Hülya Topçu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
hulyatopcu1@hotmail.com

5510 Sayılı Yasa İle Yapılan Değişiklikler

01.10.2008 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununda iş ve çalışma hayatını yakından ilgilendiren önemli değişiklikler olmuştur. Yazımda özetle bu değişiklikler üzerinde durulmaktadır.  

1- Bağ-kur, Emekli Sandığı ve SSK kapsamındaki çalışanların 5510 sayılı kanuna göre statüleri 4 madde de belirlenmiştir.

 a) SSK’lı olarak bilinen hizmet akdiyle çalışanlar 4/a’lı olarak,

 b) Bağ-Kur’lu olarak bilinen hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi nam ve hesabına çalışanlar 4/b’li olarak, (Avukatlar ve noterlerde bu kategoriye sokulmuşlardır. )

 c) Emekli Sandığı’na bağlı olarak çalışan memurlar 4/c’li olarak belirlenmiştir.

18 yaşını doldurmamış olanlar 4/b-c’li olamayacaklardır.  

2-SİGORTA KOLLARI ANA BAŞLIK OLARAK 3 GURUBA AYRILMAKTADIR.  

A) Kısa Vadeli Sigorta Kolları

B) Uzun Vadeli Sigorta Kolları

C) Genel Sağlık Sigortası 

A)Kısa Vadeli İş kollarından Sağlanan Faydalar: (4/a ve 4/b’lilerin isteğe bağlı sigortalılar hariç olmak üzere geri kalanları kısa vadeli sigorta kollarına tabidir.) 

a) Geçici İş Görememezlik ödeneği (4/b’lilere sadece iş kazaları ve meslek hastalıkları ve analık halinde  verilmekte. Analık haricinde yatarak tedavi şartı aranmakta. 4/b/li şirket ortakları ise analık halinde ödenekten faydalanamıyor.)

b) Sürekli iş görmemezlik geliri

c) İş kazası ve meslek hastalıkları sonucu ölen sigorta hak sahiplerine gelir bağlanması

d) Gelir bağlanmış kız çocuklarına 2 yıllık geliri kadar evlenme yardımı yapılması,

e) Emzirme ödeneği

f) İş kazası ve meslek hastalıkları sonucu ölenlere cenaze yardımı yapılması

B) Uzun Vadeli Sigorta Kolları: Malullük, yaşlılık, ölüm olarak belirlenmiştir. Burada önemli bir değişiklik Uzun Vadeli Sigortalılık başlangıç süresinde yapılmıştır. 4/a kapsamında Uzun Vadeli Sigortalılık süresi 18 yaşın bitiminden itibaren başlar. Ancak 18 yaş öncesi ödenen sigorta primleri prim ödeme gün sayısına ilave olunur. Aylık ve gelir bağlama işlemlerinde dikkate alınan sigortalılık süreleri, sigortalılığın başlangıç tarihi ile sigortalının aylık veya gelir bağlanması için yazılı istekte bulunduğu, aylık veya gelir bağlanması için istekte bulunmayan sigortalılar için ise ölüm tarihi arasında geçen süredir.  

C) Genel Sağlık Sigortası: Kişilerin öncelikle sağlıklarının korunması, sağlık riskleriyle karşılaşmaları halinde oluşan harcamanın finansmanını sağlayan sigorta olarak tanımlanmıştır. 4/a-b-c’lilerin tamamı genel sağlık sigortalıdır. Ayrıca öteden beri emekli aylığı almakta olanlarda genel sağlık sigortalıdırlar. Bunlar için bildirime gerek yoktur. Herhangi bir sigortası olmayan ve Genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü kimsesi sayılmayanlar Genel Sağlık Sigortası primi ödemek zorundadırlar. Aile içi geliri asgari ücretin 1/3’ü kadar olanlar, çocuk esirgeme kurumunda bulunanlar, rehabilitasyon kurumlarından faydalananlar, köy korucuları, sığınmacılar … v.b. devlet tarafından genel sağlık sigortalısı sayılacaktır. Genel sağlık sigorta primleri: 4/a-b-c ile 5/g (ceza infaz kurumları, harp malulleri, çıraklar ….) için %12,5 olarak belirlenmiştir. 4/a-c için %5 sigortalı, %7,5 işveren tarafından karşılanır. Prim tutarının 4-b/liler açısından ise %12,5 /un tamamının kendileri tarafından karşılanacağı tabiidir.

