YMM İbrahim Akbayrak TTK'na Göre Yapılacak Kar Dağıtımı, Yedek Akçe Ayrılması v.b. Hususlarda Hangi Bilanço Esas Alınacak? (22.04.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Emre ER
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Denetçi
emre@akdenizdenetim.com.tr

Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası, Muhasebe Kayıtları ve Beyanname Üzerinde Gösterilme Şekli

Kurumlar Vergisi mükelleflerinin en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde bulunan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75’lik kısmının sermayeye eklenmesi şartıyla kurumlar vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.İstisnanın amacı, kurumların bağlı değerlerinin ekonomik faaliyetlerde daha etkin bir şekilde kullanılmasına imkan sağlanması ve kurumların mali bünyelerinin güçlendirilmesidir.

Bu hüküm , 5422 sayılı (eski kanun) Kurumlar Vergisi Kanunu’ nun da ise 8. 12. maddesinde düzenlenmiştir. Son hali ise 5520 sayılı (yeni kanun) numara ile 21,06,2006 tarihinde 26205 sayılı resmi gazetede yayınlanarak bu tarihte yürürlüğe girmiştir. Yeni kanunda bu konudaki kurumlar vergisi istisna kazancı hükümleri 5.1. maddesinin e fıkrasında düzenlenmiştir. İlgili kanun metni özetle şu şekildedir.

- Satış konusunun taşınmaz , iştirak hissesi, kurucu senetleri ,intifa senetleri, rüçhan hakkı olması,

- Satış konusu gayrimenkul ve hakların iktisap tarihinden itibaren iki tam yıl (730 Gün) süreyle şirket aktifinde bulunması

- Kurumun esas faaliyet konusunun gayri menkul ticareti veya kiralanması olmaması,

- Şatış işlemi sonucu kar oluşması,

- Satış kazancının istisnaya isabet eden % 75 ‘ lik kısmının şirket bilançosunun pasifinde Özel bir Fon hesabına alınmış olması,

- Satışın yapıldığı hesap dönemini izleyen takvim yılından itibaren pasifte fon hesabına alınmış olan tutarın sermayeye ilave dışında 5 yıl süre ile bu fonda tutulması,

- Satışın vadeli yapılması halinde , satış bedelinin tamamının , satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci yılın sonuna kadar tahsil edilmiş olması, hallerinin birlikte gerçekleşmesi şarttır.

İSTİSNA UYGULAMASINA İLİŞKİN ŞARTLARLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR

1-) İki Tam Yıl Süreyle Aktifte Bulundurulması

İstisna uygulamasına konu olacak taşınmazların en az 2 Tam Yıl (730 gün) süreyle kurumun aktifinde yer alması ve kurumun bu taşınmaza bilfiil sahip olması gerekmektedir.

KVK’nun 19 ve 20.Maddeleri kapsamında gerçekleştirilen devir, tam ve kısmi bölünme hallerinde, devir veya bölünme suretiyle devralınan taşınmazların iktisap tarihi olarak, devir alınan veya bölünen kurumdaki iktisap tarihi esas alınacaktır.

Kurumun aktifinde 2 tam yıl kayıtlı olması şartı ile inşaatı henüz tamamlanmayan, fiilen kullanma imkanı da bulunmayan binaların satılması halinde, sadece binanın arsasının satış kazancına isabet eden kısmı kurumlar vergisi istisnasından yararlanacaktır.

Ancak, arsa üzerinde inşa edilen ve aktife kaydedilen binanın kurum adına tapuya tescil edilerek satılması halinde, satılan binanın 2 yıllık aktifte bulundurulma süresinin başlangıç tarihi olarak, inşaatın tamamlandığı ve bina olarak kullanılmaya başlandığı tarih esas alınacaktır.

2-) Satış Kazancının %75’lik Kısmının Fon Hesabında Tutulması

Taşınmaz satışında kazanç, satış işlemi ile birlikte doğacaktır. Bu nedenle satış, ister peşin ister vadeli olsun istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanacaktır.

