Çağlar Karnıyarık
Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı
ckarniyarik@gmail.com

“Kanun Yolundan Vazgeçme Müessesesi”

7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı  Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 27  nci maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 379 uncu maddesi başlığıyla birlikte yeniden düzenlenmek suretiyle vergi sistemimizde “Kanun Yolundan  Vazgeçme” müessesesi ihdas edilmiş ve söz konusu uygulamaya yönelik usul  ve esaslar 20/02/2020 tarihli ve 31045 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan  Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 517) ile belirlenmiştir.

Vergi sistemimizde re’sen, ikmalen ve idarece yapılan vergi tarhiyatları ile kesilen vergi cezalarına ilişkin ihbarnamelerin tebliğ edilmesini müteakip mükellefler sahip oldukları yasal hakları çerçevesinde çeşitli mekanizmaları kullanabilmektedir. Bunlardan, uzlaşma ve cezada indirim müesseseleri yargılama sürecine gerek kalmaksızın durumun çözümlenmesini sağlayan idari mekanizmalar iken mükellefler bu tarhiyat ve cezalara dava açmak suretiyle ihtilafın yargı birimlerince çözümlenmesi yoluna da gidebilmektedir.

Buna göre; vergi/ceza ihbarnamesine karşı süresinde açılan davalarda mükelleflerin, istinaf veya temyiz başvuru süresi içinde kanun yolundan vazgeçmeleri halinde, İdarece de ihtilaflar sürdürülmeyecek, verilen yargı kararının niteliğine göre vergi ve/veya cezalar indirimli olarak tahakkuk edecek, bu şekilde tahakkuk eden vergilerin ve/veya cezaların, vergiye ilişkin gecikme faizi ile birlikte tamamının vadesinde ödenmesi durumunda ayrıca indirim uygulanacaktır.

Mükellefler ile adına ceza kesilenler tarafından kanun yolundan vazgeçme müessesesi süresinde açmış oldukları dava sonucu vergi mahkemesince verilen istinaf yolu açık kararlar (2020 yılı için parasal sınır 7.000,00-TL) ile bölge idare mahkemesince verilen temyiz yolu açık kararlar (2020 yılı için parasal sınır 176.000,00-TL) kanun yolundan vazgeçme müessesesine konu olabilmektedir.

Vergi/ceza ihbarnamesine karşı süresinde açılan dava sonucunda yargı kararının mahkemece mükellefe tebliği üzerine, mükellef için geçerli olan istinaf veya temyiz başvuru süresi içerisinde, kanun yolundan vazgeçildiğine ilişkin dilekçenin vergi/ceza ihbarnamesini düzenleyen vergi dairesine verilmesi halinde mükellef ve adına ceza kesilenler için kesinleşme gerçekleşmiş olacaktır. Dilekçenin verildiği tarih tahakkuk tarihi sayılacak ve bu tarihe kadar vergilere normal vade tarihinden itibaren gecikme faizi hesaplanacaktır.

VUK 379 uncu maddesinin 1 inci fıkrası kapsamında tahakkuk ettirilecek tutarlar:

İlgili mahkeme kararına göre;

* Kaldırılan vergi tutarının %60’ı,

* Tasdik edilen vergi tutarının %100’ü,

* Tasdik edilen vergi tutarına ilişkin vergi ziyaı cezasının %75’i,

* Tasdik edilen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının %75’i,

* Kaldırılan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının %25’i tahakkuk ettirilir.

Ayrıca; kaldırılan verginin %60’ına ve tasdik edilen vergi tutarının tamamına gecikme faizi hesaplanarak tahakkuk ettirilir. (1 AY içerisinde ödenmesi halinde belirtilen tutarların %80’i için hesaplanır)

Vergi/Ceza İhbarnamesi’nde 100.000.-TL Vergi Aslı, 100.000.-TL Vergi Ziyaı Cezası olması durumunda;

TAHAKKUK

Vergi/Ceza ihbarnamesi	Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Kaldırma Kararı	Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Tasdik Kararı
Vergi Aslı	60.000.-TL	100.000.-TL
Vergi Ziyaı Cezası	0.0.-TL	75.000.-TL

Kanun yolundan vazgeçme kapsamında tahakkuk eden vergi ve cezaların %80’inin, hesaplanacak gecikme faizi ile birlikte bir ay içinde tamamen ödenmesi şartıyla vergi ve ceza tutarından %20 oranında indirim yapılacaktır.

