Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Garameten Taksim Nedir? Bilinmesi Gerekenler

Değerli okurlar, bu hafta meslek mensubu arkadaşların bilmesi gereken önemli bir konuyu ele alacağız.

Konu 6183 Sayılı Kanun’da Düzenlenmiştir

6183 sayılı Kanunun 21.maddesi amme alacaklarında rüçhan hakkını düzenlemektedir. Buna göre;

Üçüncü şahıslar tarafından haczedilen mallar paraya çevrilmeden evvel o mal üzerine amme alacağı için de haciz konulursa bu alacak da hacze iştirak eder ve aralarında satış bedeli garameten taksim olunur. Genel bütçeye gelir kaydedilen vergi, resim, harç ile vergi cezaları ve bunlara bağlı zam ve faizler için tatbik edilen hacizlerde 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 268 inci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi hükmü uygulanmaz.

Rehinli alacaklıların hakları mahfuzdur. Gümrük resmi, bina ve arazi vergisi gibi eşya ve gayrimenkulün aynından doğan amme alacakları o eşya ve gayrimenkul bedelinden tahsilinde rehinli alacaklardan sonra geliri

Borçlunun iflası, mirasın reddi ve terekenin resmi tasfiyeye tabi tutulması hallerinde amme alacakları imtiyazlı alacak olarak 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 206 ncı maddesinin üçüncü sırasında, bu sıranın önceliğini alan alacaklar da dahil olmak üzere tüm imtiyazlı alacaklar ile birlikte işleme tabi tutulur.

Konuyu örnekler yardımıyla pekiştirmek gerekirse;

Örnek 1- Amme borçlusu (K)’nin işletmesindeki makinelere uygulanan haciz tarih itibariyle asli ve fer’i alacakların toplamı aşağıdaki gibidir;

1.Sıra: (U) şahsi ticari alacağı (625.000 TL)

2.Sıra: (F) şahsi ticari alacağı (312.500 TL)

3.Sıra Ertuğrulgazi Vergi Dairesi Gelir Vergisi Alacağı (375.000)

Söz konusu makineler icra dairesinde 762.500 TL’ye satılmış ve 12.500 masraflar düşüldükten sonra alacaklılara dağıtılacak tutar 750.000 TL’dir.

Kanundan da anlaşılacağı üzere Ertuğrulgazi Vergi Dairesinin gelir vergisi alacağı genel bütçeye gelir olarak kaydedilen gelirlerden biri olduğu için bu alacak doğrudan ilk alacağa iştirak edecektir.

Burada dikkat edilirse vergi dairesinin alacağının önünde rehinli bir alacak bulunmamaktadır. Böylece vergi dairesinin alacağı 1.alacağa iştirak edecek ve aralarında garameten taksim edilecektir.

Ancak görüldüğü üzere dağıtılacak 750.000 TL 1.sıra ile 3.sıraya dağıtılacağından dolayı ve dağıtılacak tutarın da her (U) şahsının alacağı ve hem de vergi dairesinin alacağı toplamını tek başına karşılamadığı için garameten paylaştırma yapılacaktır.

Dağıtılacak olan tutar 750.000 TL’dir. Vergi dairesinin alacağını hesaplayalım;

750.000 x (375.000 / 1.000.000) = 281.250 TL

Şimdi de (U) şahsının alacağını hesaplayalım;

750.000 x (625.000 / 1.000.000) = 468.750 TL

Görüleceği üzere dağıtıma konu 750.000 TL sadece 1.sıra ve 3.sıra arasından paylaştırılmış ve 2.sıradakine dağıtılacak tutar kalmamıştır.

Örnek 2: Kamu borçlusu (Y) adına kayıtlı gayrimenkul üzerine uygulanan haciz tarih itibariyle asli ve fer’i alacakların toplamı aşağıdaki gibidir;

1.Sıra: (U) şahsi rehinli ticari alacağı (336.000 TL)

2.Sıra: (F) şahsi ticari alacağı (160.000 TL)

3.Sıra: (G) Şahsı sözleşme alacağı ( 120.000)

4.Sıra Ertuğrulgazi Vergi Dairesi Gelir Vergisi Alacağı (160.000)

5.Sıra Motorlu Taşıtlar Vergisi Alacağı (8.000)

Söz konusu gayrimenkul icra dairesinde 520.000 TL’ye satılmış ve 12.000 TL masraf düşüldükten sonra dağıtılacak tutar 508.000 TL olarak gerçekleşmiştir.

Burada öncelikli rehinli alacağa ödeme yapılacaktır. 336.000 TL’nin tamamı ödenir. Böylece (508.000-336.000=)172.000 TL dağıtıma konu tutar kalacaktır.

Yukarıdaki kanun maddesinden de görüleceği üzere; Gümrük resmi, bina ve arazi vergisi gibi eşya ve gayrimenkulün aynından doğan amme alacakları o eşya ve gayrimenkul bedelinden tahsilinde rehinli alacaklardan sonra gelir.

Motorlu taşıtlar vergisi eşya ve gayrimenkulün aynından doğan bir alacak olduğu için rehinli alacaktan hemen sonra bu alacak gelir. (Eşya ve gayrimenkulün aynından olan alacaklar; MTV, veraset ve intikal vergisi alacağı, Gümrük vergisi, Emlak vergisi gibi.)

