YMM İbrahim Akbayrak TTK'na Göre Yapılacak Kar Dağıtımı, Yedek Akçe Ayrılması v.b. Hususlarda Hangi Bilanço Esas Alınacak? (22.04.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Abbas Coşar
Yeminli Mali Müşavir
Bir Bağımsız Denetim
a.cosar@birdenetim.com

100 Soruda Vergi Af Kanunu-2

I.GİRİŞ

Türkiye’de vergi afları, ekonomik ve politik maliyetlerinin düşük olması, tasarruf yetersizliği, vergi borçlarının ucuz kredi olarak kullanılması, mali sistemin yapısal sorunları, ekonomik istikrar, iktisadi serbestleşme ve vergi uyumlaştırması ve mali krizlerden kaynaklanmaktadır.

Sadece bizde değil tüm dünya ülkeleri zaman zaman son çare olarak vergi affına başvuruyor.

Literatürde tartışma yaratan hususlar ise; mükelleflerin gönüllü vergiye uyumunun sağlanması çabası beklentilerle beraber ters bir etkiye dönüşebilmektedir. Vergi aflarının istisnai bir durum olması ge- rekirken sık başvurulması, vergi kaçakçıları ile dürüstmükellefler arasında haksız bir durum ortaya çıkmasına sebep olmakta ve bu durum dürüstmükelleflerin vergi yönetimi ve devlete olan güvenini sarsmaktadır.

Nasılsa af çıkar, elbet seneye çıkacak, borç yapılandırma mı?, yoksa stok affı var mı ya matrah artırımı gibi vesveseyle geçen bir vergi ve ekonomik gündemimiz oluşmakta sunni bir kronik paparazzi güncesi…

Bu bağlamda çalışmamızın ikinci ve son bölümünde, işletme kayıtlarının düzeltilmesi ve taşınmazlar ile Atik’lerde yeniden değerleme imkanı hususlarında özellik arz eden hususları irdelemiş olacağız.

II. AF KANUNUNDA ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR

100 SORU – 100 CEVAP

SORULAR VE CEVAPLARI

İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER

F.-STOK AFFI VE İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ KASA MEVCUTU VE ORTAKLAR CARİ’YE İLİŞKİN DÜZENLEMELER

Soru.51- İşletmede Mevcut Kayıtlarda Yer Almayan Mal ve İktisadi kıymetlerle ilgili Düzenleme Nedir?

Gelir ve Kurumlar vergisi mükellefleri işletmelerinde mevcut ancak kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları yasal kayıtlarına intikal ettirerek kayıtların fiili duruma uygun hale getirilmesidir.

Soru.52- Hangi Sürede Başvurmak Gerekiyor?

31 Ağustos 2021 tarihinde en son Ek.18 beyannamesi ve ekinde verecekleri envanter listesi ile katma değer vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine verilecektir. Eğer envanter listesi ekinde olmazsa başvuru kabul edilmeyecektir.

Bu bildirimde kıymetlerin rayiç bedeli o günkü alım satım bedeli bildirilecektir. Mükellef kendisi de takdir edebilir değeri, ya da ilgili meslek kuruluşuna tespit ettirebilir.

Soru.53- Bildirilen Malların Satışı Halinde Satış Bedeli Ne olacak?

Satış halinde defter değerinden az olamaz. Eğer satış bedeli düşükse kazancın tespitinde kayıtlı bedel dikkate alınacaktır. Bu kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır.

Soru.54- Vergisel Yükümlülüğü Nedir?

Rayiç bedelin tabi olduğu KDV oranının yarısı esas alınarak hesaplanan tutar beyanname ve envanter listesi elektronik ortamda verilecektir.

Teslimleri KDV’den istisna bulunan basılı kitap ve süreli yayınlarda %4 oranı esas alınacaktır.

Beyan edilen emtiaya (kitap basılı kağıtlar dahil)KDV indirim konusu yapılacaktır. İndirim yoluyla telafi edilmemesi halinde iadeye konıu yapılabilecektir.

Ancak sabit kıymetler için ödenen KDV’nin indirim mümkün olmadığından Gelir veya Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır. İadesi mümkün değildir.

Soru.55-Kıymetlerin Kayıtlara İntikali Nasıl Yapılacaktır?

Emtia ve sabit kıymetler için pasifte karşılık hesabı ayrılacaktır. Bu karşılığın ortaklara dağıtılması, veya işletmenin tasfiyesinde sermaye unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecektir.

Ayrıca sabit kıymetler için ayrılan karşılık birikmiş amortisman olarak kabul edilecektir.

İşletme hesabı mükellefleriyse beyan ettiği emtiayı defterin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedecektir.

Örnek12:Abba Otomotiv San ve Tic. A.Ş.’nin stoklarında bulunan ancak kayıtlarında bulunmayan otomotiv yedek parçalarının listesini hazırlayıp 29Ağustos2021 tarihinde beyan etmiştir. Genel orana tabi yedek parçaların rayiç bedelini 3.500.000 TL olarak beyan etmiştir. Bu bildirime ait muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olması gerekmektedir.

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

153 Ticari Mallar 3.500.000

191 İndirilecek KDV 315.000

525 Kayda Alınan Emtia 3.500.000

Özel Karşılık Hesabı

(7326 sayılı Kanunun6/1 md.)

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 315.000

(Sorumlu sıfatı ile ödenecek KDV)

------------------------------------------ / -----------------------------------------------------------

Not: Bu emtianın satılması halinde ise kayıtlara intikal ettirilecek satış bedeli 3.500.000 TL’nin altında olmaması gerekmektedir.