1 AY İÇİNDE ÖDENMESİ HALİNDE

Vergi/Ceza ihbarnamesi	Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Kaldırma Kararı	Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Tasdik Kararı
Vergi Aslı	48.000.-TL	100.000.-TL
Vergi Ziyaı Cezası	0.0.-TL	60.000.-TL

VUK 379 uncu maddesinin 2 inci fıkrası kapsamında tahakkuk ettirilecek tutarlar:  İlgili mahkeme kararına göre; ana vergi koduna bağlı düzenlenmeyen ihbarnamelerde ya da ana vergi kodu dava konusu yapılmamış olan ihbarnamelerde, Usulsüzlük, Özel Usulsüzlük ve Vergi Ziyaı Cezaları için,

* Tasdik edilen tutarların %75’i,

* Kaldırılan tutarların %25’i, tahakkuk ettirilir.

Vergi/Ceza İhbarnamesi’nde Vergi Aslı olmaksızın 100.000.-TL Vergi Ziyaı Cezası veya 100.000.-TL Usulsüzlük, Özel Usulsüzlük olması durumunda;

TAHAKKUK

Vergi/Ceza ihbarnamesi	Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Kaldırma Kararı	Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Tasdik Kararı
Bağlı olduğu vergi aslı dava konusu yapılmayan veya kaçakçılığa iştirak nedeniyle kesilen vergi ziyaı cezaları	25.000.-TL	75.000.-TL
Usulsüzlük, Özel Usulsüzlük	25.000.-TL	75.000.-TL

Kanun yolundan vazgeçme kapsamında tahakkuk eden vergi ve cezaların %80’inin, hesaplanacak gecikme faizi ile birlikte bir ay içinde tamamen ödenmesi şartıyla vergi ve ceza tutarından %20 oranında indirim yapılacaktır.

1 AY İÇİNDE ÖDENMESİ HALİNDE

Vergi/Ceza ihbarnamesi	Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Kaldırma Kararı	Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Tasdik Kararı
Bağlı olduğu vergi aslı dava konusu yapılmayan veya kaçakçılığa iştirak nedeniyle kesilen vergi ziyaı cezaları	20.000.-TL	60.000.-TL
Usulsüzlük, Özel Usulsüzlük	20.000.-TL	60.000.-TL

Ayrıca; Kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden kanun yolundan vazgeçme dilekçesinin vergi dairesine verildiği tarihe kadar gecikme faizi hesaplanacaktır.

Konuya ilişkin bir örnek vermek gerekirse;

Yüreğir Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından Vergi Müfettişince tanzim edilen Vergi İnceleme Raporuna istinaden X’AŞ’ye Eylül/2018 Dönemi için 100.000.-TL Katma Değer Vergisi ve 100.000.-TL Vergi Ziyaı Cezası bulunan Vergi/Ceza İhbarnamesi 03.01.2020 tarihinde tebliğ edilmiştir.

Vergi/ceza ihbarnamesine yasal süre içerisinde mükellef kurum tarafından dava açılmış olup Adana 7. Vergi Mahkemesi; davanın Kabul’üne dava konusu işlemin iptaline, …. Kararın tebliğini izleyen günden itibaren (30) gün içinde Konya Bölge İdare Mahkemesi nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere 01.03.2020 tarihinde karar vermiştir.

Mahkeme kararına istinaden mükellef vergi dairesine dilekçe vererek 213 sayılı 379’uncu maddesi kapsamında kanun yolundan vazgeçme müessesesinden yararlanmak istediğini 05.03.2020 tarihinde dilekçe ile bildirmiştir.

Buna göre, 60.000 TL vergi üzerinden normal vade tarihi olan 26.10.2018’den dilekçenin vergi dairesi kayıtlarına verildiği tarih olan 05.03.2020 tarihleri arasından geçen süre için 19.860 TL gecikme faizi hesaplanacaktır.

Ayrıca; Kanun yolundan vazgeçme kapsamında tahakkuk eden vergi ve cezaların %80’inin, hesaplanacak gecikme faizi ile birlikte bir ay içinde tamamen ödenmesi şartıyla vergi ve ceza tutarından %20 oranında indirim yapılmaktadır. Bu durumda, gecikme faizi verginin indirimden sonra kalan %80’lik kısmı üzerinden hesaplanır. 

Bu bağlamda ödeme bir ay içerisinde yapılmak istenilirse gecikme faizi tahakkuk eden 60.000 TL üzerinden değil %20 oranında indirim yapıldıktan sonra oluşacak tutar olan 48.000 TL üzerinden hesaplanacaktır. Bu durumda ödenecek gecikme Faizi 15.888 TL olarak hesaplanacaktır.

Vergi/Ceza ihbarnamesi	Vergi Mahkemesinin Kaldırma Kararı
	TAHAKKUK	İNDİRİMLİ ÖDEME*
Vergi Aslı	60.000.-TL	60.000.-TL
Vergi Ziyaı Cezası	0.0.-TL	0.0.-TL
Gecikme Faizi.	19.860.-TL	15.888.-TL

*Bir Ay içerisinde tamamen ödenmesi şartıyla.

Yukarıda yer alan örneğimizde Vergi Mahkemesince davanın REDDİNE’ine karar verilmiş olması durumunda; diğer haller aynı olmak şartıyla ödenecek tutarlara aşağıdaki tabloda yer verilmiştir;

Vergi/Ceza ihbarnamesi	Vergi Mahkemesinin Tasdik Kararı
	TAHAKKUK	İNDİRİMLİ ÖDEME*
Vergi Aslı	100.000.-TL	100.000.-TL
Vergi Ziyaı Cezası	75.000.-TL	60.000.-TL
Gecikme Faizi.	33.100.-TL	33.100.-TL

*Bir Ay içerisinde ödenmesi tamamen ödenmesi şartıyla.

Vergi sistemimize ihdas edilmiş olan bu yeni müessesede her ne kadar Vergi ve cezaların tahakkuku ve tahsilinin sağlanması amaçlanmış olsa da yapılan bu yeni düzelmeme bazı durumlarda verginin tahakkuk ve tahsilinin geciktirilmesine sebebiyet verecektir. Verginin tahakkukunu geciktireceği düşünülen durum aşağıda bir örnek yardımıyla anlatılmaya çalışılacaktır;*  

Örnek;

Yüreğir Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından Vergi Müfettişince tanzim edilen Vergi İnceleme Raporuna istinaden X’AŞ’ye Eylül/2018 Dönemi için 100.000.-TL Katma Değer Vergisi ve 300.000.-TL Vergi Ziyaı Cezası bulunan Vergi/Ceza İhbarnamesi 03.01.2020 tarihinde tebliğ edilmiştir.

Mükellef kurum yetkilileri Vergi İnceleme Raporunda Sahte Belge kullanıldığına ilişkin yapılan tespitlerin doğru olduğunu ancak kullanılan sahte belgelerin sahte olduğunun bilinmediği, bilinmesi durumunda bu belgelerin indirim konusu yapılmayacağını hususunda hem fikirlerdir ve konuyu yargıya taşımak istemektedirler ancak Vergi Aslının dava konusu edilmeksizin ödenerek sadece Vergi Ziyaı Cezasının tek katı aşan kısmı için mi yoksa Vergi Aslının ve Vergi Ziyaı Cezasının tamamının dava konusu edilmesi konusunda kararsız kalmışlardır.

“Kanun yolundan vazgeçme”  kapsamında Vergi Danışmanlıklarını yapan Vergi Uzmanından iki durum için bilgi istemişlerdir. Vergi Uzmanınca her iki durumun dava konusu yapılmasına ilişkin aşağıda yer alan örnekler yönetim kuruluna sunulmuştur;

Vergi/Ceza İhbarnamesi’nde;

100.000.-TL Vergi Aslı,

300.000.-TL Vergi Ziyaı Cezası olması durumunda;

