İbrahim Çelik
Vergi Müfettişi
celik.ibrhm@hotmail.com

Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun Teklifi: Matrah ve Vergi Artırımı (Vergi Barışı/Vergi Affı) Konusunda Getirilecek Düzenlemeler

GİRİŞ:

Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi ve gerekçesi 21/05/2021 tarihinde TBMM’ye sunulmuştur. Matrah ve vergi artırımı, vergi affı veya vergi barışı olarak değişik şekilde isimlendirilen bu teklifi yazımızda ele almaya çalıştık. Teklif kapsamlı olduğundan, daha çok gelir, kurumlar ve katma değer vergisi mükelleflerini ilgilendiren konulara odaklanılmıştır. Teklifin nihai aşamada yasalaşması halinde, detaylı bir yazı ayrıca ele alınacaktır.

Teklifin genel gerekçesine bakıldığında, Covıd-19 küresel salgının yayılımımın ve etkilerinin devam etmesi nedeniyle yapılandırma taksitlerini ödeyemeyen ya da borçları yapılandırma kapsamında bulunmayan vatandaşlara yeni bir imkan verildiği, kesinleşmiş borçlar, ihtilaflı aşamada bulunan veya henüz inceleme ve takdir işlemleri tamamlanmamış borçların da, ihtilaflara son verilmesi ya da yeni ihtilaflar başlatılmaması amacıyla düzenleme yapılması gerektiğine yer verilmiştir.

1-Kanun Teklifi Hangi Alacakları Kapsamaktadır?

Kanun teklifinin birinci maddesinde hangi alacakların kapsam dahilinde olduğu belirtilmiştir. Bu alacaklar şu şekilde özetlenebilir.

1. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamına giren alacaklar,
2. 30/4/2021 tarihinden (bu tarih dâhil) önce verilen idari para cezalan (Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanuna göre verilen idari para cezaları ile 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlarca verilen idari para cezalan hariç),
3. Yukarıdaki bentler dışında kalan ve Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince 6183 sayılı Kanun kapsamında tahsil dairesine takip için intikal etmiş olan asli ve fer’i amme alacakları (adli para cezaları hariç),
4. İşletmede mevcut olduğu hâlde kayıtlarda yer almayan ya da kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat, demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanı,
5. 30/4/2021 tarihinden (bu tarih dâhil) önce 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve Ticaret Bakanlığına bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen gümrük vergileri, idari para cezalan, faizler, gecikme faizleri, gecikme zammı alacakları,
6. Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve bu Kanunun yayım tarihine veya bu Kanunun ilgili hükümlerinde belirtilen sürelerin sonuna kadar tahakkuk ettiği hâlde ödenmemiş olan alacaklar,
7. İl özel idarelerinin 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve vadesi 30/4/2021 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan asli ve fer’ i amme alacakları,
8. Belediyelerin alacakları,
9. 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamındaki büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin, vadesi 30/4/2021 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan su ve atık su bedeli alacakları ile bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) alacakları,
10. Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarının (YİKOB) vadesi 30/4/2021 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ve 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen asli ve fer’i amme alacakları,

2-Gelir Vergisi Mükellefleri İçin

Kanun teklifinin Matrah ve vergi artırımı başlıklı 5. Maddesinde artırımın ne şekilde ve hangi oranda yapılacağına dair düzenleme mevcuttur. Buna göre gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri verdikleri yıllık beyannamelerinde vergiye esas matrahlarını 31/08/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil) aşağıdaki oranlardan az olmamak üzere artırılmaları gerekmektedir.

5. maddenin 1. Fıkrasının b bendinde ise gelir vergisi mükellefi olup, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak verilen gelir vergisi beyannamelerinde;

• Zarar beyan edilmiş olması
• İndirim veya istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması,
• Hiç beyanname verilmemiş olunması (ilgili yıllarda faaliyette bulunan veya gelir elde eden ve bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesine bildirmeyenleri de kapsamaktadır.

Halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrah ile bu fıkranın a bendine göre artırdıkları matrahlar aşağıdaki tabloda yer alan tutarlardan az olamaz. (TABLO-1) 3. Ve 4.SÜTUN)

GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN TABLO-1
1.Sütun	2.Sütun	3.Sütun	4.Sütun
Dönem	Gelir Vergisi Mükellefleri İçin Artırılması Gereken Asgari Oran	İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler İçin Asgari Artırım Tutarı	Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler İle Serbest Meslek Erbabı İçin Asgari Artırım Tutarı
2016	%30	31.900-TL	47.000-TL
2017	%30	33.200-TL	49.800-TL
2018	%25	35.250-TL	52.900-TL
2019	%20	37.500-TL	56.200-TL
2020	%20	42.500-TL	63.700-TL

B Bendinin devamında geliri sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançtan oluşan mükelleflerin, geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşan mükelleflerin, ve geliri bunların dışından kalan diğer gelir vergisi mükelleflerinin ne şekilde matrah artırımında bulunacaklarına dair açıklama yapılmıştır. Buna göre;

• Geliri sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançtan oluşan mükellefler, yukarıdaki tabloda 4.Sütunda yer alan tutarların 1/10’undan,
• Geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşan mükellefler, yukarıdaki tabloda 4.Sütunda yer alan tutarların 1/5’indin, (Ayrıca gmsi için belirlenen istisna tutarları ilgili dönemlerde dikkate alınmaz.)
• Geliri bunların dışından kalan diğer gelir vergisi mükellefleri ise yukarıdaki tabloda 3.Sütunda yer alan tutarlardan

Az olmamak üzere, matrah artırımında bulunabilirler.

