Dr. Mustafa Alpaslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
m.alpaslan@windowslive.com

Ortaklar Cari Hesabının Adatlandırılması İşlemi

1.GİRİŞ 

            Sermaye şirketlerin de, şirket ortaklarına ödünç para(borç para) verilmesi durumların da KDV ve Faiz hesaplanması, bu işlem için de ADATLANDIR ma yapılması durumlarının irdelenmesi bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır. 

Sermaye şirketlerinin, ortaklarına borç para kullandırdıkları uygulama da sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu işlemler esasen bir nev-i HİZMET dir. Ve bu işlemler KDV’ye tabiidir. 
 

2.KDV AÇISINDAN 

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun; 

Katma Değer Vergisini Düzenleyen Maddeler 

a.)Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler 

Md.1-Türkiye’de yapılan aşağıdaki işlemler katma değer vergisine tabidir; 

1. Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,
    

1. Her türlü mal ve hizmet ithalatı,
    

1. Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler

            b.)Hizmet

 Md.4

 Hizmet, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir. 

1. Bu işlemler; bir şeyi yapmak, işlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi, şekillerde gerçekleşebilir.
    

1. Bir hizmetin karşılığının bir mal teslimi veya diğer bir hizmet olması halinde bunların her biri ayrı işlem olup, hizmet veya teslim hükümlerine göre ayrı ayrı vergilendirilirler.

            c.)Hizmet Sayılan Haller

 md.5-Vergiye tabi bir hizmetten, işletme sahibinin, işletme personelinin veya diğer şahısların karşılıksız yararlandırılması hizmet sayılır.

            d.)Vergiyi doğuran Olayın Meydana Gelmesi 

Md.10-Vergiyi doğuran Olay; 

a.)Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması, 

c.)Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın telimi veya bir kısım hizmetin yapılması, 

Yukarı da konusu ve tanımı ile ilgili, sermaye şirketlerinin ortaklarına sağladığı ödünç para verme işleminin bir HİZMET olduğu ve KDV ye tabi olduğunun tespitin den sonra, KDV de hesaplana bilmesi için matrah tespit edilmesi gerekmekte olup; bunun için de ADATLANDIRMA yapılması zarureti ortaya çıkmaktadır.. Şöyle ki;  

            3.SONUÇ 

Sermaye şirketlerinin ortaklarına borç para verme işlemlerinin, vergi denetim süreçlerinde çoğu zaman cezalı tarhiyatlara konu edildiği, konun yargıya taşınması sonucunda Danıştay konuya yönelik çok çelişkili kararların ortaya çıktığı görülmüştür. Bunlardan ilk zamanlar da verilen kararlarında BSMV’nin konusuna girdiğinden, BSMV’ye tabi olacağını, KDV ye tabi olmayacağı  [1], [2] ,[3] yönün de kararlarda açıklamakla birlikte,  Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu,  BSMV’ ye ve KDV’ye tabi olmayacağı [4] yönünde kararları alabildiği, fakat son zamanlarda Danıştay 4. Dairesi tarafından alınan kararlarında sadece KDV’ye tabi olacağı [5], [6], [7] şeklinde ortaya çıkmaktadır.  

Bize göre de sermaye şirketlerinin ortaklarına borç(ödünç) para verme işlemlerinde: olayı bir HİZMET olarak kabul edilerek, BSMV’ye tabi tutulmayıp, KDV’ye tabi tutulmalıdır.[8] KDV matrahının tespit edilmesi de, ortaklar adına tahakkuk ettirilen faiz tutarının üzerinden olacaktır. Bu da ancak ADATLANDIRMA  suretiyle [9],[10] hesaplandıktan sonra  ayrıca genel oranda KDV hesaplanacaktır. 

