Mustafa Arığ
Vergi Uzmanı
argandmustafa@gmail.com

2016 Takvim Yılında Elde Edilen Kazanç ve İratların Toplanması ve Beyan Esası

Hilafına hüküm olmadıkça, beyan edilecek gelir mükellef veya vergi sorumlusu tarafından yıllık beyanname ile beyan edilir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda[1] (GVK) yedi gelir unsurunun toplanması ve yıllık beyanname ile beyan edilmesi ilkesi benimsenmiş olup, gelir toplamına ise dilim usulü artan oranlı gelir vergisi tarifesi uygulanmaktadır. Aynı Kanunda bazı kazanç ve iratlar ise gelirin toplanması genel ilkesinin dışında tutularak, yıllık beyannameye dahil edilmemesi benimsenmiştir. Gelir vergisi beyannamesinde beyan edilen gelir unsurlarının toplamından, kişinin yapmış olduğu bazı harcamalar ile geçmiş yılların mali zararlarını belli şartlar dahilinde indirilebilmektedir. Hesaplanan gelir vergisinden ise yılı içinde tevkif suretiyle ödenen gelir vergisi, geçici vergi ve yurt dışında ödenen vergiler mahsup edilmekte; mahsup neticesinde telafi edilemeyen mezkur vergiler ise mükellefe nakden veya mahsuben red ve iade edilmektedir.

1.  GİRİŞ

Beyan esası, mükellefin kendi mali gücünü vergi idaresine bizzat bildirmesidir. Gelir vergisi uygulaması bakımından mali gücün en iyi tespit kriteri ise yıllık gelirdir. Tam ve dar mükellefler Gelir Vergisi Kanununun 2'nci maddesinde yer alan yedi gelir unsurundan (ticari kazanç, zirai kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlar) bir takvim yılı içerisinde elde ettiği kazanç ve iratları aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname ile beyan ederler. Bununla birlikte, Gelir Vergisi Kanununda yer alan özel hükümler gereği bazı kazanç ve iratların münferit veya muhtasar beyanname ile beyan edilmesi gereken durumlar da mevcuttur.

Gelirin toplanmasında, gelir kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararlar beş yılı aşmamak şartıyla beyanname üzerinde diğer kaynakların kazanç ve iratlarından mahsup edilmekte; yine beyanname üzerinde gösterilmek koşuluyla gelir vergisi matrahının tespitinde GVK'nın 89'uncu maddesinde sayılan diğer indirimler maddede belirtilen şartlar dahilinde mükelleflerin gelirlerinden indirilebilmektedir.

Gelir vergisi prensip olarak mükelleflerin beyanı üzerine tarh olunur. Yıllık gelir vergisi beyannamesinde beyan edilecek gelirlere, Kanunun 103’üncü maddesinde belirtilen dilim usulü artan oranlı tarife tatbik edilmek suretiyle tarh edilecek gelir vergisi hesaplanmaktadır. Bu suretle hesaplanan gelir vergisinden ise geçici vergi, tevkif edilen gelir vergisi ve yabancı memleketlerde ödenen vergiler mahsup edilmekte; mahsup neticesinde telafi edilemeyen mezkur vergiler ise mükellefe nakden veya mahsuben red ve iade edilmektedir.

Bu çalışmamızda gelir vergisi mükelleflerinin 2016 takvim yılında elde ettiği kazanç ve iratların beyan durumu, gelirin toplanması ve toplama yapılmayan haller genel hatları ile irdelenecek olup örnek olaylar çerçevesinde açıklanmaya çalışılacaktır.

2.                  GELİRİN TOPLANMASI

Gelirin toplanması, mükelleflerin çeşitli kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde ettikleri vergiye tabi kazanç ve iratlar için yıllık beyanname vermeleri ve bu kazanç ve iratlarını yıllık beyannamede birleştirmeleri anlamına gelmektedir.[2]

GVK’nın “Gelirin Toplanması ve Beyan” başlıklı 85/1’inci maddesinde; “Mükellefler, ikinci maddede yazılı kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratları için bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname verirler. Bu Kanuna göre beyanı gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zorunludur.” denilmek suretiyle gelirin toplanması ile ilgili genel bir çerçeve çizilmiştir. Kanun lafzından da anlaşılacağı üzere, gelir unsurlarından hasıl olan kazanç ve iratların yıllık gelir vergisi beyannamesinde toplanması ve beyanı zorunludur. Bu zorunluluk benimsenen üniter gelir vergisi sisteminin doğal bir sonucudur.

Mezkur Kanunun 85/2’nci maddesinde “Tacirlerle çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler. Bu hüküm şirketlerin faaliyet ve tasfiye dönemlerine şamil olmak üzere kollektif şirket ortakları ile komanditeler hakkında da uygulanır.” denilmek suretiyle yukarıda saydığımız yedi gelir unsuru içerisinden, ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerden elde edilmiş bir kazanç olmasa dahi beyanname verilmesi zorunlu tutulmuştur. Söz konusu mükelleflerin zarar etmiş olmaları, beyan edilecek bir gelirlerinin olmaması, ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetleri sonucunda bir kar elde edip etmemeleri gibi hususlar beyanname verme zorunluluklarını hiçbir şekilde ortadan kaldırmamaktadır.

