Adnan Dede
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
adnan_dede@hotmail.com

Bağımsız Denetimde Sorunlar ve Çözüm Önerileri (2)

Makalem’de; KOBİ’lerde Bağımsız Denetimin Başarısı İçin,  İç Denetimin Sorunları  ve Çözüm Önerileri irdelenmiştir.

Türkiye’de KOBİ düzeyindeki işletmelerde İç Kontrol Sistemi yok denecek kadar yetersizdir. Bu durum KOBİ’lerin geleceğini, işletmelerin sürekliliği kavramını tehdit etmektedir.

6102 Sayılı TTK’da İç Denetimin Önemine ilişkin maddelerin düzenlendiği görülmektedir; 

6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu'nda İç Denetim Üzerine Düzenlemeler         

366/2. fıkrasında“Yönetim kurulu, işlerin gidişini izlemek, kendisine sunulacak konularda rapor hazırlamak, kararlarını uygulatmak veya  iç Denetim amacıyla içlerinde yönetim kurulu üyelerinin de bulunabileceği komiteler ve komisyonlar kurabilir.

375/1/c. fıkrasında “Muhasebe, finans Denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulmasına yer verilmiştir.

378.maddede yönetim kuruluna şirketin varlığını, gelişmesini ve devamını tehlikeye düşürecek sebeplerin erken teşhisi, bunun için gerekli önlemler ile çarelerin uygulanması ve riskin yönetimi amacıyla uzman bir komite kurmak, sistemi çalıştırmak ve geliştirmek yükümlülüğü vardır.  

(1) KOBİ’lerde  İç Denetimin Önündeki Sorunlar 

(1.1)         KOBİ’lerin; hemen hemen tamamı aile şirketi olmaları nedeniyle; Kurumsal Yönetim, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Kontrol Sisteminden uzak olması; BAĞIMSIZ DENETİN UYGULAMA BAŞARISINI OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMEKTEDİR.

(1.2)         KOBİ’lerin;  Kurumsal Yönetim, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Kontrol Sistemi üzerine yeni yaklaşım ve ihtiyaçların ACİLEN GÜNDEME ALINMASI GEREKMEKTEDİR.

(1.3)         KOBİ’ler yaşanan ekonomik krizlerden ilk etkilenen işletmeler olup, nedeni araştırıldığında; İşletme Yönetiminin, Kurumsal Yönetim, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Kontrol Sisteminden uzak  olduğu görülmektedir.

(1.4)         KGK,  SPK,  gibi sorumluluk sahibi “ Düzenleyici Otoriteler” in; Kurumsal Yönetim, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Kontrol Sistemi  hakkında  beklenen düzeyde etkin olmadıkları gözlemlenmektedir.

Bu nedenle; bir an önce ; KOBİ işletmelerin ; Bağımsız Denetime

Hazırlanması için; KGK,  SPK, gibi sorumluluk sahibi “ Düzenleyici

Otoriteler” in; Kurumsal Yönetim, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Kontrol

Sistemi  hakkında  beklenen düzeyde etkin olmaları sağlanmalıdır.

(2 )  KOBİ’lerde  İç Denetimin Önündeki Sorunlar  İçin Çözüm Önerileri

(2.2)  KOBİ’lerde Bağımsız Denetimin Başarısı İçin;

İç Kontrol Sisteminin  Kalitesine İlişkin; “ Düzenleyici Otoriteler”

(KGK, SPK) Tarafından Asgari Standartlar Geliştirilerek Zorunlu hale getirilmelidir.

İşletmeler; iç kontrol sisteminin önemini kavraması gerekir.

Bağımsız Denetçi, muhtemel önemli yanlışlık türlerini belirleme, önemli yanlışlık riskini etkileyen faktörleri gözden geçirme ve ilave bağımsız Denetim tekniklerinin zamanlama, kapsam ve yapısını tasarlama süreçlerinde iç kontrol sistemine dair  edindiği bilgilerden yararlanır.