Örnek13:Abba Otomotiv San ve Tic. A.Ş. kayıtlarında yer almayan makineleri ve cihazları, demirbaşı kayıtlarına af kanunu kapsamında almak için karar almıştır. Genel oran KDV ‘ne tabi bu kıymetlerin rayiç bedelini mükellef 10.000.000 TL olarak belirlemiştir. Buna ilişkin kayıtlar aşağıdaki gibi olacaktır.

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

253 Tesis Makine ve Cihazlar 10.000.000

689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar 900.000

526Demirbaş Makine ve Teçhizat 10.000.000

Özel Karşılık Hesabı

(7326 sayılı Kanunun6/1 md.)

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 900.000

(Sorumlu sıfatı ile ödenecek KDV)

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Eğer örneğimizde şirket bu kıymetleri 31.12.2021 tarihine kadar satarsa, bu satıştan önce satmadığı takdirde ise 31.12.2021 tarihinde muhasebe kayıtları ise aşağıdaki gibi olacaktır.

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

526 Demirbaş Makine ve Teçhizat 10.000.000

Özel Karşılık Hesabı

(7326 sayılı Kanunun6/1 md.)

257 Birikmiş Amortismanlar 10.000.000

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Eğer şirket söz konusu kıymeti 15.000.000 TL’nasatarsa, aşağıdaki muhasebe kaydını yapması gerekmektedir.

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

100 Kasa Hesabı 17.700.000

257 Birikmiş Amortismanlar 10.000.000

253 Tesis Makine ve Cihazlar 10.000.000

391 Hesaplanan KDV 2.700.000

679 Diğer Olağandışı 15.000.000

Gelir ve Karlar

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Soru.55- Beyan Edilen Kıymetler Ba Formunda Nasıl Gösterilecek?

Söz konusu bildirim işlemi Ba formunun “Soyadı/Adı Ünvanı” bölümünde “Muhtelif Satıcılar (7326 sayılı Kanun Madde &/1)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (3333 333 333) yazılmak suretiyle yapılacaktır.

Soru.56-Kayıtlarda Var İşletmede Yok Emtia ve Sabit Kıymetlerle İlgili Düzenlemeler Nelerdir.

Bu durumda yapılması gereken normal satış işleminden farklı olmayacaktır. Satış faturasında, emtianın veya kıymetin tabi olduğu oranda KDV hesaplanıp ilgili dönem beyannamesine dahil edilmesi gerekmektedir. Haliyle oluşan satış hasılatı ise yıllık gelir veya kurumlar vergisi matrahının hesabında dikkate alınacaktır. Ödenecek KDV ise ilk taksit beyanname verme süresinde, izleyen taksitler ise beyanname süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere 3 eşit taksitte ödenebilecektir.

Hangi oranda karlılık uygulanacağı hususunda ise işletmede söz konusu emtia ile aynı neviden olan emtiaların gayri safi kar oranına dayanılarak bir oran tespit edilecektir. Eğer yasal kayıtlardan tespit edilemiyorsa yine ilgili meslek odaların belirleyeceği oranlar esas alınması gerekmektedir.

En son 31 Ağustos 2921 tarihinde bildirimin yapılması gerekmektedir.

Örnek14:AbbaTurizm ve Otelcilik A.Ş. kayıtlarında yer aldığı halde stoklarında mevcut olmayan içkiler için fatura kesip satış yapmış gibi göstererek kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmek üzere af kanundan yaralanmaya karar vermiştir.Bu durumda genel oran KDV’ye tabi mal tutarı 50.000 şişe civarında olup, birim maliyetinin 100 TL/Lt ve gayrisafi karlılığın %20 olduğunu tespit etmiştir.

Bu durumda düzenlenen faturada 5.000.000 TL satış bedeli ve (5.000.000 x %18 =) 900.000 TL KDV hesaplanacaktır. Bu satışa ilişkin kayıtlar aşağıdaki gibi olacaktır.

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

689 Diğer Olağandışı Gid. ve 7.080.000

(Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler)

600 Yurtiçi Satışlar 6.000.000

(7326 sayılı Kanunun 6/2 maddesi)

391 Hesaplanan KDV 1.080.000

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

950 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 7.080.000

951 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 7.080.000

Alacaklı Hesabı

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Bu kayıtta yer alan 689 numaralı hesap yerine gerçek duruma uygun olması halinde diğer hesaplardan; kasa, bankalar, alınan çekler, alıcılar veya alacak senetleri hesaplarından biri kullanılabilecektir. Yani bu ne anlama geliyor? Kayıtsız yapılan satış karşılığında alacak senedi alınmış olması halinde kayıt aşağıdaki gibi olacaktır.

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

121 Alacak Senetleri 7.080.000

600 Yurtiçi Satışlar 6.000.000

(7326 sayılı Kanunun 6/2 Maddesi)

391 Hesaplanan KDV 1.080.000

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Soru.57- Belge Düzeni Vergisel Yükümlülük ve Diğer Hususlar Nelerdir?

Fatura’da “Muhtelif Alıcılar (7326 sayılı Kanun 6/2 maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir)” ibaresi yazılacaktır.

Söz konusu beyannamede ödenecek KDV çıkması halinde beyana ilişin hesaplanan KDV tutarı “Ödenmesi Gereken KDV” tutarından düşülecektir. Bu hesaplama sonucu Bu Dönemde Ödenmesi Gereken KDV satırındaki tutar 1 No.lu KDV Beyannamesinin ödeme süresinde ödenir. Bu tutarın tamamı defaten ödenmesi halinde ek beyanname vermeye gerek yoktur.

Soru.58- İşletme Hesabı Mükellefler Bu haktan Yararlanabilir mi?

Emtia ve sabit kıymetler nedeniyle fatura düzenleyerek işletme hesabı esasına göre mükellef yasal defterine hasılat kaydederek bu imkandan yararlanabilir.

Soru.59- Emtia ve Sabit Kıymet satışı Bs Formunda Nasıl Bildirilir?