Kişilerin yürürlükten kaldırılan kanun hükümleri gereğince hak ettikleri sağlık hizmetleri, bu Kanun hükümleri gereğince kapsama alınmamış ise tedavi tamamlanıncaya kadar yürürlükten kaldırılan kanun hükümlerine göre Kurumca sağlamaya devam edilir.  

Sağlık hizmetlerinden faydalanabilmek için artık 1 yıl içerisinde 30 gün prim ödemiş olmak yeterli. Zorunlu sigortalılığın sona ermesinden itibaren 10 gün süre ile Genel Sağlık Sigortasından faydalanılabilir. Geriye dönük 1 yıl içinde 90 gün Genel Sağlık Sigorta primi ödenmiş ise sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün sağlık hizmetlerinden faydalanılabilir.  

SGK ile anlaşması olsun olması özel hastaneler acil hallerde  hastalar bakmak zorundadırlar. Fark ücret talep edemezler.  

4-a’ lı henüz emekli olmamış bir çalışanın Prim dağılımı aşağıdaki şekilde olacaktır.

SİGORTA KOLLARI	İŞÇİ HİSSESİ	İŞVEREN HİSSESİ	TOPLAM PRİM ORANI
Uzun Vadeli Kolları (Malüllük, yaşlılık ve Ölüm Sigortası)	%9	%11	%20
Kısa Vadeli Sigorta Kolları (Tehlike Sınıfına göre)	0	%1 veya %6,5 arası	%1-6,5 arası
Genel Sağlık Sigortası	%5	%7,5	%12,5
İşsizlik Primi	%1	%2	%3
TOPLAM	%14	%19,5	%36,5-%42 arası

 
4-a’ lı emekli çalışanın Prim dağılımı aşağıdaki şekilde olacaktır.

SİGORTA TÜRÜ	İŞÇİ HİSSESİ	İŞVEREN HİSSESİ	TOPLAM PRİM ORANI
SGDP (KVSG oranına %30 oranında zam yapılmıştır.)	%7,5	%23,5-%29 arası	%31-%36,5 arası

 

4-b’li henüz emekli olmamış bir çalışanın prim dağılımı aşağıdaki şekilde olacaktır. (İsteğe Bağlı Sigortalılar hariç) 

SİGORTA TÜRÜ	TOPLAM PRİM ORANI
Uzun Vadeli Kolları (Malüllük, yaşlılık ve Ölüm Sigortası)	%20
Kısa Vadeli Sigorta Kolları (Tehlike Sınıfına göre)	%1-%6,5 arası
Genel Sağlık Sigortası	%12,5
TOPLAM	%33,5-%39 arası

 
4-b’li isteğe bağlı sigortalının prim dağılımı aşağıdaki şekilde olacaktır.  

SİGORTA TÜRÜ	TOPLAM PRİM ORANI
Uzun Vadeli Kolları (Malüllük, yaşlılık ve Ölüm Sigortası)	%20
Genel Sağlık Sigortası	%12
TOPLAM	%32

 

4-b’li emekli olmuş kendi adına çalışanın prim dağılımı aşağıdaki şekilde olacaktır. (emekli maaşlarından kesilecektir.)

SİGORTA TÜRÜ	2008 PRİM ORANI	2009 PRİM ORANI	2010 PRİM ORANI	2011 PRİM ORANI
SGDP	%12	%13	%14	%15

 

4-b’li emekli olmuş ancak 4-a statüsünde işçi olarak çalışanların prim dağılımı aşağıdaki şekilde olacaktır.  

