Kadir Demirbaş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vergi.uzmani@yandex.com

Menkul Sermaye İradına İlişkin Önemli Bilgiler

Menkul sermaye iradı sayılan gelirler

Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır.

Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar menkul sermaye iradı sayılır:

• Her nevi hisse senetlerinin kâr payları (86/1-c’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 53.000 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar (86/1-c’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 53.000 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• Kurumların idare Meclisi Başkan ve üyelerine verilen kar payları; (86/1-c’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 53.000 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri (Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler dahil olmak üzere), (01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olanlar, 86/1-c’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 53.000 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler, (86/1-c’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 53.000 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• Her nevi alacak faizleri (86/1-d’ye göre dikkate alınır. 2021 yılı için 2.800 TL’yi aşması halinde beyan edilir.)
• Mevduat faizleri (Geçici 67.madde kapsamındadır. Geçici 67/7 göre yıllık beyannameye dahil edilmez.)
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponların satışından elde edilen bedeller; (01/01/2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilenler, 86/1-d’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 2.800 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar; (86/1-d’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 2.800 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri; (86/1-d’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 2.800 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, repo, kar payı vb.) (86/1-d’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 2.800 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)
• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr payları ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr payları ve özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları. (Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları sahil), (Geçici 67.madde kapsamındadır. Yıllık beyannameye dahil edilmez.)
• Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatler (Repo gelirleri), (Geçici 67.madde kapsamındadır. Yıllık beyannameye dahil edilmez.)
• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemlerin içerdiği irat tutarları, (Gelir Vergisi Kanunu 86/1-a kapsamında, yıllık beyannameyle beyan edilmez.)
• Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları, (Gelir Vergisi Kanunu 86/1-a kapsamında yıllık beyannameyle beyan edilmez.)
• Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılılık) elde edilen faiz gelirleri, (86/1-d’ye göre değerlendirilir, 2021 yılı için 2.800 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecektir.)

86/1-d olarak değerlendirmeye alacağımız iradlar, toplu olarak dikkate alınacaktır. Örneğin; gerçek kişi 2021 yılı için 2.000 TL alacak faizi ve 2.500 TL kıyı bankacılığından faiz geliri elde etmiştir. Bunlar tek tek değil toplamda 4.500 TL irad elde ettiği için ikisi birlikte beyan edilecektir.

İndirim oranı uygulanarak beyan edilecek menkul sermaye iratları

Gelir Vergisi Kanunu’nda bazı menkul sermaye iratlarının enflasyondan arındırıldıktan sonra kalan tutarlarının vergilendirilmesi öngörülmüştür.

                          Yeniden değerleme oranı

İndirim oranı=-------------------------------------

                          Bileşik ortalama faiz oranı

                                        36,20

İndirim oranı=------------------------------------

                                       16,64

Enflasyondan arındırmaya ilişkin oranı 2021 yılı için %2,18 olarak belirlenmiştir.

İndirim oranının birden büyük çıkması dolaysıyla, 2021 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından, 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan Gelir Vergisi Kanunu’nun 75’nci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler beyan edilmeyecektir.

Devlet tahvili ve hazine bonosu (TL cinsinden) faiz gelirleri

01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilenler; 2021 yılında uygulanacak indirim oranı birden büyük olması nedeniyle beyan edilmeyecektir.

01/01/2006 tarihinden sonra ihraç edilenler; Geçici 67’nci madde kapsamında tevkifata tabi olduğundan, Geçici 67/7’e göre beyan edilmeyecektir.

Özetle; 2021 yılı için Devlet tahvili ve hazine bonosu (TL cinsinden) faiz gelirleri beyan edilmeyecektir.        

Devlet tahvili ve hazine bonosu (Dövize, altına veya başka bir değere endeksli) faiz geliri

01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilenler; Dövize, altına veya başka bir değere endeksli Devlet tahvili ve hazine bonolarına, indirim oranı uygulanmaz. 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilenler, bu tarihte yürürlükte olan kanun hükümleri uygulanacaktır. Gelir Vergisi Kanunu mülga 76.maddenin 2.fıkrasına göre TL dışındaki bir değerle ihraç olunan Devlet tahvili ve hazine bonosu için uygulanmayacağı belirtilmiştir. Bundan dolayı 53.000 TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.

