Gurbetçilerin Hizmet Borçlanmasında Yeni Prim Hesaplama Esasları / İsa Karakaş

1950’li yılların başından itibaren başta Almanya olmak üzere Batı Avrupa ülkelerine büyük iş gücü akımı başlamasıyla birlikte bugün sayısı milyonları aşan gurbetçi kitlemiz oluşmuştur. Yurt dışında yaşayan 6 milyonu aşkın vatandaşımızın yaklaşık 5,5 milyonu Batı Avrupa ülkelerine yerleşmiş bulunmaktadır. Türkiye’ye kesin dönüş yapmış olan 3 milyon kadar insanımızla birlikte düşünüldüğünde yaklaşık 9 milyonluk bir kitleyi ilgilendiren SGK’nın yurt dışı borçlanması uygulaması bulunmaktadır.

Gurbetçilerin yurt dışı borçlanması, yurt dışında geçen sürelerin Türkiye’de geçmiş sigortalılık süresi gibi değerlendirilmesi ve ülkemizden emekli olmalarını sağlayan bir hizmet borçlanma türüdür.

Başlangıçta döviz kaynağı gibi algılanan yurt dışı borçlanması gurbetçilerimizin ülkemizle bağını sürdürmesini ve aidiyet hislerini pekiştirici hayati öneme sahip ülkemize özgü bir uygulamadır.

Sosyal güvenlik alanında, gurbetçi işçilere yurt dışı borçlanma hakkı, ilk kez 30 Mayıs 1978 tarih 2147 Sayılı Kanun ile verildi. Akabinde 22/05/1985 tarih, 3201 Sayılı “Yurtdışında Çalışan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun” ile gurbetçilerin borçlanma uygulamasında köklü değişiklikler yapıldı.

En son olarak 19/07/2019 günü Resmî Gazete’de yayımlanan “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile gurbetçilerin yurt dışı borçlanmasında köklü değişiklikler yapıldı. Bu değişikliği Türkiye gazetesi olarak ilk defa tüm gurbetçilerimize bu köşemizden duyurmuş, değişiklik yasalaşmadan önce ellerini çabuk tutup fırsatı kaçırmamalarını tavsiye etmiştik. Keza gurbetçiler artık sosyal güvenlik tarihinin en yüksek prim oranlarını ödeyerek hizmet borçlanması yapmak zorunda kalacaktır.

Askerlik, doğum ve diğer borçlanmalarda ödenen prim bedelleri

Başta askerlik borçlanması ve doğum borçlanması olmak üzere SGK hizmet borçlanmalarında borçlanılacak günlük tutar, başvuru tarihinde geçerli olan asgari ücrete göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın %32'sidir.

2019 yılı içinde yapılan hizmet borçlanılmasında; Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarının;

Alt sınırı: 85,28 TL x % 32=27,29

Üst sınırı: 639,60 TL x % 32=204,67 TL, Esas alınmaktadır.  01/08/2019 tarihine kadar gurbetçiler de bu oranlar üzerinden borçlanma yapmakta idi.

Gurbetçilerin yeni borçlanma tutarının hesaplanması

Yeni yapılan düzenleme ile birlikte gurbetçiler borçlanacakları her bir gün için tahakkuk ettirilecek borçlanma tutarının, başvuru tarihindeki prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın %32’si yerine  01/8/2019 (dâhil) tarihinden itibaren artık %45’i oranında uygulanmaktadır.

Yeni hesaplama formül ile ifade edilirse;

Bir Günlük Borçlanma Tutarı=Seçilen Prime Esas Kazanç x %45

Toplam Borçlanma Tutarı=Bir Günlük Borçlanma Tutarı x Gün Sayısı

şeklinde olacaktır. Gurbetçilerin prim oranlarında %13 puanlık bir artış yapılmıştır. Bu prim oranı ise SGK’nın tüm sigortalıları için uygulanmakta olan prim oranları içinde rekor prim artışı anlamına gelmektedir. 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren en az ödenmesi gerek bir yıllık prim tutarı 9.824,5 TL’den 13.815 TL’ye yükselmektedir. En yüksek matrahtan prim ödeyerek yüksek emeklilik maaşı ödemek isteyenler ise bir yıllık 73.681,2 TL yerine 103.615 TL prim ödemek zorunda kalmaktadır.

Borçlanmada başvuru tarihi esas alınacak

Yurt dışı sürelerinin borçlandırılmasında, başvuru sahibince talep dilekçesinde belirtilen gün sayısı, SGK’ya ibraz edilen ispatlayıcı belgede kayıtlı bulunan son tarihten geriye doğru olmak üzere belirlenecektir. Bu tespitte 1 yıl 360 gün, 1 ay 30 gün olarak hesaplanacaktır.

Örneğin 05/08/2019 tarihinde Almanya’da geçen sigortalılık sürelerinden 5400 gün borçlanmak istediğini belirten Halil isimli gurbetçinin borçlanmaya esas belgesinde 01/5/1990-30/4/2000 ve 01/01/2010-06/09/2016 sürelerinin kayıtlı olduğunu varsayalım. Buna göre, öncelikle belgede kayıtlı son tarih olan 6/9/2016 tarihinden 1/1/2010 tarihine kadar 2406 gün, kalan 2994 gün ise 30/4/2000 tarihinden geriye doğru olmak üzere borçlandırılacaktır.

Sigortalılık statüsünün tespiti yapılan değişiklikle birlikte 1/8/2019 (dâhil) tarihinden itibaren borçlandırılan yurt dışı sürelerinin  4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edileceği öngörülmüştür. Buna göre, 1/8/2019 tarihinden itibaren yurt dışı sürelerini borçlanma talebinde bulunanların borçlanma işlemleri talep tarihindeki en son sigortalılık statüsüne bakılmaksızın 4/1-(b) kapsamında sonuçlandırılacaktır.

              ***

“Başarı ne kadar para kazandığınız değil, ne kadar insanın hayatına fark kattığınızdır.” Michelle Obama

(Kaynak: Türkiye Gazetesi | 31.08.2019)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.