SİGORTA TÜRÜ	İŞÇİ HİSSESİ	İŞVEREN HİSSESİ	TOPLAM PRİM ORANI
SGDP (KVSG oranına %30 oranında zam yapılmıştır.)	%7,5	%23,5-%29 arası	%31-%36,5 arası

NOT 1: Yukarıdaki durumdaki sigortalının  4-b kapsamındaki emekli maaşından kesinti yapılmayacaktır.

NOT 2: 4/b emeklilerinin ortak oldukları şirketlerinden aldıkları maaşlar nedeniyle 4/a sigortalısı olmaları mümkün değildir. 

  Anonim şirketi kurucu ortakları artık sigortalı sayılmıyor. 01/10/2008 tarihinden önce 1479 sayılı Kanun kapsamında Bağ-kur sigortalısı sayılan anonim şirketlerin kurucu ortaklarından, 1/10/2008 tarihinden sonra 4/b’ye göre sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin, 01/10/2008 tarihinden itibaren 6 ay içinde yazılı talepte bulunmaları halinde sigortalılıkları aynen devam ettirilir. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise 01/10/2008 tarihi itibarıyla sona erer. Yeni kanun hükümlerine göre A.Ş. kurucu ortakları 4/b kapsamında zorunlu sigortalı olmayacaklardır. İstemeleri halinde kurucu ortakların isteğe bağlı 4/b kapsamında sigortalılıkları mümkündür. Ayrıca kurucu ortaklar, ortak oldukları şirkette bilfiil çalışmaları ve ücret almaları halinde 4/a sigortası olabileceklerdir.  

3- BİLDİRİMLER VE SÜRELERİ:  

Giriş Bildirgeleri:

A- SİGORTALI İŞE GİRİŞ BİLDİRİMLERİ.

a)4/a’lıların işe girişi işe başlamadan önce işverence bildirilecektir. (kanunda sayılan bazı durumlar hariç olmak üzere) Ayrıca işçi işe başladığı tarihten itibaren 1 ay içinde kendisini kuruma bildirmek zorundadır.

4/a tabi sigortalı çalıştıran işverenlerden aylık prim ve hizmet belgesini zorunlu olarak e-Sigorta yoluyla verenler

1- 01.11.2008 tarihinden itibaren sigortalı tekrar işe giriş bildirgesini,

2- 01.12.2008 tarihinden itibaren sigortalı ilk işe giriş bildirgesini

Zorunlu olarak e-sigorta yolu ile vereceklerdir.
 

b) 4/b’lilerin ise;

* Vergi dairesi mükellefiyeti oluşanlar vergi dairelerince,

* Vergiden muaf esnaf için esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerince,

* A.Ş.lerde yönetim kurulunda olanlar şirket yetkililerince,

* Ltd. Şti. (ve  sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komantide) ortaklarının ticaret sicile tescili sonucu ticaret sicil memurluklarınca,

* Koll. Şti., Kom. Şti. ortaklarının vergi dairelerince,

Kuruma 15 gün içinde bildirilir. 

c) Tarımsal faaliyette bulunanlar faaliyetlerine başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde sigortalılıklarını sigortalı bildirim belgesi ile kendileri tescil ettireceklerdir.
 

B- İŞYERLERİNİN SGK’YA BİLDİRİLMESİ VE TESCİLİ

İşveren, işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte, kuruma vermekle yükümlüdür. Şirket kuruluşu aşamasında çalıştıracağı sigortalı sayısını ve bunların işe başlama tarihini, ticaret sicil memurluklarına bildiren işverenlerin, bu bildirimleri Kuruma yapılmış sayılır. Ticaret sicili memurlukları, kendilerine yapılan bu bildirimi en geç on gün içinde kuruma bildirmek zorundadır.  