Yabancı ülkelerde elde edilen kazanç ve iratların hangi takvim yılına ait beyannamede beyan edileceği ise GVK’nın 85’inci maddesinin 3’uncu fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre;

“Yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlar:

1. Mükellefin bunları Türkiye’de hesaplarına intikal ettirdiği yılda;

2. Türkiye’de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dışındaki sebeplerden ileri geldiği tevsik olunan hallerde, mükellefin bunlara tasarruf edebildiği yılda; elde edilmiş sayılır.”

GVK’nın 3’üncü maddesinde, Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilecek kişiler tam mükellef olarak tanımlanmıştır. Gelir Vergisi Kanununda tam mükellefiyet için ikametgah ve tabiyet esası dikkate alınmış bulunmaktadır. Mezkur Kanunun 3/1-1 bendinde ikametgah esasını dikkate almak suretiyle, Türkiye’de yerleşmiş olan Türk vatandaşlarını ve yabancıları tam mükellef olarak kabul etmiştir.[3]

Anılan Kanunun 6’ncı maddesinde sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilecek olanlar dar mükellef olarak tanımlanmıştır. Bu belirleme ile dar mükellefiyette mülkilik esası benimsenmiş ve kaynağı Türkiye’de olan kazanç ve iratlar vergilemeye esas alınmıştır. Bu nedenle dar mükellef gerçek kişiler, yabancı memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden Türkiye’de verecekleri beyannameye dahil etmeyeceklerdir.

2.1.Tam Mükellef Gerçek Kişilerce Beyan Edilmesi Zorunlu Olan Kazanç ve İratlar

Yukarıda yer alan hükümler çerçevesinde gelir unsurları itibariyle tam mükellefiyet esasında beyan edilecek kazanç ve iratlar aşağıda açıklanmıştır.

2.1.1. Gerçek Usulde Vergilendirilen Ticari Kazançlar

Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri, kollektif şirket ortakları ile komadit şirketlerin komandite ortaklarının ticari ve sınai faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar dahi yıllık beyanname vermek zorundadırlar. Bu zaruriyet kollektif ve komandit şirketlerin tasfiye dönemlerinede şamildir.

2.1.2 Basit Usulde Vergilendirilen Ticari Kazançlar

Basit usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri ticari faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olmaları, faaliyetin zararla sonuçlanması yahut beyan edilecek gelirlerinin bulunması halinde dahi yıllık beyanname vermek zorundadırlar.

2.1.3. Gerçek Usulde Vergilendirilen Zirai Kazançlar

Zirai kazançlarda vergi tevkif usulu cari olmakla beraber, gerçek usulde vergilendirilen çiftçiler (adi şirketler dahil ) zirai kazaçları için yıllık beyanname vermek zorundadırlar.

2.1.4. Serbest Meslek Kazançları

GVK'nın 85’inci maddesi gereğince serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetinden kazanç elde etmemiş olsa dahi yıllık beyanname vermek zorundadır. Serbest meslek kazançları kural olarak tevkif suretiyle ön vergilemeye tabi tutulmakta ancak nihai vergi serbest meslek erbabının beyanı üzerine tah edilmektedir.

2.1.5. İstisna Haddini Aşan ve Tevkif Suretiyle Vergilendirilmiş Kazanç Ve İratlar

            GVK'nın 86/1-c maddesi uyarınca istisna haddini aşan (2016 yılında elde edilen gelirler için 30.000-TL) ve tevkif suretiyle vergilendirilen birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı ile vergiye tabi gelir toplamının istisna haddini aşan (2016 yılında elde edilen gelirler için 30.000-TL) ve tevkif suretiyle vergilendirilen menkul ve gayrimenkul sermaye iratları yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.

2.1.6. İstisna Haddini Aşan ve Tevkif Suretiyle Vergilendirilmemiş Kazanç ve İratlar

            GVK'nın 86/1-d maddesi gereğince istisna haddini aşan (2016 yılında elde edilen gelirler için 1.580-TL) tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Tevkifata tabi tutulmamış ücret gelirleri (GVK’nın 64’üncü maddesinde yer alan diğer ücretler hariç) için tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname verilecektir.

            Ayrıca, diğer kazanç ve iratların yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekip gerekmediği, kazancın is­tisna rakamını geçmesine bağlıdır. İstisna rakamını geçen kazanç ve iratlar yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmelidir. Diğer yandan istisna uygulanmayan arızi kazançların tamamı yine aynı şekilde yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.

2.1.7. Yabancı Memleketlerde Elde Edilen Kazanç Ve İratlar

            Tam mükellefiyet esasında vergilendirilen mükellefler, yurtdışında elde ettiği kazanç ve iratları, Türkiye'de verecekleri yıllık beyannameye ithal etmek mecburiyetindedirler. Şu kadar ki Türkiye dışında elde edilen gelirlerin yıllık beyanna­mede toplanabilmesi için bu gelirlerin elde edilmesi şarttır.

2.2. Dar Mükellef Gerçek Kişilerce Beyan Edilmesi Zorunlu Olan Kazançlar

GVK’nın 85’inci maddesi ve 86/2’nci maddesinin mefhumu muhalifi uyarınca, dar mükellef gerçek kişiler, ticari kazançları ile gerçek usulde tespit zirai kazançları için yıllık beyanname vermek zorundadırlar. Ayrıca söz konusu mükellefler tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için aynı şekilde yıllık beyanname vermek zorundadırlar.

