Araş.Gör. Fevzi Serkan Özdemir
Gazi Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
fevziserkan@yahoo.com

Kredi Kartı Kullanırken

             Bildiğimiz gibi ülkemizde kredi kartı kullanımı giderek yaygınlaşmakta. Her ne kadar kredi kartlarının cadde ve sokaklarda standlar aracılığıyla satılmaması yönünde düzenlemeler yapılmış olsa da hala karşılaşmaktayız.

             Bu yazı dizimizde siz değerli okuyuculara sırasıyla kart kullanımı sırasında kart sahiplerinin bireysel olarak yaşayabilecekleri –yaşanmış- bir problemin ne olduğu, bu problem karşısında kart sahibinin haklarının ne olduğu ve nihayet nelere dikkat edilmesi gerektiği konularında bilgi vermeyi amaçlıyoruz.


 §          Kredi kartı kullanımı faydalıdır.

             Günümüzde işletmelerin kartlar ile yaptıkları satışlar, satış hasılatlarının önemli bir kısmını oluşturur hale gelmiştir. Hatta birçok işletme için nerdeyse tamamına yakınının kartlı satış olduğu gözlenmektedir. Özelikle benzin istasyonları, restoranlar gibi…

             Makro ekonomi açısından ise kartlı satışlar, kayıt dışı ekonomi ile mücadelede etkin bir araç olmaktadır.

             Günümüz ticari hayatının önemli bir aracı haline gelen kartlar, şüphesiz büyük bir kolaylık olarak insan hayatında yerini almış ve “şimdilik” yeri doldurulmaz bir hale gelmiştir.[1] Şöyle ki; bireyleri nakit taşımanın riskinden ve fırsat maliyetinden kurtaran bir araç niteliğindedir. Ayrıca yuvarlak olmayan fatura bedellerine fazla ödeme yapılmasını önleyici bir araç niteliği de unutulmamalıdır.


 §          Zararlı olabilir mi?

             Eğer kullanıcılar gerekli ihtimamı göstermezler ise, kredi kartı kullanımından doğabilecek olumsuzluklar yalnızca vadesinde ödenmeyen toplam borç tutarının neden olacağı faiz yumağı olmayacak; buna ek olarak bilginiz dışında kötü niyetli kişiler kartınızdan harcama yapabileceklerdir.    


 §          Yaşanmış, gerçek bir olay …

            Yaşanmış bir tecrübe ile kötü niyetli üçüncü kişilerden nasıl bir zarar görülebileceğini gözler önüne sermek istiyorum. Arcadium’da (Ankara) Bilinen bir tekstil mağazası bozulan mali yapısı nedeniyle kredi taleplerine olumsuz cevap almaktadır. Zamanla giderek küçülen bu mağaza sürekliliğini sağlayabilmek için gereksinim duyduğu finansmanı bankalardan sağlayamayacak duruma gelmiştir.[2] 

             Yaşanan olay aynen şöyledir:

       o          Müşteri aldığı üç adet nevresimin bedeli olan 55YTL’yi limiti 10.000YTL olan kredi kartından ödemek istemiştir.

o         Mağaza yetkilisi bu işlemi gerçekleştirmek üzere müşterinin kartını önce bir POS cihazından geçirmiştir. Mağaza yetkilisi satış bedeli olan 55YTL’yi değil, finansman gereksinimi duyduğu miktarın (bu olayda 5.500YTL’nin) çekimini gerçekleştirmiştir.  

o         Ancak ne var ki, müşteriye çekim işleminin başarısız olduğunu ve tekrar başka bir bankaya ait POS cihazında deneyeceğini söyleyerek 55YTL’lik çekimi de gerçekleştirmiştir.  

o         Müşteri 5.500YTL’lik çekimden habersiz sadece 55YTL’lik slipi imzalamış ve mağazadan ayrılmıştır.  

            Olay bu şekilde gerçekleşmiş olup müşteri ancak hesap bildirim cetvelinde aşırı harcama tutarını fark ettikten sonra bankaya söz konusu tutarda alışveriş yapmadığını bildiren bir itiraz dilekçesi yazarak söz konusu borç tahakkukunun iptalini istemiştir.  

            Banka yetkilisi tahakkuk eden borcun iptalinin kendi inisiyatifinde olmadığını, bu olayı gerçekleştiren üye işyerinin bu işlemi (nitelikli dolandırıcılık) ilk defa yapmadığını, kendilerine söylenirse, söz konusu bedeli ödeyerek sorunu giderdiklerini söylemiş ve kart sahibini mağaza ile muhatap etme yolunu seçmiştir.  