ÖRNEK OLAY:

……………….LTD.ŞTİ.
01.01.2009 - 31.12.2009
ORTAK ADI SOYADI
	ADATLANDIRMA TABLOSUDUR
TARİH	BORÇ	ALACAK		BAKİYE	GÜN	FAİZ ORANI %	(GÜN x FAİZ x BAKİYE) / 36500
01.01.2009	150.000,00	0,00		150.000,00	9	27	998,63
10.01.2009	0,00	25.000,00		125.000,00	5	27	462,33
15.01.2009	0,00	30.000,00		95.000,00	5	27	351,37
20.01.2009	0,00	40.000,00		55.000,00	5	27	203,42
25.01.2009	0,00	55.000,00		0,00	5	27	0,00
30.01.2009	20.000,00			20.000,00	5	27	73,97
04.02.2009	0,00	10.000,00		10.000,00	5	27	36,99
09.02.2009	0,00	5.000,00		5.000,00	5	27	18,49
14.02.2009	10.000,00	0,00		15.000,00	5	27	55,48
19.02.2009	40.000,00	0,00		55.000,00	5	27	203,42
24.02.2009	50.000,00	0,00		105.000,00	5	27	388,36
01.03.2009	40.000,00	0,00		145.000,00	5	27	536,30
06.03.2009	0,00	50.000,00		95.000,00	5	27	351,37
11.03.2009	0,00	10.000,00		85.000,00	5	27	314,38
16.03.2009	0,00	50.000,00		35.000,00	5	27	129,45
21.03.2009	0,00	10.000,00		25.000,00	5	27	92,47
26.03.2009	30.000,00	0,00		55.000,00	5	27	203,42
31.03.2009	20.000,00	0,00		75.000,00	5	27	277,40
05.04.2009	0,00	20.000,00		55.000,00	5	27	203,42
10.04.2009	0,00	25.000,00		30.000,00	35	20	575,34
15.05.2009	0,00	15.000,00		15.000,00	5	20	41,10
20.05.2009	25.000,00	0,00		40.000,00	36	20	789,04
25.06.2009	0,00	15.000,00		25.000,00	5	19	65,07
30.06.2009	50.000,00	0,00		75.000,00	5	19	195,21
05.07.2009	25.000,00	0,00		100.000,00	5	19	260,27
10.07.2009	15.000,00	0,00		115.000,00	36	19	2.155,07
15.08.2009	10.000,00	0,00		125.000,00	36	19	2.342,47
20.09.2009	0,00	20.000,00		105.000,00	35	19	1.913,01
25.10.2009	0,00	25.000,00		80.000,00	5	19	208,22
30.10.2009	0,00	10.000,00		70.000,00	5	19	182,19
04.11.2009	0,00	10.000,00		60.000,00	5	19	156,16
09.11.2009	35.000,00	0,00		95.000,00	35	19	1.730,82
14.12.2009	0,00	25.000,00		70.000,00	5	19	182,19
19.12.2009	0,00	15.000,00		55.000,00	5	19	143,15
24.12.2009	0,00	20.000,00		35.000,00	5	16	76,71
29.12.2009	15.000,00	0,00		50.000,00	2	16	43,84
31.12.2009							15.960,55
31.12.2009	18.833,45			68.833,45
MUHASEBE KAYDI
31.12.2008		BORÇ		ALACAK
131.001	……. Ft. Ortak Adı Soyadı	18.833,45
642.001	……. Ft. Ortak Adı Soyadı			15.960,55
391.001	……. Diğer KDV			2.872,90
1-6 Ay Avans Hs.Gereği
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Reeskont İşlemlerinde Uygulanan Faiz Oranları
Avans İşlemlerinde
Uygulanan Faiz Oranı (%
	GEÇERLİ ORANLAR		27%
	09.04.2009		20%
	12.06.2009		19%
	22.12.2009		16%

NOT: Bu makale SMMM Harun Reşit TOKCAN ile birlikte hazırlanmıştır.
 

---

DİPNOTLAR

[1] Dn.7.D’nin, 04.12.2001 tarih ve E:2000/6200, K:2001/3799 sayılı kararına göre ‘’Davacı şirketin çeşitli bankalardan kendi adına aldığı kredileri ortağı olduğu bir başka şirkete kullandırdığı, kredilere ait faiz, komisyon ve kur farklarını, borç verdiği şirketten kendi adına tahsil ederek borçlu olduğu bankalara ödediği, bu işlemlerinde vergilendirme döneminde birden çok kez yenilediği tartışmasız olduğundan şirketin borç verme işiyle devamlı ve mutad meslek halinde uğraştığının kabulü ve banker sayılarak, krediyi kullanan şirketten faiz, komisyon ve kur farkları adı altında tahsil edilen meblağların BSMV’ye tabi tutulması gerekir.BSMV’ye tabi olan bu işlem KDV Kanunu’nun 17/4-e maddesine göre KDV’den istisnadır.’’ 

