Leyla Kaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
smmm.leylakaya@gmail.com

TMS 41: Tarımsal Faaliyetler Standardı

Tekdüzen Hesap Planı kapsamında ilk yayımlanan düzenlemede yerini bulmayan canlı varlık ve tarımsal ürün kavramları mevzuatımıza TMS düzenlemeleri çerçevesinde yerini almıştır. Standardın kapsamını canlı varlık ve tarımsal ürünler oluşturmaktadır. Yaşayan hayvan ya da bitkiler topluluğuna canlı varlık, canlı varlıktan hasat edilmiş ürüne ise tarımsal ürün denir. Buna göre bir canlı hayvan işletmesindeki hayvanlar veya bir meyve bahçesi canlı varlık olarak nitelendirilirken balık üretim işletmeleri açısından tarımsal faaliyet; satılmak veya geri dönüştürülmek üzere deniz, akarsu, göl veya havuzlarda her türlü su ürününün yetiştirilmesi faaliyeti olarak ifade edilebilir.

TMS 41 Tarımsal Faaliyet Kapsamına Girenler

• Taşıyıcı bitkiler dışındaki canlı varlıklar,
• Hasat zamanındaki canlı varlıklar,
• Devlet teşvikleri,

TMS 41 Tarımsal Faaliyet Kapsamı Dışı Bırakılanlar

• Tarımsal faaliyetle ilgili arsa (TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller)
• Tarımsal faaliyetle ilgili taşıyıcı bitkiler (TMS 16 Maddi Duran Varlıklar)
• Taşıyıcı bitkilerle ilgili devlet teşvikleri (TMS 20 Devlet Teşviklerini Muhasebeleştirilmesi)
• Tarımsal faaliyetle ilgili maddi olmayan duran varlık (TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar)
• Tarımsal faaliyetle ilgili arazi kiralamasından kaynaklanan kullanım hakkı varlıkları (TMS 16 Maddi Duran Varlıklar)

TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı Ne Zaman Uygulanır?

Bu Standart, işletmenin canlı varlıklardan hasat edilen tarımsal ürününe, hasat zamanında uygulanır. Hasat sonrası elde edilen ürünlere ise uygulanmaz. Hasat sonrası ürünlere TMS 2 Stoklar Standardı uygulanır. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi bakımından canlı varlık ve tarımsal ürün kategorisi üzerinden hangi standardın uygulanması gerektiğini aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.

Tarımsal Faaliyetlerin Muhasebeleştirilmesi ve Ölçümü

Tarımsal faaliyette bulunan işletmeler sadece aşağıdaki koşulların gerçekleşmesi durumunda canlı bir varlığı veya tarımsal ürünü muhasebeleştirirler:

• İşletmenin, söz konusu varlığı geçmiş olayların sonucu olarak kontrol etmekte olması,
• Varlığa ilişkin gelecekteki ekonomik faydaların işletmeye aktarılmasının muhtemel olması,
• Varlığın gerçeğe uygun değerinin veya maliyetinin güvenilir olarak ölçülebilmesi,
• Canlı varlıklar ilk muhasebeleştirildikleri tarihte ve her raporlama dönemi sonunda, tarımsal ürünler ise sadece hasat anında finansal tablolarda, gerçeğe uygun değerinden satış maliyetleri (aracılara ödenen komisyonlar, gümrük vergileri vb.)  düşülmek suretiyle ile yer almaktadır.
• Hasat; ürünün canlı varlıklardan ayrılması veya canlı varlığın yaşam sürecinin sona ermesidir. Eti için beslenen büyükbaş hayvanın kesilmesi veya kayısı bahçesindeki meyvenin toplanması hasat olarak nitelendirilir.
• Canlı varlıkların gerçeğe uygun değeri güvenilir bir şekilde ölçülemiyorsa, maliyet bedelinden birikmiş amortisman ve değer düşüklükleri karşılığı düşülerek muhasebeleştirme işlemi yapılır.
• Tarımsal ürünlerin ise her zaman güvenilir bir biçimde ölçülebildiğini ve gerçeğe uygun değerinin tespit edilebildiği kabul edilmektedir.
• Her dönem değerleme işleminin yapılmasının nedeni canlı varlıkların değerindeki değişimin farklılaşmasıdır. Örneğin, kereste elde edilen ağaçlar yıllar ilerledikçe değer kazanmakta, kümes hayvanları ise belirli bir olgunluğa ulaşana kadar giderek değer kazanmakta belli bir olgunluk düzeyinden sonra ise değer kaybedebilmektedir.
• Canlı varlıklar eğer 1 yıldan daha uzun süre işletmenin tarımsal faaliyetleri arasında yer alacak ise duran varlık, 1 yıldan daha kısa süre işletmenin tarımsal faaliyetleri arasında yer alacak ise dönen varlık grubu içerisinde gösterilmelidir.  Örneğin, büyükbaş hayvanlar, ağaçlar ve anaç balıklar duran varlık olarak nitelendirilirken, buğday, salatalık, domates gibi mevsimsel bitkiler ile satılmak üzere yetiştirilen sofralık balıklar, dönen varlık olarak nitelendirilmektedir
• Canlı varlık/tarımsal ürün; gerçeğe uygun değerinden satış maliyetinin düşülerek ilk muhasebeleştirilmesi sırasında doğan kazanç veya zarar ile ilgili varlığın gerçeğe uygun değerindeki değişiklikten doğan kazanç veya zarar oluştuğu dönem kâr veya zararında dikkate alınır.

26.01.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.