Ahmet YAVUZ - Maliye, kaçak akaryakıtla mücadelede kimsenin gözünün yaşına bakmayacak

Her ay binlerce aracın trafiğe çıkmasına karşın, resmi rakamlarda akaryakıt tüketiminde yüzde 14'lük bir düşüşün yaşanması sektördeki kayıp ve kaçağın bir türlü önlemediğinin en açık göstergesi oldu. Hükümet, getirilen yüksek ve caydırıcı cezalara rağmen istediği randımanı alamayınca uygulamada görülen aksaklıkların üzerine gitme kararı aldı. Bu kapsamda ilk olarak akaryakıt istasyonlarına bir dizi uyarı yazısı gönderildi. Yazıda, çeşitli nedenlerden ötürü akaryakıt pompalarını ödeme kaydedici cihazlara bağlatmamış olan mükelleflerin, 31 Aralık 2007 tarihine kadar kurulum işlemlerini tamamlaması gerektiği hatırlatıldı.

Maliye Bakanı Kemal Unakıtan imzasını taşıyan yazıda bu süre içinde akaryakıt pompalarını ödeme kaydedici cihazlara bağlatmayan mükelleflere her bir tespit için ayrı ayrı olmak üzere 490 YTL özel usulsüzlük cezasının; akaryakıt pompalarını ödeme kaydedici cihazlara bağlattığı halde kullanmadıkları tespit edilenlere ise her bir tespit için ayrı ayrı olmak üzere 75 YTL (sermaye şirketleri için) olarak belirlenen birinci derece usulsüzlük cezasının (beş kat olarak) uygulanacağı ifade edildi. Bahsi geçen yazıda dikkat çeken bir diğer husus ise, bahse konu fiilleri işlediği tespit olunan mükelleflerin izlemeye alınacağı ve belirli aralıklarla mükellefiyetlerini yerine getirip getirmediklerinin kontrol edileceği, mükellefiyetlerini yine yerine getirmedikleri anlaşılan mükellefler hakkında yapılacak her bir tespit için ayrı ayrı olmak üzere bahse konu cezaların uygulanacağının vurgulanmasıydı.

Daha önce Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından da gündeme getirilen kaçak akaryakıt konusu sadece mali açıdan değil, ülkemizin güvenliği açısından da büyük önem taşıyor. Geçmiş yıllarda güvenlik birimleri tarafından hazırlanan raporlarda da terör örgütlerinin akaryakıt kaçakçılığı yoluyla ciddi anlamda gelir elde ettiğine dikkat çekilmişti. Bundan ötürü bu sorunla mücadeleye özel bir önem veren hükümet, sektörün denetimi için birtakım düzenlemeler getirmişti. Türkiye'de dolaşımda olan akaryakıtın, piyasaya kanuni yollardan girip girmediğinin tespit edilerek, kaçak akaryakıtın piyasaya sunumunun önlenmesi maksadıyla 2007 başı itibarıyla başlanan 'ulusal marker' uygulamasına geçilmişti. Bu uygulamanın etkinleştirilmesi için nihai tüketiciler de sorumlu tutulmuş ve taşıtlarda mevcut akaryakıtın kaçak olmaması gerektiği ifade edilmişti.

Buna göre sürücüler herhangi bir müeyyideye tabi tutulmamak için taşıtlarda bulunan akaryakıtın nereden alındığına delil teşkil edecek akaryakıt alış faturalarını taşıtta muhafaza etmeleri yönünde uyarılmışlardı. Ayrıca özellikle satışların belgesiz yapılmasına mani olmak için akaryakıt istasyonlarına; önceki tebliğlerle pompaların ödeme kaydedici cihazlara bağlanması mecburiyeti getirilmişti. Bütün bu düzenlemelere rağmen bazı akaryakıt istasyonu işletmecilerinin; tüm satışlarını belgelendirmek istememesi, pompalarının eski olması, teknik yönden ödeme kaydedici cihazlara bağlatmaya elverişli bulunmaması, işyerlerine ruhsat alınamaması, istasyonun başkasına devredilecek olması gibi sebeplerle, akaryakıt pompalarını ödeme kaydedici cihazlara bağlatmadıkları ortaya çıkmıştı.

Taşıt Tanıma Sistemi genişletiliyor

Fakat daha sonra yapılan denetimlerde bir gün içerisinde aynı araç adına 100-150 fatura düzenlendiği ortaya çıktı. Bu tespitler; her pompaya ve taşıta, taşıtın plaka bilgisinin pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlara otomatik olarak kaydedilmesini sağlayacak "Taşıt Kimlik Birimi" takılması ve akaryakıt pompalarıyla ödeme kaydedici cihazların bu birimle iletişimini sağlayacak ünitelerle teçhiz edilmesi sisteminin getirilmesine sebep oldu. Sistem, akaryakıt alımı sırasında bilgileri ödeme kaydedici cihaza ileten ünitenin (okuyucunun) taşıt kimlik birimine yaklaştırılmasıyla taşıt kimlik biriminde programlı bilgileri, otomatik olarak ödeme kaydedici cihaza aktarma esasına dayalı olarak çalışıyor.

Taşıt kimlik birimi sistemi kullanılarak gerçekleştirilen akaryakıt alışlarında, pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkacak fişlerin üzerinde akaryakıt alan taşıta ilişkin bilgiler yer alacak. Sistemin en önemli unsurlarından olan taşıt kimlik birimleri; taşıtın plaka bilgisi ile motor ve şasi numaralarını ihtiva edecek şekilde üretilecek. Ödeme kaydedici cihazlarla iletişim yapabilecek özellikte olacak olan bu birim, taşıtın ön camının herhangi bir köşesine ve camın iç yüzeyine (doğrudan cama tatbik edilmek suretiyle), camı olmayan (motosiklet, mobilet vb.) taşıtlarda ise depo girişinin yanına kolaylıkla çıkartılamayacak tarzda yapıştırılacak ve çıkartılmak istendiğinde bir daha kullanılamayacak şekilde tahrip olacak.

Üzerine kaydedilen bilgiler silinemeyecek, kopyalanamayacak ve yetkili kişiler dışında bilgi girişi yapılamayacak şekilde üretilen bu parçalar yurt genelinde bütün ödeme kaydedici cihazlarla iletişim sağlayacak özellikte olacak. Yukarıda anlatılan tedbirlerin netice vermesi, "Taşıt Kimlik Birimi Sistemi"nin sağlıklı bir şekilde kurularak uygulamaya geçilebilmesi ve taşıt sahiplerinin akaryakıt alımı sırasında mağdur olmamaları bakımından bütün akaryakıt istasyonlarındaki pompaların ödeme kaydedici cihazlara bağlanmış bulunması gerekiyor.