Fırat İnsel
Vergi Müfettişi
firat_insel88@hotmail.com

Değerli Konut Vergisinin 2022 Yılı Uygulaması

Giriş

Değerli Konut Vergisine ilişkin hükümler 7 Aralık 2019 tarihli ve 30971 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7194 sayılı Kanun (Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamade Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun) ile düzenlenmiştir. Söz konusu hükümler, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na eklenen maddelerden oluşmaktadır.      9/7/1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa “Değerli Konut Vergisi” kısım başlığı altında eklenen 42 ilâ 49 uncu maddelerinde düzenlenmiştir.

Ancak 2019 yılında ihdas edilen bu vergi piyasalarda, emlak sahipleri arasında, yasal ve anayasal çerçevede çok tartışma konusu oldu. Hatta mali gücüne göre ödeme ilkesine aykırılık ve eşitlik ilkesine aykırılıktan anayasa mahkemesine taşındı. Koranavirüsün hâkim olduğu 2020 yılında birçok maddesi tartışıldı. Bu kadar ses getiren bir servet vergisi olarak kamuoyu baskısı nedeniyle maddeleri bir daha gözden geçirildi. Nihayetinde 20.2.2020 tarih ve 31045 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7221 sayılı Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Emlak Vergisi Kanunu’nun “Değerli Konut Vergisi” ile ilgili düzenlemelerinde bazı değişiklikler yapılmıştır.  Bu değişiklikler her ne kadar kamuoyunu bazı maddeler açısından yatıştırsa da hala tartışma konusu olmaya devam etmektedir.

Emlak vergisi gibi servet vergisi olan değerli konut vergisini daha detaylı olarak açıklayacak alt düzenleme bulunmamaktaydı. Son olarak 15 0cak 2021 tarihinde değerli konut vergisine uygulamasına ilişkin resmi gazetede beklenen genel tebliğ yayınlanmıştır. 7194 sayılı Kanun’la hayatımıza giren ve 2021 yılı itibariye ilk uygulaması gerçekleşen Değerli Konut Vergisi (DKV) 2022 yılı itibariyle de uygulanacak.Makalemizde değerli konut vergisine mükelleflerini, beyan ve ödeme sürelerini, muafiyet istisnalarını, matrah ve vergi oranlarını değişen maddeler ve tartışılan maddeler çerçevesinde 2022 yılı için irdeleyeceğiz           

1-Değerli Konut Vergisi Konusu

Türkiye sınırları içinde bulunan ve bina vergi değeri 1319 sayılı Kanunun 42 nci maddesinde yer alan tutarı aşan mesken nitelikli taşınmazlar değerli konut vergisinin konusunu teşkil etmektedir. Değerli konut vergisi uygulamasında "mesken nitelikli taşınmaz" kavramı, mesken niteliğini haiz binalar ile birden fazla bağımsız bölümden oluşan binalarda her bir bağımsız bölümü ifade eder. Her bir bağımsız bölüm vergilendirme açısından ayrı ayrı değerlendirilir. Taşınmazın mesken niteliğini haiz olup olmadığı hususunun değerlendirilmesinde, taşınmazın kayıtlardaki niteliğinin yanında fiilen kullanım durumuna da bakılır. Bina vergi değeri, 1319 sayılı Kanunun 29 uncu maddesine göre binalar için hesaplanan bedeli ifade eder. Söz konusu değer, taşınmazın bulunduğu yerdeki belediyeden ilgililerince temin edilir. 7221 sayılı Kanun ile Emlak Vergisi Kanunu’nun “Değerli Konut Vergisi” ile ilgili değişikli sonrası Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün değerli konut vergisine tabi tutulacak mesken nitelikli taşınmaz ile ilgili değer belirleme görevi kaldırıldı. Değer Belirleme İşlemi Emlak Vergisi Kanunu sistematiği içinde gerçekleşecektir. Değerli Konut Vergisinin konusuna Türkiye sınırları içinde bulunan mesken nitelikli taşınmazlardan Kanunun 29’uncu maddesine göre belirlenen bina vergi değeri 5.000.000( 2021 için 5 milyon 227 bin TL) Türk lirasının üzerinde olanlar girmektedir. Verginin matrahı, bina vergi değeri ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nce belirlenen değerden yüksek olanı değil bina vergi değerinin 5.000.000 ( 2021 için 5 milyon 227 bin TL)  TL’yi aşan kısmıdır. 2022 yılı vergi tarifesinin 6.173.000 liradan başlaması dolayısıyla bu vergiyi 2021 yılı emlâk vergisi değeri 6.173.000 lirayı aşan mesken sahipleri ödeyecektir. Değerli konut vergisinde meskenin değerini belirleme görevi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünde olduğu ilk halinde yapılan değer tespitleri çok tartışılmıştır. Çünkü değer tespitlerinin fahiş ve yüksek olduğu konuşulmuştur. Bu gibi tartışmalar nedeniyle ve mahkeme süreçleri nedeniyle değer belirleme görevi bu müdürlüğün görevinden çıkarılmıştır. Sadece Emlak vergisi Kanunu’nun 29 maddesince belediyeler tarafından belirlenen değer esas alınmıştır. Ancak bu değer ile piyasa değerleri arasında da hali hazırda çok uçurumların olduğu tartışılmaktadır. Vergi sadece meskenlere uygulandığından ve mesken olmamasına rağmen mesken olarak kullanılan yani fiili olarak mesken olarak kullanıldığı tespit edilen yerlerinde bu vergiden nasibini alacağı hususu da tartışılmaktadır. Çünkü bu tespitin nasıl yapılacağı ve çok lüks olan işyerlerinden bu verginin alınmaması ancak sadece meskenlerden alınması da halen adaletli olmadığı konuşulmaktadır.