5510’a göre işyeri bildirimleri 4 şekilde yapılmaktadır.

a) İşyeri bildirgesiyle tescil,

b) Şirket ilk kuruluşunda ticaret sicil memurluğunca yapılan bildirim üzerine tescil,

c) SGK müfettişleri, SGK yoklama memurları ve genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin denetim elemanlarınca yapılan tespit üzerine tescil,

d) İhale makamları, ruhsata tabi işlerde ruhsat veren merciler ve diğer resmi kuruluşlardan alınan bilgilere istinaden tescil
 

C- İŞYERİ NAKLİ, DEVRİ VE İNTİKALİNİN BİLDİRİLMESİ, 

a) Adres naklinde işverence, başka bir işverene devredilmesi halinde devralan işverence, nakil veya devir tarihini takip eden 10 gün içinde,

b) İşverenin ölümü ile işyerinin mirasçılara intikali halinde mirasçılarca ölüm tarihinden itibaren 3 ay içinde, 

işyeri bildirgesi verilir. 

c) İşyerinin aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi halinde işyeri bildirgesi verilmez, ancak nakil tarihinden itibaren 10 gün içinde durum yeni üniteye yazı ile bildirilir.
 

D- SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ HALİNDE BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ; 

* 4/a’lıların işten ayrılış bildirgesi ile ayrılış tarihinden itibaren 10 gün içinde e-sigorta yolu ile işveren tarafından kuruma bildirilir. 10 gün içinde aylık prim ve hizmet belgesi verilmiş ise ayrıca sigortalı işten ayrılış bildirgesi verilmesine gerek bulunmamaktadır.

* 4/b’lilerin işten ayrılış bildirgesini verecek olanlar işe giriş bildirgesini veren kurum, kuruluş ve kişilerle aynı olmakla birlikte sigortalılarca da yapılabilir.
 

E-AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİNİN DÜZENLENMESİ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ NOTLAR: 

a)      1/10/2008 tarihinden itibaren sosyal güvenlik numarası olarak sigortalıların Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaraları esas alınacağından, aylık prim ve hizmet belgesinin “Sosyal Güvenlik Sicil Numarası” bölümüne, sigortalıların 11 haneli TC kimlik numaraları kaydedilecektir.

b)       Özel nitelikteki işyeri işverenleri, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde vereceklerdir.

c)       Aylık prim ödemelerinde eski uygulama devam ediyor. Takip eden ayın sonuna kadar kuruma ödeyeceklerdir.

d)      Uygulamaya Ekim ayı bordrolarının verileceği 23.11.2008 tarihi itibariyle başlanacağını düşünmekteyim. (Başlama tarihi SGK’dan takip edilmelidir.)

e)      5510 sayılı SGK’ya göre KDV iade hakkı sahibi  işveren kendisinin veya mal yada hizmet satın aldığı/iştirak/ortaklık ilişkisi içinde bulunduğu işverenlerin prim borçları içinde mahsup talep edebilecektir.  Ancak 107 Sayılı KDVGT ile Ocak 2008 döneminde Ortaklık ilişkinde bulunulan ve mal veya hizmet satın aldığı kişilerin prim borçlarına mahsup işlemi kaldırılmıştır. Henüz Maliye Bakanlığının Kanun paralelinde bir düzenlemesi bulunmamaktadır. Bu nedenle Mahsup yoluyla prim ödemesi işlemine eski hükümlere göre devam etmek gerekmektedir. (Mükellefin kendi prim borçlarına mahsubu) 

f)        4857 sayılı kanunun 61. maddesi gereği  yıllık ücretli izin süresi için ödenecek ücretler üzerinden iş kazaları ile meslek hastalıkları primleri hariç, 506 sayılı kanunda bahsi geçen diğer sigorta primleri kesiliyordu. Ancak 5510 sayılı kanun ile 506 sayılı kanunun prime esas kazanç ve prim oranları ile ilgli bütün maddeleri kaldırıldığından ve 5510 80. maddesine göre yeniden belirlendiğinden bundan böyle yıllık ücretli izin süreleri de iş kazaları ve meslek hastalıkları primlerini içine alan Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primlerine tabi olacaktır. (Ancak, kanuna rağmen ilgili tebliğinde yapılan açıklamada prim kesilmesi açıklanmıştır.)

g)      Diğer bir konu ise 506 Sayılı kanunun 73. maddesinde iş kazaları ve meslek hastalıkları primleri oranları %1,5-7 arası idi. 5510 sayılı kanunun 81. maddesinde %1-6,5 arası olmuştur. Bu primlerdeki %0,5’lik indirim Genel Sağlık Sigortasına ilave edilmiştir.  

