Murat Çelik
Seranit Granit Seramik A.Ş.
Muhasebe Müdür Yrd.
murat-celik@hotmail.com

İşverenler Açısından 01 Ekim 2008 den Sonra Çalışma Hayatında Yapılan Değişiklikler

I-    GİRİŞ

 

01 Ekim 2008 itibari ile yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Reformunun, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Sosyal Sigorta hükümlerinin nasıl uygulanacağını düzenleyen yönetmelik 28 Ağustos 2008 tarih ve 26981 sayılı resmi gazetede yayınlanmış olmasına karşın yasanın uygulayıcı tarafı olan mensupları tarafından yeterince anlaşılamadığı aşikardır. Yasa ve yönetmeliğin metninin oldukça ağır yazılması, madde ve tebliğlere atıflarda bulunularak hazırlanmış olması sebebi ile yönetmeliği okumaya çalışan meslek mensupları hem kanun maddesini hem yönetmeliği hem de eklerini açarak bakmak durumunda kalmakta, dolayısı ile bütünlük ve konuya olan dikkat dağıldığından anlaşılmakta güçlükler yaşanmaktadır. Bütün bunları düşünerek 28 Ağustos 2008 tarih ve  26981 sayılı resmi gazetede yayınlanmış olan Yönetmeliğin işverenler açısından olan maddelerini bu makalede ele almaya çalışacağız.

 

II- İŞVERENLER, ASGARİ ÜCRETLİ OLARAK GÖSTERDİKLERİ İŞÇİLER İÇİN DAHA YÜKSEK MAAŞ YAZISI VEREMEYECEKLER

 

Ülkemizde özellikle SSK kapsamındaki zorunlu sigortalıların yaklaşık % 60 ı asgari ücret ve asgari ücrete yakın prime esas kazanç üzerinden prim ödemektedirler. Bunun yanında  kayıt dışı istihdam oranı da çok yüksek olup TÜİK verilerine göre en son bu oran % 46,9 dur.

 

Sosyal güvenlik reformunun ilgili yönetmeliğinin 13.maddesinde “Kurumca belirlenecek işlemlerde, işlem yaptığı kişilerin sigortalılık bakımından tescilli olup olmadığını kontrol etmek ve sigortasız olduğunu tespit ettiği kişileri, Kuruma bildirmekle yükümlüdürler.”  İfadesi yer almaktadır. Daha önce birçok defa tartışma konusu olan bu madde ile kayıt dışı istihdamın önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Sigortasız işçi çalıştıran işverenler kredi kartı çıkartmak, her türlü kredi kullanmak için bankaya başvurmuş kimselerin kimlik bilgilerini 01 Ekim 2008 tarihinden itibaren SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu)na bildirecekler. Bildirilen bu kimselerin SSK lı ya da yeni adı ile 4A lı olup olmadıkları kontrol edilecek.  

Bu yönetmeliğin yayınlanmasından önce sigortasız işçi çalıştıran işverenler çalıştırdıkları işçiler bankalara kredi kartı ya da kredi için başvurduklarında şirketin antetli kağıdına yazdıkları maaş yazılarını vermekteydiler. Hiç sigortalı olmayan birisi için verilen bu yazılara istinaden bankalar her türlü işlemi yapıyorlardı. 01 Ekim tarihinden sonra bu yazılar SSK ya bildirilerek inceleme başlatılacak, çalışan eleman işe başladığı tarih itibari ile sigortalı kabul edilerek işveren geçmişe dönük olarak ceza ve gecikme zamları ile birlikte borçlandırılacaktır. 

Bunun yanında yönetmelikte açıkça bahsedilmemekle birlikte Asgari Ücretle sigortalı gösterilip maaş bordrosu veya maaş yazısı daha yüksek olarak bankalara başvuranlar da kurum tarafından takip edilerek SSK ya bildirilen tutarın düşük olması durumunda da eksik prim tahsilatı ile ilgili işlem başlatılacağı kurum yetkilileri tarafından söylenmektedir. Bu konuda da işverenler artık çalışanlarını hangi tutar üzerinden sigortalı gösteriyorlarsa o tutar üzerinden maaş bordrosu düzenleyerek vermek durumundadır.

 

III-            İŞÇİ ÇIKIŞLARI ARTIK SSK YA DA BİLDİRİLECEK 

Sosyal Güvenlik Reformunun uygulama esaslarını belirleyen yönetmeliğin 26. Maddesinde bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalıların işten ayrılmalarını takip eden 10 gün içersinde işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeleri zorunluluğu getirmiştir. Buradaki amaç işten ayrılan işçinin çıkış işlemlerinin kontrolü olup, bazı işverenlerin çalışanların ay sonunda işten çıkmalarına karşın ay başı çıkmış gibi işlem yaparak hak kaybına uğrattıkları sıklıkla görülen olayların başındaydı. Yönetmeliğin bu maddesi ile bunun önüne geçileceği amaçlanmaktadır. 

Yönetmeliğin ilgili maddesi “Sigortalılığın sona ermesine ilişkin bildirimler, Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olanlar için Ek-5, (c) bendine tabi olanlar için ise Ek-5-A’da bulunan sigortalı işten ayrılış bildirgesiyle sigortalılığın sona ermesini takip eden on gün içinde e-sigorta ile yapılır.

  (2) Sigortalı işten ayrılış bildirgesine kaydedilen bilgiler, ayrıca ilgili aylık prim ve hizmet belgesinde de gösterilir. Aylık prim ve hizmet belgesi ile sigortalı işten ayrılış bildirgesi arasındaki mutabakatsızlık, işverenle yapılacak yazışma sonucunda giderilir.  