Dar mükellef gerçek kişilerin diğer kazanç ve iratları için yıllık beyanname vermeleri söz konusu olmayıp, bu gelirler için münferit beyanname verilmesi gerekmektedir. Diğer kazanç ve iratlar dışında, yıllık beyanname vermeleri gereken gelir unsurları varsa, diğer kazanç ve iratlarını yıllık beyannameye dahil edilmesi gerekmektedir.

3.                  TOPLAMA YAPILMAYAN HALLER

GVK’nın “Toplama Yapılmayan Haller” başlıklı 86. maddesinde 85. maddenin aksi hükmü düzenlenmiş ve bahse konu madde hükmünde belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirlerin beyannameye dâhil edilmeyeceği hükme bağlanmıştır. Söz konus madde hükmü aynen aşağıya alınmıştır:

“Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez.

1. Tam mükellefiyette;

a) Gerçek usulde vergilendirilmeyen ziraî kazançlar, bu Kanunun 75 inci maddesinin (15) ve (16) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı,

b) Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dahil),

c) Vergiye tâbi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları,

d) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 600 milyon lirayı (1.580 TL) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları.

2. Dar mükellefiyette, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar.”

3.1. Tam Mükellef Kişilerce Hiçbir Şekilde Beyan Edilmeyecek Kazanç ve İratlar    3.1.1. Gerçek Usulde Vergilendirilmeyen Zirai Kazançlar

            GVK'nın 86/1-a maddesinde hükmolunduğu üzere, kazançları gerçek usulde tespit edilerek vergilendirilmeyen çiftçilerin zirai kazançları yıllık beyanname ile beyan edilmeyecek; diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi gereken hallerde, elde ettikleri zirai kazançlarını beyannameye dahil etmeyeceklerdir.

3.1.2. GVK'nın 75/15-16’ncı Maddesinde Yazılı Menkul Ser­maye İratları

            GVK’nın 86’ncı maddesinin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinin (a) alt bendinde yer alan hükme göre, bireysel emeklilik sistemi ve şahıs sigortalarından elde edilen ve menkul sermaye iradı olarak tanımlanmış gelirler, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir. Söz konusu iratlar için vergi tevkif usulu cari olup, anılan Kanunun 94. maddesi gereğince yapılan kesinti nihai vergileme olmaktadır.

3.1.3. Kazanç ve İratların İstisna Hadleri İçinde Kalan Kısımları

            GVK'nın 86/1-a maddesi gereğince, kazanç ve iratları istisna hadleri içinde kalan mü­kellefler, yıllık beyanname vermek zorunda değillerdir. Kazanç ve iratların istisna tutarları aşması halinde ise, bu gelirlerin toplam tutarı değil, sadece istisna rakamını aşan tutarları beyan edilecektir.

3.1.4. Tek İşverenden Alınan ve Tevkif Suretiyle Vergilendirilen Ücretler

Ücret geliri prensip olarak GVK'nın 94., 103. ve 104 maddesi gereğince vergi tevkif usulu suretiyle vergilendirilmekte olup, söz konusu kesinti nihai vergileme olmaktadır. Bu nedenle tek işverenden alınan ve tevkif suretiyle vergilendirilen ücret geliri bahse konu Kanunun 86/1-a maddesi gereğince yıllık beyanname ile beyan edilmemektedir.

3.1.5. Diğer Ücretler

 

Diğer ücretler GVK’nın 64’üncü maddesinde yer alan hükme göre;

 

1.      Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar,

2.      Özel hizmetlerde çalışan şoförler,

3.      Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri,

4.      Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar,

5.      Gerçek ücretlerin tespitine imkan olmaması sebebiyle Danıştay’ın müspet mütalaasıyla Maliye Bakanlığı’nca bu kapsama alınanlar.” şeklinde belirtilmiştir.

 

            GVK'nın 64’üncü maddesinin son fıkrası gereğince diğer ücretler için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir. Diğer gelirler nedeniyle yıllık beyan­name verilmesi gerekse dahi, diğer ücretler verilecek beyannameye dâhil edilmeyecektir.

3.1.6. Avrupa Birliğinden Sağlanan Hibeler

GVK'nın geçici 84'üncü maddesinde, "Avrupa Birliği organlarıyla akdedilen ve usulüne göre yürürlüğe konulan anlaşmalar çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hibeler, özel bir fon hesabında tutulur ve gelir olarak dikkate alınmaz " denildiğinden söz konusu hibeler yıllık beyannameye ithal edilmeyecektir.

3.1.7. Ürün Senetleri­nin Elden Çıkarılmasından Elde Edilen Kazançlar

GVK'nın Geçici 76. maddesi gereğince, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların 31/12/2018 tarihine kadar gelir vergisinden istisna edilmiş olduğundan, söz konusu kazanç yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

3.2. Tam Mükellef Gerçek Kişilerce Şarta Bağlı Olarak Beyan Edilmeyecek Gelirler

3.2.1. Ücretler

Mükellefin elde ettiği gelirin sadece ücretlerden oluşması durumunda gelirin beyan dışında bırakılması, ücretin tek veya birden fazla işverenden elde edilmesine göre farklı esaslara bağlanmıştır.

Gelir, tek işverenden elde edilen tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretten oluşuyorsa tutarı ne olursa olsun yıllık beyannameye dahil edilmez.

Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde, ücret gelirlerinin beyan dışında bırakılabilmesi bazı şartlara bağlanmıştır. Bu şartlar;

Ücret gelirleri kaç işverenden alınmış olursa olsun her bir ücretin tamamı üzerinden vergi tevkifatı yapılmış olması, birden sonraki (ikinci, üçüncü vd) işverenden alınan ücretlerin toplamı GVK’nın 103. maddesinde yer alan tarifenin ikinci gelir dilimi olarak belirlenmiş kanuni beyan sınırını (2016 yılı için öngörülen tarifenin ikinci dilimi 30.000 TL) geçmemek. Maliye Bakanlığı yayımladığı 16 no’lu sirkülerde, birden fazla işverenden ücret alınması halinde birinci işverenin hangisi olacağının mükellefçe serbestçe belirlenebileceğini ifade etmiştir. Bu şartları sağlayanlar, başka gelirler nedeniyle beyanname verseler bile ücret gelirlerini beyannameye dahil etmeyeceklerdir.

3.2.2. Menkul Sermaye İratları ve Gayrimenkul Sermaye İratları (GVK 86/1-c)

GVK’nın 86’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının (c) alt bendinde vergiye tabi gelir toplamının 103’üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2016 yılı için 30.000 TL) aşmaması koşuluyla, Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

Burada dikkat edilecek iki önemli husus bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, yukarıda sayılan ve beyan dışı bırakılabilecek olan kazanç ve iratların tevkif suretiyle vergilendirilmiş olması hususudur. Eğer bu kazanç ve iratlar tevkif suretiyle vergilendirilmemişler ise tutarlarına bakılmaksızın (86’ncı maddenin 1’inci fıkrasının (d) alt bendi hükmü hariç) beyannameye dahil edileceklerdir. Dikkat edilmesi gereken ikinci husus ise vergiye tabi gelir toplamından ne anlaşılması gerektiğidir. Konuya ilişkin olarak 16 seri no’lu Gelir Vergisi Sirkülerinde ayrıntılı örnekler verilmiş ve vergiye tabi gelir toplamından ne anlaşılması gerektiği ortaya konmuştur. Adı gecen sirkülerde vergiye tabi gelirden mükellefin bir takvim yılı içerisinde elde ettiği ve gelir vergisinin konusuna giren kazanç ve iratlar toplamından; beyan edilmeyecek kazanç ve iratlar ile indirim ve istisnaların düşülmesi sonucu bulunan tutarın anlaşılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Söz konusu tutarın beyan sınırı olan 30.000 TL’yi aşmaması halinde, vergi tevkifatına tabi tutulmuş birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ile gayrimenkul sermaye iratları verilecek beyannameye dahil edilmeyecektir.[4]

3.2.3. Menkul Sermaye İratları ve Gayrimenkul Sermaye İratları (GVK 86/1-d)

GVK’nın 86/1-d maddesinde yer alan düzenleme uyarınca; bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 1.580 TL’yi (2016 yılı için öngörülen had) aşmayan, tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları beyan edilmeyecektir. Bu madde ile tevkifata tabi olmayan ve tutarı ne olursa olsun beyan edilmesi gereken menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyanı, belirli bir tutarı aşma koşuluna bağlanmaktadır. Buna göre; 2016 takvim yılı içerisinde elde edilen; stopaja ve istisna uygulamasına konu olmayan ve toplamı 1.580 TL’yi aşmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için beyanname verilmeyecektir. Böylece çok küçük gelirler için beyanname verilmesi zorunluluğu ortadan kaldırılmakta, mükellefler ve vergi daireleri verimsiz ve etkinsiz işlerden kurtarılmaktadır.

3.3. Dar Mükellef Gerçek Kişilerce Beyan Dışı Bırakılabilecek Kazanç ve İratlar

GVK'nın 86/2'nci maddesi uyarınca tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar için dar mükellef gerçek kişilerce yıllık beyanname verilmeyecek, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir. Söz konusu kazanç ve iratlar için öngörülen vergi kesintisi nihai vergileme mahiyetindedir.

4.  ZARARLARIN KARLARA TAKAS VE MAHSUBU

GVK’nın 88’inci maddesinde, gelirin toplanmasında ve beyan edilmesi sırasında, gelir kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararların, diğer gelir kaynaklarından elde edilen kazanç ve iratlardan mahsup edilebileceği, bu mahsup neticesinde kapatılmayan zarar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilebileceği, ancak arka arkaya beş yıl içinde mahsup edilmeyen zarar bakiyesinin müteakip yıllara devrolunamayacağı hükme bağlanmıştır. Bahsi geçen mahsubun yapılabilmesi için zarar bakiyelerinin beyanname üzerinde gösterilmesi şarttır. Aksi takdirde zarar mahsubunun yapılması mümkün olmayacaktır.

Mükellefin vereceği beyannamede müspet kazancın/gelirin oluşması halinde mutlak suretle zarar mahsubunun yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde gelirin mevcut olduğu yıllarda zarar mahsubu yapılmaz ise, en eski yıl zararlarından başlanılarak zarar mahsup hakkının kaybedildiğinin kabulü gerekmektedir. Bu durumda düzeltme beyannamesi verilmesi suretiyle zarar mahsubundan yararlanması da mümkün değildir.

