Ali İhsan Kaya
Yeminli Mali Müşavir
aliihsankaya2@hotmail.com

1 Mart Muhasebeciler Günü

Her yıl olduğu gibi bu yıl da  Tüm Türkiye’de “1. Mart Muhasebeciler günü ve  Muhasebe Haftası” Serbest muhasebeci mali müşavirler ve Yeminli mali müşavirler tarafından 31. Yıl olarak kutlandı. Bu vesile ile Serbest muhasebeci mali müşavirler ve Yeminli mali müşavirlerin Muhasebe gününü kutluyorum.

31 yıl önce yasal statüsüne kavuşan Muhasebecilik ve Yeminli Mali Müşavirlik mesleği,  geçen sürede kurumsallaşma sürecini tamamlayarak Ülkemizin iktisadi hayatının vazgeçilmez kurumları haline gelmiştir. Tabii ki bu süre içerisinde birçok mesleki sorun çözülmüş olmasına rağmen birçok sorun da çözüm beklemektedir.

1. MART. MUHASEBECİLER GÜNÜNÜN SEÇİMİ

3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun Resmi Gazetede yayımlandığı tarih olan 01.06.1989 tarihinden hareketle önceleri Haziran ayının ilk haftası  “Muhasebe Haftası” olarak kutlanıyordu. Ancak, haziran ayında etkinliklerin sönük geçmesi nedeniyle farklı bir tarih arayışına girilmiş ve 3568 sayılı Kanunun TBMM’ye sevk edildiği tarih gerekçe gösterilmek suretiyle, Muhasbeciler Günü 1994 yılında Sakarya’da yapılan Oda Başkanları toplantısında alınan kararla 1. Mart olarak belirlenmiş ve bu tarihten sonra da 1. Mart olarak kutlanmaktadır.

DÜNYADA MUHASEBECİLER GÜNÜ

Dünyaya baktığımızda birçok ülkede 10.Kasım. Dünya Muhasebeciler Günü olarak kutlanmaktadır.

 XIV. yüzyılın başlarında, Akdeniz ticaretini yürüten Cenevizliler gibi İtalyan kent devletlerinde yaşayan tüccarların hesaplaşma kayıtlarında Çift yanlı kayıt yöntemi kendini göstermiş ve o ortam içinde doğmuştur. Bu yöntemi tanıtan ilk bilimsel bilgiler de İtalyan Luca Pacioli tarafından 1494 yılında yazılan Summa Arithmetica, Geometria, Proportioni, Proportiona adlı matematik kitabının içinde bir bölüm olarak yer almıştır. Bu kitap, Venice’de 10 Kasım 1494 tarihinde yayınlanmıştır. Bu nedenle dünyada muhasebeciler günü olarak, çift yanlı kayıt yöntemini bilimsel olarak ilk tanıtan kitabın yayın tarihi olan 10 Kasım günü kabul edilmiştir (International Accounting Day, 2014).

 Ancak bizim Atatürk’ün ölüm gününe rastlaması nedeniyle 10 Kasım gününü Muhasebeciler günü olarak kutlamamız mümkün değildir.

TÜRKİYEDE DİĞER MESLEKİ GÜNLER

Öncelikle dünyada ve Türkiye’de kimi mesleklerin anma günlerine kısaca göz atmak yararlı olacaktır.

Hukukçular günü: Dünya hukukçular günü, 10 Temmuz olarak belirlenmiştir. Türkiye ise, 5 Nisan 1958’de İzmir’de toplanan baro başkanları, 5 Nisan 1878’de, İstanbul Barosunun ilk genel kurulunun yapıldığını açıklayarak, 5 Nisan’ı Türkiye avukatlar günü olarak kabul etmiştir.

Tıp bayramı: Türkiye’de 14 Mayıs tıp bayramı olarak kutlanmaktadır. Bu tarih, II. Mahmut döneminde 14 Mayıs 1827 tarihinde modern tıp merkezinin açılış tarihidir.

Mimarlar günü: Dünya mimarlar günü ekim ayının ilk pazartesi olarak belirlenmiştir. Bu tarih, Birleşmiş Milletlerin Dünya Habitat günü olarak belirlemiş olmasından alınmıştır. Türkiye’de ise, 9 Nisan 1588’de Mimar Sinan’ın ölüm tarihini Mimarlar günü olarak alınmıştır.