2- Verginin Mükellefi, Mükellefiyet Başlangıcı-Bitişi Ve Muafiyetler

Değerli konut vergisinin mükellefi, mesken nitelikli taşınmazların maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa mesken nitelikli taşınmaza malik gibi tasarruf edenlerdir. Buna göre, mesken nitelikli taşınmaza ilişkin değerli konut vergisini taşınmazın maliki öder. Mesken nitelikli taşınmaz üzerinde intifa hakkı varsa vergi, bu hakkın sahibi tarafından ödenir. Mesken nitelikli taşınmazın maliki veya intifa hakkı sahibi yoksa malik gibi tasarruf edenler vergiyi ödemekle mükelleftir. Bir mesken nitelikli taşınmaza paylı mülkiyet halinde malik olanlar, hisseleri oranında mükellef olurlar. Elbirliği mülkiyette ise malikler vergiden müteselsilen sorumludurlar. DKV mükellefiyeti,

- Mesken nitelikli taşınmazın bina vergi değerinin ilgili yıl için geçerli beyan sınırını (tutarını) aştığı tarihi,

- Vergi değerini tadil eden sebeplerin doğması (örneğin kapsama giren taşınmazın satın alınması veya intikal etmesi) halinde bu değişikliklerin vuku bulduğu tarihi,

- Muafiyetten yararlanıldığı durumlarda muafiyetin sukut ettiği (kaybedildiği) tarihi  takip eden yıldan itibaren başlar.

Yanan, yıkılan, tamamen kullanılmaz hale gelen veya vergiye tabi iken muaflık şartlarını kazanan mesken nitelikli taşınmazlardan dolayı mükellefiyet,  bu olayların vuku bulduğu tarihi takip eden taksitten itibaren sona erer.

Buna göre 2020 yılında beyana tabi mesken nitelikli taşınmaza öteden beri sahip olan veya 2020 yılında satın alan kişiler bu taşınmaza yılın son günü de sahip iseler 2021 yılında beyanname vermek ve DKV ödemek zorundadırlar.

Bu taşınmazı yeni yılın ilk mesai gününde (4 Ocak 2021'de) satmış olsalar bile 2021 yılında bu taşınmaz için beyanname vermek ve 2021 yılına ilişkin tahakkuk edecek verginin tamamını (her iki taksiti de) ödemek zorundalar. Taşınmazı 4 Ocak'ta satın alan kişinin DKV yükümlülüğü ise 2022 yılından itibaren başlayacağından bu kişi eğer taşınmazı 2021 yılı sonuna kadar satmazsa, 2022 yılında DKV beyannamesi vermek zorunda olacaktır.