[2] Dn.7.D’nin, 24.12.2001 tarih ve E:2001/4032, K:2001/4038 sayılı kararına göre’’Birden çok kez çeşitli bankerlerden kendi adına aldığı kredileri ortağı olduğu bir başka şirkete kullandıran, kredilere ait faiz,komisyon ve kur farklarını borç verdiği şirketten kendi adına tahsil ederek borçlu olduğu bankalara ödeyen şirketin borç verme işiyle devamlı ve mutad meslek halinde uğraştığının kabulü ve banker sayılarak BSMV’ye tabi tutulması gerekir.BSMV’ye tabi olan bu işlemin KDV’ye tabi tutulması mümkün değildir.’’

[3] Dn.7.D’nin, 12.04.2001 tarih ve E:2001/6182, K:2001/1274 sayılı kararına göre’’Yurt içi ve yurt dışı bankalardan temin edilen kredilerin, bir kısmının şirket sermayesinin %61’ine  sahip başka bir şirkete kullandırılması olayında, finansman hizmeti sunulduğundan bahisle KDV tahakkuk ettirilmesi ve ceza kesilmesi mümkün değildir.’’ 

[4] Dn.VDDGK’nun, 13.06.2003 tarih ve E:2002/631, K:2003/332 sayılı kararına göre “Ortakların şirket işlerinin yürütülmesi amacıyla her zaman şirketten borç para almaları veya şirkete borç para vermelerinin mümkün olduğunu, ortakla şirket arasında bu şekilde hareket halinde işleyen ortaklar cari hesabının bulunmasının ve bu işlem için faiz yürütülmesinin ekonomik gereklere uygun ve iş yaşamının doğal akışı gereği olduğunu, ortaklara ödünç borç para verme işleminin finans hizmeti sayılarak KDV’ye tutulamayacağını...’’ 

[5] Dn.4.D’nin, 05.05.2005 tarih ve E:2005/1454, K:2005/1204 sayılı kararına göre’’İnşaat, taahhüt ve müteahhitlik hizmetleri faaliyetiyle uğraşan şirketin ortaklarına borç para vermesinin finansman sağlama hizmeti olduğu ve ticari faaliyet olarak kabul edilmesi gerektiği, dolayısıyla borç para verme işlemi sonucunda elde edilen faiz gelirinin KDV’ye tabi bulunduğu….’’ 

[6] Dn.4.D’nin, 07.12.2006 tarih ve E:2006/133, K:2006/106 sayılı kararına göre’’Ortaklara borç para vererek faiz geliri elde eden şirketin bu faaliyetinin ticari faaliyet olarak kabul edilmesi ve borç verme işlemi sonucu elde edilen faiz gelirinin KDV’ye tabi tutulması gerekir.’’ 

[7] Dn.4.D’nin, 24.05.2007 tarih ve E:2006/542, K:2006/1741 sayılı kararına göre’’Ortaklara borç para veren şirketin bu işlemini mutad meslek halinde yapmadığından ve ödünç para verme yoluyla para kazanma amacı olmadığından BSMV mükellefi olarak kabul edilemez. Sadece gerçek kişiler ikrazatçı olabildiklerinden, şirketlerin ikrazatçı olarak kabul edilmesi de mümkün değildir.Dolayısıyla, ortaklarına borç para vermek suretiyle faiz geliri elde edilmesi işleminin bir ticari faaliyet olarak kabul edilmesi ve elde edilen faiz geliri üzerinden KDV hesaplanması gerekir.’’ 

[8] Aksi bir bakış açısı için bkz. ALPASLAN Mustafa-ŞENTÜRK A.Gencer, “Örtülü Sermaye Faizi ve KDV İrtibatı”, Yaklaşım Dergisi, Mart 2009. yine aynı  görüş için bkz. ALEMDAR Ferhat, “Örtülü Sermaye Müessesesinde Yer Alan Düzeltme Hükümleri KDV’yi Kapsamaktadır”, Vergi Dünyası, Sayı:342, Şubat 2010.

                                                      Net Adat x Faiz
[9] ADATLANDIRMA FAİZİ= ---------------------------------
                                                          365  

[10] Faiz Oranı olarak uygulama da Merkez bankası’nın kısa vadeli kredilere uyguladığı faiz oranı esas alınmalıdır.

NOT: Bu makale SMMM Harun Reşit TOKCAN ile birlikte hazırlanmıştır.
 

12.04.2010

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.