YAZARLARIMIZ
Emrah Çelik
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
emrahcelik1294@gmail.com



Türev Ürünlerde Kurumlar Vergisi Uygulaması

Türev ürün; Değeri bir menkul kıymet fiyatına veya getirisine, bir döviz fiyatına veya fiyat değişikliğine, faiz oranına veya orandaki değişikliğe, kıymetli maden fiyatına veya fiyat değişikliğine, bir mal fiyatına veya fiyat değişikliğine, istatistiklere veya bunlardaki değişikliğe bağlı olarak getiri beklenen ürünlerdir.

TÜREV ÜRÜN ÇEŞİTLERİ, ELDE EDİLEN KAZANCIN TESPİTİ VE VERGİLENDİRİLMESİ

1- Forward Sözleşmeleri

Taraflardan birinin sözleşmeye konu olan finansal varlığı sözleşmede belirlenen fiyat üzerinden gelecekteki belirli bir tarihte satın almasını, karşı tarafın da sözleşmeye konu finansal varlığı satmasını şart koşan bir sözleşme türüdür.

Forward işlemi esas itibari ile bir “taahhüt” niteliği taşıdığından gelirin elde edilmesi sözleşmenin sonuçlanması ile gerçekleşeceğinden vadeye kadar dönem içinde yapılan reeskont işlemlerinin kurum kazancı ile ilişkilendirilmemesi gerekir. Kurum kazancına dahil edilecek kar veya zararın vade sonunda tespit edilmesi gerekmektedir.

Sözleşmenin vadeden önce bozulması halinde forward işleminden doğan kar veya zararın sözleşmenin bozulma tarihinde kurum kazancına dahil edilmesi gerekecektir. Yine forward sözleşmesi teslimat ile sonuçlanması halinde sözleşmenin vade tarihi itibarıyla alınan veya satılan varlıklarının değerlerinin, sözleşmede belirlenen birim değer üzerinden kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir.

2- Swap İşlemleri

Swap, iki tarafın belirli bir zaman dilimi içinde farklı faiz ödemelerini veya farklı para birimlerini karşılıklı olarak değiştirmek suretiyle yapılan bir takas sözleşmesidir.

2.1 – Para Swapı

Para swap işlemi, tarafların önceden anlaştıkları oran ve koşullarda belirli miktardaki para birimlerini değiştirmek suretiyle gerçekleştirdikleri bir işlemdir.

Para swap işleminde elde etme, sözleşmenin vadesinde gerçekleşeceğinden, vadeye kadar reeskont işlemlerinin kurum kazancı ile ilişkilendirilmemesi ve kurum kazancına dahil edilecek kar veya zararın vade sonunda tespit edilmesi gerekmektedir.

Söz konusu para birimi döviz cinsinden olması durumunda bilançonun aktifine kaydedilen dövizlerin genel hükümler çerçevesinde değerlemeye tabi tutulması gerekmektedir. Ayrıca sözleşme kapsamında değişime konu olan para birimlerinin sözleşme tarihi itibarıyla tesliminde işlem tarihindeki birim değer üzerinden, sözleşmesinin vade tarihi itibarıyla tesliminde sözleşmede belirtilen birim değer üzerinden kayıtlara alınması gerekir.

Sözleşmenin vadeden önce bozulması halinden para swap işleminden doğan kar veya zarar bozulma tarihi itibari ile kurum kazancına dahil edilmesi gerekecektir.

2.2 – Faiz Swapı

Faiz Swapı, gösterge bir anapara üzerinden farklı faiz oranı esaslarına göre hesaplanacak faizlerin iki taraf arasında anlaşılan vadelerde değişimini öngören bir sözleşme olup, para birimi aynı olan borçların sadece faiz ödemelerin yapısı değişmekte, anapara tutarının değişimi gerçekleşmemektedir.

Faiz swapı işleminde elde etme, faiz oranları dikkate alınarak yapılan faiz değişimlerinin yapıldığı dönemler itibarıyla gerçekleştiğinden, dönem içinde yapılan reeskont işlemleri kurumlar vergisinin tespitinde ilave veya indirim olarak dikkate alınmalıdır.

Faiz swapında faiz değişimlerinin çakışması durumunda, söz konusu faiz değişim tarihlerinde elde edilen faiz geliri ile ödenen faiz giderlerinin farkı tespit edilerek kar veya zarar bu tarihler itibarıyla kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerekir.

Faiz swapında faiz değişimlerinin çakışmaması durumunda, faiz değişim tarihlerinde tahsil edilen faiz veya ödenen faiz tutarları, değişim tarihindeki faiz giderleri reeskontu veya faiz geliri reeskontu ile karşılaştırılarak, net gelir veya gider kurum kazancını tespitinde dikkate alınacaktır.

3- Opsiyon Sözleşmeleri

Belirli bir miktardaki varlığı (fiziki mal veya finansal varlık) belirli bir fiyattan gelecekte belirli bir tarihte satın alma veya satma hakkı veren sözleşmedir.