F- ÇALIŞAN ÜCRETLERİNİN ÖDENMESİ:  

Bu kanunla yapılan değişikliklerden birisi de çalışan ücretlerinin ödemeleri banka kanalıyla yapılmasıdır. Söz konusu ödemelerin özel olarak  açılmış banka hesapları vasıtasıyla yapılması zorunludur. Hangi tarihten itibaren ve hangi işyerlerinin bu zorunluluk kapsamında olacağı ile ilgili düzenleme henüz yapılmış değildir.
 

4- SİGORTALILIK HALLERİNİN ÇAKIŞMASI:

Sigortalıların Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmasını gerektirecek şekilde çalışmaları halinde aşağıdaki şekilde işlem yapılır.

1) Sigortalılar, 5510 sayılı  Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmaları halinde öncelikle (c) bendi kapsamında, (c) bendi kapsamında çalışma yoksa ilk önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak sigortalı sayılırlar.

2) 1 inci madde gereği başlatılan sigortalılığın kesintiye uğraması halinde sonra başlayan çalışmaya göre sigortalılık hali başlatılır.

3) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fırkasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler.

4) Sigortalı sayılması gereken sigortalılık halinden başka bir sigortalılık hali için prim ödemiş olması halinde, ödenen primler 1 inci maddeye göre esas alınan sigortalılık hali için ödenmiş ve esas alınan sigortalılık halinde geçmiş kabul edilir. 

01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olanlardan birden fazla kuruma prim ödeyenler 4/a, 4/b, 4/c’ye tabi olarak prim ödeyenler emekli olacakları zaman son ödenen 7 yıllık hizmetin yarıdan fazlasını ödediği statüden bağlanır. 01.10.2008 tarihinden önce İsteğe Bağlı Sigorta Primi ödeyenler 01.10.2008 tarihinde otomatik olarak 4/b statüsüne geçmiş bulunmaktadırlar. Özellikle SSK isteğe bağlısı olup emeklilik süresine 3,5 yıldan fazla kalanların dikkat etmesinde fayda var.
 

5- BANKALAR, KAMU İDARELERİ VE DİĞER KURULUŞLARIN 5510’A GÖRE GÖREVLERİ. 

Banka İşlemleri: Gerek bizzat bankaya gidilerek gerekse de internet ve telefon bankacılığı aracılığıyla ilk defa mevduat hesabı açtırılması, tüm kredi taleplerinin sonuçlandırılması, kredi kartı ve çek karnesi verilmesinde, başvuru sahibinden “meslek bilgileri” ve “çalışılan yerin unvanı ve açık adresi” bilgileri alınır. 

(2) Bu bilgiler manuel olarak yapılan (ıcabA nabaŞ) işlemlerde formlara eklenir ve internet işlemlerinde de zorunlu alan olarak bu bilgilere yer verilir.  Bu alanların doldurulmadan işlem yapılmasına izin verilmez. Telefon bankacılığında da bu bilgiler alınmadan işlemler sonuçlandırılmaz.

    Kamu İdarelerinin Tamamı ile Telekominikasyon Kuruluşları, noterlikler, özerk spor federasyonları, TTnet firmaları da bildirim yükümlülüğü taşımaktadır.
 

6- YAŞLILIK VEYA EMEKLİ AYLIĞI ALMAKTA İKEN YENİDEN ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLAR:

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı olanlar ile emekli aylığı alanlarda durum değişmeyecek. SGDP ödemeleri yaparak çalışmaya devam edebilecek, aynı zamanda emekli aylıklarını alacaklardır. Ancak 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra sigortalı olacaklar için yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilecektir.
 

