Leyla Kaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
smmm.leylakaya@gmail.com

VUK – TMS ve BOBİ FRS Düzenlemeleri Çerçevesinde Stokların Kayda Alınması ve Değer Düşüklüğü

Finansal tablolar, işletmeler tarafından işletme dışındaki kullanıcıların bilgi gereksinimlerini karşılamak amacıyla hazırlanıp sunulmaktadır. İşletmeler tarafından finansal tablo kullanıcılarına sunulan finansal bilginin faydalı olabilmesi için, ihtiyaca uygun olması ve açıklamayı amaçladığı konuları gerçeğe uygun bir şekilde sunması da gerekmektedir.

Bu çalışmanın amacı VUK, TMS 2 ve BOBİ FRS’ye kapsamında stokların muhasebeleştirilmesi ve değerlenmesi aşamalarında karşılaşılan benzerlikler ile farklılıklara değinmektir. Böylelikle gerek meslek mensuplarına gerekse de finansal tablo kullanıcılarına yardımcı olmak amaçlanmaktadır.

Stok kavramı Vergi Usul Kanunu (VUK) kapsamında “emtia” olarak tanımlanır. Emtia, işletmenin satmak üzere aldığı ve/veya ürettiği ticarete konu olan kıymetler olarak da ifade edilebilir.

Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) 2 ve Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS) Bölüm 6 kapsamında ise stoklar; olağan işletme faaliyetleri kapsamında satılmak üzere elde tutulan, satılmak üzere üretilmekte olan ve üretim sürecinde veya hizmet sunumunda kullanılacak ham madde ve malzeme olarak tanımlanmaktadır.

VUK

TMS 2

BOBİ FRS

Stok Değer Ölçümü

Maliyet Bedeli

Maliyet Bedeli ile Net Gerçekleşebilir Değerden düşük olanı ile ölçülür.

TMS 2 Standardı ile uyumludur.

VUK Kapsamında Maliyet Bedeli: İktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veya değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemeler ile bunlara bağlı bilumum giderlerin (gümrük vergisi, gümrük komisyonu, nakliye ve montaj gideri, resim ve harçlar, noter, tapu, mahkeme, danışmanlık, komisyon ve ilan giderleri, finansmanında kullanılan kredilere ait faiz giderleri ve bunlara ilişkin kur farkları vb.) toplamını ifade eder.

TMS/BOBİ FRS Kapsamında Maliyet Bedeli: Stokların maliyeti; tüm satın alma maliyetlerini, dönüştürme maliyetlerini ve stokların mevcut konumuna ve durumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir. Satın alma maliyetleri; satın alma fiyatı, ithalat vergileri ve diğer vergiler (işletme tarafından daha sonra vergi idaresinden iade alınabilecekler hariç) ile mamul, malzeme ve hizmetlerin edinimiyle doğrudan ilişkilendirilebilen taşıma, yükleme-boşaltma ve diğer maliyetleri içerir. Dönüştürme maliyetleri; direkt işçilik giderleri gibi, üretimle doğrudan ilişkili maliyetleri kapsar. Diğer maliyetler ise, sadece stokların mevcut konumuna ve durumuna getirilmesi için katlanıldığı ölçüde stok maliyetine dâhil edilir. Örneğin, üretimle ilgili olmayan genel giderlerin veya özel müşteriler için ürünlerin tasarlanmasına ilişkin maliyetlerin, stokların maliyetine dâhil edilmesi uygun olabilir.

TMS/BOBi FRS Net Gerçekleşebilir Değer: Olağan iş akışı içerisinde; tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyetlerinin ve satışı gerçekleştirmek için gerekli olan tahmini maliyetlerin düşülmesiyle elde edilen tutardır.  Net gerçekleşebilir değer; bir işletmenin, olağan iş akışı içinde stokun satışından elde etmeyi beklediği net tutarı ifade eder.

VUK

TMS 2

BOBİ FRS

 

Değer Düşüklüğü

Stok %10 ve daha fazla değer kaybederse, değer düşüklüğünün varlığı kabul edilir.

Net gerçekleşebilir değer, maliyet değerinin altına düşmesi halinde değer düşüklüğünün varlığı kabul edilir.

Net gerçekleşebilir değer, maliyet değerinin altına düşmesi halinde değer düşüklüğünün varlığı kabul edilir.

Örnek 1 (VUK): A işletmesi 30.000 TL + %18 KDV’li malı vadeli olarak satın almıştır.  Söz konusu malların taşınması için 1.000 TL + %18 KDV fatura bedelini nakden ödemiştir. Başka stok kaleminin bulunmadığı ve henüz satış yapılmadığı bilinen işletmenin VUK kapsamında dönem sonu ticari mal stok tutarı kaç TL olacaktır.

 A İşletmesinin satın alınmaya ilişkin yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır. 

153 Ticari Mallar 191 İndirilecek KDV                                  320 Satıcılar                                100 Kasa

31.000 5.580

35.400 1.180

Dönem içerisinde satın alınan mallarla ilgili olarak dönem sonunda herhangi bir değer düşüklüğü söz konusu olmadığı için VUK kapsamında ilave kayıt yapılmasına gerek yoktur.

Örnek 2 (TMS/BOBİ FRS): Medikal cihaz satışı yapan bir işletme C ürününü satmaktadır. İşletme, birim maliyeti 1.100 TL olan C cihazından 500 adet satın almış olup cihaz başına 60 TL iade alınamayacak ithalat vergisi ödemiştir. Ayrıca bu ürünü deposuna getirmek için 6.000 TL nakliye bedeli de ödemiştir. İşletme C ürününün satışına yeni başlanması sebebiyle 10.000 TL reklam giderine katlanmıştır. C ürününün net gerçekleşebilir değerinin birim başına 1.090 TL olduğu hesaplanmıştır. Başka stok kaleminin bulunmadığı ve henüz satış yapılmadığı bilinen işletmenin TMS 2 Stoklar kapsamında dönem sonu ticari mal stok tutarı kaç TL olacaktır?

Çözüm:                1.100 TL/birim x 500 adet = 550.000 TL     Alış Fiyatı

                                  60 TL/birim x 500 adet = 30.000 TL     İade alınamayacak vergi

                                                                          6 000 TL       Nakliye Gideri

İşletmenin C ürününün satın alınmasına ilişkin yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.  

153 Ticari Mallar 191 İndirilecek KDV 320 Satıcılar

545.000 98.100

643.100

Dönem içerisinde satın alınan C ürünü ile ilgili olarak dönem sonunda TMS 2 ve BOBİ FRS kapsamında maliyet değeri ile net gerçekleşebilir değerlerinin karşılaştırılması gerekir. Net gerçekleşebilir değer, maliyet değerinin altına düşmesi halinde değer düşüklüğünün varlığı kabul edilir.

Maliyet Bedeli                                  550.000 + 30.000 + 6.000 = 586.000 TL

Net Gerçekleşebilir Değer                  1.090 TL/birim x 500 adet = 545.000 TL

İşletmenin C ürününün dönem sonunda değer düşüklüğüne ilişkin yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır. 

62x Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Giderleri                   158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı

41.000

41.000

12.12.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.