İç kontrol sistemi ile Denetim riski arasında ters bir ilişki vardır. İç kontrol sisteminin etkinliği arttıkça denetim riski azalmakta, iç kontrol etkinliği azaldıkça denetim riski artmaktadır.

Etkin bir iç kontrol sisteminin varlığı halinde denetçi kapsamı daraltabilecek ve daha  küçük bir örnek büyüklüğü ile çalışabilecektir. Bu durumda doğal olarak denetime ayrılması gereken kaynakların azalmasını sağlayacaktır.

(2.3)         Bağımsız Denetim Faaliyetleri ile İç  Denetim   Koordine Edilmelidir.

İç Denetim haricinde kurumda; bağımsız denetim, kalite denetimi, düzenleyici otoritelerin denetimi vb. denetim faaliyetleri olabilir, iç ve bağımsız denetçiler denetimden en iyi sonucu almak için işbirliği içinde olmak durumundadırlar.

Asli görevi belirlenen muhasebe ilke ve standartlarına göre hazırlanan mali tabloların doğruluğu hakkında güvence sağlamak olan bağımsız dış Denetçiler bu işlevi yerine getirirken işletmenin iç kontrol sistemini değerlendirerek yapacağı Denetim çalışmasının kapsamına yön verir.

Dolayısıyla iç kontrol sisteminin kalitesini teyit eden iç denetimin varlığı mali tablolara olan güvenilirliğinde artıracaktır.

(3)   İşletmelerde Etkili bir iç Denetim faaliyetinin yürütülmesi  için;  Başarıyı Etkileyen Faktörlerin Uygulanması Sağlanmalıdır.

(3.1)         Uluslararası iç Denetim standartları ile uyumlu, şirketin Denetim komitesi ve yönetim kurulunca onaylanmış, iç Denetim faaliyetinin amaç, yetki ve sorumluluklarım belirleyen iç Denetim yönetmeliği bulunmalıdır.Söz konusu yönetmelik sürekli gözden geçirilmeli ve güncellenmelidir.

(3.2)         Şirketin faaliyetleri, süreçleri ve bunlara ilişkin risklerinin değerlendirilmesi sonucu hazırlanan risk esaslı iç Denetim planı bulunmalıdır.

(3.3)          Şirketin yönetim kurulu, Denetim komitesi, üst düzey yönetimine sunulan raporlarda yer alan bulgulara ilişkin uygulama planlarının sonuçların izlenmesi için raporlama takip sistemi kurulmalıdır.

(3.4)         İç Denetim faaliyetinin etkililiğinin sürekli gözetimi için kalite güvence ve geliştirme programı hazırlanmalıdır.

Programın sürekli iç ve dış değerlendirmelerinin yapılması sağlanmalıdır.

(3.5)         İç Denetim faaliyetinin performansı ve sağladığı katma değerin ölçülmesini sağlayacak     değerlendirme göstergeleri belirlenmelidir.

(3.6)         İç Denetimin Bağımsızlığı  Sağlanmalıdır.

İç Denetim yöneticisi, işlevsel olarak Denetim komitesi ve yönetim kuruluna; idari olarak ise işletmenin icra başkanına bağlı ve sorumlu olmalıdır.

İç Denetim faaliyetinin işlevsel ve idari olarak farklı hiyerarşik ilişkiler çerçevesinde yapılanması uluslararası iç Denetim standartlarının bir gereğidir.İşlevsel hiyerarşi, iç Denetimin bağımsızlığı ve yetkisinin nihai kaynağıdır.

İç Denetim yönetmeliği iç Denetim planının ve bütçesinin onaylanması, iç denetim yöneticisinin atanması, performansının değerlendirilmesi, görevden alınması, ücret ve özlük haklarının onaylanması gibi konular işlevsel hiyerarşik ilişkilerini oluşturur.

İdari hiyerarşi ise iç Denetim biriminin günlük iş ve işlemlerini kolaylaştıran ilişkileri tanımlar.

(3.7)         İç Denetimin Tarafsızlığı ve Kalite Güvencesi  Sağlanmalıdır.