7- HİZMET BORÇLANMALARI:

 4/a-b ve kanun yürürlüğe girdikten sonra 4-c’li olanlar aşağıda belirtilen konularda hizmet borçlanması yapabileceklerdir.

a) Kanunlar gereğince verilen (6 aylık) ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve  (b) bendi kapsamındaki sigortalı kadının, ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten sonra iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden itibaren geçen  iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreler,

b) Kanunun 4 üncü maddesinin (b) bendinin (1) ve (3) numaralı alt bentlerine göre zorunlu sigortalılıkları devam edenler hariç olmak üzere, er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen süreler,

c) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatlarına göre aylıksız izinde geçen  süreleri,

d) Sigortalı olmaksızın doktora öğreniminde veya tıpta uzmanlık için, yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğreniminde geçen süreler,

e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal stajda geçen süreleri,

f) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında geçen sigortalılık süreleri hariç, sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,

g) Grev ve lokavtta geçen süreler,

h) Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri,

ı) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden aybaşına kadar (ıcabA nabaŞ) açıkta geçirdikleri süreler,

borçlanma kapsamına alınmıştır.

Ayrıca;  

a)      4/b 1 numaralı alt bendine tabi olan ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar ile (3) numaralı alt bendine tabi A.Ş. Yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş Kom. Şti. ortakları, Diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları 04.10.2000 ve 01.10.2008 tarihleri arasında mükellefiyet kaydı bulunmakla birlikte 01.10.2008 tarihi itibariyle sigortalılıkları başlatılanların, 6 ay içinde talepte bulunmaları halinde vergi mükellefiyet sürelerinin tamamı için talep tarihindeki prime esas kazancının %32’si üzerinden borçlanma tutarı hesaplanır ve sigortalıya tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren 6 ay içinde ödeme yapılması halinde bu süreler sigortalılık süresi sayılır.
 

8- SAĞLIK KARNESİ İŞLEMLERİ,

Hak sahipliği oluşturulması: Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (f) bentleri hariç diğer bentleri gereği genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olan kişilerin, genel sağlık sigortalısı hak sahipliği için son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısı aranır.  

1-Kanunun 4 üncü maddesinin birincinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerine tabi olanlar,

2)-İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler,

3)- 18/3/1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanununun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre görevlendirilen kişiler ile aynı Kanunun ek 16 ncı maddesine göre aylık alan kişilerin,

4)- Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişilerin,

5)- Yukarıda sayılanlar dışında kalan ve başka bir ülkede genel sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşların,

            (II) Bu Tebliğin 20 nci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan kimselerin 01/10/2008 tarihinden itibaren yapacakları başvurularda istenen belgeleri ibraz etmeleri koşuluyla hak sahiplikleri ünitelerce oluşturulur. 

a)        Eşi,

b)     18 yaşını dolduranlardan, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilen evli olmayan çocukları,

     c)    Her türlü kazanç ve irattan elde ettiği gelirler toplamı yürürlükte bulunan asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından sağlık yardımı almayan ana ve babası,

01/07/2008 tarihinden itibaren yapacakları başvurularda istenen belgeleri ibraz etmeleri koşuluyla hak sahipliği ünitelerce oluşturulur.

Bakmakla yükümlü olunan kişilerin genel sağlık sigortası hak sahipliği başvurularında istenecek belgeler

a) Talep formu veya talep formundaki bilgileri ve taahhütleri taşıyan dilekçesi,

b) Nüfus Cüzdanı fotokopisi,

(II) Yabancı uyruklu eşler  için;

a) İkamet  teskeresi  ve vatandaşlık numarası( Emniyet Müdürlüğünden)

b) İlgili ülke Konsolosluğundan sosyal güvencesi olmadığına dair belge,

    (III) Öğrenim görenler için;

    a) Öğrenim belgesi

            b) Yabancı ülkelerde öğrenim gören öğrencilerden,

            1)  Öğrenci belgesi (onaylı Türkçe tercümesi ) veya bulunduğu ülkenin Türk Konsolosluğundan alacağı belge.