Bs formunun “Soyadı/Adı Ünvanı” bölümüne “muhtelif Alıcılar (7326 sayılı Kanun Madde 6/2)” “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (4444 444 444) yazılmak suretiyle yapılacaktır.

Soru.60- Kayıtlarda Olduğu Halde İşletmede Mevcut Olmayan Kasa Mevcudu ve Ortaklardan Alacakların Beyanında hangi Avantajlar mevcuttur?

Bu uygulaman sadece bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir.

Kurumlar vergisi mükellefleri 31.12.2020 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülen ancak işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve/veya işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla( ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklardan borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını 31Ağustos 2021 tarihi mesai saati bitimine kadar bağlı vergi dairesine beyan ederek kayıtlarını düzeltmesi gerekmektedir.

Ayrıca bu kanuni düzenlemede ayrıca bir hüküm daha yer almıştır. “ Bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini” 31Ağustos 2021 tarihine kadar vergi dairelerine beyan ederek kayıtlarını düzeltebileceklerdir. Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere çoğu mükellef bu hesaplarda yer alan bakiyeleri İdarenin inceleme riskine karşı önlem olarak başka hesaplara aktarıp sene sonu 31. 12 …itibarıyla mali tablolarını makyajlama yöntemine gidebilmektedir. İşte kanun koyucu bu realiteden hareketle affın kapsamını geniş tutmak ve mağduriyetleri en aza indirmek üzere böyle bir düzenlemeyle kapsamı genişletmiştir.

Düzenlemeye göre ortaklar cari hesabının kalıntısının hesaplanmasında öncelikle aktif (ortaklardan alacaklar ve ilgili hesaplar) ve pasif (ortaklara borçlar ve ilgili hesaplar) hesaplar karşılaştırılarak net kalıntı esas alınacaktır. Bu durumda ((131 +231 + 1xx + 2xx) – (331 + 431 + 3xx + 4xx) şeklinde bir hesaplamanın yapılması öngörülmüştür.

Bazı hukuksuz fiiller nedeniyle kaydi kasada gerçek dışı gereğinden fazla nakit para durumu kasa fazlalığı olarak değerlendirilmektedir. Üstelik bu atıl paralar mali tablolarda gizlenmesi maksadıyla ortaklar cari hesabına veya başka aktif kalemlere virman etmektedirler. İşte bu durumları da gözeten kanun koyucu bu husustaki düzenlemeyi geniş tutmuştur.

Beyan edilen bu tutarlar üzerinden %3 oranında vergi hesaplanarak beyanname verme süresi içinde ödemeleri gerekmektedir.

Ödenen vergiler mahsup edilmez, kurum matrahı tespitinde gider kabul edilmez. Beyan edilen tutarlar için geriye yönelik inceleme yapılamaz, ilave tarhiyat önerilemez.

Bu beyandan dolayı 2021 yılı geçici vergi beyannamelerinde gerekli düzeltmeler gerektiğinde ise bu beyanname verme süresi içerisinde gerekli düzeltmeler yapılır. Ve bu düzeltme işlemleri için herhangi bir ceza ve faiz uygulanmayacaktır.

Örnek15:Abba Otomotiv San ve Tic. A.Ş.’nin 31 Aralık 2020 tarihli bilançosunda 10.000.000 görülmekle beraber fiilen kasada mevcut olmayan tutarın 9.000.000 TL olduğu tespit edilmiş olup af kanunu kapsamında kaydi ve fiili durumun birbirine denkleştirilmesine karar verilmiştir.30 Temmuz 2021 tarihinde ise kaydi kasa mevcudu 1.000.000 TL olarak görünmektedir.

Şirket sadece 9.000.000 TL mevcut için af kanunundan yararlanabilecektir. 31Ağustos 2021 tarihine kadar beyan edip hesaplanan % 3 oranındaki vergiyi bu sürede ödemesi gerekmektedir.

Beyan tutarı : ………………………... 9.000.000 TL

Hesaplanan Vergi :……(9.000.000 x %3=) 270.000 TL

Muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacak olup öncelikle; bilançoda görülen işletmede bulunmayan kasa mevcudunun kasa hesabından düşülmesi gerekmektedir:

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

689 Diğer Olağandışı Gid. ve Zar. 9.000.000

(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)

(Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler)

100 Kasa Hesabı 9.000.000

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Verginin hesaplanması:

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

689 Diğer Olağandışı Gid. ve Zar. 270.000

(6736 sayılı Kanun 6/3 md.)

(Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler)

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 270.000

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Bilançoda görülmekle işletmede bulunmayan kasa mevcudundan kaynaklı giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

950 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 9.270.000

951 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 9.270.000

Alacaklı Hesabı

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Örnek16:Abba Tekstil San ve Tic. A.Ş.’nin 31 Aralık 2020 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları 126.Diğer Çeşitli Alacaklar 500.000 TL, 131.Ortaklardan Alacaklar 1.000.000TL, 231.Ortaklardan Alacaklar 750.000TL ve 331.Ortaklara Borçlar 750.000TL, 431.Ortaklara Borçlar 500.000TL olarak bulunmaktadır.

Bu durumda beyan edilecek tutar ve vergi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Beyan Tutarı : (500.000+(1.000.000+750.000) – (750.000+500.000) =) 1.000.000 TL

Hesaplanan vergi : ……………………………………(1.000.000 x %3 =) 30.000 TL olacaktır.