Eczacılık günü: 2009 Yılında Türkiye’de Dünya Eczacılar Kongresi’nde iki karar alındığı anlaşılmaktadır. Bunlardan birincisi, Uluslararası Eczacılık Federasyonunun kuruluş günü olan 25 Eylül’ün dünya eczacılık günü olarak kutlanmasına, ikincisi de Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’de ilk eczacılık sınıfının açıldığı 14 Mayıs 1839’a dayanarak Türkiye eczacılık gününün 14 Mayıs tarihi olarak belirlenmesine karar verilmesidir.

Diş Hekimleri günü: Mekteb-i Tıbbiye yanında İstanbul’da Dişçi Mekteb-i Alisinin kurulduğu 22 Kasım 1908 tarihine dayanılarak, 22 Kasım günü Türkiye diş hekimleri günü olarak kutlanmaktadır.

Bu birkaç örnek göstermektedir ki, dünyada ve Türkiye’de meslekler, tarihi köklerinden yararlanarak mesleki günlerini saptamak eğilimindedir. Bu örnekler ayrıca göstermektedir ki, Türkiye’de meslek günü, mümkün olduğu kadar, önemli ve eski bir tarihe ait mesleki olaya dayandırılmak istenmektedir. Eczacılık, dişçilik gibi yeni meslekler çağdaş eğitim kurumlarının kuruluş günlerine bağlanmıştır. Yeni olmalarına rağmen onlar da yüz- yüz elli yıllık eski tarihlere dayanmaktadır.

TÜRKİYEDE MUHASEBE İLE İLGİLİ BAŞLICA GELİŞMELER

Bu yazı konusu Osmanlı dönemi ve son yüz yetmiş yıl (1849- 2020) içinde muhasebe düşüncesine önemli katkılarda bulunan bir dizi olayın ortaya çıktığı görülmektedir. Bunları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

             1) Osmanlı devlet muhasebecileri Hazine-i Amire’yi kurmuşlar ve asırlarca yönetmişlerdir. Fatih’in Kanunname-i Ali Osmani’de sözünü ettiği defterdarlar devlet muhasebesini yönetenler ve yürütenlerdir. Tanzimat’tan sonra bunlar maliye yani Maliye Nezaretine geçmişlerdir. Sözü edilen yasada sık sık sözü edilen deftardar, mühürdar gibi muhasebe defterleriyle iç içe olan kişilerdir.

2) Osmanlıda Sultan 1. Abdülmecit döneminde, Napolyon’un beş bölümden oluşan Code de Commerce’ adlı kitabı tercüme edilerek (Kanunname-i Ticaret)  adıyla Hicri.1265 yılında basılmıştır. Bu tarih 25 Şubat – 6 Mart tarihlerine denk gelmektedir ki bu tarih aralığı da 1. Mart olarak alınmak suretiyle günümüz Muhasebe günü ile örtüşmektedir. Çift yanlı kayıt sistemini içeren Kanunname-i Ticaret, 18 Temmuz 1850 tarihinde yasalaşmıştır. Büyük dönüşümün kanunudur. Yüz yetmiş yıldır muhasebe düşüncesini etkileyen yasal düzenlemedir. Çift yanlı kayıt yöntemini Türkiye’ye getiren yasadır.

 Buna dayanarak aslında bu yıl Muhasebenin 31. Yılını değil veya onun da yanında 171. Yılını da kutlamamız daha uygun görülmektedir

3) Çift yanlı kayıt yönteminin devlet muhasebesinde uygulanması için çıkarılan padişah fermanı, Hicri 9 Sefer 1297, Miladi 22 Ocak 1880 tarihinde yayınlanmıştır. Osmanlı Devleti, Osmanlı Bankası’nın çift yanlı kayıt yöntemini başarı ile uyguladığını öğrenmiş ve devlet muhasebesinde çift yanlı kayıt yönteminin uygulanmasına ait fermanı yürürlüğe koymuştur. Çift yanlı kayıt yönteminin devlet muhasebesinde kullanılmaya başlanması, uygulama alanının özel kesimde de yaygınlaşmasının önünü açan bir etken olmuştur

4)  Hamidiye Ticaret Mektebi, lisans düzeyinde ilk çift yanlı kayıt yöntemi eğitimini başlatan okuldur, 16 Ocak 1883 tarihinde açılmıştır. Bugünkü Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi’dir.