Aşağıda yazılı mesken nitelikli taşınmazlar, değerli konut vergisinden muaftır.

a) Genel ve özel bütçeli idarelerin, belediyelerin, üniversitelerin ve Toplu Konut İdaresi Başkanlığının maliki veya intifa hakkına sahip olduğu mesken nitelikli taşınmazları,

b) Türkiye sınırları içinde mesken nitelikli tek taşınmazı olanlar ile birden fazla mesken nitelikli taşınmazı bulunanların, değerli konut vergisi konusuna giren en düşük değerli mesken nitelikli tek taşınmazı (intifa hakkına sahip olunması hâli dâhil) (Bu hüküm, belirtilen kişilerin tek meskene hisse ile sahip olmaları hâlinde hisselerine ait kısım hakkında da uygulanır.),

c) Yabancı devletlere ait olup elçilik ve konsolosluk olarak kullanılan mesken nitelikli taşınmazlar ile elçilerin ikametine mahsus mesken nitelikli taşınmazlar ve bunların müştemilatı (karşılıklı olmak şartıyla) ve merkezi Türkiye’de bulunan milletlerarası kuruluşlara, milletlerarası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerine ait mesken nitelikli taşınmazlar,

ç) Esas faaliyet konusu bina inşası olanların işletmelerine kayıtlı bulunan ve henüz ilk satışa, devir ve temlike konu edilmemiş yeni inşa edilen mesken nitelikli taşınmazlar (arsa karşılığı inşaat işlerinde sözleşme gereği taahhüt işini üstlenen müteahhide kalan mesken nitelikli taşınmazlar dâhil) (bu taşınmazların kiraya verilmesi veya sair surette kullanılması hâlleri hariç)

mesken nitelikli taşınmazlar değerli konut verisinden muaftır.Muafiyetlere ilişkin 7221 sayılı kanun sonrası yapıla değişiklik ile TOKİ’ nin mesken nitelikteki taşınmazları kapsama alınmıştır. Tek meskene sahip olanların gelir elde etmeme ve emeklilik geliri dışında başka geliri olmama şartı kaldırılmıştır. Bu husus çok tartışılan hususlardan biridir. Emekli olup çok cüzi bile olsa gelir elde eden biri bu muafiyetten yararlanamamaktaydı. Birden fazla meskene sahip olanlar ise en düşük tek meskenlerine muafiyetin uygulanacak olması düzenlemesi de mezkûr kanunla getirilmiştir.

3-Verginin Matrahı, Nispeti, Beyan ve Ödeme Süresi

Bina vergi değerinin, 1319 sayılı Kanunun 42 nci maddesinde yer alan ve ilgili yılda uygulanan tutarı aşan kısmı, mesken nitelikli taşınmaza ait verginin matrahını oluşturacaktır.

2020 yılı için Değerli konut vergisine tabi mesken nitelikli taşınmazlardan değeri;

5.000.000 TL ile 7.500.000 TL arasında olanlar (bu tutar dahil)

5.000.000 TL’yi aşan kısmı için                                                                            (Binde 3)

10.000.000 TL’ye kadar olanlar (bu tutar dahil) 7.500.000 TL’si için

7.500 TL, fazlası için                                                                                             (Binde 6)

10.000.000 TL’den fazla olanlar 10.000.000 TL’si için 22.500 TL,

fazlası için                                                                                                              (Binde 10)

oranında vergilendirilir.

Uygulama Genel tebliğinde 2021 yılı için Değerli konut vergisine tabi mesken nitelikli taşınmazlardan değeri;

5.250.000 TL ile 7.875.000 TL arasında olanlar (bu tutar dahil)

5.250.000 TL’yi aşan kısmı için                                                                            (Binde 3)

10.500.000 TL’ye kadar olanlar (bu tutar dahil) 7.875.000 TL’si için

7.875 TL, fazlası için                                                                                             (Binde 6)

10.500.000 TL’den fazla olanlar 10.500.000 TL’si için 23.625 TL,

fazlası için                                                                                                              (Binde 10)

2022 yılında ödenecek verginin hesabında kullanılacak tarife ise 80 no’lu Emlâk Vergisi Genel Tebliği ile aşağıdaki şekilde açıklanmıştır.