Tam mükellefiyette yurt dışı faaliyetlerden doğan zararlar, faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlarına göre beyan edilen vergi matrahlarının (zarar dâhil) her yıl o ülke mevzuatına göre denetim yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması ve bu raporun aslı ile tercüme edilmiş bir örneğinin Türkiye’deki ilgili vergi dairesine ibrazı halinde mahsup edilebilecektir.

Türkiye’de mahsup edilen yurt dışı zararının ilgili ülkede de mahsup edilmesi halinde, Türkiye’deki beyannameye dâhil edilecek yurt dışı kazanç, mahsuptan önceki tutar olacaktır.

Mezkur maddede diğer kazanç ve iratlardan doğan zararlar, menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında sermayede vukua gelen eksilmeler ile Türkiye’de Gelir Vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili yurt dışı zararların mükelleflerce elde edilen kazanç ve iratlardan mahsup imkanı tanınmamıştır.

5. MATRAHIN TESPİTİNDE GELİRDEN İNDİRİLEBİLECEK GİDERLER

Gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelir unsurlarının toplamından yapılabilecek indirimler GVK’nın 89’uncu maddesinde hüküm altına alınmış olup söz konusu maddede sayılan indirimlerin yapılabilmesi için kazanç ve iratların toplamından müteşekkil gelirin müspet nitelikte olması, yapılan gider ve harcamaların beyanname üzerinde gösterilmesi ve bu giderlerin Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belgelendirilmesi gerekmektedir. Gelir unsurları toplamının zararla neticelenmesi halinde indirim yapılamayacağı gibi sonraki yıllara devri de söz konusu olamayacaktır. Anılan Kanunun 89’uncu maddesine göre yapılabilecek indirimler aşağıdaki gibidir:

5.1. Sigorta Primleri

Beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık,  analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri,

5.2. Eğitim ve Sağlık Harcamaları

Beyan edilen gelirin % 10'unu aşmaması, Türkiye'de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları,

5.3. Engellilik İndirimi

Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit usulde vergilendirilen  engellilerin beyan edilen gelirlerinden, 31’inci maddede yer alan esaslara göre engellilik derecelerine göre hesaplanan engellilik indirimi, (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile hizmet erbabı da yararlanır.)

5.4. Bağış ve Yardımlar

5.4.1. Sınırlı İndirilecek Bağış ve Yardımlar

Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10'unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar;

3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında profesyonel spor dallarına yapılan sponsorluk harcamalarının % 50'si;

Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye'de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50'si;

5.4.2. Tamamı Gelirden İndirilecek Bağış ve Yardımlar

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının  inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı;

Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı;

Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen kültür, sanat, tarih, müze, kütüphane, arkeoloji vb alanlara ilişkin yapılan harcamaların tamamı;

3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında amatör spor dallarına yapılan sponsorluk harcamalarının tamamı;

Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı;

İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı,

5.5. Girişim Sermayesi Fonu

Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10'unu aşmayan kısmı,

5.6. Korumalı İşyeri İndirimi

5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde 100'ü oranında korumalı işyeri indirimi,

5.7. Basit Usulde Ticari Kazancın Beyanında 8.000 Tl’lik Kazanç İndirimi

Basit usulde tespit edilen ticari kazançların yıllık 8.000 Türk lirasına kadar olan kısmı (GVK’nın mükerrer 20. maddesinde yer alan kazanç istisnasından faydalananlar bu bent hükmünden yararlanamaz.) bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.

6.                  BEYANNAMELERİN VERİLME VE ÖDEME ZAMANLARI

GVK’nın 92’nci ve 117’nci maddelerinde yapılan düzenleme ile bir takvim yılına ait yıllık beyanname izleyen yılın Mart ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar verilecek, beyannamede bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergisi Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir. Gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret olması halinde ise beyanname, izleyen yılın Şubat ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar verilecek, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi Şubat ve Haziran aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir.

GVK'nın 94. maddesi uyarınca vergi kesintisi yapmaya mecbur olanlar, aynı Kanunun 98. ve 119. maddeleri uyarınca bir ay içinde tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın 23'üncü günü akşamına kadar, vergi dairesine muhtasar beyanname ile bildirmeye ve beyanname verecekleri ayın 26'ncı günü akşamına kadar kestikleri vergileri ödemeye mecburdurlar.

Münferit beyanname ile beyan edilmesi gereken kazanç ve iratlara ilişkin beyannamelerin, mezkur Kanunun 101. ve 120. maddeleri gereğince bu kazanç ve iratların iktisap olunduğu tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili vergi dairesine verilmesi mecburidir. Münferit beyanname ile bildirilen kazançların vergisi, beyanname verme süreleri içinde ödenir.

7.                  GELİR UNSURLARININ TOPLANMASINA İLİŞKİN ÖRNEKLER

ÖRNEK-1: Dar mükellef Bay X’in 2016 takvim yılında Türkiye'de elde ettiği gelirler ile bu gelirlere ilişkin veriler ve beyana ilişkin diğer hususlar aşağıdaki gibidir:

ü  Türkiye’de açtığı şubenin ticari faaliyeti neticesinde 10.000 TL kazanç elde etmiştir.

ü  Türkiye'de film ve reklam danışmanlığı faaliyeti neticesinde 50.000 TL kazanç elde etmiştir. Söz konusu kazanç üzerinden 10.000 TL tevkifat yapılmıştır.

ü  01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen Hazine Eurobondu alım satım işlemlerinden 30.000 TL kazanç elde etmiştir.