  (3) Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrası (b) bendi kapsamındaki sigortalılardan sigortalı işten ayrılış bildirgesini kâğıt ortamında verenler için, sigortalılığın sona ermesini takip eden on gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi iki nüsha düzenlenir. Biri düzenleyen kuruluşta kalır, diğeri ilgili üniteye gönderilir. Sigortalıya, sigortalılığının sona erdiği ilgili ünite tarafından yazı ile bildirilir.  

  (4) Yasal süresi dolmadığı için henüz Kuruma verilmeyen aylık prim ve hizmet belgesinde yer alacak sigortalı çalışmalarının Kurumca bilinmesini gerektiren diğer hâllerde de bu madde gereğince işlem yapılır. Ancak, on günlük süre dolmadan aylık prim ve hizmet belgesi verilmiş ise ayrıca sigortalı işten ayrılış bildirgesi verilmez.  

  (5) Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrası (c) bendine göre sigortalı sayılanlardan, yer değiştirme suretiyle bir kurumdan diğer bir kuruma nakledilenler hakkında sigortalı işe giriş bildirgesi ve sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile gerekli bildirimler yapılır. Bu sigortalıların, malullük veya yaşlılık aylığı bağlanması taleplerinde emekliye sevk onayı, ölüm tahsis taleplerinde ise sigortalı işten ayrılış bildirgesi gönderilmesi yeterlidir.  

  (6) Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) ve 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirtilenlerin sigortalılığının sona ermesine ilişkin bildirimler üç aylık süre içinde yapılır.” denilmektedir.

 

IV-    BAĞ KUR PRİM MATRAHI EN YÜKSEK ÜCRETLİ PERSONELİN SSK MATRAHINDAN DAHA DÜŞÜK OLAMAZ 

4/b (BAĞ-KUR) kapsamında prim ödeyenlerde artık basamak sistemine göre değil de SSK taban ile tavan arasında istedikleri rakam üzerinden prim ödeyecekler. Prim oranı (%32+İş kazası) oranıdır. Yalnız bu kişiler çalıştırdıkları işçilerden en yüksek ücret alan kişiden aşağı matrah üzerinden prim ödeyemezler. Eski basamak sistemine göre prim ödeyenler 01.10.2008 ila 31.12.2008 tarihleri arasında SGK ya hangi rakam üzerinden prim ödeyeceklerini bir dilekçe ile bildirmek zorundadırlar. Aksi takdirde 01.01.2009’dan itibaren, BAĞKUR primi ödedikleri basamağın geliri tutarı üzerinde ödemek zorunlar. (Beyanda bulununcaya kadar) (5510/80.Maddesi ve Yönetmelik Geçici Madde7/5)

 

Örneğin danışmanlık hizmetinde bulunan ve bu bağlamda da serbest çalışan bir kişinin işyerinde dört kişinin çalıştığını varsayacak olursak, bu takdirde işyerinde en yüksek ücret alan kişinin ücreti danışmanlık hizmetini sunan kişinin destek primi hesaplanmasında ölçü olarak alınacak ve bu ücret düzeyi üzerinden kendisi destekleme primi ödeyecektir.

Örnek olayımızda işyerinde en yüksek ücretle çalışan kişinin ücreti eğer 1.500.-YTL ise bu takdirde işveren konumunda olan ve yaşlılık aylığı alan kişinin bu aylığını almaya devam edebilmesi için 1.500.-YTL üzerinden kendisi de destekleme primi ödemek zorunda kalacak bu miktar en az bu (1.500 x 0.33.5 =) 502.50.-YTL olacaktır.

Prime esas olan kazancın düşük olması veyahut da doğru tespit edilmemesi halinde, idarece tespit edilecek olan ücret düzeyine çıkartılarak sigortalı hakkında söz konusu eksik hesaplamadan dolayı prim farkına gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsili cihetine gidilecektir.

 

V-   BAĞ-KUR PRİMİNİ ERKEN ÖDEYENE % 4 İNDİRİM VAR 

Erken ödeme indiriminde "360 günlük bir sınırlama" söz konusu olup, daha uzun süreli erken ödeme indirimi uygulaması olmayacak. Erken ödeme halinde, erken ödenen prime her ay için yüzde 4 indirim uygulanacak. İndirim hesaplanırken, aylık yüzde 4 oranına göre, günlük indirim hesaplaması da Yapılabilecek.

 

Örneğin, prim 6 ay 18 gün erken ödenmişse, indirim de ay ve gün olarak hesaplanacak. İndirim uygulanacak sürelerin hesabında, bir ay 30 gün olarak kabul edilecek. Erken ödeme indirimi tutarı, prime esas kazançtan indirilmeyecek.

 

VI-    ANONİM ŞİRKET KURUCU ORTAKLARININ BAĞ-KURLULUĞU

Anonim şirketin kurucu ortakları artık 4/b (BAĞ-KUR) kapsamında prim ödemek zorunda değil. Sadece yönetim kurulu üyesi ortakları 4/b’ den prim ödemek zorundadır. (5510/4.Md.) Kanunun yürürlük tarihinden önce AŞ. Kurucu ortağı olduğu için BAĞKUR’ a Prim ödeyen ortaklar 01.10.2008 tarihinden itibaren 4/b’ ye göre (BAĞ-KUR) prim ödemek istiyorlar ise bu durumu 6 ay içinde (31 Mart 2009) SGK’  ya (SOSYAL GÜVENLİK KURUMU) yazılı olarak bildirmeleri gerekiyor. Aksi takdirde bu kişilerin 4/b (BAĞ-KUR) sigortalılıkları iptal edilecektir.

29.10.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.