Konuya İlişkin Örnekler:

Örnek 1- Bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefi (A)'nın yıllık beyannamede beyan ettiği gelir vergisi matrahı, 2016 yılı için 85.000 TL, 2017 yılı için 95.000 TL, 2018 yılı için 250.000 TL, 2019 yılı için 110.000 TL ve 2020 yılı için ise 350.000 TL'dir.

Mükellef, 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarına ilişkin gelir vergisi matrahlarını artırmak için başvuru süresi içinde bağlı olduğu vergi dairesine başvurmuştur. Bu mükellefin Kanun teklifine göre ödeyeceği gelir vergisi tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Yıl	İlgili Yıllar Vergi Matrahı (TL)	Artırım Oranı	Artırılan Matrah Tutarı (TL)	Asgari Matrah Tutarı (TL)	Hesaplamaya Esas Matrah (TL)	Vergi Oranı	Ödenecek Gelir Vergisi (TL)
	1	2	(1X2) (3)	4	(3 veya 4'ten Fazla Olanı) (5)	6	(5X6) (7)
2016	85.000,00	30%	25.500,00	47.000,00	47.000,00	20%	9.400,00
2017	95.000,00	30%	28.500,00	49.800,00	49.800,00	20%	9.960,00
2018	250.000,00	25%	62.500,00	52.900,00	62.500,00	20%	12.500,00
2019	110.000,00	20%	22.000,00	56.200,00	56.200,00	20%	11.240,00
2020	350.000,00	20%	70.000,00	63.700,00	70.000,00	20%	14.000,00
TOPLAM							57.100,00

Mükellefin matrah artırımı nedeniyle ödemesi gereken gelir vergisi toplamda 57.100,00 TL olacaktır. Söz konusu vergi peşin ödenebileceği gibi taksit hâlinde de ödenebilecektir.

Örnek 2- Sadece basit usulde vergilendirilen Bay (D)’nin ticari kazancına ilişkin olarak 2016 yılı için beyan ettiği gelir vergisi matrahı 30.000 TL’dir. Mükellef, 2016 yılı gelir vergisi matrahını artırmak için başvuru süresi içinde bağlı bulunduğu vergi dairesine başvurmuştur. Bu mükellefin gelir vergisi hesabı aşağıdaki şekilde olacaktır.

Yıl	İlgili Yıllar Vergi Matrahı	Artırım Oranı	Artırılan Matrah Tutarı	Asgari Matrah Tutarı	Hesaplamaya Esas Matrah	Vergi Oranı	Ödenecek Gelir Vergisi
	(TL)		(TL)	(TL)	(TL)		(TL)
	1	2	(1X2) (3)	4	(3 veya 4'ten Fazla Olanı) (5)	6	(5X6) (7)
2016	30.000,00	30%	9.000,00	4.700,00	9.000,00	20%	1.800,00

3-Kurumlar Vergisi Mükellefleri İçin

5. maddenin 1. Fıkrasının c bendinde ise kurumlar vergisi mükellefi olup, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak verilen gelir vergisi beyannamelerinde;

• Zarar beyan edilmiş olması
• İndirim veya istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması,
• Hiç beyanname verilmemiş olunması (ilgili yıllarda faaliyette bulunan veya gelir elde eden ve bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesine bildirmeyenleri de kapsamaktadır.

Halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrah ile bu fıkranın a bendine göre artırdıkları matrahlar, Tablo-2 Sütun 3.’de yer alan tutardan az olamaz.

KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN TABLO-2
1.Sütun	2.Sütun	3.Sütun
Dönem	Kurumlar Vergisi Mükellefleri İçin Artırılması Gereken Asgari Oran	Zarar beyan edilmiş olması veya İndirim veya istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması veya Hiç beyanname verilmemiş olunması durumunda asgari tutar
2016	%30	94.000-TL
2017	%30	99.600-TL
2018	%25	105.800-TL
2019	%20	112.400-TL
2020	%20	127.500-TL

4-Katma Değer Vergisi Mükellefleri İçin

Katma Değer Vergisi Mükellefleri, verdikleri beyannamelerindeki hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden aşağıdaki tabloda yer alan oranlardan az olmamak üzere vergi artırımı olarak 31/08/2021 tarihinde kadar beyan etmeleri gerekmektedir.