Bilançoda görülmekle beraber işletmede olmayan ortaklardan alacakların düşülmesi kaydı:

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

689 Diğer Olağandışı Gid. ve Zar. 1.000.000

(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)

(Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler)

126 Diğer Çeşitli Alacaklar 500.000

131 Ortaklardan Alacaklar 250.000

231 Ortaklardan Alacaklar 250.000

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Verginin hesaplanması:

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

689 Diğer Olağandışı Gid. ve Zar. 30.000

(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)

(Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler)

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 30.000

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Bilançoda görülmekle işletmede bulunmayan kasa mevcudundan kaynaklı giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

950 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 1.030.000

951 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 1.030.000

Alacaklı Hesabı

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Dileyen mükellefler “689.Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde herhangi bir geçici hesapta da izleyebilecektir. Ancak bu tutarın kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınmayacağı tabidir. Yukarıdaki örneğe dönecek olursak ilk muhasebe kaydı aşağıdaki gibi de olabilir:

Bilançoda görülmekle beraber işletmede olmayan ortaklardan alacakların düşülmesi kaydı:

----------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

296 Geçici Hesap 1.000.000

(6736 sayılı Kanun 6/3 md. Uyarınca düzeltme hesabı)

126 Diğer Çeşitli Alacaklar 500.000

131 Ortaklardan Alacaklar 250.000

231 Ortaklardan Alacaklar 250.000

------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

Diğer iki kayıt vergini hesaplanması ve nazım hesaplar kanunen kabul edilmeyen gider kayıtları aynen kullanılacaktır.

Öte yandan, mükelleflerce kar dağıtımı yapılması halinde, ticari bilanço açısından dağıtılabilir ticari kar tutarı, 7326 sayılı Kanunun 6 /3. Maddesi kapsamında beyan edilen ve “689.Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı altında muhasebeleştirilen tutarlar dikkate alınmaksızın tespit olunacaktır.

Soru.61- 7326 sayılı Kanun 3. Ve 4. Maddelerinden Yararlananların Vergiye Uyum ve Vergi İndirimi Düzenlemesi Nedir?

7326 sayılı Kanunun 10. Maddesi yedinci fıkrasına göre 3. Ve 4. Madde kapsamından yararlanan mükelleflerden yapılandırmanın ihlal edilmemesi şartıyla, ilgili vergi döneminde vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergilere vergi ziyaı cezası uygulanmayacaktır. İndirim konusu yapılan vergi geri alınmayacaktır.

ORTAK HÜKÜMLER NELERDİR?

Soru.62-Süresinde Ödeme Yapılmadığında Yapılacak İşlemler Nelerdir?

İlk 2 taksit tam ve süresinde ödenmek zorunda kalan için her yıl en fazla 2 taksit aksayabilir bu tutarlar ise en son taksitin izleyen ayın sonuna kadar normal gecikme zammı oranında geç ödeme zammı uygulanarak tahsil edildiğinde yapılandırma bozulmayacaktır.

İhlal edilmesi halindeyse ödenen kadar kanundan yararlanır, kalan tutarlar başa dönerek takip kaldığı yerden devam edecektir.

Soru.63- Kimler Matrah Artırımından Yararlanamaz?

- Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu fiiller nedeniyle incelemesi devam edenler,

- Terör suçundan hüküm giyenler,

- Haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya MASAK tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler.

Soru.64- Sahte Fatura Düzenleme Şüphesiyle İncelemesi Devam Edenler Matrah Artırımından Yararlanabilir mi?

-Bu kapsamda yapılan vergi incelemelerinde söz konusu on iki ay içerisinde bu fiillerin varlığının tespit edilmemesi durumunda, bu durumun tespitine ilişkin rapor veya yazı, aynı bentte öngörülen süre ve şekilde matrah veya vergi artırımında bulunan mükelleflere tebliğ edilecek.

-Mükellefler, matrah ve vergi artırımı sonucu hesaplanan vergileri, tebligatı izleyen aydan başlamak üzere matrah ve vergi artırımı sırasındaki tercihlerine göre ödemeleri ve öngörülen diğer şartları yerine getirmeleri koşuluyla matrah ve vergi artırımından yararlanabilecekler.

Soru.65- Hem Matrah Artırımı Hem de Cumhuriyet Savcılığı’na Suç Duyurusu Yapılabilir mi?

Matrah ve vergi artırımından yararlanılması, matrah ve vergi artırımında bulunulan dönemler de dâhil olmak üzere, VUK’un 359. maddesinde yer alan kaçakçılık fiillerinin işlenipişlenmediğinin tespiti yönünden inceleme yapılmasını engellemiyor. Yapılacak bu incelemelerde söz konusu fiillerin işlendiğinin tespit edilmesi halinde, Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç̧ duyurusunda bulunuluyor, ancak bu incelemeler sonucunda matrah ve vergi artırımında bulunulan dönem ve vergiler için tarhiyat yapılamıyor.

Soru.66- Cari Yıl Borçlarının Ödenmemesi Yapılandırmayı Bozar mı?

Geçen Yapılandırma Kanunu hariç önceki af kanunlarında, sadece yapılandırılan borçların ödenmesi yetmiyor, taksit ödemesüresince cari dönemde mükelleflerin kendi beyanları üzerine tahakkuk edecek vergilerin (yıllık gelir veya kurumlar vergileri, gelir (stopaj) vergisi, kurumlar (stopaj) vergisi, KDV, ÖTV) de zamanında ödenmesi gerekiyordu. Cari döneme ilişkin vergilerin süresinde ödenmemesi halinde, yapılandırılan borçların taksitleri ödense bile, yapılandırma bozuluyordu.

Soru.67- Borcu Yoktur Yazısı Almanın Şartları Nelerdir?

Vergi borcu tecil edilenlerin, “Borcu Yoktur Yazısı” alabilmeleri için tecil ve taksitlendirdikleri borcun yüzde 10’unu peşin olarak ödemeleri gerekiyor.

7326 sayılı Kanun ile ilk defa bu düzenleme geldi. Daha önceki yapılandırma kanunlarında yapılandırma yapmak yeterliydi.

Soru.68 -Başvurular Başladı mı?

Borç yapılandırma kanun yayımından hemen sonra başladı.

Matrah artırımı için elektronik başvuru şartı olduğu için öngörülen başvuru tarihi 30 Haziran olarak öngörülmüş. Kanuni bir hak olduğu için mükellef posta yoluyla matrah artırımında bulunsa olay yargıya intikal ettirilir mi diye sormadan edemiyoruz.

Özellikle incelemesi devam edenler ve sahte fatura düzenleme şüphesiyle incelenen mükellefler için bir kat daha bu süreler özellik arz etmektedir.

Soru.69- Yurt Dışı Kazanç İstisnası Kanuna Niye Dahil Edilmedi?

7143 sayılı Kanun’la yurt dışı kaynaklı bazı kazançlar için vergi istisnası getirilmişti. Yapılan düzenlemeyle, tam mükellefiyete tabi kişi ve kurumların, belirlenen tarihe kadar elde ettikleri;Yurt dışı iştirak kazançları, yurt dışı iştirak hissesi satışından doğan kazançları, yurt dışı şube kazançları ilekanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumların, yine belli bir tarihe kadar tasfiyesinden doğan kazançları, Türkiye’ye transfer edilmek şartıyla gelir ve kurumlar vergisinden istisna tutulmuştu. Ancak 7326 sayılı kanunda bu düzenleme yer almamaktadır.

Soru.70- Gelir Stopaj ve Kurum Stopaj Vergilerinin Arıtım Usulü Nasıl Uygulanacak?

Gelir stopaj ve kurum stopaj vergilerinin artırımı, Gelir Vergisi Kanunun 94. maddesi, Kurumlar Vergisi Kanunun 15 ve 30. maddelerinde yer alan ve üzerlerinden stopaj yapılması istenen ödeme türleri itibariyle yapılması gerekir.

Kanunun 5. Maddesi ve yukarda belirtilen kanun maddelerine göre, üzerlerinden vergi artırımı hesaplanacak ödeme türleri aşağıdaki gibidir:

1.Hizmet erbabı ücret ödemeleri

2.Serbest meslek erbabına yapılan ödemeler

3.Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri için hesaplanan hakediş bedelleri

4.Mal ve Hakların Kiralanmasına dair yapılan ödemeler

5.Çiftçilerden Alınan Zirai Mahsul nedeniyle yapılan ödemeler

6.Esnaf Muaflığından Yararlananlardan yapılan alımlara dair ödemeler

-Farklı vergi daireleri beyanında olan mükellefler her vergi dairesi nezdinde başvuru yapacaktı.

-Mükelleflerce her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dâhil) muhtasar beyannamelerinde yer alan ücret ödemelerine ilişkin Gayrisafi Tutarların YıllıkToplamaı üzerinden en az aşağıdaki oranlarda artırmaları gerekmektedir.

2016 için %6, 2017 için %5, 2018 için %4, 2019 için yüzde %3, 2020 için %2 oranı uygulanacaktır.

-Ücret ödemelerine ilişkin hiç beyan verilmemiş olması halinde ise aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama işçi sayısı dikkate alınarak hesaplama yapılacaktır.

Soru.71- 9 Haziran 2021 tarihine Kadar Hiç Aylık Prim ve Hizmet Belgesi Verilmemiş Olması Halinde Vergi Artırımı Nasıl Hesaplanacak?

09 Haziran 2021 tarihine kadar aylık prim ve hizmet belgesinin hiç verilmemiş olması hâlinde en az iki işçi çalıştırıldığı kabul edilmek ve ilgili yılın son vergilendirme döneminde geçerli olan asgari ücretin brüt tutarı ile çarpılarak 1 vergilendirme dönemine esas gelir (stopaj) vergisi matrahı hesaplanacak, bu tutarda 12 ile çarpılıp bir yıla iblağ edilerek vergi artırımına esas olacak yıllık ücretler üzerinden hesaplanan gelir (stopaj) vergisi matrahı bulunacaktır.

Soru.72-Mal ve hak Kiralamalarına İlişki Yapılan Ödemelere İlişkin Artırım Nasıl Olacak?

Mükelleflerce her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dâhil) muhtasar beyannamelerinde yer alan ve mal ve hak kiralamalarına yapılan ödemelerine ilişkin Gayrisafi tutarların toplamı üzerinden ilgili yıllar oranlarına göre artırım yapılması gerekmektedir.

Soru.73-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Ödemelerine İlişkin Artırım Nasıl Olacak?

Mükelleflerce her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dâhil) muhtasar beyannamelerinde yer alan ve yıllara yaygın inşaat ve onarım hakediş ödemelerine ilişkin Gayrisafi Tutarların Yıllık Toplamı üzerinden en az aşağıdaki oranlarda artırmaları gerekmektedir.

III.-TAŞINMAZ VE AMORTİSMANA TABİ İKTİSADİ KIYMETLERE YENİDEN DEĞERLEME HAKKI

Soru.74- Yeniden Değerleme Düzenlemesinin Amaç ve Kapsamı Nedir?

7326 sayılı Kanunun 11. Maddesiyle Vergi Usul Kanununa eklenen geçici 31/. Maddenin altıncı fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen fıkra hükmüne göre; Bilanço esasına göre defter tutan tam mükellef gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin aktiflerinde yer alan taşınmazlarının değerlerinin Yİ-ÜFE değerindeki artış oranı dikkate alınmak suretiyle yeniden hesaplanması hakkından yararlanabilirler.

Ancak bu kıymetlerden sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmaz ve iktisadi kıymetler yeniden değerlemeden yararlanamaz.

Soru.75- Amortisman Ayrılmayan Yıllar İçin Uygulama Nasıl Yapılacak?

Yeniden değerlemede, taşınmazların ve bunlara ait amortismanların, bu Kanunda yer alan değerlemehükümlerinegöre tespit edilen ve bu maddenin yürürlüğegirdiği tarih itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınmakta ve amortismana tabi taşınmazlariçin amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda yeniden değerlemeye esas alınacak tutar, bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenmektedir.

Soru.76- Yİ-ÜFE’ye Göre Değerlemede Özellikli Durumlar Nelerdir?

a) Birinci fıkranın (b) bendinin (i) ve (ii) alt bentlerinde belirtilen durumlarda yeniden değerleme oranının belirlenmesine ilişkin hesaplamada; maddenin yürürlüğegirdiği tarihten bir önceki aya ilişkin Yİ-ÜFE değeri yerine, bu fıkranın yürürlüğegirdiği tarihten bir önceki aya ilişkin Yİ-ÜFE değeri,

b) Bu madde kapsamında daha önce yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazlariçin bu fıkra uyarınca yapılacak değerlemede ise, bu fıkranın yürürlüğegirdiği tarihten bir önceki aya ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, 2018 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinebölünmesi ile bulunan oran,

dikkate alınır.

Soru.77- Veri Yükü ve Özel Fon Uygulamasına İlişkin Düzenlemeler Nelerdir?

Bu kapsamda yapılan yeniden değerleme sonrası pasifte özel bir fon hesabında gösterilendeğerartışı tutarı üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerlemeişlemininyapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar bir beyanname ile gelir veya kurumlar vergisi yönündenbağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve ilk taksiti beyanname verme süresiiçinde, izleyen taksitler beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzereüç eşit taksitte ödenir. Önceki fıkralarda taşınmazlariçinöngörülenhükümler bu fıkra uygulamasında amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler için de geçerlidir.

Soru.78- Değer Artışından Neyi Anlamak Gerekir?

-Yeniden değerleme neticesinde taşınmazlarındeğerinde meydana gelecek değerartışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların her birine isabet eden değerartışları ayrıntılı olarak gösterilecekşekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir.

-Değerartışı, taşınmazların yeniden değerleme sonrası ve yeniden değerlemeöncesi net bilanço aktif değerleri arasındaki farktır.

-Net bilanço aktif değeri, taşınmazlarınbilançonun aktifinde yazılı değerlerinden, pasifte yazılı amortismanların tenzili suretiyle bulunan değeri ifade eder.

Soru.79- Amortisman Uygulaması Nasıl Devam Edecek?

Taşınmazlarını yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler bu kıymetlerini, yapılan yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleriüzerinden amortismana tabi tutmaya devam edecektir.

Soru.80- Beyan ve Ödeme Süreleri Nelerdir?

Pasifte özel bir fon hesabında gösterilendeğerartışı tutarı üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerlemeişlemininyapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar bir beyanname ile gelir veya kurumlar vergisi yönündenbağlı olunan vergi dairesine beyan edilir.

İlk taksit beyanname verme süresi içindei izleyen taksitler ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenir.

Kanunun yayımı tarihi 9 Haziran 2021 tarihi itibarıyla aktiflerinde kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini 31 Aralık 2021 tarihine kadar yeniden değerleyebilirler.

Soru.81. Ödenen Vergiler Gider Yazılabilir mi?

Ödenen vergi; gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilmez, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez.

Soru.82-Hakkın Bozulma Koşulları Nelerdir?

Beyanın zamanında yapılmaması ya da tahakkuk eden verginin süresindeödenmemesi halinde bu madde hükümlerinden faydalanılamaz.

Soru.83- Semayeye İlave Edilmezse Ne olur?

Pasifte özel bir fon hesabında gösterilendeğerartışı tutarının, sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekildebaşka bir hesaba nakledilen veya işletmedençekilen kısmı, bu işleminyapıldığıdönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulur.

Soru.84- Taşınmaz veya Sabit Kıymet Satılırsa Ne Olur?

Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların elden çıkarılması halinde, pasifte özel bir fon hesabında gösterilendeğerartışları, kazancın tespitinde dikkate alınmaz.Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların elden çıkarılmasındanönce bu Kanunun mükerrer 298 inci maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılmasına ilişkinşartlarınoluşması halinde, bu madde gereğinceoluşandeğerartışı fonu öz sermayeden düşülmek suretiyle mezkûr madde uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılır.

Soru.85- Kanun Kapsamında Taşınmaz Tanımı Nedir?

22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 704 üncü maddesi uyarınca arazi, tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar ile kat mülkiyetikütüğüne kayıtlı bağımsızbölümleri ifade eder.

-9 Haziran 2021 tarihi itibarıyla aktife kayıtlı bulunan taşınmazlar (tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli hak niteliğindekiüst hakları dâhil) bakımından söz konusu madde uygulamasından yararlanılabilir. Yurt dışındaki taşınmazlar için de uygulamadan yararlanılabilir.

Soru.86- Amortismana tabi iktisadi kıymetten neyi anlamak gerekir?

Vergi Usul Kanununa göre, amortismana tabi iktisadi kıymet, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetleri, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerini ifade eder.

Soru.87-Gayrimaddi varlıklar, peştemallıklar, araştırma ve geliştirme harcamaları, özel maliyet bedeli gibi varlıklar yeniden değerlenebilir mi?

Bu varlıklar amortisman tabi iktisadi kıymettir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı amortismana tabi iktisadi kıymetleri ve geçerli olan oranları yayımladığı tebliğler ile listelemiştir. Buna göre;

Gayri maddi iktisadi kıymetler: İmtiyaz hakları (Franchising), patent, formül, dizayn, örnek kalıp, teknik bilgi (Know-how), format, telif hakkı ve benzeri kalemler, lisans, kullanım hakkı ve izni veya devlet kurum ve kuruluşları tarafından verilen diğer haklar (İşletme hakkı gibi) ve bunların benzerleri,İlk tesis ve taazzuv giderleri,Peştemallıklar,Özel maliyetler,Araştırma-Geliştirme harcamaları,ayrıca gösterilmiştir. Bu nedenle bu varlıkların yeniden değerlenme hakkından yararlanabilecektir.

