İşletmelerde kara delik 'hile' / Veysi Seviğ

Hile sözlük anlamı ile birini aldatmak, yanıltmak için yapılan düzen, dolap, oyun, desise, entrika anlamına gelmektedir. (Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Sf: 891)
"Hile eylemi, özellikle işletmelere yönelik olma açısından, tüm dünyada önemli bir sorun olarak görülmektedir. Bunun tersini söyleyen yayın organı kişi veya kurum bulabilmek neredeyse olanaksızdır. İşletmelerde yapılan hileler hem sıklık açısından hem de tutar açısından giderek artmaktadır.
İşletmelerde yapılan hilelerin sıklığı ve büyüklüğü konusunda hiçbir zaman emin olma olanağı bulunmamaktadır, bundan sonra da olmayacak gibi gözükmektedir. Doğal olarak bir hilenin varlığından, ortaya çıktığında veya çıkartıldığında haberdar olunmaktadır." (Bozkurt, Nejat "İşletmelerin Kara Deliği Hile Çalışan Hileleri" 2009, Sf: 4 Alfa Yayınları)
Marmara Üniversitesi öğretim üyelerinden Profesör Dr. Nejat Bozkurt yaklaşık 12-13 yıllık bir çalışma ile "İşletmelerin kara değili" hileyi incelemiş, bu çalışmasını kitaplaştırmıştır. Söz konusu kitap içinde yer alan konular;
* Hile eylemine genel bakış
* Hilenin ortaya çıkartılması
* Çalışanların yaptıkları hile türleri
* Hilenin araştırılması
* Hilenin önlenmesi
olarak belirlenmiştir.
Kitabın başlangıcında yer alan bir öyküye göre;
"Eski Mısır'da şimdiki muhasebecilerin ataları, firavunların muhasebe kayıtlarını" tutarlarmış. O devirlerde hububat, altın ve diğer varlıklar bu kişiler tarafından kayıt altına alınırmış, firavunun çalışanlarından bazıları bu varlıkların cazibesine kapılarak hırsızlık yapmaya başlamışlar. Buna çare olarak birbirlerinden bağımsız iki ayrı muhasebeciye, benzer kayıtlar tutturulmaya başlanmış. Belli dönemlerde bu kayıtlardaki tutarlar karşılaştırılarak işletmelerde bugünkü deyişle iç kontrol yapılmaya başlanmış. Eğer iki ayrı muhasebeci tarafından yapılan kayıtlar birbirine benzer ise işletmede herhangi bir sorunun bulunmadığı kanaatine varılırmış, ancak buna karşın eğer iki muhasebecinin tuttuğu kayıtlar birbirinden farklı çıkarsa bu takdirde her iki muhasebeci de öldürülmek suretiyle cezalandırılırmış.
Dünya üzerinde birçok bilim kuruluşlarında günümüzde bu konuda çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Özellikle ACFE (The Association of Certified Fraud Examiner) tarafından yapılan çalışmalara göre işletmelerde oluşan mesleki hileler ve benzer olaylar günümüzde giderek artmaya başlamıştır.
Sözü edilen çalışmalara göre "yapılan tüm araştırmalar bir işletmede çalışanların tümünün hile yapabilecek konumda olduklarını veya olabileceklerini göstermektedir." Hile yapan çalışanları belli kalıplara sokarak ayrıştırmak genellikle çok zordur. Birçok hilekâr genelde diğer dürüst insanlar gibi bir görünüm içindedir. Bu durumda çağımızın vebası olarak kabul edilebilecek işletme hilelerinin, bu derece yoğunluk göstermesinin altında yatan gerçeklere inebilmek gerekmektedir.
* Bir işletmede çalışan niye hile yapar?
* Çalışanları hile yapmaya iten nedenler nelerdir?
Bu konular sözü edilen bir çalışmada ayrıca ayrıntılı olarak incelenmiştir.
Toplam 458 sayfadan oluşan çalışma Alfa Yayınları tarafından titiz bir şekilde bastırılmış ve ciltli olarak piyasaya sunulmuş bulunmaktadır.
Çalışmanın birinci kısmında "Hilenin ortaya çıkartılması" başlığı altında;
* Yönetimle ilgili hile beklentileri
* Çalışanlarla ilgili hile beklentileri
* Hilenin ortaya çıkartılmasında aktif yaklaşımlar,
ayrıntılı bir biçimde incelenmiştir.
Üçüncü kısımda ise
* İşletmelerde doğrudan nakit hırsızlığı
* Hileli ödemeler içinde bordro hileleri, çek hileleri ve gider hileleri, ayrıntılı olarak incelenmiş bulunmaktadır.
Her işadamının her işletme yöneticisinin, kısaca ticari piyasa aktörlerinin tümünün "İşletmelerin Kara Deliği Hile"yi dikkatlice okumaları gerekmektedir.
Gerçekte işletmelerde hile, bir çalışanın içinde bulunduğu işletmenin kaynaklarını ve varlıklarını kasıtlı olarak uygun olmayan bir biçimde kullanarak veya eline geçirerek haksız kazanç sağlamasıdır. İşletmelerde yapılan hileler hem sıklık açısından hem de tutar açısından giderek artmaktadır.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 13.06.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.