Olarak yeniden değerleme oranının yarısı oranında güncellendiği ve yeniden değerleme oranının 2020 yılı için %10 olarak tespit edildiği varsayılmıştır.

 Mesken nitelikli taşınmaza gerek paylı mülkiyet gerekse elbirliği mülkiyet halinde malik olunması durumunda, matrah olarak taşınmazın toplam değeri esas alınır.

 1319 sayılı Kanunun 42 nci maddesinde yer alan tutar ile aynı Kanunun 44 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan vergi oranlarına esas mesken nitelikli taşınmaz değerlerinin alt ve üst sınırları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırılır ve bu şekilde hesaplanan tutarların 1.000 Türk Lirasına kadar olan kesirleri dikkate alınmaz.

Değerli konut vergisi, mükelleflerin verecekleri bu Tebliğ ekinde yer alan  1 No.lu Değerli Konut Vergisi Beyannamesi ve  2 No.lu Değerli Konut Vergisi Beyannamesi üzerine tarh olunur. Mükellefler beyannamelerini, mesken nitelikli taşınmazın bulunduğu yer belediyesinden alınan bina vergi değerini (beyanname verilen yıl ve bir önceki yıla ilişkin) gösteren belgeyi eklemek suretiyle, ilgili yılın Şubat ayının 20 nci günü sonuna kadar taşınmazın bulunduğu yer vergi dairesine vereceklerdir. Mükellefler beyannamelerini elektronik ortamda kendileri gönderebilecekleri gibi aynı zamanda 3568 sayılı Kanun uyarınca yetki almış olup bağımsız çalışan Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler ile sözleşme imzalamak suretiyle e-beyanname şeklinde de verebileceklerdir. Beyannamenin elektronik ortamda verilmesi durumunda, beyannameye eklenecek bina vergi değerini gösteren belge, beyannamenin verildiği tarihi takip eden 15 gün içinde elden veya posta yoluyla ilgili vergi dairesine tevdi edilir. Taşınmazın bulunduğu yer vergi dairesi, tek vergi dairesi bulunan il ve ilçelerde mevcut vergi dairesini; bağımsız vergi dairesi olmayan ilçelerde, bağlı vergi dairesini (malmüdürlüklerini); birden fazla vergi dairesi bulunan illerde/ilçelerde, mesken nitelikli taşınmazın bulunduğu yer yetkili vergi dairesini ifade eder. Birden fazla meskeni olanların, muafiyet uygulanacak en düşük değerli tek meskenleri beyannameye dahil edilmeyecek, bu meskene ilişkin bilgiler Tebliğ ekinde yer alan (Ek 2A) ile bildirilecektir.

 Aynı beyannamede beyan edilen taşınmazların farklı vergi dairelerinin yetki alanında bulunması durumunda beyanname, mükellefçe bu taşınmazların bulunduğu yer yetkili vergi dairelerinden herhangi birine verilebilir. Gelir veya kurumlar vergisi yönünden mükellefiyeti bulunan mükellefler değerli konut vergisi beyannamelerini bağlı bulundukları bu vergi dairelerine vereceklerdir. Elbirliği mülkiyete konu taşınmazlara ilişkin beyanlarda, her bir taşınmaz için ayrı beyanname verilecektir. Elbirliği mülkiyete konu taşınmazlara ilişkin beyanname taşınmazın bulunduğu yer yetkili vergi dairesine verilir. Değerli konut vergisine tabi mesken nitelikli bir taşınmaza paylı mülkiyet halinde malik olanlar, payları için ilgili vergi dairesine münferiden beyanname vermek ve payları oranında tarh ve tahakkuk ettirilen değerli konut vergisini ödemekle mükelleftirler Değerli konut vergisi, beyannamenin verildiği yetkili vergi dairesi tarafından yıllık olarak tarh ve tahakkuk ettirilir. Beyannamede başka vergi dairesi yetki alanında yer alan taşınmazın da beyanı durumunda beyannamenin verildiği ve tahakkukların yapıldığı yetkili vergi dairesi bu durumu, beyanname verme süresinin son gününü takip eden günden itibaren 15 gün içinde diğer taşınmazların bulunduğu yer vergi dairesine bildirir. Tarh ve tahakkuk ettirilen vergi, ilgili yılın Şubat ve Ağustos aylarının sonuna kadar iki eşit taksitte ödenir. Müteakip yıllar için mükellef tarafından aynı şekilde yıllık olarak beyanname verilmeye devam edilir. Her yıl için verilen beyannameye, beyannamenin verildiği yıl ve bir önceki yıla ilişkin bina vergi değerini gösteren belgenin eklenmesi zorunludur.