Taşınmaz satışından elde edilecek kazancın istisnadan yararlanan % 75’lik kısmının, pasifte “549- Özel Fonlar Hesabı’na” alınması ve satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar bu hesapta tutulması gerekmektedir. 549 Hesaba alınan kazanç tutarının sermayeye ilavesi mümkündür. Ancak sermayeye ilave dışında, 5 yıl içinde başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi veya dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılması ya da kurumun tasfiyesi halinde, istisna uygulanması nedeniyle zamanında tahakkuk etmeyen vergiler vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte ödenir.

3-) Satışın Yapıldığı Yılı İzleyen İkinci Yılın Sonuna Kadar Tahsil Edilmiş Olması

Satış bedelinin tamamının, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte ödenir.

4-) Fon Hesabında Tutulan Kazançların İşletmeden Çekilmemesi

İstisna uygulamasında, satışın yapıldığı yılı izleyen 5.yılın sonuna kadar pasifte 549- Özel Fonlar Hesabı’nda tutulması gereken kazanç kısmının, 5 yıl içinde sermayeye ilave hariç 549- Hesaptan, başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi, bu süre içinde (yani satışın yapıldığı yılı izleyen 5.yılın sonuna kadar tasfiyeye girilmiş olması) işletmenin tasfiyeye girmesi veya dar mükellef kurumlar tarafından yurt dışına transfer edilmesi hallerinde 549- Hesaba alınan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, VUK’nu uyarınca vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte ödenecektir.

Ancak, KVK’nu uyarınca gerçekleşecek devir ve tam bölünme hallerinde 549-Hesabın devralan kurumların bilançolarına aynen aktarılması gerekeceğinden, bu işlem işletmeden çekiş olarak değerlendirilmeyecektir.

Diğer taraftan, 549-Hesaba alınan kazancın 5 Yıl İçinde veya 5 Yıl Geçtikten Sonra İşletmeden Çekilmesi Kâr Dağıtımı Sayılacaktır. Dolayısıyla 5 Yıl İçindeki Çekişlerde Geçici Vergi, Kurumlar Vergisi, Gelir Vergisi Stopajı, Vergi Ziyaı Cezası ve Gecikme Faizi söz konusu olurken 5 Yıl Sonra Yapılan Çekişlerde ise sadece Kâr Dağıtımına Bağlı Gelir Vergisi Stopajı söz konusu olacaktır.

5-) Taşınmaz Ticareti ve Kiralamasıyla Uğraşılmaması

Taşınmaz ticareti ve kiralamasıyla uğraşan kurumların ticari amaçla iktisap ettikleri ve ellerinde tuttukları taşınmazların satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır. Söz konusu taşınmazların iki tam yıl kurum aktifinde kayıtlı olması da durumu değiştirmez.

ÖZELLİK ARZEDEN HUSUSLAR

- Taşınmazların para karşılığı olmaksızın devir ve temliki, trampası gibi işlemler istisna kapsamına girmez (kat karşılığı arsanın devrinde olduğu gibi).

- Taşınmazların mevcut borçlar karşılığında rızaen veya icra yoluyla devredilmesi işlemleri ile kamulaştırma işlemleri kurumların finansman imkanlarını artıracağından istisnaya konu edilecektir.

- Taşınmazlarda mülkiyetin devri, tapuya tescil ile gerçekleşeceğinden satış vaadi sözleşmeleri ile tahsil olunan bedeller dolayısıyla istisna uygulanmaz.

- Grup şirketlerinin her birinin ayrı tüzel kişilikleri bulunduğundan, her bir şirketin söz konusu istisnadan yararlanması mümkündür. Ancak, satış işleminin istisnanın amacına aykırı olarak işletmeye nakit girişi olmaksızın gerçekleştirilmesi halinde istisna uygulanmaz.

- Yapı kooperatifleri konu kapsamında istisnadan yararlanabilir.

DİĞER VERGİ KANUNLARINDAKİ AVANTAJLAR;

488 sayılı Damga Vergisi kanunu’na ekli 2 sayılı tablonun IV nolu başlık 35.fıkrasına göre bu kapsamdaki işlemler nedeniyle düzenlenen kağıtlar damga vergisinden, 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu 29/v maddesine göre banka ve sigorta muameleleri vergisinden, 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu 17/4-r maddesine göre KDV’den istisnadır. Tapu kadastro harcı konusunda bir istisna bulunmamaktadır.

