Atilla Birdal
Yeminli Mali Müşavir
info@atillabirdal.com

Vergi Hukuku’nda İspat ve Delil Serbestisi

1.GİRİŞ

Vergilerin uygulanabilir olabilmesinin temel gerekçesi Kanuna dayanması gerekliliğidir. Buna Verginin Kanuniliği ilkesi denmektedir. Anayasanın 73.maddesi hükmü gereğince vergiler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.

Vergi Usul kanunu’nun ispat başlığını taşıyan 3/B maddesi gereğince Vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamellerin gerçek mahiyeti yemin hariç her türlü delille

İspatlanabilir. Vergi hukukunda ispat yükümlülüğü iddiada bulunan tarafa yüklenmiştir. Gerek Vergilendirme sırasında, gerek yargılama aşamasında sadece iddiada bulunmak hakkın teslimi için yeterli değildir. İddianın hukuki sonuç yaratabilmesi için ispat külfetiyle ilgili kurallara göre belirlenerek ilgilisi tarafından usullere uygun olarak kanıtlanması gerekmektedir.

2.DELİL TOPLANMASI

Yargılama sırasında delil toplanması ile ilgili olarak üzerinde durulacak önemli noktalar söz konusu olmaktadır. Vergi yargılamasında geçerli olan re’sen araştırma ilkesi gereği yargı mercileri her türlü incelemeyi kendiliğinden yapabilecekleri gibi dava sırasında her türlü belgenin gönderilmesini ve her türlü bilginin verilmesini taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilir. İdari yargılama usulü Kanunu’nun delil ile ilgili olarak hukuk usulü muhakemeleri kanununa atıf yaptığı konular bilirkişi, keşif ve delillerin tespitidir.(1)

İspatlama amacı ile kullanılan araçlara(kanıt) delil denilmektedir. Hukukta genel olarak belge, tanık, bilirkişi, ikrar, yemin karineler gibi deliller kullanılır. Vergi hukukunda yemin dışında her türlü delilin kullanılmasına izin verilmektedir. Karmaşık iktisadi olgular vergiyi doğuran olayların ispat edilmesinde her türlü delilin kullanılması bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. Bu serbestlik ekonomik yaklaşım ilkesinin doğal bir sonucu olarak kabul edilmektedir. Başka bir değişle delil serbestliği vergilendirmede geçerli olan iktisadi gerçeklilik arayışının vazgeçilmez aracıdır.

Vergi yargılamasında tanık ifadelerinin delil değeri tartışmalıdır. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’na tanıklıkla ilgili atıf yapılmamış olması nedeniyle Vergi yargısında tanık dinlenemeyeceği yönünde yargı kararları bulunmaktadır.(2)

Kanunda delil konusunun ele alınması ve buna hukuki bir biçim verilmesinin amacı delillerin bir ispatlama aracı olarak kullanılmasıdır. Yani deliller ispata ulaşmada birer    araçtır. İspat ise olayın maddi yanının kanıtlanmasıdır. İspat sonucu tespit edilmiş olan olayın    maddi şekline hangi hukuk kurallarının uygulanması gerektiği ise işin yorum tarafını meydana getirir.

Hukukta ispatın temel hükmü ‘’kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür. ’diyen TMK  nın 6.maddesidir. İspat konusunda asıl olan bu hüküm olmakla beraber vergi hukuku alanında bu hükümle bağdaşan ve bağdaşmayan bazı düzenlemelerin olduğunuzda görüyoruz.

Vergi hukukunda ispatla ilgili olarak iki konuya değinmek gerekir. Bunlardan birincisi Mükellefin defter ve belge düzenine uyma halidir, ikincisi de iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan normal ve mutat bulunmayan durumlardır.(3)

Nelerin delil olacağı delil sayısı ve nitelikleri, hüküm öncesinde geçerli olan delil serbestisi ilkesine ilişkindir. Delillerin serbestçe değerlendirilmesi ilkesi ise delil olarak kabul edilen ispat vasıtalarının önceden konulmuş bir sınırlamaya bağlı olmadan yalnız Mahkeme tarafından serbestçe değerlendirildiği hüküm aşamasında geçerli olan bir ilkedir.(4)

3.SONUÇ

Sonuç olarak vergileme ile ilgili uyuşmazlığın ortaya çıkması halinde olayın iktisadi, ticari ve teknik icaplara uygunluğunun iddiası halinde ispat külfeti delil serbestisi ilkesinde yararlanılarak iddia eden tarafa aittir.

Kaynaklar:

1. Önce Mualla,Kumrulu Ahmet,Çağan Nami,Vergi Hukuku,Turhan kitapevi yayınları,2010 s.205
2. Oktar S.Ateş,Vergi Hukuku,Türkmen Kitapevi,2006,s.64-65
3. Mutluer M.Kamil,Dayanç Kuzeyli N.Nilay,Vergi Ceza Hukuku,İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,2019,s.72
4. İbiş recep,Vergi yargılamasında Re’sen araştırma,yaklaşım yayıncılık,2013,s.47-48  

30.11.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.