172.000 TL’den MTV alacağına da ödeme yapılır. Böylece kalan dağıtıma konu tutar, (172.000 – 8.000=) 164.000 TL’dir.

164.000 TL ise 2.sıradaki (F) şahsına dağıtılacak olup Ertuğrulgazi Vergi Dairesi Gelir Vergisi Alacağı da genel bütçeye gelir kaydedilen alacaklardan biri olduğu için buna iştirak eder ve tutar aralarında garameten taksim olunur.

Dağıtılacak olan tutar 164.000 TL’dir. Vergi dairesinin alacağını hesaplayalım;

164.000 x (160.000 3/20.000) = 82.000 TL

Şimdi de (F) şahsının alacağını hesaplayalım;

164.000 x (160.000 / 320.000) = 82.000 TL

Örnek 3: Kamu borçlusu (Y) adına kayıtlı gayrimenkul üzerine uygulanan haciz tarih itibariyle asli ve fer’i alacakların toplamı aşağıdaki gibidir;

1.Sıra: (U) şahsi rehinli ticari alacağı (300.000 TL)

2.Sıra: (F) şahsi ticari alacağı (80.000 TL)

3.Sıra: (G) Şahsı rehinli sözleşme alacağı ( 40.000)

4.Sıra: Çekirge Vergi Dairesi KDV Vergisi Alacağı (120.000)

5.Sıra: (S) şahsi ticari alacağı (50.000 TL)

6.Sıra: SGK Prim alacağı (100.000 TL)

7.Sıra: Yıldırım Vergi Dairesi Gelir Vergisi Alacağı (40.000)

8.Nilüfer Belediyesi Emlak Vergisi Alacağı (40.000)

Söz konusu gayrimenkul icra dairesinde 410.000 TL’ye satılmış ve 10.000 TL masraf düşüldükten sonra dağıtılacak tutar 400.000 TL olarak gerçekleşmiştir.

Burada öncelikle 1.sıradaki rehinli alacağın ödemesi yapılacaktır. (400.000 – 300.000=) 100.000 TL

1.sıradaki kişiye ödeme yapıldıktan sonra dağıtıma kalan tutar 100.000 TL’dir. Burada her ne kadar sanki 3.sıradaki rehinli alacağa ödeme yapılması gerekir görüntüsü çıksa da hemen sonraki rehinli alacak 1.sırada olmadığından dolayı kanunun yukarıdaki hükmünü uygularız. Yani;

Genel bütçeye gelir kaydedilen vergi, resim, harç ile vergi cezaları ve bunlara bağlı zam ve faizler için tatbik edilen hacizlerde 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 268 inci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi hükmü uygulanmaz.

Hükmü gereğince genel bütçeye gelir kaydedilen alacak tutarı rehinli alacaktan önce gelir. Zira 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 268 inci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi aşağıdaki gibidir;

…….. Rehinden önce ihtiyatî veya icrai haciz bulunması hâlinde âmme alacağı dahil hiçbir haciz rehinden önceki hacze iştirak edemez. 

Dolayısıyla 6183 sayılı Kanun özel bir kanun olduğundan dolayı ve özel kanunlar da genel kanunlardan üstün olduğundan dolayı 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 268 inci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesini bu hesaplamalarda dikkate almayacağız.

Bir diğer deyişle, genel bütçeye gelir kaydedilen vergi, resim, harç ile vergi cezaları ve bunlara bağlı zam ve faiz alacakları rehinli alacak 1.sırada olmadığı müddetçe rehinli alacaktan önce gelecektir.

Dolayısıyla böyle bir durumda 2.sıradaki F şahsının alacağına 4.sıradaki Çekirge Vergi Dairesinin KDV alacağı ile 7.sıradaki Yıldırım Vergi Dairesinin gelir vergisi alacağı iştirak edecek olup dağıtıma konu 100.000 TL aralarında garameten taksim edilecektir.

Dağıtılacak olan tutar 100.000 TL’dir. Öncelikle Yıldırım Vergi Dairesinin alacağını hesaplayalım;

100.000 x (40.000 /240.000) = 16.666,67 TL

Şimdi de (F) şahsının alacağını hesaplayalım;

100.000 x (80.000 / 240.000) = 33.333,33 TL

Çekirge Vergi Dairesinin alacağını hesaplayalım;

100.000 x (120.000 / 240.000) = 50.000,00 TL

Burada SGK Prim alacağı ile Nilüfer Belediyesinin Emlak Vergisi alacağı genel bütçeye gelir kaydedilen bir alacak olmadığından Yıldırım Vergi Dairesinin alacağı ile Çekirge Vergi Dairesinin alacağına iştirak edememekteler.

Burada Nilüfer Belediyesi emlak vergisi alacağı eşya ve gayrimenkulün aynından doğan bir alacak olmasına rağmen rehinli alacaktan hemen sonra işleme tabi tutulmamıştır. Bunun nedeni 1.sıradan sonra 3.sırada da rehinli alacağın olmasıdır. Çünkü 1.sıradaki rehinli alacaktan sonra 3.sıradaki rehinli alacağın önüne yukarıda da siyah puntoyla açıkladığımız üzere Yıldırım Vergi Dairesinin alacağı ile Çekirge Vergi Dairesinin alacağı geçmektedir.

Bu iki vergi dairesi ile F şahsına dağıtılan tutardan sonra dağıtılacak bir tutar olsaydı bu tutar Nilüfer Belediyesi emlak vergisi alacağı için kullanılacaktır.

16.09.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.