Vergi/Ceza ihbarnamesi		Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin
		Vergi Ziyaı Cezasının 3 Kat yönünden		Vergi Ziyaı Cezasının Tek Kat Onanması Halinde.
		Kaldırma Kararı	Tasdik Kararı	Kaldırma Kararı	Tasdik Kararı
Vergi aslı ve vergi ziyaı cezası birlikte dava konusu yapılmıştır.	Vergi Aslı	60.000.-TL	100.000.-TL	60.000.-TL	100.000.-TL
	Vergi Ziyaı Cezası	0.0.-TL	225.000.-TL	75.000.-TL
TOPLAM		60.000.-TL	325.000.-TL	135.000.-TL	175.000.-TL
Bağlı olduğu vergi aslı dava konusu yapılmamıştır.	Vergi Aslı	Vergi Aslı dava konusu yapılmamış tahakkuk etmiştir.
		100.000.-TL	100.000.-TL	100.000.-TL
	Vergi Ziyaı Cezası	75.000.-TL	225.000.-TL	50.000.-TL	75.000.-TL
TOPLAM		175.000.-TL	325.000.-TL	225.000.-TL

Gecikme Faizi hesaplamalara dahil edilmemştir.

1.Durum

Vergi/Ceza İhbarnamesi dava konusu yapılır,

 Mahkemece Vergi ASLI ve Vergi Ziya Cezası Kaldırılırsa. Toplam 60.000.-TL tahakkuk eder.

Vergi/Ceza İhbarnamesi’nde yer alan Vergi ASLI dava konusu yapılmaz ancak 3 kat olarak kesilen Vergi Ziya Cezası dava konusu yapılır ve Mahkeme neticesinde Vergi Ziya Cezası kaldırılırsa, Daha önce dava açılmadığı için tahakkuk eden 100.00.-TL Vergi ASLI ile birlikte Toplam 175.000.-TL tahakkuk eder.

Bu durumda; Vergi aslı yönünden yapılan tarhiyatın yerinde olduğu düşünülse dahi Vergi/Ceza İhbarnamesine bir bütün halinde dava açılması Vergi Aslı yönünden tahakkuk edecek verginin geç tahakkuk etmesine sebep olacaktır.

2.Durum

Vergi/Ceza İhbarnamesi dava konusu yapılır,

 Mahkemece Vergi ASLI ve Vergi Ziya Cezası Onanırsa. Toplam 325.000.-TL tahakkuk eder.

Vergi/Ceza İhbarnamesi’nde yer alan Vergi ASLI dava konusu yapılmaz ancak 3 kat olarak kesilen Vergi Ziya Cezası dava konusu yapılır ve Mahkeme neticesinde Vergi Ziya Cezası onaylanırsa, Daha önce dava açılmadığı için tahakkuk eden 100.00.-TL Vergi ASLI ile birlikte Toplam 325.000.-TL tahakkuk eder.

Bu durumda; Vergi aslı yönünden yapılan tarhiyatın yerinde olduğu düşünülse dahi Vergi/Ceza İhbarnamesine bir bütün halinde dava açılması ile Bağlı olduğu vergi aslı dava konusu yapılmadan sadece Vergi Ziya Cezasının dava konusu yapılması arasında bi fark bulunmadığından dolayı Vergi aslı yönünden yapılan tarhiyatın yerinde olduğu düşünülse dahi Vergi/Ceza İhbarnamesine bir bütün halinde dava açılması Vergi Aslı yönünden tahakkuk edecek verginin geç tahakkuk etmesine sebep olacaktır.

3.Durum

Vergi/Ceza İhbarnamesi dava konusu yapılır,

 Mahkemece Vergi ASLI Kaldırılır ancak Vergi Ziya Cezası Tek kat olarak onaylanırsa. Toplam 135.00.-TL tahakkuk ederken.

Vergi/Ceza İhbarnamesi’nde yer alan Vergi ASLI dava konusu yapılmaz ancak 3 kat olarak kesilen Vergi Ziya Cezası dava konusu yapılır ve Mahkeme neticesinde Vergi Ziya Cezası Tek kat olarak onaylanırsa.

Daha önce dava açılmadığı için tahakkuk eden 100.00.-TL Vergi ASLI ve mahkeme neticesine göre; Vergi ziyaı Cezasının Kaldırılan 200.000.-TL’si için (%25) = 50.000.-TL, Vergi ziyaı Cezasının Onanan 100.000.-TL’si için (%75) = 75.000.-TL olmak üzere toplam 125.00.-TL ile birlikte toplamda 225.00.-TL tahakkuk edecektir.