KATMA DEĞER VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN TABLO-3
Dönem	Katma Değer Vergisi Mükellefleri İçin Artırılması Gereken Asgari Oran
2016	%3
2017	%3
2018	%2,5
2019	%2
2020	%2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.1.En Az Üç Döneme Ait KDV Beyannamesi Vermiş Olanlar

Verilmiş olan 1 No.lu KDV beyannamelerinin “Hesaplanan Katma Değer Vergisi” satırlarında yer alan tutarlar toplanacak ve beyanname verilen dönem sayısına bölünerek ortalama tutar bulunacaktır. Bulunan bu ortalama tutar, 12 ile çarpılmak suretiyle 1 yıla iblağ edilerek vergi artırımına esas olacak “Yıllık Hesaplanan KDV” tutarına ulaşılacaktır.

Örnek 1- Mükellef 2020 yılı içinde sadece 5 vergilendirme dönemine ilişkin olarak KDV beyannamesi vermiştir. Mükellefin vermiş olduğu KDV beyannamelerindeki “Hesaplanan Katma Değer Vergisi” tutarları toplamı 60.000 TL’dir.Buna göre, mükellefin KDV artırım tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Her Bir Dönem İçin Dikkate Alınacak Hesaplanan KDV	60.000 /5	=	12.000,00
2020 Yılı KDV Artırımına Esas Tutar 2018	12.000 x 12%	=	144.000,00
2020 Yılı KDV Artırım Tutarı	144.000 x %2	=	2.880,00

4.2.Hiç Beyanname Vermemiş veya En Fazla İki Dönemde Beyanname Vermiş Olanlar

Artırımın ilgili olduğu yıl içindeki dönemlere ait 1 No.lu KDV beyannamelerinin hiç verilmemiş ya da söz konusu takvim yılının sadece bir veya iki vergilendirme dönemi için beyanname verilmiş olması hâlinde, KDV artırım hükümlerinden yararlanabilmek için, mükelleflerin ilgili yıla ilişkin olarak gelir veya kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunmaları zorunludur. Mükellefler, artırdıkları gelir veya kurumlar vergisi matrah tutarı üzerinden %18 oranında hesaplanacak KDV’yi, ödemeleri hâlinde, KDV artırım hükümlerinden yararlanabileceklerdir.

Örnek 2- Mükellef (X) A.Ş. 2019 yılı için KDV yönünden artırımda bulunmak istemektedir. Ancak söz konusu yıla ilişkin olarak sadece iki vergilendirme dönemi için KDV beyannamesi vermiştir. Mükellef, aynı takvim yılı ile ilgili olarak 100.000 TL kurumlar vergisi matrah artırımında bulunmuştur

Bu durumda, mükellefin KDV artırım tutarı ve taksit tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

2019 Yılı KDV Artırım Tutarı

100.000 X %18

=

18.000,00

5- Ödenmesi Gereken Vergi Ve Önemli Diğer Hususlar

• Mükelleflerce yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda artırılan matrahlar % 20 ORANINDA vergilendirilir.

Artırımda bulunulan yıl için verilen yıllık beyannameler kanuni süresinde verilmişse	Artırılan matrahlar % 15 ORANINDA vergilendirilir.
Tahakkuk eden vergiler süresinde ödenmişsse
Bu vergi türleri için Kanun teklifinin 2. Ve 3. Madde hükümlerinden yararlanılmamış ise*
*2. madde Kesinleşmiş alacaklar, 3. Madde ise kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklar için

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50’si 2021 ve izleyen yıllar karlarından mahsup edilemez.
• Ödenen katma değer vergisi, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz, ödenmesi gereken katma değer vergilerinden indirilmez veya herhangi bir şekilde iade konusu yapılmaz.
• Matrah ve vergi artırımının 31/08/2021 tarihine kadar ( bu tarih dahil) kanun teklifinde öngörülen şekilde yapılması halinde hesaplanan veya artırılan gelir, kurumlar ve katma değer vergileri peşin veya ikişer aylık dönemler halinde azami 6 eşit taksitte teklifte belirtilen süre ve şekilde ödenmesi gerekmektedir.
• Hesaplanarak veya artırılarak ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak kabul edilmez, indirim mahsup ve iade konusu yapılmaz.
• Artırılan matrahlar nedeniyle geçici vergi hesaplanmaz.
• Vergilerin tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak ödenmesi halinde bu vergilerden %10 indirim yapılır ve katsayı uygulanmaz.
• Öncesinde vergi incelemesi yapılmış mükellefler vergi incelemesi yapılan yıllar için de artırımda bulunabilir.
• Matrah ve vergi artırımı dolayısıyla mükelleflerce verilen yıllık, muhtasar ve katma değer vergisi beyannameleri ve diğer beyannameler için damga vergisi alınmaz.

02.06.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.