Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

4. Dönem Geçici Vergi Döneminde Sabit Kıymet Değerlemesi

Değerli okurlarım,4. Dönem geçici vergi beyannamesi hazırlanırken en çok yapılan hatalardan biri kuşkusuz krediyle alınan sabit kıymetlerin değerlemesinde yaşanmaktadır.

Yatırımların finansmanında kullanılan kredilerle ilgili faizlerden kuruluş dönemine ait olanların sabit kıymetle birlikte amortisman yo­luyla itfa edilmek üzere yatırım maliyetine eklenmesi gerektiği, işletme dönemine ait olanların ise ilgili bulundukları yıllarda doğru­dan gider yazılabileceği ya da maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulabileceği vergi kanunlarımızda yer almaktadır.

Döviz kredisi kullanılarak yurt dışından sabit kıymet ithal edil­mesi sırasında veya sonradan bu kıymetlere ilişkin borç taksitlerinin değerlemesi dolayısıyla ortaya çıkan kur farklarından sabit kıymetin iktisap edildiği dönemin sonuna kadar olanların kıymetin maliyetine eklenmesinin zorunlu olduğu, aynı kıymetle ilgili olarak söz konusu dönemden sonra ortaya çıkan kur farklarının ise ait oldukları yıllarda doğrudan gider yazılabileceği veya maliyete intikal ettirilerek amortis­man konusu yapılabileceği belirtilmiştir.

Bu durumda kur farkları ile ilgili en uygun davranış, sabit varlığın aktife girdiği dönemde tahakkuk eden kur farkının maliyete dahil edilmesi daha sonraki dönemlerde ortaya çıkan kur farklarının ise doğrudan gidere yazılmasıdır.

Yabancı kaynaklı kredi ile iktisap edilen gayrimenkulün aktife girdiği dönem sonuna kadar ortaya çıkan kur farklarının sabit varlığın maliyet bedeline ilave edilmesi zorunludur.

Sabit varlığın aktife girdiği dönemden sonra ortaya çıkan kur farklarının maliyet bedeline ilave edilmesi durumunda sabit varlığın yeni amortisman payı, sabit varlığın kur farkının çıktığı dönem so­nundaki net defter değerine kur farkının ilave edilmesi ve bulunan bu tutarın kalan itfa süresine bölünmesi ile hesaplanır.

Kur farkının ortaya çıktığı dönem sabit varlığın tamamen itfa edil­miş olması diğer bir ifade ile sabit varlığın net defter değerinin sıfır olması durumunda kur farkı doğrudan gidere kaydedilir.

163 ve 187 seri numaralı GVK Genel Tebliğinde Yatırım finansmanında kullanılan kredilerle ilgili faiz ve kur farklarının kuruluş dönemine ait olanlarının(maddi duran varlığın alındığı tarihten ilgili hesap döneminin sonuna kadar) aktifleştirilerek yatırımın maliyetine ilave edilmesi ve amortisman yoluyla giderleştirilmesi gerektiği belirtilmiştir. İşletme dönemine (hesap döneminden sonraki dönemlere ) ait faiz ve kur farklarının doğrudan gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması mükellefin tercihine bırakılmıştır.

Uygulamada en çok yapılan hataların başında döviz kredisi kullanılarak satın alınan maddi duran varlıklarda döviz kredisinin değerlemesinden kaynaklanan kur farklarının doğrudan malın maliyetine intikal ettirilmesi yerine kambiyo zararı veya kambiyo karlarıyla ilişkilendirilmesidir.

Konu bu yönüyle uygulamalı bir örnek yardımıyla aşağıdaki gibi açıklanmaya çalışılmıştır.

Uygulama: ABC A.Ş. 01.01.200X tarihinde 100.000 Dolar karşılığı yurt dışından bir makine satın almıştır.

01.01.200X tarihinde 1 Dolar = 1,2 TL’dir.

Şirketin satın alıma ilişkin ve değerlemeye ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir;

100.000 x 1,2 = 120.000 TL Makinenin satın alma bedelidir.
 

----------------------------------01.01.200X-----------------------------------

253 TESİS MAK. VE CİH.  120.000

                                                               320 SATICILAR 120.000

Makine alım kaydı

------------------------------------------------------------------------------------

31.03.200X tarihinde birinci geçici vergi döneminde 1 Dolar = 1,3 TL olmuştur. 320 hesaba yapılan değerleme kaydı aşağıdaki gibi kayıtlara intikal ettirilmiştir.

320 Hesabın Mizan Değeri: 120.000 TL

320 Hesabın Döviz Değeri: 100.000 Dolar

100.000 x 1,3 = 130.000 TL

320 Hesabın yeni değeri: 130.000 TL

130.000 – 120.000 = 10.000 TL değerleme farkı

----------------------------------31.03.200X-----------------------------------

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR   10.000

                                                               320 SATICILAR 10.000

1. Geçici vergi dönemi değerleme kaydı

------------------------------------------------------------------------------------

30.06.200X tarihinde ikinci geçici vergi döneminde 1 Dolar = 1,4 TL olmuştur. 320 hesaba yapılan değerleme kaydı aşağıdaki gibi kayıtlara intikal ettirilmiştir.

320 Hesabın Mizan Değeri: 130.000 TL

320 Hesabın Döviz Değeri: 100.000 Dolar

100.000 x 1,4 = 140.000 TL

320 Hesabın yeni değeri: 140.000 TL

140.000 – 130.000 = 10.000 TL değerleme farkı
 

--------------------------------30.06.200X-----------------------------------

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 10.000

                                                               320 SATICILAR 10.000

2. Geçici vergi dönemi değerleme kaydı

------------------------------------------------------------------------------------

30.09.200X tarihinde üçüncü geçici vergi döneminde 1 Dolar = 1,2 TL olmuştur. 320 hesaba yapılan değerleme kaydı aşağıdaki gibi kayıtlara intikal ettirilmiştir.

320 Hesabın Mizan Değeri: 140.000 TL

320 Hesabın Döviz Değeri: 100.000 Dolar

100.000 x 1,2 = 120.000 TL

320 Hesabın yeni değeri: 120.000 TL

120.000 – 140.000 = -20.000 TL değerleme farkı

----------------------------------30.09.200X-----------------------------------

320 SATICILAR 20.000

                                               253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 20.000

3. Geçici vergi dönemi değerleme kaydı

------------------------------------------------------------------------------------

31.12.200X tarihinde üçüncü geçici vergi döneminde 1 Dolar = 1,5 TL olmuştur. 320 hesaba yapılan değerleme kaydı aşağıdaki gibi kayıtlara intikal ettirilmiştir.

320 Hesabın Mizan Değeri: 120.000 TL

320 Hesabın Döviz Değeri: 100.000 Dolar

100.000 x 1,5 = 150.000 TL

320 Hesabın yeni değeri: 150.000 TL

150.000 – 120.000 = 30.000 TL değerleme farkı

 
----------------------------------31.12.200X-----------------------------------

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 30.000

                                               320 SATICILAR 30.000

4. Geçici vergi dönemi değerleme kaydı

------------------------------------------------------------------------------------

12.02.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.