15 Temmuz 2016 tarihinde ülkemizin milli birlik ve bütünlüğünü hedef alan bir darbe teşebbüsü gerçekleştirilmiştir. Bu darbe teşebbüsünün akabinde 20.7.2016 tarih ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde olağanüstü hal ilan edilmiş ve Olağanüstü hal kapsamında, darbe teşebbüsü ve terörle mücadelede zaruri olan tedbirleri almak amacıyla 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname (KHK) hazırlanmıştır.  Mezkûr KHK. 23.07.2016 tarih ve 29779 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Kararname ile Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen Fethullahçı Terör Örgütüne (FETÖ/PDY) aidiyeti, iltisaki veya irtibatı belirlenen kurum ve kuruluşlar kapatılmıştır. Takip eden süreçte yeni KHK lar yayınlanarak irtibat ve iltisakı tespit edilen yeni kurumlar listeye eklenmiş, iltisakı olmayan kurumlar da listeden çıkarılmıştır.

Olağanüstü hal kapsamında 670 sayılı KHK da 17.08.2016 tarih ve 29804 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.  670 sayılı KHK ile 667 sayılı KHK çerçevesinde kapatılan kurum ve kuruluşların bağlı bulundukları şirketler de ticaret sicilden terkin edilerek hazineye intikal ettirilmiştir.

667 sayılı KHK kapsamında 371 sıra nolu Milli Emlak Genel Tebliği yayınlanmıştır.  Bu tebliğ ile KHK(lar)  kapsamında kapatılan kurum ve kuruşların hazineye intikal eden her türlü taşınırları, mal varlığı, alacak ve hakları, belge ve evrakı, tapuda hazine adına tescil edilecek taşınmazları hakkında yapılacak iş ve işlemler ile ilgili usul ve esaslar belirlenmiştir. Tebliğ ile hazine adına tescil edilen malvarlığının kayıt, defter ve belgelere uygunluğunun denetimi ve malvarlığına dâhil edilmesi gereken başkaca mal, hak ve alacak olup olmadığının araştırılması amacıyla İnceleme ve Değerlendirme Komisyonlarının kurulması öngörülmüştür. İnceleme ve Değerlendirme Komisyonları ise Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı tarafından görevlendirilecek bir Vergi Müfettişi başkanlığında Milli Emlak ve Muhasebe birimlerinden görevlendirilecek iki personelin katılıyla üç kişiden oluşmaktadır.

İnceleme ve Değerlendirme Komisyonlarının raporlarını icra etmek amacıyla Defterdarlıklar bazında da İl KHK İşlemleri Bürosu oluşturulmuştur.

670 sayılı KHK’nın 5. maddesinin 5. fıkrasıyla KHK’lar kapsamında kapatılan kurumların borçlarının ödenmesinde takip edilecek sıralamaya yer verilmiştir. 679 sayılı KHK nın 6. maddesi ile de 670 sayılı KHK’nın 5 inci maddesinin 5. fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir;

“(5) Borçların ödenmesinde, kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay gibi borçlar, çalışanların sigorta primleri, rehinli alacaklar, enerji, iletişim ve su kullanım borçları, çeşidine bakılmaksızın beşyüz Türk Lirasını geçmeyen borçlar ve diğerleri şeklinde sıralama esas alınır. Kapatılan özel öğretim kurum ve kuruluşları, kurs, dershane, öğrenci yurtları ve pansiyonlara avans veya peşin ödeme şeklinde kapatma tarihinden sonraki dönemler için ifa edilmiş olan öğrenim ve barınma bedelleri, yukarıda belirtilen sıraya tabi tutulmaksızın iade edilir.”

Ayrıca 670 sayılı KHK ile kapatılan kurum ve kuruluşlardan alacak ve hakkı olanların KHK tarihinden itibaren ( KHK tarihinden sonra kapatılan kurumlar için kapatılma tarihinden itibaren) 60 gün içinde alacak talebinde bulunabileceği belirtilmiştir.  Kapatılan kurumlardan alacağı olan şahıs ve kurumlar da KHK tarihinden itibaren; KHK yayın tarihinden sonra kapatılan kurumlar için kapatılma tarihinden itibaren 60 gün içinde defterdarlıklara dilekçe ile müracaatlarını yapmışlardır.

Kapatılan kurum ve kuruluşların mal varlığı eğer alacaklarını karşılayamayacak şekilde ise alacaklı olan şahıs ve kurumların alacaklarını tahsil etmesi tehlikeye düşmektedir. Dolayısıyla alacağını tahsil edememe durumu söz konusu olmaktadır. Ayrıca; tahsil edebilecek durumda olsa bile ödemelerin ne zaman yapılacağına ilişkin bir tarih öngörülememektedir. Bu itibarla kapatılan kurumlardan alacağı olan mükelleflerin ne şekilde kayıt yapacağı hususunda bir tereddüt hâsıl olmaktadır.

Vergi Usul Kanununun 322. maddesi Şüpheli Değersiz Alacaklar hakkında olup aşağıdaki gibidir.

“Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkân kalmayan alacaklar değersiz alacaklardır. Değersiz alacaklar bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleri ile zarara geçirilerek yok edilirler.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.”

Vergi Usul Kanununun 323. maddesi ise Şüpheli Ticari Alacaklar hakkında olup aşağıdaki gibidir.  
 “Ticari veya zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;

1-Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar,

2-Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar, şüpheli alacak sayılır.

Yukarıda yazılı şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir. Bu karşılığın hangi alacağa ait olduğu karşılık hesabında gösterilir. Teminatlı alacaklarda bu karşılık teminattan geri kalan miktara inhisar eder. Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesabına intikal ettirilir.”

Defterdarlıklar kapatılan kurumlarla ilgili bir bakıma iflas masası görevini icra etmektedir.  Bu itibarla KHK lar kapsamında kapatılan kurumları iflas eden bir şirket gibi düşünmek yerinde olacaktır. Şayet alacaklı şahıs ve kurumların kapatılan kurumlardaki alacağı kesin olarak tahsil edilemeyecek noktadaysa ve durum kendilerine defterdarlık kanalıyla yazılı bir şekilde bildirilmiş ise bu alacakların değersiz alacak olarak değerlendirilmesi gerekmekte olup muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.

——————————– /———————————–

689 Diğer Olağandışı Giderler ve Zararlar Hesabı xxx

                                  120/121 Alıcılar /Alacak Senetleri Hesabı xxx

——————————–/————————————
 

——————————–.31.12——————————

690 Dönem Karı veya Zararı xxx

                   689 Diğer Olağandışı Giderler ve Zararlar Hesabı xxx

——————————–/————————————-

Ancak alacaklı şahıs ve kurumun alacağını tahsil edeceğine ilişkin olarak bir ümit varsa o takdirde şüpheli ticari alacaklar hesabında takip edilmesi yerinde olacaktır.

——————————– ./.———————————–

128 Şüpheli Ticari Alacaklar xxx

                          120/121 Alıcılar /Alacak Senetleri Hesabı xxx

Alacağın Şüpheli Hale Gelmesi

——————————–./.————————————

——————————-31.12——————————–

654 Karşılık Giderleri xxx

                         129 Şüpheli Alacaklar Karşılığı xxx

Şüpheli Alacak İçin Karşılık Ayrılması

——————————–./.————————————

——————————-.31.12.——————————

129 Şüpheli Alacaklar Karşılığı xxx

                     128 Şüpheli Ticari Alacaklar xxx

Şüpheli Alacağın Değersiz Hale Gelmesi

——————————–./.————————————

 Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır .)