

Örnek 1: Bay A, 2020 yılında tek işverenden tevkif sure­tiyle vergilendirilmiş 750.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Bay  (A)’nın 2020 yılında elde ettiği ücret geliri 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşması nedeniyle, Bay (A)’nın bu ücret gelirini, yıllık ge­lir vergisi beyannamesi ile beyan etmesi gerekmekte ve yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisin­den yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.

Örnek 2:  Bay A 2020 takvim yılında; birinci işveren­den 590.000 TL, ikinci işverenden 40.000 TL olmak üze­re iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiştir. Bay A’nin, birinci ve ikinci işverenden elde etmiş olduğu ücretleri toplamı (590.000 TL+40.000 TL=) 630.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisin­den yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir

Örnek 3: Bay (C) 2020 takvim yılında; birinci işverenden 500.000 TL, ikinci işverenden 50.000 TL olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin ta­mamı tevkif suretiyle vergilendirilmiştir. Bu olayda; Bay (C)’nin, birinci ve ikinci işverenden elde etmiş olduğu ücretleri toplamı (500.000 TL+50.000 TL=) 550.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarife­nin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşmamakla birlikte birden sonraki işveren­den elde ettiği ücret geliri olan 50.000 TL, aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan (2020 yılı için 49.000 TL) tutarı aştığından, iki işverenden de elde ettiği ücret geliri için yıllık beyanna­me vermek durumundadır. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.

Örnek 4: Bay (Ç) 2020 takvim yılında; birinci işverenden 560.000 TL, ikinci işverenden 20.000 TL ve üçüncü işve­renden 18.000 TL olmak üzere üç işverenden ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendi­rilmiştir. Bay (Ç) birinci işverenden aldığı ücretin hangisi olacağını serbestçe belirleyebildiğinden, 560.000 TL’lik ücret gelirini birinci işverenden elde edilen ücret olarak belirlemesi en doğru olanıdır. Buna  göre Bay (Ç)’nin, üç işverenden elde ettiği ücret gelirleri toplamı (560.000 TL+ 20.000 TL+ 18.000 TL=) 598.000 TL, 193 sayılı Ka­nunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşmadığından ve birden sonraki işverenlerden elde etti­ği ücretleri toplamı (20.000TL+ 18.000 TL=) 38.000 TL. aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikin­ci gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 49.000 TL) aşmadığından, ücret gelirleri yıllık gelir vergisi beyanna­mesi vermesine gerek bulunmamaktadır.

 Örnekleri Toparlayacak olursak;

1.İşverenden alınan ücret 600.000 TL üzerinde ise beyanname verilecektir.

1.İşverenden alınan ücret 600.000 TL altında ise beyanname verilmeyecektir.

1.İşverenden alınan ücret 600.000 TL altında 2.İşverenden alınan ücret 49.000 TL üzerinde ise beyanname verilecektir.

2.ve üzerinde işverenden alınan ücretler toplamı 49.000 TL nin altında ise ve tüm işverenlerden alınan ücretlerin toplamı 600.000 TL yi geçme ise beyanname verilmeyecektir.

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölge­leri Kanunu ve 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faali­yetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunlarında elde edilen ücretlerde farklı durumlar ortaya çıkmaktadır.

26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesine göre Ar-Ge, tasarım ve destek personeline ödenen ücretler gelir vergisinden istisna edildiğinden bu kapsamda çalışanların elde etmiş olduğu ücretler için beyan söz konusu değildir.

28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirti­len, Ar - Ge, tasarım ve destek personelinin ücretle­rinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar beyan­name üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir.

6/6/1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanu­nunun geçici 3 üncü maddesi uyarınca bölgede çalı­şanların ücretlerinden gelir vergisi kesintisi yapılmak­ta ve terkin edilmektedir.

Gerek 3218 sayılı Kanun gerekse 5746 sayılı Kanun kap­samında belirlenen çalışmalar karşılığında yapılan ücret ödemelerinde gelir vergisi kesintisi uygulanmakta, daha sonra asgari geçim indirimi uygulanarak söz konusu ver­gi tutarları işverenler tarafından muhtasar beyanname üzerinde tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir. Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi durumunda serbest bölge ve Ar-Ge/Tasa­rım Merkezi kapsamında elde edilen ücretler üzerinden gelir vergisi kesintisi yapıldığından dolayı bu ücretlerin de birden fazla işverenden elde edilen ücret geliri olarak kabul edilmesi yerinde olacaktır.