ü  2016 Ocak ayında satın aldığı BİST’te işlem görmeyen ve halka açık olmayan (Z) A.Ş.’ye ait hisse senetlerini 2016 Aralık ayında elden çıkartmış ve bu işlemden 25.000 TL kazanç elde etmiştir.

ü  Türkiye'de sahibi bulunduğu işyerini kiraya vermek suretiyle elde ettiği 10.000 TL brüt kira geliri üzerinden 2.000 TL tutarında vergi tevkif edilmiştir.

ü  Türkiye'de sahip olduğu gayrimenkulü konut olarak kiraya vermiş ve 5.000 TL kira geliri elde etmiştir. Safi iradın tespitinde götürü gider usulü tercih edilmiştir.

ÇÖZÜM :

Dar mükellef Bay X’in Türkiye’de işyerinin olması ve ticari kazancı bu iş yeri aracılığıyla elde edilmesi nedeniyle GVK’nın 7/1-1. maddesi uyarınca bu kazanç Türkiye’de elde edilmiş sayılacak ve yine GVK’nın 85. maddesi uyarınca yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Bay X’in Türkiye’de elde ettiği serbest meslek kazancının (film ve reklam danışmanlığı) tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş olduğu için GVK’nın 86/2’nci maddesi gereğince bu kazançlar için yıllık beyan verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler yıllık beyannameye dahil edilmez.

Bay X’in Hazine Eurobondu alım satımı suretiyle elde ettiği kazanç, değer artış kazancı olup söz konusu kazanç GVK’nın Geçici 67/7 maddesinde yer alan özel düzenleme uyarınca beyan edilmeyecektir.

(Z) A.Ş. hisse senetleri BİST’te işlem görmediği, halka açık olmadığı ve satış işlemi banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla yapılmadığı için söz konusu hisse senetleri satış kazancı (Diğer Kazanç ve İratlar) GVK’nın Geçici 67. kapsamında tevkif suretiyle vergilendirilmemiştir. Dar mükellef Bay X’in geliri sadece diğer kazanç ve iratlardan müteşekkil olsa idi, bahse konu kazancı için adı geçen Kanunun 101. maddesi uyarınca kazancın iktisap olunduğu tarihten itibaren 15 gün içinde ödemenin yapıldığı yerin vergi dairesine münferit beyanname ile beyan edilmesi gerekecekti. Ancak Bay X’in diğer kazanç ve iratları yanında ticari kazancı gibi yıllık beyanname verilmesini zorunlu kılacak geliri de mevcut olduğundan söz konusu diğer kazanç ve iratlarını da yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmesi gerekmektedir.

Bay X’in elde ettiği işyeri kira gelirinin (gayrimenkul sermaye iradı) tamamı tevkif yoluyla vergilendirildiği için, söz konusu kazanç için GVK’nın 86/2 maddesi uyarınca yıllık beyanname verilmez.

Bay X’in elde ettiği konut kira geliri (gayrimenkul sermaye iradı) nedeniyle GVK’nın 21. maddesinde düzenlenen 3.800 TL tutarındaki istisnadan yararlanamayacaktır. Zira anılan maddenin 2’nci fıkrası uyarınca ticari kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar söz konusu istisnadan yararlanamayacağı hükmü yer almaktadır. Safi iradın tespitinde götürü gider usulü tercih edilmiştir. Buna göre mükellefin beyan etmesi gereken mesken kira geliri 3.750 TL (5.000x0,75) olacaktır.

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde Bay X’in 2016 takvim yılında vereceği yıllık gelir vergisi beyannamesinde toplam (ticari kazanç+gayrimenkul sermaye iradı+diğer kazanç ve iratlar) 38.750 TL matrah üzerinden [(38.750-30.000)x0,27 +5.370=] 7.732,50-TL vergi hesaplayıp ödemesi gerekmektedir.

ÖRNEK-2: İstanbul’da ticari faaliyetle iştigal etmekte olan Bay Y’nin 2016 takvim yılında elde ettiği kazanç ve iratlar ile bunlara ilişkin olarak yapmış olduğu harcamalar aşağıdaki gibidir:

ü  Ticari faaliyeti neticesinde 30.000 TL kazanç elde etmiştir,

ü  2014 ve 2015 takvim yıllarına ilişkin ticari faaliyeti neticesinde toplam 20.000 TL tutarında devreden mali zararı bulunmaktadır.

ü  Üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmekte olup, ücretlerin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır.

Ücret		Tevkifat Tutarı
Birinci işverenden alınan	20.000 TL	3.000  TL
İkinci İşverenden alınan	17.000 TL	2.550  TL
Üçüncü işverenden alınan	15.000 TL	2.250  TL
Toplam	52.000 TL	7.800 TL

 

ü  01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilmiş devlet tahvilinden 10.000 TL brüt faiz geliri elde etmiştir.

ü  (MNL) A.Ş.’nin GVK Geçici 62. maddesi kapsamında kazancın dağıtılması neticesinde 9.000 TL kar payı elde edilmiştir.

ü  Sahibi olduğu gayrimenkulü konut olarak kiraya verdiği daireden 24.000 TL kira geliri elde etmiştir. (Götürü gider usulü tercih edilmiştir.)