5) Cumhuriyet’in ilk Ticaret Kanunu, 29 Mayıs 1926 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Tanzimat’tan sonra muhasebe düşüncesinde çağdaşlaşmanın ikinci hamlesini başlatan yasal düzenlemedir. Çift yanlı kayıt yönteminin çağdaş uygulamalarının önünü açan kanundur.

6) 1 Mart 1989, TÜRMOB yasasının Meclise sevk günü, 1 Haziran 1989 TÜRMOB yasasının yürürlüğe girdiği gündür. 150 Yıllık bir aradan sonra, yani 1839’da yaşantısı sona eren Hazine-i Amire’den sonra muhasebe mesleğinin örgütlenmesi ile ilgilidir. Daha önce Hazine-i Amire’de muhasebeciler bir örgüt yapısına sahipti. Fatih Sultan Mehmet zamanında 1475-80 yılları arasında Kanunname-i Âli Osman ile muhasebeciler örgütlenmişlerdi. Bir süre sonra da Hazine-i Amire adını almıştır. Tarihin tam saptanması fazla güç değildir. Hazine-i Amire, iki yüz elli sene muhasebecilerin örgütü olmuştur.  

7) Tekdüzen hesap planının yayınlandığı tarih, 26.12.1992’dir. Çift yanlı kayıt yöntemine, disiplin içinde uygulama kolaylığı getirerek, Türkiye uygulamalarının önünü açan yasal düzenlemedir.

8)  6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun yayınlandığı tarih: 14 Şubat 2011’dir. Uluslararası muhasebe standartlarını ve uluslararası denetim standartlarını gündeme getirerek, muhasebe düşüncesinin küreselleşmesinin önünü açan yasal düzenlemedir. Önceki ticaret kanunları Batı Avrupa ile entegrasyonu ön görüyordu.

 Bu bilgiler ışığında Türkiye muhasebe mesleğinin gününe karar verilebilir. 1 Mart tarihi, hem halen muhasebeciler günü olarak kullanıldığı, hem de mevsim olarak uygundur.

Ancak, Çift yanlı kayıt sisteminin yer aldığı Kanunname-i Ticaret’in 1849’da yayın tarihine istinaden aslında bu yıl Muhasebenin 31. Yılını değil veya onun da yanında 171. Yılını da kutlamamız daha uygun görülmektedir

SONUÇ

Yukarıdaki açıklamalardan çıkan sonuç;

• 1. Mart gününün Türkiye Muhasebeciler günü olarak kutlanabileceği,
• Ancak bu günün 1. Mart.1989 yerine, Sultan 1. Abdülmecit döneminde basılan ve halen uygulanan Çift kayıt yönteminin yer aldığı Kanunname-i Ticaret adını taşıyan ilk tercüme kitabın yayın tarihini ve 1850 yılında da kanunlaşmasını esas kabul edilerek,  Muhasebe gününün 31 yıl yerine, 171. Yıl olarak kutlanması gerektiğidir. Nitekim Batı da Muhasebeciler gününü Çift kayıt sisteminin ilk yayın tarihi olan 10.Kasım.1494 tarihini esas almıştır.
• Keza, Muhasebe ve Muhasebecilik mesleği 3568 sayılı Meslek yasamızın yasalaştığı 1989 tarihinden önce de vardı. 1989 yılında ise yasası çıkmıştır.
• Türkiye’de bazı yeni meslekler dahi çok eski tarihleri ve diğer meslekler de daha eski tarihleri esas almışlardır. Aynı şekilde Dünya Muhasebe günü olarak 10. Kasım. 1494 tarihini esas aldığına nazaran ve dünya Muhasebenin bu yıl 526. Yılını kutlarken bizim de 171. Yıl olarak kutlamamız gerekir kanısındayım.
• Son söz Türkiye Muhasebeciler günü ve Haftası kutlu olsun.

KAYNAKÇA

* TÜRKİYE MUHASEBECİLER GÜNÜ HANGİ GÜN OLMALI? Prof. Dr. Oktay Güvemli

Marmara Üni. E. Öğr. Üyesi Accounting and Financial History Research Journal January 2018 (14)

09.03.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.