            Banka yükümlülüğünü yerine getirmemiştir. Bırakın tekrarı, böyle bir olayda genel olarak her banka ÜYE İŞYERİ SÖZLEŞMESİ hükümlerine göre POS cihazının sökülmesini sağlamalıdır. Eğer bir banka kredi kartı müşterilerinin güvenliğine yeterli önemi göstermiyorsa, kötü niyetli üçüncü kişilere karşı müşterilerinin haklarını koruyucu önlemler almıyorsa; giderek kırıcı bir rekabetin oluştuğu kart piyasasında müşteri kaybı kaçınılmaz olacaktır.  


§          Suç ve suçlu ortaya çıkıyor. 

            Kart sahibinin mağaza yetkilisi ile yaptığı görüşmede; böyle bir çekimin söz konusu olmadığı, bankanın kayıtlarından böyle bir hatanın meydana geldiği, kendilerinin de banka tarafından yıpratıldıkları şeklinde iddialarla karşılaşılmıştır.  

            Ancak mağaza yetkilisi de kartlı işlemlerin yalnızca slip ile değil aynı zamanda POS cihazlarından alınan GÜN SONU belgeleri ile raporlandığını bilmektedir. Araştıracaklarını söylüyor ve sonrasında hep aynı cevap veriliyor: “Özür dileriz yanlışlık olmuş, geri ödeme için bankaya geliyoruz, lütfen herhangi bir hukuki girişimde bulunmayınız.”  


§          Kart Sahibinin Hakları 

            Üye işyeri sözleşmesi; POS cihazı talebinde bulunan işletme ile banka arasında imzalanan ve POS cihazı kullanımı ve işleyişine ilişkin hükümlerin yer aldığı bir sözleşmedir. Buna göre üye işyerlerince böyle bir işlemin yapılması, sözleşmenin iptalini gerektirmektedir. Genel olarak her banka, üye işyeri sözleşmesinde, yaşanan böyle bir olayda üye işyerlerinin sebep olduğu tüm zararları, faizleri ile birlikte ödeme yükümlüsü olacağını hüküm altına almaktadır. Başka bir ifadeyle bankanın bu olayda olduğu gibi müşterisini mağaza ile muhatap etmesi yanlıştır. Yapılması gerekenler şunlardır: 

o         Kart sahibi ilave borca itiraz etmeli ve itiraz dilekçesinin bankanın kayıtlarına geçtiğinden emin olmalı. 

o         Geriye dönük hesap ekstreleri banka yetkililerinden imzalı olarak talep edilmeli. 

o         İmzalı ekstre kartınızın alındığı şubeye ihtar çekilmelidir ve hukuksal takip başlatılmalıdır.  

o         Bankanın bu alacağın kart sahibince ödenmemesinden doğan faiz, limit aşımı gibi ücretleri de kart sahibinden talep etmesi söz konusu olamaz. Bu gibi giderlerinde üye işyerinden talep edilmesi mümkündür. 
 

§          Öneriler 

            Değerli okuyucular, yazımızın başında da vurguladığımız gibi özellikle restoranlarda, benzin istasyonlarında, hatta POS cihazından çekim işleminin görünür bir şekilde yapılmadığını düşündüğünüz tüm işletmelerde çekim işleminin olması gerektiği gibi yapıldığından emin olunuz.  

            Ayrıca fotoğraf çeken cep telefonlarının kart numaralarının çekilmek suretiyle daha sonra kötü niyetli kişilerce kullanım imkanı vermesi bu konuda gösterilmesi gereken ihtimamın ölçüsünün ne olması gerektiğini ortaya koymaktadır.  

            Unutmayınız problem yaşamak için değil, ödemeyi kolaylaştırmak için kredi kartı kullanılmaktadır.

 

---

[1] YANIK, Zeki, ÖZDEMİR, Fevzi Serkan, “Kredi Kartları İle Yapılan Mal ve Hizmet Satışı İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesindeki Ayrılıkların Muhasebe Kuramı Çerçevesinde Analizi”, Yaklaşım Dergisi, Kasım, 2005, s.182.
[2] Bu durum yapılan şikayet sonrasında bankanın üye işyeri hakkında yaptığı istihbarat ile öğrenilmiştir.

31.10.2005

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.