ü  Bir arkadaşından 2012 yılında aldığı bir şiir kitabının telif hakkını 2016 yılında satmış ve satış bedelinden iktisap bedelinin ÜFE oranında artırılmış tutarı düşüldükten sonra 14.000 TL kazanç elde etmiştir,

ü  İstanbul İstiklal caddesinde bulunan ve kiracı olarak bulunduğu gayrimenkulü devretmesi karşılığında 25.000 TL hava parası almıştır,

ü  Memleketi Bursa ilinde yapılan Bursa Merkez Kütüphanesi inşaatı için 5.000 TL harcama yapmıştır.

ü  Bay Y oğlunun üniversite eğitimi için İngiltere’de bulunan Cambridge Üniversitesine makbuz karşılığında 30.000 TL ödemede bulunmuş; kızının dans eğitimi için Türkiye'de vergi mükellefiyeti bulunan ve tüzel kişiliği haiz bir dans kursuna 4.000 TL tutarında ödeme yapmıştır.

ÇÖZÜM :

            Bay Y’nin 2016 yılı ticari faaliyeti neticesinde elde ettiği 30.000 TL tutarındaki ticari kazancını GVK’ nın 85’ inci maddesi uyarınca yıllık beyanname ile beyan etmek zorundadır.

            2014 ve 2015 takvim yıllarına ilişkin ticari faaliyeti neticesinde hasıl olan toplam 20.000 TL tutarındaki zararı, GVK’ nın 88/3 maddesi gereğince 5 yıllık süre aşılmamak kaydıyla beyanname üzerinde indirim konusu yapılabilecektir.

            GVK'nın 86/1-b maddesinin parantez içi hükmü uyarınca birinci işverenden alınan ücret hariç, 2. ve 3. işverenden alınan ücretler toplamı (17.000+15.000= ) 32.000 TL, 2016 takvim yılı beyan haddi olan 30.000 TL tutarını aştığı için (20.000+17.000+15.000=) 52.000 TL tutarındaki ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.

            Bay Y’nin 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen devlet tahvilinden elde ettiği brüt 10.000 TL faiz geliri (menkul sermaye iradı), GVK'nın Geçici 67. maddesi uyarınca tevkif suretiyle vergilendirildiğinden yapılan tevkifat nihai vergi olmakta ve yine Geçici 67/7 maddesi uyarınca söz konusu irat beyan edilmeyecektir.

            GVK’nın Geçici 62/3. maddesi uyarınca kar payının net tutarına elde edilen kar payının 1/9’u eklenecek ve bulunan tutarın 1/2’si vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Buna göre kar payı için vergiye tabi gelir [(9.000+9.000/9)/2=] 5.000 TL olacaktır. GVK’nın 86/1-c maddesi uyarınca veriye tabi gelir 2016 takvim yılı beyan haddini (30.000 TL) aştığı için 5.000 TL tutarındaki menkul sermaye iradı beyannameye dahil edilecektir. Diğer yandan anılan madde uyarınca beyannameye intikal ettirilen kar payının 1/5’i olan (5.000/5=) 1.000 TL beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.

            Bay Y 24.000 TL tutarındaki gayrimenkul sermaye iradı nedeniyle GVK’nın 21. maddesinde düzenlenen 3.800 TL tutarındaki istisnadan yararlanamayacaktır. Zira Anılan maddenin 2’nci fıkrası uyarınca ticari kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar söz konusu istisnadan yararlanamayacağı hükmü yer almaktadır. Diğer yandan safi iradın tespitinde götürü gider usulü tercih edildiğinden (24.000x0,75=) 18.000 TL tutarındaki safi gayrimenkul sermaye iradı, GVK’nın 86/1-d maddesi uyarıca (2016 takvim yılı için beyan haddi 1.580 TL) yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

            Telif hakkının satışından elde edilen kazanç GVK Mükerrer 80/1-3 maddesi gereğince değer artış kazancıdır. Bay Y söz konusu şiir kitabının müellifi ya da arkadaşının kanuni mirasçısı olmadığı için GVK 18. maddesinde tanınan serbest meslek kazanç istisnasından faydalanması mümkün değildir. 2016 takvim yılı için değer artış kazancının 11.000 TL si gelir vergisinden müstesna tutulmuştur. Bay Y’nin 14.000 TL tutarındaki değer artış kazancından istisna tutarı tenzili edilmek suretiyle bulunan (14.000-11.000=) 3.000 TL anılan Kanunun 85. maddesi gereğince beyannameye ithal edilmesi gerekmektedir.

            Bay Y’nin İstanbul İstiklal caddesinde bulunan ve kiracı olarak bulunduğu gayrimenkulü devretmesi sonucunda elde ettiği 25.000 TL hava parası GVK’nın 82/1-3 maddesi gereğince arızi kazanç olup aynı maddede 2016 yılı için belirlenen 24.000 TL tutarındaki istisnadan yararlanacaktır. Bu durumda istisna haddini aşan 25.000-24.000= 1.000 TL tutarında arızi kazanç mezkur Kanunun 85. maddesi gereğince beyan edilecektir.