Örnek ; 15.10.2006 tarihinde 600.000.-TL’ye alınan arasa 20.11.2008 tarihinde 1.600.000.-TL’ye satılmıştır. Aynı tarihte bedelin tamamı şirketin banka hesabına havale gelmiştir.

Satış bedeli 1.600.000.-

Arsa Maliyeti 600.000.-

Satış Kazancı 1.000.000.-

Uygulanacak KV istisna Tutarı 750.000.-

( 1.000.000. X % 75 )

Muhasebe Kayıtları

----------- 20.11.2008----------------

102 BANKALAR 1.600.000.-

250 ARSALAR 600.000.-

679 OLAGAN DISI KARLAR 1.000.000.-

679.01 Gayrimenkul Satış Kazancı : 250.000

679.02 Gayrimenkul İstisna Satış Kazancı : 750.000

----------- / ----------------

Satışın yapıldığı dönem elde edilen 1.000.000.-TL satış kazancı gelir tablosu hesaplarına yansıyacak. 250.000.-TL’si vergilendirilecek. 750.000.-TL’si ise Kurumlar Vergisi Beyannamesinde Zarar Dahi Olsa İndirilecek İstisna ve İndirimler bölümünde kurumlar vergisi matrahından düşülecek. 2008 yılı sonuç hesaplar bu şekilde kapatılacaktır.

%75’lik bu istisna kazancın 549 özel fonlar hesabına alınması ile ilgili 5520 sayılı kanun 20.11.2008 tarihli 3 seri nolu genel tebliğde yapılan açıklamalara göre ; Satışın yapıldığı yılı (2008) izleyen hesap döneminin başından (01.01.2009) itibaren kazancın beyan edildiği döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe (25.04.2009) kadar fon hesabına alınma işleminin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu açıklamaya göre yapılacak kayıt:

----------- 02.01.2009 --------------

590 DÖNEM NET KARI 750.000.-

549 ÖZEL FONLAR ( gmsk istisnası) 750.000.-

----------- / ----------------

Şirketin 2008 yılını 2.500.000.-TL Olağan zararla kapadığını ve olağandışı gelir ve gider olarak sadece bu 1.000.000.-TL’lik kazancın olduğunu varsayacak olursak.

Muhasebe Kayıtları

----------- 20.11.2008----------------

102 BANKALAR 1.600.000.-

250 ARSALAR 600.000.-

679 OLAGAN DISI KARLAR 1.000.000.-

679.01 Gayrimenkul Satış Kazancı : 250.000

679.02 Gayrimenkul İstisna Satış Kazancı : 750.000

----------- / ----------------

İlk kayıt dönem içinde aynı şekilde işlenmişti. Satışın yapıldığı dönem elde edilen 1.000.000.-TL satış kazancı gelir tablosu hesaplarına yansıyacak. Gelir tablosunda Dönem Net zararı 1.500.000.- ( 2.500.000 – 1.000.000 ) olacaktır. 2008 yılı sonuç hesapları bu şekilde kapatılacaktır.

Kurumlar Vergisi Beyannamesinde Ticari Bilanço Zararı olarak 1.500.000.-TL yazılacak. Zarar Dahi Olsa İndirilecek İstisna ve İndirimler bölümüne 750.000.-TL istisna olan kısım yazılacak ve Gelecek Yıla Devreden Cari yıl Zararı 2.250.000.-TL olacaktır.

%75’lik bu istisna kazancın 549 özel fonlar hesabına alınması ile ilgili 5520 sayılı kanun 20.11.2008 tarihli 3 seri nolu genel tebliğde yapılan açıklamalara göre;

----------- 02.01.2009 --------------

591 DÖNEM NET ZARARI 750.000.-

549 ÖZEL FONLAR ( gmsk istisnası) 750.000.-

----------- / ----------------

Şeklinde kayıt atılarak 591 hesap 2.250.000.-TL (1.500.000+750.000) olacaktır. 591 hesap yine aynı tarihte 580 Geçmiş Yıl Zararları hesabına virmanlanarak 2009 bilançosunda yer alacaktır.

08.04.2009

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)