01/01/2006 tarihinden sonra ihraç edilenler; Geçici 67’nci madde kapsamında tevkifata tabi olduğundan, Geçici 67/7’e göre beyan edilmeyecektir.

Eurobond faiz gelirleri

Eurobondlar Geçici 67.madde kapsamında değildir. 2021 yılında elde edilen Eurobond faiz gelirleri 86/1-c kapsamında değerlendirilir ve 53.000 TL’yi aşması halinde beyan edilecektir.

Özel sektör tahvilleri ve kira sertifikalarından elde edilen gelirler

Tevkifata tabi tutulan tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen kira sertifikalarından elde edilen faiz gelirleri vadelere göre tevkifata tabi tutulur. 01/01/2006 tarihinden önce ihracı gerçekleştirilen diğer özel sektör tahvillerinden elde edilen faiz gelirleri ise %10 oranında tevkifata tabi tutulur.

01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilenlerde; 2021 yılında elde edilen ve 53.000 TL’yi aşan tevkifata tabi tutulmuş söz konusu faiz gelirleri 86/1-c kapsamında değerlendirecektir.

Kar paylarının vergilendirilmesi

Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi gelir bulunmaması halinde, vergiye tabi gelir 53.000 TL’yi aşıyor ise beyan edilecektir.

Örnek 1:

31/05/2005 tarihinden ihraç edilen döviz cinsinden Devlet tahvilini 31/07/2021 tarihinde iktisap edilmiş ve 500.000TL faiz geliri elde edilmiş, bunun yanında da 100.000 TL işyeri kira geliri elde edilmiş

İhraç tarihi 31/05/2005 olan döviz cinsinden Devlet tahvilinden 500.000 TL faiz geliri ile işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulünden 100.000 TL brüt kira geliri elde etmiştir. İşyeri için ödenen kira bedelleri üzerinden 10.000 TL’lik gelir vergisi kesintisi yapılmıştır.

Devlet tahvili TL cinsinden olmayıp, döviz cinsinden olduğundan indirim oranı uygulanmayacak olup, işyeri kira geliri tutarı ile döviz cinsinden Devlet tahvili faiz geliri toplamı 103’üncü maddede olan vergi tarifesinin ikinci gelir dilimi olan 53.000 TL beyan sınırını aştığı için beyan edilecektir.

Devlet tahvili faizi	500.000 TL
Gayrimenkul sermaye iradı (iş yeri)	100.000 TL
Götürü gider (100.000x%15)	15.000 TL
Safi kira geliri	85.000 TL
Toplam gelir	585.000 TL
Hesaplanan gelir vergisi	189.440 TL
Kesinti yoluyla ödenen vergi	10.000 TL
Ödenmesi gereken gelir vergisi	179.440 TL

Örnek 2:

25/03/2004 tarihinde ihraç edilen TL cinsinden Devlet tahvili ile tam mükellef kuruma ait Anonim Şirketten kar payı elde etmiştir.

2021 yılında 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan Devlet tahvilinden 200.000TL tutarında faiz geliri elde etmiştir.

2021 yılında tam mükellef kurum olan Anonim Şirketi’nden brüt 500.000 TL kar payı elde etmiştir.

İndirim oranının birden büyük olması nedeniyle 01/01/2006 tarihinden önce TL cinsinden ihraç edilmiş olan Devlet tahvilinden 2021 yılından elde edilen faiz geliri beyan edilmeyecektir.

Elde edilen kar payı kurum bünyesinde 21/12/2021 tarihinden sonra dağıtıldığı için %10 nispetinde vergi kesintisi yapılmıştır.

Tam mükellef kurumdan elde edilen kar payı 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 22/3’e göre yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan yarısı 250.000 TL’dir. Bu tutar beyan sınırı olan 53.000 TL’yi aştığı için beyan edilecektir.

Kar payı geliri (brüt)	500.000 TL
İstisna tutarı (500.000X1/2)	250.000 TL
Kalan tutar	250.000 TL
Hesaplanan vergi	72.190 TL
Kesinti yoluyla ödenen vergi	50.000 TL
Ödenmesi gereken gelir vergisi	22.190 TL

23.03.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.