            Diğer taraftan Bay Y’nin Bursa Merkez Kütüphanesi inşaatı için yapmış olduğu harcamalar ile eğitim harcamalarını beyanname üzerinde indirebilmesi için GVK’nın 89’ uncu maddesi uyarınca beyan edilecek gelirinin bulunması ve madde metninde belirtilen şartları sağlaması gerekmektedir. Bay Y’nin 2016 takvim yılında beyan edeceği gelir unsurlarının aşağıdaki gibi olduğu tespit edilmiştir:

Ticari Kazanç	30.000,00 TL
Ücret	52.000,00 TL
Menkul Sermaye İradı	5.000,00 TL
Gayrimenkul Sermaye İradı	18.000,00 TL
Diğer Kazanç ve İratlar	4.000,00 TL
(Değer artış kazancı 3.000 TL, Arızi kazanç 1.000 TL)
Kazanç ve İratlar Toplamı (Toplam Gelir)	109.000,00 TL

 

            Bay Y’nin Bursa Merkez Kütüphanesi inşaatı için yapmış olduğu 5.000 TL tutarındaki harcamanın tamamını GVK’nın 89/1-7-j maddesi uyarınca beyan edilen gelirden indirilebilecektir.

Bay Y’nin, oğlunun üniversite eğitimi için İngiltere’de bulunan Cambridge Üniversitesine makbuz karşılığında yapmış olduğu 30.000 TL tutarındaki eğitim harcaması, Türkiye'de yapılmadığından ve söz konusu üniversitenin Türkiye’de kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmadığından GVK'nın 89/2. maddesi uyarınca beyan edilen gelirden indirmesi mümkün değildir.

Dans kursunun Türkiye'de yerleşik ve Türkiye’de vergi mükellefiyeti olan bir kurum olması ve ödenen tutarın beyan edilen gelirin % 10'unu aşmaması hasebiyle bu kuruma yapılan 4.000 TL tutarındaki ödemenin GVK'nın 89/2. maddesi uyarınca eğitim harcaması olarak değerlendirilecek olup beyan edilen gelirden indirilebilecektir.

Yukarıda yapılan tespit ve açıklamalardan anlaşılacağı üzere, Bay Y’nin 2016 takvim yılında farklı gelir unsurlarından elde ettiği toplam geliri 109.000 TL dir. Buna göre mükellefin müspet gelirinin oluşması ve matrahın yeterli olması hasebiyle 20.000 TL tutarındaki geçmiş yılların mali zararı ile yapmış olduğu bağış ve harcamaları 2016 yılının matrahının tespitinde gider/indirim kalemi olarak dikkate alması mümkündür.

Bay Y’nin yıllık gelir vergisi beyannamesinde diğer gelir unsurlarıyla birlikte ücret gelirinin de beyan edilmesi nedeniyle hesaplanması gereken gelir vergisi 75 no’lu Gelir Vergisi Sirküleri hükümleri dikkate alınmak suretiyle belirlenmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda Bay Y’nin 2016 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesi özeti ile hesaplayıp ödemesi gereken gelir vergisi aşağıdaki gibi olması gerekmektedir:

Kazanç ve İratlar Toplamı	109.000 TL
İndirim Konusu Yapılacak Tutar (Bağış ve Eğitim Harcaması)	(9.000 TL)
Zarar ( 2014, 2015 yıllarının mali zararı)	(20.000 TL)
Vergiye Tabi Gelir (Matrah)	80.000 TL
Matrah Üzerinden Hesaplanan Gelir Vergisi[5] (80.000-69.000)x0,35+15.900	19.750 TL
Ücret Gelirinin Toplam Gelir İçindeki Oranı (52.000/109.000=)	% 47
69.000 TL’yi Aşan Matrahın, Beyan Edilen Ücret Gelirine Tekabül Eden Kısmı [(80.000-69.000)x0,47=)]	5.170 TL
Beyan Edilen Ücret Geliri Dolayısıyla Eksik Hesaplanancak Gelir Vergisi (5.170 x% 8=)	413,60 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi (19.750-413,60=)	19.336,40 TL
Mahsup Edilecek Vergiler Toplamı (Ücret: 7.800 TL + MSİ: 1.000 TL=)	8.800 TL
Ödenmesi Gereken Gelir Vergisi	10.536,40 TL

 

 

KAYNAKÇA:

- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (1961), T.C. Resmi Gazete, 10700, 6/1/1961

- 285 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği, Resmi Gazete, Mükerrer 28867, 30/12/2013

- 75 No’lu Gelir Vergisi Sirküleri, 25/02/2011

- 16 seri no’lu Gelir Vergisi Sirküleri, 11/02/2004

- ATABEY, T. 2013 Yılı Gelir Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi, Mart-2014

- ER, M.P. , YILMAZ, O. “2012 Yılı Gelir Vergisi Beyannamesinin Hazırlanmasına İlişkin Esaslar”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 379 (2013)

- Maliye Hesap Uzmanları Derneği, 2014 Beyanname Düzenleme Kılavuzu-İstanbul, Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayınları, (2014)

 

 

---

[1] 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (1961), T.C. Resmi Gazete, 10700, 6/1/1961

[2] ATABEY Tuncel, 2013 Yılı Gelir Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi, Mart-2014, www.vergisorunlari.com.tr

[3] Maliye Hesap Uzmanları Derneği, Beyanname Düzenleme Kılavuzu-2014 İstanbul,  2014. Syf. 3

[4] ER, Mustafa Poyraz ve YILMAZ, Orhan, “2012 Yılı Gelir Vergisi Beyannamesinin Hazırlanmasına İlişkin Esaslar”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 379 (2013)

 

[5] 290 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği uyarınca belirlenen tarifeye göre hesaplanmıştır.

08.03.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.