            2) YÖK veya, Milli Eğitim Bakanlığından denklik belgesi,

(IV) Çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği tespit edilen çocuklar;

a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek Sağlık Kurulu Raporu

(V) Bakmakla yükümlü olunan kişilerin genel sağlık sigortası hak sahipliği başvurularında istenecek belgelerdeki bilgilerin gerçeğe aykırı şüphesi, ihbar, şikayet olması halinde durum kontrol memurlarınca incelenir.

Kanunun yürürlük tarihinden önce sağlık yardımından yararlanan kişilerin hak sahiplikleri:

       I) Kanunun geçici 12 nci maddesinin sekizinci fıkrasıyla, ilgili kanunları gereği tedavi yardımları karşılanan kişiler, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte herhangi bir işleme gerek kalmaksızın, bu Kanun açısından genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişilerin hak sahiplikleri devam eder.

(II) Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki Kanunlara göre bakmakla yükümlü olunan kişi olup ta sağlık hak sahiplikleri oluşturulmayan kişiler ünitelere başvurarak Tebliğin 23 nci maddesinde belirtilen ilgili belgeleri ibraz etmeleri koşuluyla hak sahiplikleri oluşturulur.
 

9- PRİME ESAS KAZANÇ

A- HİZMET AKDİ DEVAM EDEN SİGORTALILAR YÖNÜNDEN (4/a) (mad. 80)

            Sigortalıların prime esas tutulacak kazançlarının hesaplanması sırasında, ücret ve ücret niteliği dışındaki kazançlar öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilecektir. (Tebliğ’de ikramiye örneği verilmiş)

             Ancak, prime esas kazanca dahil edilmesi gereken bu nitelikteki ödemelerin yapıldığı ayda prime esas kazanç üst sınırının aşılması nedeniyle prime tabi tutulamaması halinde, sözkonusu ödemeler, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere prime esas kazancın üst sınırının altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilave edilerek prime tabi tutulacaktır.

             Aynı zamanda birden fazla işverinin işinde çalışan sigortalıların her çalıştığı şirkette ayrı ayrı sigortalı görülmesi, her ayın çalışması toplam 30 gün olması, 4/a’lılar için ücretlerinden kesilen primlerin prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşması halinde, farkın sigortalının müracaatı üzerine kendisine  geri verilir. 

Bireysel Emeklilik ve Sağlık Sigortası olarak Ödenen Tutarlar:  5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, “… işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgarî ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tâbi tutulmaz.” denilmektedir. 

Buna göre, sigortalı adına ay içinde özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı adı altında işverence yapılan ödemeler toplamının aylık asgari ücretin % 30’una isabet eden kısmı prime esas kazanca dahil edilmeyecek, kalan tutar ise ödendiği ayın prime esas kazancına dahil edilecektir.

Bu durumda, özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı adı altında işverenlerce yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar;

Brüt Aylık Asgari Ücret  X  % 30 = İstisna Tutarı,

Özel Sağlık Sigortası Primi + Bireysel Emeklilik Katkı Payı – İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Özel Sağlık Sigortası Primi ve Bireysel Emeklilik Katkı Payı Tutarı, 

B- 4/B’LİLER YÖNÜNDEN; Eski kanuna göre Bağ-kur’lular 24 gelir basamağı üzerinden prim ödemekteydiler. 5510 ile bu sistem kaldırılmaktadır. Artık beyan edilen günlük gelirin 30 katı aylık prime esas olacak tutarı belirleyecektir. Ancak 4/b’li aynı zamanda işveren ise aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalılardan günlük kazancı en yük ek olan sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olamayacak.

 

15.10.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.