3.1 – Opsiyon Primi

Opsiyon sözleşmelerinde, satın alma veya satma hakkını alan tarafın bu hakkı satan tarafa yaptığı ödeme opsiyon primidir.

Opsiyon primi, kurumlar vergisi mükellefleri açısından tahakkuk esası gereği, opsiyon sözleşmesinde belirtilen hakkı satan tarafça opsiyon hakkının satışı karşılığında alınan bir bedel olarak sözleşmenin düzenlendiği tarihte kesinleştiğinden, bu tarihte gelir olarak dikkate alınması gerekir.

 Diğer taraftan bu hakkı satın alan taraf söz konusu opsiyon primini sözleşmeden doğan kazancın hesap edilmesinde opsiyon primini gider olarak dikkate alabilmesi için, sözleşmeden doğan kazancın kesinleştiği tarih olan opsiyon hakkının kullanıldığı veya sözleşmenin sona erdiği tarihi itibarıyla gider yazabilecektir.

3.2 – Opsiyon Sözleşmesi

Tezgah üstü piyasalarda gerçekleştirilen opsiyon sözleşmelerinden doğan işlemlerde elde etme, sözleşmede belirtilen hakkın kullanılması ile gerçekleştiğinden, opsiyonun kullanıldığı tarihe kadar dönem içinde yapılan reeskont işlemleri kurum kazancı ile ilişkilendirilmemesi gerekir.

Opsiyon sözleşmesinin teslimat olmaksızın nakdi uzlaşma ile sonlandırılması durumunda, nakdi uzlaşma sonunda oluşan kar veya zarar kurum kazancına dahil edilecektir.

DAR MÜKELLEF KURUMLARCA YAPILAN TÜREV İŞLEMLERDE VERGİ KESİNTİSİ

1- Forward İşlemleri

Türkiye’ de bir işyeri veya daimi temsilcisi olmayan dar mükellef kurum tarafından yapılan forward işlemleri sonucunda elde edilen kazanç ticari kazanç niteliğinde olup, bu kazançlar üzerinden Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca vergi kesintisi yapılmayacaktır.

 

2- Swap İşlemleri

2-1 Para Swapı

Türkiye’ de bir işyeri veya daimi temsilcisi olmayan dar mükellef kurum tarafından yapılan para swap işlemleri sonucunda elde edilen kazanç ticari kazanç niteliğinde olup, bu kazançlar üzerinden Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca vergi kesintisi yapılmayacaktır.

2-2 Faiz Swapı

Türkiye’ de bir işyeri veya daimi temsilcisi olmayan dar mükellef kurum tarafından yapılan faiz swap işlemleri sonucunda elde edilen kazanç alacak faizi niteliğinde olup, Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi uyarınca vergi kesintisi yoluyla Türkiye’ de vergilendirilecektir.

Yabancı devletler, uluslararası kurumlar veya yabancı bankalardan ya da bulunduğu ülkede mutad olarak kredi vermeye yetkilendirilmiş olup, sadece ilişkili bulunduğu kurumlara değil, tüm gerçek veya tüzel kişilere kredi veren kurumlarca yapılacak faiz ödemeleri üzerinden % 0, diğer kurumlara yapılacak faiz ödemeleri üzerinden % 10 oranında vergi kesintisi yapılması gerekecektir. Buna göre Türkiye’ de bir işyeri veya daimi temsilci aracılıyla faaliyette bulunmayan dar mükellefiyete tabi banka veya finans kurumlarının bu işlemlerden doğan kazançları üzerinden vergi kesintisi yapılacak, yabancı banka ve finans kurumları dışında kalan ve Türkiye’ de işyeri ve daimi temsilcisi bulunmayan dar mükellef kurumlar tarafından faiz swapı işlemlerinden elde edilen kazançların vergi kesintisine tabi olması durumunda, bu işlemlere yönelik olarak ayrıca vergi kesintisi yapılmayacaktır.

4- Opsiyon Sözleşmeleri ve Opsiyon Primi

Türkiye’ de bir işyeri veya daimi temsilcisi olmayan dar mükellef kurum tarafından tezgah üstü piyasalarda gerçekleştirilen opsiyon sözleşmelerinden elde edilen kazanç ticari kazanç niteliğinde olup, bu kazançlar üzerinden Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca vergi kesintisi yapılmayacaktır.

5- Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlemleri

Vadeli işlem ve Opsiyon borsasında gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası kapsamında vergi kesintisine tabi olup bu gelirler üzerinden Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca ayrıca vergi kesintisi yapılmayacağı ve dar mükellefin bu işlemler nedeniyle elde ettiği geliri özel beyanname ile beyan etmesine gerek olmayacaktır.

6- Aracı Kuruluş Varantları

Türkiye’ de bir işyeri veya daimi temsilcisi olmayan dar mükellef kurum tarafından yapılan aracı kuruluş varantı işlemleri sonucunda elde edilen kazanç ticari kazanç niteliğinde olup, bu kazançlar üzerinden Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca vergi kesintisi yapılmayacaktır.

 

KAYNAKÇA

  • 5 SERİ NO'LU KURUMLAR VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ

20.04.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.


GÜNDEM