Gerek 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu ve gerek­se 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkın kanun kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapıl­ması nedeniyle, bu ücretlerin de 193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikka­te alınması gerekmektedir.

Örnek: Bay (Y), 2020 yılında birisi teknoloji geliştirme bölgesinden istisna kapsamında olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir. Birinci işverenden alınan ücret 500.000 TL, ikinci işverenden alınan ücreti ise (Teknoloji geliştirme bölgesi) 800.000 TL’dir. Burada Bay (Y)’ nin, teknoloji geliştirme bölgesinden elde etmiş olduğu istisna kapsamındaki 800.000 TL ücret geliri be­yan edilmeyecek ve diğer işverenden elde edilen ücret gelirinin beyan edilip edilmeyeceğinin hesabında da dik­kate alınmayacaktır. Bay (Y)’nin, birinci işverenden almış olduğu ücret geliri olan 500.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir dili­minde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşmadı­ğından beyan edilmeyecektir.

Örnek: Bay (Z), 2020 yılında biri serbest bölgeden ol­mak üzere üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir. Birinci işverenden aldığı ücreti (serbest bölge) 560.000 TL, ikinci işverenden aldığı ücreti 30.000 TL ve üçüncü işverenden aldığı ücreti 15.000 TL’dir. Bay (Z)’nin birinci, ikinci ve üçüncü işverenden elde etmiş olduğu ücretleri toplamı (560.000 TL+30.000 TL+15.000 TL=) 605.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü madde­sinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.

Örnek: Bay (B) 2020 yılında üç ayrı işverenden tamamı tev­kif yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde etmiştir. Bay (B)’nin üç iş verenden elde ettiği ücretleri sıra­sıyla, 125.000 TL, 80.000 TL ve 45.000 TL’dir. Bu ücretlerden 80.000 TL olanı 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, 45.000 TL olanı ise 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Des­teklenmesi Hakkında Kanunun Kanunu kapsamında elde edilmiştir. Birinci işveren olarak kabul edilen üc­ret toplama dahil edilmeyecek olup, 2 nci ve 3 üncü işverenden alınan ücretler toplamı (80.000 + 45.000) = 125.000 TL’dir. Ücretlerinin toplamı 49.000 liralık sınırı geçmekle birlikte, bu ücretleri vergiden istisna olduğundan beyan edilecek geliri olmayacaktır.

Örnek: Bayan (D) ; 2020 yılında üç ayrı işverenden tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret gelirleri şu şekil­dedir. Birinci işverenden alınan ücret 327.000 TL’dir. İkinci işverenden alınan ücret (4691 s.K. kapsamın­da) 75.000 TL, üçüncü işverenden alınan ücret (5746 s.K. kapsamında) 48.000 TL ve dolayısıyla ücret ge­lirleri toplamı 450.000 TL’dir. Birinci işveren olarak kabul edilen ücret toplama dahil edilmeyecek olup, ikinci işverenden alınan ücret 4691 sayılı kanun kap­samında istisna olduğundan bize göre toplama da­hil edilmeyecektir. Üçüncü işverenden alınan ücret 48.000 TL, 49.000 TL’lik beyan sınırının altında kal­dığından burada da beyan edilecek ücret geliri olma­yacaktır.

Tüm bu örneklere ve baktığımızda 4691 sayılı kanun,5746 sayılı kanun ve 3218 sayılı kanunlarda farkı durumlar ortaya çıkmaktadır. İlgili kanunlar kapsamında ücret geliri elden eden kişilerin 1 yıl boyunca elde ettiği ücret gelirlerinden yapılan tevkifatı ve mahsup edilen kısmı ayrı ayrı değerlendirip bir cezaya maruz kalmamak için dikkatli olunması gerekir.

BKZ:1 -Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Yayın No: 352 Şubat/2020

BKZ:2,3- 27.05.2020 Trh 31137 No.lu Resmi Gazete

01.02.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.