Uluslararası iç Denetim standartlarına göre;

İç Denetim faaliyeti bağımsız olmalı ve  iç Denetçiler görevlerini yaparken tarafsız davranmalıdırlar. İç Denetçilerin daha önce sorumlusu olduğu faaliyetlere ilişkin en az bir yıl süre geçmeden Denetim yapmaması tarafsızlığının bir gereğidir.

İç Denetçiler, çalışmalarını serbest ve tarafsız bir şekilde yapabildiklerinde bağımsız sayılırlar.

İç Denetçiler her türlü bilgi ve belgeye erişebilmeli, inceleyebilmeli ve her seviyede çalışan ile görüşebilmelidir.

İç Denetim yöneticisinin, kurum içinde, iç Denetim faaliyetinin sorumluluklarını yerine  getirmesine imkân sağlayan bir yönetim kademesine bağlı olması ve bu kademe   tarafından desteklenmesi gerekir.

(3.8)          İç Denetim Faaliyetinin Sonuçları  Raporlanmalıdır.

İç Denetim Yöneticisi, hazırlayacağı kalite güvence ve geliştirme programı ile iç denetim faaliyetinin katma değer yaratmasına, kurumun faaliyetlerini geliştirilmesine yardımcı olmalı ve iç Denetim faaliyetine etik kurallara ve standartlara uyumu  konusunda güvence sağlamayarak raporlama yapmalıdır.

(4) KOBİ’ler,  İç Denetim hakkında Aşağıda Örnekleri Verilen etkinlikleri ve Benzeri faaliyetleri yapılabililer.

(4.1)         İç Denetimin önemi, işletme yönetimine anlatılarak tam destek sağlanmalıdır.

(4.2)         İşletme’lerde;  iç denetim ekibi tarafından eğitici toplantılar yapılarak, personele iç  denetim’in  önemini anlatılmalıdır.

(4.3)         Kurum içinde, iç denetimin sistematiğini anlatan iç denetim’in  akış şemaları hazırlanarak tüm personelin görebileceği yerlere asılmalıdır.

(4.4)         İşletmelerde; iç denetimin önemini  anlatan el broşürleri hazırlanarak personele dağıtılmalıdır.

(4.5)         Profesyonel İç deneciler, işletmelere davet edilerek, eğitici sunum ve konuşmalar ile  personel sürekli bilgilendirilmelidir.

(4.6)          Kurumda iç denetim biriminde çalışan personelin, mesleki kuruluşlara üye olmaları teşvik edilerek aktif  personel haline getirilmelidir.

(4.7)         İç denetim ekibinde çalışanların mesleki belgeler almaları teşvik edilerek                            Profesyonelleşme sağlanmalıdır.

(4.8)         İşletmelerde;  iç denetim ekibi tarafından periyodik seminerler hazırlanarak, tüm çalışanların iç denetimin kural ve kaidelerine tam uyumu sağlanmalıdır.

(4.9)         İşletmeler; ilişki içinde bulundukları, müşteriler, satıcılar gibi ilgili taraflara kendi kurum kültürü olarak, iç denetim için uymaları gereken prosedürler   hakkında bilgilendirme toplantıları yapmalıdırlar.

(4.10)     İşletme yönetimi;  İç denetimi kurumsal  kültür haline getirerek, iç denetim İle ilgili tüm  tam gelişmelere destek olmalıdır.

Kaynak;”6102 Sayılı TTK”, “ www.ismmmo.org.tr”

SONUÇ: KOBİ işletmelerde; Bağımsız Denetimin Başarısı için;   Kurumsal Yönetim, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Kontrol Sistemininin Kalitesine ilişkin düzenlemeler yapılarak uygulanabilir hale getirilmelidir.

İç Kontrol Sisteminin  Kalitesine İlişkin; “ Düzenleyici Otoriteler”  (KGK, SPK)

Tarafından Asgari Standartlar getirilerek,  (zorunluluk getirilerek) takip edilmelidir.

14.11.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.