Soru.88 Hangi Taşınmazlar Kapsam Dışında?

-Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmazlar ile taşınmazların alım, satım ve inşaişleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, bu kapsamda yeniden değerlemeye tabi tutulamaz. Kapsama giren işletmelerin kiralamaya konu ettikleri taşınmazlar emtia niteliğindebulunmadığından, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir.

Soru.89-Arsa Arazi Bu Kapsamda Yeniden Değerlenebilir mi?

Yeniden değerlemeye tabi tutulacak taşınmazların, amortismana tabi iktisadi kıymet mahiyetinde olması zorunluluğubulunmadığından, müessesehükümlerinden faydalanmak isteyen mükelleflerce boş arazi ve arsalar da yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

Soru.90-Yeniden değerleme yapılmasında ihtiyarilikVar mı?

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleriiçin yeniden değerleme yapılması zorunlu olmayıp kapsama giren mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Dileyen mükelleflerbilançolarında kayıtlı taşınmazları yeniden değerlemeye tabi tutmayarak mevcut durumlarını muhafaza edebilirler. Maddenin yürürlüğegirdiği tarih itibariyle yasal defter kayıtlarında yer alan taşınmazların tamamı veya bir kısmı için bu uygulamadan yararlanılabilir.

Soru.91- Hani Süre İçinde Yeniden değerleme yapılabilecek Ek Beyan Mümkün mü?

-Yeniden değerleme, uygulamadan yararlanma hakkını haiz mükelleflerin9 Haziran 2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan taşınmazlar ile bunlara ait amortismanlar esas alınmak suretiyle 31 Aralık 2021 tarihine kadar yapılabilecektir.

-Geçici 31 inci madde uygulamasından yararlanılması için, söz konusu tarihe kadar yeniden değerlemeişleminin yapılması ve değerartışınailişkin verginin de yeniden değerlemeişlemininyapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar beyan edilip ödenmesi zorunludur.

-Mükellefler tarafından geçici 31 inci madde kapsamında beyanda bulunduktan sonra, anılan madde kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmak istenen ilave taşınmazlariçin ek beyanname verilmesi mümkündür. Bu durumda da, yukarıda belirtilen şartlar aranır.

Soru.92- Finansal kiralama yoluyla iktisap edilen ve kullanma hakkı olarak aktifleştirilen varlıklar Yeniden Değerleme Hakkını Kullanabilir mi?

7144 sayılı Eski Kanuna göre, Finansal kiralama yoluyla iktisap edilen ve mülkiyeti devredilmiş olan taşınmazlara ait yeniden değerleme oranının belirlenmesinde iktisap tarihi olarak, kiracının kullanma hakkını aktifleştirdiği tarih esas alınır. Mülkiyet hakkı devredilmemiş olan taşınmazları kullanma hakları nedeniyle geçici 31 inci madde uygulamasından faydalanılabilmesi mümkün bulunmamaktaydı.

Ancak 7326 sayılı kanuna göre bu haktan yararlanabilecektir. çünkü

Finansal kiralama yoluyla iktisap edilen ve kullanma hakkı olarak aktifleştirilen varlıkların amortismana tabi iktisadi kıymet faslından yeniden değerlenebileceği açıktır. Eski uygulamaya ilişkin tebliğde, kiracının bu işlem nedeniyle aktifleştirdiği kullanma hakları için yeniden değerleme yapılamayacağına ilişkin açıklama bugün için geçerliğini korumuyor.

Soru.93- Yeraltı-Yerüstü Düzeni, Özel Maliyetler, Gemiler Yeniden Değerleme Hakkından Yararlanabilir mi?

Eski Kanun sadece taşınmazları içerirken bu sefer amortismana tabi diğer sabit kıymetler kanuna dahil edildiği için taşınmaz tanımına girmediği için eski uygulamaya ilişkin tebliğ veya özelgelerde yeniden değerlenemeyeceği söylenen çok sayıda iktisadi kıymet (yeraltı-yerüstü düzeni, özel maliyetler, gemiler vs.), yeni düzenlemede amortisman tabi iktisadi kıymet faslından değerlenebilecektir.

Soru.94- Kimler uygulamadan yararlanamayacak?

Dar mükellefiyet esasında vergilendirilen mükellefler,İşletme hesabı (zirai işletme hesabı dâhil) esasına göre defter tutan mükellefler,Serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler,Finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mükellefler,Sigorta ve reasürans şirketleri,Emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları,Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler,Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler.

Eski kanunda bunlar açık açık yazıldığı için bu maddeye yapılan atıfla bu mükellefler yine kapsam dışında tutulmuştur.

Soru.95- Kur Farkı Faizler Yeniden Değerlenecek Tutara Dahil mi?

Bu konuda son olarak, maliyet bedeline intikal ettirilen giderler ile maliyet bedeline dâhil edilen kredi faizleri ve kur farklarının da yeniden değerleme kapsamına girdiğini belirtmek isterim.Devir ve bölünme yoluyla intikal eden varlıkların yeniden değerlemesinde devrolan veya bölünen şirkette geçen süreler de dikkat alınmalıdır.

Soru.96- İnşaat Firmaları Yeniden Değerleme Yapabilecek mi?

Taşınmaz alım-satımı ile uğraşma ve bu amaçla elde bulundurma gibi nedenlerle yeniden değerleme yapılamayacağına dair bir kısıtlama bulunmuyor. Dolaysıyla inşaatçıların aktifinde amortisman tabi iktisadi kıymet olarak yer almayıp arsa, ticari mal veya mamul olarak görünen taşınmazlar için de yeniden değerleme yapılabilmesi gerekir.

Üstelik İdari binası için, fabrikası için elbet yeniden değerlemeden yararlanmalı bu hususlar tebliğde netleştirilmesi gerekiyor.

İnşaat kiralama işiyle uğraşan firmalar içinde aynı yorum geçerli olması gerekir.

Soru.97- DeğerArtış Fonunun Vergilendirilmesi Nasıl Olacaktır?

Bir örnek üzerinden açıklayacak olursak;

Örnek. 17-ABBA Otomotiv Yedek Parça A.Ş.’nin 9 Haziran 2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarına göre fabrika binasının maliyet bedeli 10.000.000 TL birikmiş amortismanı 2.200.000TLolsun ve 25 Aralık 2010 tarihinden beri aktifinde olan fabrikanın Temmuz/2021 tarihinde yeniden değerlemeye tabi tutulması halinde değerlemeye ilişkin hesaplar şu şekilde olmalıdır.

Buna göre, taşınmazların9 Haziran 2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan maliyet bedeline dâhil edilen her bir maliyet unsurunun yeniden değerlemeye tabi tutulmasında, bu maddenin yürürlüğegirdiği tarihten bir önceki aya ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, ilgili maliyet unsurunun aktifleştirildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerinebölünmesi ile bulunan oran dikkate alınacaktır. Söz konusu taşınmazlara ait amortismanların yeniden değerlenmesinde ise yeniden değerlemeye esas alınan toplam amortisman rakamı içerisinde yer alan her bir maliyet unsuruna tekabül eden amortisman tutarı için ilgili maliyet unsurunun düzeltilmesinde kullanılan oran dikkate alınarak yeniden değerleme yapılacaktır.

	Yeniden Değerleme Oranı	Yeniden Değerlemeye Esas Tutar	Yeniden Değerlenmiş Tutar
Taşınmaz	666,79 / 178,54 = 3,734	10.000.000	37.340.000
Birikmiş Amortisman	666,79 / 178,54 = 3,734	2.200.000	8.214.800

Bu durumda, değerartışıtaşınmazın yeniden değerleme sonrası net bilanço aktif değerinden (37.340.000 – 8.214.800 = 29.125.200), yeniden değerlemeöncesi net bilanço aktif değerinin (10.000.000–2.200.000 = 7.800.000) indirilmesi suretiyle hesaplanacak olup, örneğimizde (29.125.200–7.800.000 = 21.325.200 TL) olarak gerçekleşecektir. Yapılan yeniden değerleme sonrasında 21.325.200 TL değerartışıüzerinden %2 oranında vergi yeniden değerlemeişlemininyapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar beyan edilip ödenmesi gerekecektir.

Bu durumda hesaplanan 426.504 TL verginin kurumlar vergisi yönündenbağlı olunan vergi dairesine yeniden değerlemeişlemininyapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar beyan edilip ödenmesi gerekecektir.

Soru.98- Özel Fonun İşletmeden Çekilmesinin Sonuçları Nedir?

Pasifte özel bir fon hesabında gösterilendeğerartışı tutarının, mükellefler tarafından istenildiğinde sermayeye ilave edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Ancak söz konusu fonun sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekildebaşka bir hesaba nakledilen veya işletmedençekilen kısmı, bu işleminyapıldığıdönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulur.

Aslında bu gibi durumlarda ödenen %2 vergi gelir veya kurumlar vergisinden düşülmesine ilişin bir düzenleme çok adaletli olabilirdi.

Soru.99-Yeniden Değerlenen Taşınmazlar ve ATİK’lerSatılması Halinde Kazanç Nasıl Belirlenir?

Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazlar ve ATİK’lerin elden çıkarılması halinde, pasifte özel bir fon hesabında gösterilen Değer Artışları, kazncın tespitinde dikkate alınmayacaktır. Dolayısıyla değerleme öncesine nazaran pek yüksek miktarda çıkabilecek vergilendirilebilir kazanç tutarı, değerleme sonrasında daha düşük çıkacaktır.

Soru.100-Eski ve Yeni Kanun uygulamasındaki Farklar Nelerdir?

Öncelikle kapsam genişletildi. Daha önce taşınmazlar varken şimdi amortismana tabi iktisadi kıymetler ilave oldu.

Bu uygulamada Taşınmaz ticareti ve kiralamasıyla uğraşan mükellefler ibaresi yok ancak tebliğde bu hususlar netleştirilmiş olacaktır.

Vergi oranının %5’ten %2’ye düşürülmesi hatta %1 bile olabilirdi, isabetli olmuştur.

IV SONUÇ:

Aslında bir başka mercekten Af Kanunuyla İşletme Kayıtlarının düzeltilmesi ve taşınmaz ve ATİK’lere yeniden değerleme hakkı sağlanması biraz da mali tabloların gerçek değerleriyle yansıtılmasının vergi sistemi ve kurumsallığa sağladığı faydalar açısından değerlendirince iyimser ve güzel bir bakış açısı sağlıyor.

Gerçeğe uygun sunum ilkesi ve finansal tabloların işletmelerin durumunu doğru ve dürüst bir biçimde yansıtması gerekliliğine bir takım vergisel uygulamalar etki edebilmektedir. Bu gibi durumlarda işletmeler muhasebe kayıtlarını ve yerel finansal tablolarını vergi kanunları ile uyumlu olarak hazırlamaktadırlar.

Bu bağlamda son söz; 1924 yılında ilk vergi affı ile başlayansüreç, 2021 yılında çıkarılan son yasayla birlikte toplam 37 adet vergi affı uygulaması ile devam etmiştir. Fayda ve zararlarıyla yeni bir af kanununun tadını çıkarıyoruz, vergi sistemi ise afyonlanmaya devam ediyor.

28.06.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)