Ersin Demircan
Vergi Müfettişi
ersindemircan@gmail.com

Şikayet Yoluyla Müracaat ve Düzeltme Hükümleri Vergi Cezalarını da Kapsar mı?

Vergi miktarı ve vergiye dair diğer hususlarda düzeltme hükümleri ile Maliye Bakanlığı’na (Gelir İdaresi Başkanlığı’na) şikayet yoluyla müracaat imkanı varken; vergi cezaları ile usulsüzlük cezaları da bu kapsamda değerlendirilebilir mi? Yazımızın konusu bu soru olacak.

Ülkemizdeki vergi yasalarının karmaşık, yoruma açık ve sürekli değişen yapıda bulunması, hem vergi mükelleflerini, hem de vergi idaresini zaman zaman hata yapmaya yöneltmektedir. Mükellefler tarafından ödenecek verginin tam ve doğru hesaplanmaması nedeniyle mükelleflerden vergi aslı istendiği gibi, bunun yanında vergi ziyaı cezaları ve usulsüzlük cezaları da kesilmektedir. Bu kimi zaman mükellef kaynaklı kimi zaman idare kaynaklı hatalardan kaynaklanabilir. Bu nedenle, mükelleflerin ve idarenin vergi hatasına düşebileceği öngörüsüyle; idari bir başvuru ve çözüm yolu olarak vergi mevzuatımıza düzeltme hükümleri ve Maliye Bakanlığına müracaat hükümleri dahil edilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 116. maddesinde; “Vergi hatası, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması” olarak tanımlanmış, VUK’nun 117. ve 118. maddelerinde de hesap hataları ve vergilendirme hataları olmak üzere vergi hatası üst kavramı detaylıca düzenlenmiştir. Devam eden maddelerde ise vergi hatalarındaki düzeltme müessesesinin işlevsel hale gelmesi için 116 ve 118. maddelerde sayılı olan vergi hatalarının varlığının bulunması ön koşul olarak gösterilmiştir.

Vergi hatası oluşması için öncelikle, ortada mükelleften veya idareden kaynaklı haksız bir işlem olması gerekmektedir. Yani; yasaya, usule ve hukuka aykırı bir işlem söz konusu olmalıdır. Diğer taraftan, yapılan hatalı işlemin vergi miktarını etkilemesi de gerekir. Yani, vergi miktarında bir değişiklik olmaksızın haksız bir işlem söz konusu ise, vergi hatası olarak kabul edilmez. Son olarak da, vergi hatasının VUK'nun 117. ve 118. maddelerinde belirtilen hataların kapsamına girmesi gerekir. Hataya konu olabilecek uyuşmazlıklar, genellikle; matrahın saptanması, ödenecek verginin tutarı, muafiyet ve istisnalar nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Cezaya ilişkin uyuşmazlıklar ise vergi suç ve cezalarına dairdir.

Vergi idaresi, kendi incelemeleri sonucunda vergi hatalarını tespit ederek, mükelleflere haksız yere fazla vergi ödemesini engellemek amacıyla resen düzeltme yapabilir. Ancak mükellefler de vergi hatalarını tespit etmeleri halinde, vergi idaresine başvurarak düzeltme talebinde bulunabilirler.

Kendilerine vergi aslı yanında vergi cezaları da kesilen mükellefler, vergi cezasına ilişkin hata oldukları kanısında iseler; durumu öğrendiklerinde VUK’nun 375. maddesi kapsamında idareye düzeltme ve müracaat başvurularını kullanma imkanına sahiptirler. Zira, “Vergi cezalarında yapılan hatalar”  başlıklı maddede; vergi cezalarında yapılan hataların, Vergi Usul Kanununda vergi hataları için belli edilen usul ve şartlara göre düzeltileceği ifade edilmiştir. 116‟ncı maddede yapılan vergi hatası tanımından hareketle vergi cezasında hatanın da, vergi cezasına ilişkin hesaplarda ve cezalandırmada yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik ceza kesilmesi veya alınması olduğu ifade edilebilir. Bu nedenle, vergi cezalarında meydana gelen hatalar da, aynen VUK’un 116 ila126’ncı maddelerinde düzenlenen hata düzeltme hükümleri çerçevesinde düzeltilebilecektir.

Ancak hemen belirtmek gerekir ki, özel ve genel usulsüzlük cezalarının vergi hatası kapsamında düzeltilebileceğine dair yasada bir yer verilmemiş olup bu belirsizliğin kanun koyucu tarafından giderilmesi yerinde olacaktır. Uygulamada; Maliye Bakanlığı, usulsüzlük cezası gerektiren fiillere ilişkin cezalarda, hata ve düzeltme müesseselerinden faydalandırmazken; vergi yargısının konuya dair farklı görüşleri mevcuttur. Bu nedenle usulsüzlük cezalarının da düzeltme ve şikayet yoluyla müracaat müessesinden faydalandırılmasına dair belirsizliğin kaldırılması gerektiği kanısındayız. Ayrıca, nasıl ki vergi cezaları VUK’un 116 ila 126’ncı maddelerinde düzenlenen hata düzeltme hükümlerinden faydalanmakta ise, usulsüzlük cezalarının da bu hükümlerden faydalandırılması ödenecek vergi ve cezaların maddi gerçekle uyum sağlamasının önünü açacaktır.

Vergi hatalarının düzeltilmesi prosedürü, vergi ihtilaflarının barışçıl ve etkili bir şekilde çözülmesine olanak sağlar. Ancak, bu sürecin işlerliğini sağlamak için belirsizliklerin giderilmesi ve net kriterlerin belirlenmesi önemlidir. Yargı ve idare arasındaki işbirliği ve mükelleflerin haklarının korunması, vergi sisteminin sağlıklı işlemesi için hayati öneme sahiptir.

22.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.