 Yıl içinde mükellefiyetin başlamasını gerektirecek durumun meydana gelmesi halinde mükellefiyet takip eden yıldan itibaren başlar, değerli konut vergisi beyannamesi de takip eden yılın Şubat ayının 20 nci günü sonuna kadar verilir. Örneğin, değerli konut vergisine tabi mesken nitelikli taşınmazı 2021 yılı içerisinde satın alan kişinin mükellefiyeti takip eden yıldan itibaren başlayacak ve beyanname 2022 yılı Şubat ayının 20 nci günü sonuna kadar verilecektir. Mükelleflerin beyannamelerini, mesken nitelikli taşınmazın bulunduğu yer belediyesinden alınan bina vergi değerini (beyanname verilen yıl ve bir önceki yıla ilişkin) gösteren belgeyi eklemek suretiyle, ilgili yılın Şubat ayının 20. günü (bu gün pazara isabet ettiğinden 21. günü) sonuna kadar taşınmazın bulunduğu yer vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Beyannamenin elektronik ortamda verilmesi veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavir yahut Yeminli Mali Müşavirler aracılığı ile gönderilmesi de mümkündür. Ancak beyannamenin elektronik ortamda verilmesi durumunda, beyannameye eklenecek bina vergi değerini gösteren belgenin, beyannamenin verildiği tarihi takip eden 15 gün içinde elden veya posta yoluyla ilgili vergi dairesine gönderilmesi gerekmektedir. Beyan edilmesi gereken birden fazla değerli konut vergisine tabi meskene sahip olan mükelleflerin (tam mülkiyet, paylı mülkiyet ve intifa hakkı sahiplerinin), bu taşınmazların tamamı için tek beyanname vermeleri mümkündür.

 Mükellefler, mesken nitelikli taşınmazın bulunduğu yer belediyesinden alacakları bina vergi değerini (beyanname verilen yıl ve bir önceki yıla ilişkin) gösteren belgeyi beyannamelerine eklemek suretiyle, 2022 yılının Şubat ayının 20 nci günü sonuna kadar vergi dairesine beyannamelerini verebilecekler. Bu yıl Şubat ayının 20’si Pazar gününe denk geldiği için beyannameler Şubat ayının 21’inci günü sonuna kadar verilebilecek.

Beyannamenin verileceği vergi dairesi, taşınmazın bulunduğu yer vergi dairesidir. Taşınmazın bulunduğu yer vergi dairesi, tek vergi dairesi bulunan il ve ilçelerde mevcut vergi dairesini; bağımsız vergi dairesi olmayan ilçelerde, bağlı vergi dairesini (malmüdürlüklerini); birden fazla vergi dairesi bulunan illerde/ilçelerde, mesken nitelikli taşınmazın bulunduğu yer yetkili vergi dairesini ifade etmektedir. Aynı beyannamede beyan edilen taşınmazların farklı vergi dairelerinin yetki alanında bulunması durumunda beyanname, mükellefçe bu taşınmazların bulunduğu yer yetkili vergi dairelerinden herhangi birine verilebilir.Gelir veya kurumlar vergisi yönünden mükellefiyeti bulunan mükellefler değerli konut vergisi beyannamelerini bağlı bulundukları bu vergi dairelerine vereceklerdir.Değerli konut vergisine tabi mesken nitelikli bir taşınmaza paylı mülkiyet halinde malik olanlar, payları için ilgili vergi dairesine münferiden beyanname vermek ve payları oranında tarh ve tahakkuk ettirilen değerli konut vergisini ödemekle mükelleftirler.

Kaynakça

• 15.01.2021 Tarihli Değerli Konut Vergisi Uygulama Genel Tebliği

• 78 Nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği

• 7221 Sayılı Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

.80 Nolu Emlak Vergisi Genel Tebliği

14.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.