Ahmet Mehdi Yurtsever
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ahmet@dipnotmali.com

Mal veya Hizmet Tesliminden Önce Düzenlenen Faturadaki İnce Noktalar

Günümüzde birçok şirketin karşılıklı anlaşmaları gereği mal veya hizmet tesliminden önce fatura düzenlediği sık olarak karşılaşılan bir durum haline gelmiştir. Uygulamada yanlış olarak bilinen, mal teslimlerinden önce düzenlenen fatura ile birlikte sevk irsaliyesinin de düzenlenmesi gerektiği algısı ve hatalı yapılan muhasebe kayıtları bu makalemin konusunu oluşturmaktadır.

 

Mal veya Hizmet Tesliminden Önce Fatura Düzenlenmesi

 

Vergi usul kanununun 229. maddesine göre fatura tanımı; satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak tanımlanmaktadır.

 

Mal teslimi veya hizmet ifasının yapılmasına istinaden ödeme yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın yedi gün içerisinde yasal olarak fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

 

Vergi usul kanununda mal ve hizmet teslimlerinden önce fatura düzenlenemeyeceğine dair bir hüküm bulunmamakla birlikte, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi kanununun 10. maddesi Vergiyi Doğuran olayın medyana gelmesini anlatmakta ve ilgili maddenin b fıkrasında, Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesinden bahsedilmektedir. Bu hükme göre mal ve hizmet teslimlerinden önce fatura düzenlenmesinin mümkün olduğu anlaşılmaktadır. Vergi idaresinin de vermiş olduğu özelgeler ile de bu durumu desteklemektedir.

                       

Sevk İrsaliyesi Ne Zaman Düzenlenir  

Öncelikle sevk irsaliyesinin tanımını yapmak gerekirse, satılmış ya da satılmak üzere olan bir malın, bir adresten diğerine naklinde ya da aynı işletmeye ait işyerleri arasında taşınmasında düzenlenen ve üzerinde gönderilen malın konusu, birimi ve malın kime ait olduğunun yazıldığı belgeye sevk irsaliyesi denir. Vergi usul kanunun 230/5. bendinde “Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir” denmektedir.

Maddeden de anlaşılacağı üzere sevk irsaliyesi; malın hareket halinde olduğunda düzenlenmesi gerekmektedir. Firmaların mal tesliminden önce fatura ile birlikte düzenlemiş oldukları irsaliyenin bir hükmü bulunmamakla birlikte malı geçmiş tarihli irsaliye ile taşıttıklarında yolda uygulanan denetimler sırasında özel usulsüzlük cezası ile karşılaşacakları tabidir.

Sevk irsaliyesinin düzenlenmemesi, kullanılmaması veya bulundurulmaması, tespiti halinde, her bir belge için 01.01.2017 tarihinden itibaren 210-TL özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak, her bir belge nevi için kesilecek olan özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir tespit için 11.000-TL’yi, bir takvim yılı içinde 110.000-TL’yi aşamaz.

Ayrıca, mal teslimlerinden önce düzenlenen faturalarda irsaliye düzenlenmediğinden fatura üzerine ayrıca malın teslim tarihi belli ise tarihinin yazılması, teslim tarihi belli değilse “Bu faturadaki malzemeler ileriki bir tarihte teslim edilecektir” şerhi konulmasında fayda vardır. Daha sonra mal teslimi sırasında önceden düzenlenen faturaya atıfta bulunarak irsaliye düzenlenebilinir. Bu durum için herhangi bir süre şartı bulunmamaktadır.

 

Katma Değer Vergisi Beyanı

Katma Değer Vergisi kanununun 10/b maddesinde Malın tesliminden veya hizmetin ifa edilmesinden önce fatura veya benzeri belgeler düzenlenmesi halinde, vergiyi doğuran olayın medyana geldiği anlaşılmaktadır. İlgili maddeye göre, mal veya hizmet ifa edilmesinden önce düzenlenen faturanın ilgili döneme ait Katma Değer vergisi beyannamesinde alıcı ve satıcı tarafından beyan edilmesi gerekmektedir.

 

Hangi Dönemde Gelir Kaydedileceği

Ticari kazancın tespitinde “tahakkuk esası ilkesi” ve “dönemsellik ilkesi” adı altında iki adet ilke vardır. Tahakkuk esasında gelir veya giderin kesinleşmiş olması, dönemsellik ilkesinde ise, gelir veya giderin ilgili olduğu döneme intikal ettirilmesidir.

Mal tesliminden önce fatura düzenlenmesinin, gelir hesaplarına kaydedilmesi bakımından malın alıcı firmaya teslimi gerekmektedir. Fatura düzenleme tarihinde gelir kısmının muhasebe kaydı tek düzen hesap planına uygun olarak gelecek aylara/gelecek yıllara ait gelirler hesabında izlenmesi gerekmektedir. Mal teslimi gerçekleştiğinde dönemsellik ilkesi gereği gelir hesaplarına intikal ettirilmelidir.

 

Muhasebe Kayıtları

 

Örnek; Sanayi sektöründe faaliyet gösteren Elas A.Ş. alıcı tarafından gelen siparişe istinaden ocak ayında üretim süreci 3 ay sürecek ticari mal için, sözleşme gereği ücreti peşin tahsil edecek ve faturasını ödeme tarihinde düzenleyecektir.

 

Satıcı Firmanın Muhasebe Kayıtları;

100-Kasa

xxx

380- Gelecek Aylara Ait Gelirler

xxx

391- Hesaplanan KDV

xxx

Ocak Ayında Satıcının Fatura Düzenledi Tarihteki Muhasebe Kaydı

380- Gelecek Aylara Ait  Gelirler                               xxx

600- Yurtiçi Satışlar

xxx

Nisan Ayında Satıcının Teslim Tarihindeki Muhasebe Kaydı

Alıcı Firmanın Muhasebe Kayıtları;

159- Verilen Sipariş Avansları

xxx

191- İndirilecek KDV

xxx

100-Kasa

xxx

Ocak Ayında Alıcının Fatura Tarihinde Muhasebe Kaydı

153- Ticari Mallar

xxx

159- Verilen Sipariş Avansları

xxx

Nisan Ayında Alıcının Teslim Tarihindeki Muhasebe Kaydı

 

05.04.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.