Lale Aytaç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
lale@majorymm.com

‘Taşıma İşleri Komisyoncusu’ Taşıma Faturası Kesebilir Mi?

Öncelikle ‘’taşıma işleri komisyoncusu’’ kimdir, ne yapar?

Taşıma işleri komisyoncusu, eşya taşıtmak isteyenlerin, nakliye piyasasında ihtiyaç duyduğu, güvenilir ve uzman taşıyıcıları bulmalarına yardımcı olan kimsedir. Taşıma işleri komisyoncusu, başkaları tarafından işletilen taşıma araçlarından yararlanarak taşıma yapmayı yani ‘’taşıtmayı’’ üslenir. Nakliye komisyoncusunun yükümlülüğü eşyaların yer değiştirmesini sağlayacak olan taşıyıcıyı seçmek ve onunla sözleşme yapmaktır.

Taşıma işleri komisyoncusu 4925 sayılı karayolları taşıma kanunu hükümlerine tabidir.

4925 sayılı karayolları taşıma kanun’u 2 nci maddesinde ‘’ bu kanun kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacılarını taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmelerini, taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yaralanılan her türlü taşıt, araç, gereç yapıları ve benzerlerini kapsar’’ denilmektedir.

Yine 4925 sayılı KTK’nun 10 ncu maddesinde;

 ‘’ Acentecilik ve Taşıma işleri Komisyonculuğu yetki belgesine sahip olanlar taşımacı yetki belgesi almadan kendi nam ve hesaplarına taşıma yapamaz ve yaptıramazlar.

Taşıma işleri komisyoncularının, kendi namlarına eşya taşıtabilmeleri için bu taşımaları bir müvekkil hesabına yapmaları zorunludur’’ denmektedir.

4925 sayılı KTK’daki bu kayıt komisyoncuların kendi namlarına taşıma yapmalarını tamamen yasaklamamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bir müvekkil hesabına olmak kaydıyla kendi namlarına eşya taşıtabilmelerinin mümkün olmasıdır.

Bu durumda iken, 4925 sayılı KTK’da nakliye komisyoncularının taşıma faturası kesmelerini yasaklayan bir hüküm yok.

4925 sayılı KTK’na göre ‘’taşıma işleri komisyonculuğu’’ için yurtiçi için H1, yurtdışı için H2 yetki belgeleri ile lisans alma zorunluluğu vardır.

6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanun’u 6 ncı kısımda ise ‘’taşıma işleri komisyonculuğu’’ başlığını taşıyan bölümde taşıma işleri komisyoncusunu bir ticari işletme gibi tanımlıyor ve taşıma sözleşmesi hükümlerinin  komisyoncuya da uygulanabileceği belirtiliyor. TTK 6 ncı kısım 918 nci madde 2 nci şıkkı ile eşyanın sigortalanması, ambalajlanması, işaretlenmesi, gümrüklemesi ve farklı edimlerin de girdiği önemli sorumluluklar komisyoncuya da yüklenmiş. 926 ncı madde ile komisyoncunun taşıma işini bizzat üslenerek, taşıma faturası kesebileceği hüküm altına alınmış ve hiçbir gereklilikten bahsedilmemiş.

Yasaların geçerlilik ve uygulamadaki öncelikleri dikkate alındığında birinci sırada anayasa, sonra özel kanun ( 4925 sayılı KTK özel kanundur) ve genel kanun hükümleri uygulanır.

Dolayısıyla, bu durumda 4925 sayılı  KTK hükümleri öne çıkmaktadır. ‘’ taşıma işleri komisyoncusu’’nun kendi nam ve hesabına eşya taşıtabilmesi için bu taşımaları bir müvekkil hesabına yapması kaydıyla, taşıma faturası kesebileceği hüküm altına alınmıştır.

Fakat bu noktada da , T.C.Ulaştırma Bakanlığı tarafından taşıma sektörüne yapısal bir düzen getirmek amacıyla 11.06.2009 tarih 27255 sayılı resmi gazetede yayınlanan  Karayolları Taşıma Yönetmeliği karşımıza çıkmaktadır.

Yönetmelik nedir? Kanun ve tüzüklerin uygulanmasına açıklık getiren ve bunlara aykırı hükümler taşımayan, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılan hukuki metinlerdir.

27255 sayılı Karayolları Taşıma Yönetmeliği, 8 nci madde e fıkrasında F,G ve H türü yetki belgesi sahipleri kendi nam ve hesaplarına taşıma yapamaz, yaptıramaz ve yolcu bileti veya taşıma faturası düzenleyemezler, denilmekte. Her şeyden önce, yönetmelik dayanağı olan 4925 sayılı Karayolları Taşıma Kanun’nun 10 ncu maddesine ‘taşıma işleri komisyonculuğu yönünden aykırıdır.

27255 sayılı Karayolları Taşıma Yönetmeliği, 4925 sayılı Karayolları Taşıma Kanun’u 10 ncu maddesindeki , H yetki belgesi sahibi ‘’taşıma işleri komisyoncusu’’nun bir müvekkil hesabına olmak kaydıyla kendi namlarına eşya taşıtabilmeleri kaydını görmezden gelerek komisyoncuların kendi namlarına taşıma yapmalarını yasaklamakta ve taşıma faturası düzenlemelerine izin vermemektedir.

27255 sayılı Karayolları Taşıma Yönetmeliğinin yürürlüğe girdiği tarihten bu yana, yetkisiz taşımacılık yapma gerekçesi ile ilgili bakanlık tarafından, çok yüksek para cezaları kesilmiştir.

 Sonuç olarak, 27255 sayılı Karayolları Taşıma Yönetmeliği 8 nci madde e fıkrasında F,G ve H türü yetki belgesi sahipleri kendi nam ve hesaplarına taşıma yapamaz, yaptıramaz ve yolcu bileti veya taşıma faturası düzenleyemez, diyerek 4925 sayılı kanun’nun 10 ncu maddesine ‘’taşıma işleri komisyonculuğu’’ yönünden aykırıdır.

Anayasamızın ‘’2. Yönetmelikler’’ başlıklı 124 ncü maddesinde , ‘’Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve  bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelik çıkarabilirler.’’ açık hükmü yer alır.

Bu itibarla, ‘’27255 Sayılı Karayolları Taşıma Yönetmeliğinin yeniden gözden geçirilerek 4925 sayılı Karayolları Taşıma Kanununa aykırı hükümlerinin düzeltilmesi ve yönetmeliğin anayasamızın ‘’kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla’’ tanımına uygun hale getirilmesi gerekir.

Yararlanılan kaynaklar:

 - 4925 sayılı Karayolları Taşıma Kanunu

- 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu

- 11.06.2006 tarih 27255 sayılı Karayolları Taşıma Yönetmeliği

15.09.2011

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.