Bu durumda; Vergi aslı yönünden yapılan tarhiyatın yerinde olduğu düşünülse dahi Vergi/Ceza İhbarnamesine bir bütün halinde dava açılması Vergi Aslı yönünden tahakkuk edecek verginin geç tahakkuk etmesine sebep olacaktır.

4.Durum

Vergi/Ceza İhbarnamesi dava konusu yapılır,

 Mahkemece Vergi ASLI Onanır ancak Vergi Ziya Cezası Tek kat olarak onaylanırsa. Toplam 175.00.-TL tahakkuk ederken.

Vergi/Ceza İhbarnamesi’nde yer alan Vergi ASLI dava konusu yapılmaz ancak 3 kat olarak kesilen Vergi Ziya Cezası dava konusu yapılır ve Mahkeme neticesinde Vergi Ziya Cezası Tek kat olarak onaylanırsa.

Daha önce dava açılmadığı için tahakkuk eden 100.00.-TL Vergi ASLI ve mahkeme neticesine göre; Vergi ziyaı Cezasının Kaldırılan 200.000.-TL’si için (%25) = 50.000.-TL, Vergi ziyaı Cezasının Onanan 100.000.-TL’si için (%75) = 75.000.-TL olmak üzere toplam 125.00.-TL ile birlikte toplamda 225.00.-TL tahakkuk edecektir.

Bu durumda; Vergi aslı yönünden yapılan tarhiyatın yerinde olduğu düşünülse dahi Vergi/Ceza İhbarnamesine bir bütün halinde dava açılması Vergi Aslı yönünden tahakkuk edecek verginin geç tahakkuk etmesine sebep olacaktır.

Yukarıda yer verilen dört farklı durumda da Bağlı olduğu vergi aslı dava konusu edilmeyen Vergi/Ceza İhbarnameleri için Vergi Mahkemesi/ Bölge İdare Mahkemesinin Kaldırma Kararı vermesi durumunda Vergi Aslı’nın dava konusu edilmemiş olması nedeniyle daha önce Tahakkuk etmesi mükellefler aleyhine bir durum ortaya koymaktadır.

Dava konusu edilmeyen Vergi Aslı için daha önce tahakkuk eden tutar için herhangi bir indirim söz konusu olmayacaktır.

Bu bağlamda bu gibi durumlarda mükelleflerce Vergi aslıyla ilgili yapılan tarhiyatın haklı olduğunu bilseler dahi Vergi/Ceza İhbarnamesinin tamamı dava konusu edilecektir ki bu durum Vergi Aslı yönünden tahakkuk edecek verginin geç tahakkuk etmesine sebep olacaktır.

Sonuç olarak; Vergi hukukumuzda ihtisas edilen bu yeni uygulama ile mükelleflere uzlaşma ve cezada indirim gibi idari çözümler dışında Mahkeme safhasında bulunan ihtilafları içinde bir kolaylık imkanı getirilmiştir ancak yeni uygulamadan Vergi/Ceza İhbarnamesinin dayanağı işlemin Vergi Mahkemelerince denetlenmesini isteyen mükelleflerin yararlanmak isteyecekleri aşikardır, şöyle ki İdare yargılama hukukunda resen araştırma ilkesi gereği, Vergi/Ceza İhbarnamesinin dayanağı işlem hukuki zeminde Vergi Hakimleri tarafından denetlenerek hukuka uygun olup olmadıklarına karar verilecektir. Eğer Mahkeme açılan davada Tasdik Kararı verirse idarenin dayandığı işlemin doğru olduğu, Kaldırma Kararı verirse de bu durumda da idarenin dayandığı işlemin yanlış olduğu tasdik edilecektir. Bu durum mahkemelerinin iş yükünün azalması hedeflense dahi süresinde ödeme için bile indirim hakkı tanınmış olması nedeniyle dava seçeneğini tercih edecek mükelleflerin sayısını arttıracaktır, bu durumun tahakkuk ve tahsilat zamanlarını geciktireceği kuşkusuzdur.

*Yalçın YILDIZ Gelir Uzmanı.

24.03.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.