İşçinin Dinlenme Hakkı

Dinlenme hakkı, çalışanların en temel anayasal ve sosyal haklarından biridir. Anayasamızın 50'nci maddesinde açıkça "Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir" hükmü yer almaktadır. Bu düzenleme, dinlenmenin yalnızca bireysel bir ihtiyaç olmaktan ziyade, hukuken korunması gereken bir hak olduğunu da vurgulamaktadır.

Bu doğrultuda işçilerin dinlenme hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu başta olmak üzere çeşitli yönetmeliklerle ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. İşçiye tanınan dinlenme hakları; ara dinlenmesi, hafta tatili, yıllık ücretli izin ve ulusal bayram ve genel tatil günleri olarak dört başlık altında toplanabilir. Bu haklar, işçinin iş gücünü yeniden kazanmasını, bedensel ve ruhsal sağlığını korumasını ve çalışma hayatında daha verimli olmasını sağlamaya yöneliktir.

***

ARA DİNLENMESİ

Ara dinlenmesi, işçinin günlük çalışma süresi içerisinde kesintisiz olarak kullanacağı mola zamanlarını ifade etmektedir. Ara dinlenmesi süreleri, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 68'inci maddesi uyarınca çalışma süresine göre belirlenmektedir:

* 4 saat veya daha kısa süreli işlerde en az 15 dakika,

* 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dahil) işlerde en az 30 dakika,

* 7,5 saatten fazla işlerde en az 1 saat.

Ara dinlenme süreleri işverenler tarafından azaltılamamaktadır. Ancak bu sürelerin işçi lehine olacak şekilde, ücretlerinde bir kesinti yapılmadan artırılması mümkündür. Ara dinlenmesi hakkında en önemli husus ara dinlenme sürelerinin çalışma süresinden sayılmamasıdır.

Örneğin, 7 saat çalışan bir işçi 30 dakika ara dinlenme hakkına sahiptir ve işveren bu süreyi kesintisiz şekilde kullandırmalıdır. Ancak işçinin fiili çalışma süresi 6 saat 30 dakika olacaktır.

***

HAFTA TATİLİ

Hafta tatili, işçinin haftalık çalışmalarının tamamlanmasının ardından kendisine tanınan, kesintisiz dinlenmesini sağlayan temel bir haktır. İş Kanunu'nun 46'ncı maddesine göre işçilere, yedi günlük bir zaman dilimi içinde belirlenen iş günlerinde çalışmış olması koşuluyla kesintisiz en az 24 saat hafta tatili verilmelidir. Hafta tatili kural olarak pazar günüdür. Ancak, işyerinin niteliğine göre farklı günler de hafta tatili olarak saptanabilir.

Hafta tatili, yalnızca bir dinlenme günü değil, aynı zamanda işçinin çalışmadan ücretini aldığı bir gündür. Bu bağlamda, işçi hafta tatilinde çalışmasa dahi çalışmış gibi günlük ücretine hak kazanır. İşveren, işçinin bedensel ve ruhsal sağlığını korumak amacıyla hafta tatili hakkını eksiksiz şekilde kullandırmakla yükümlüdür.

***

YILLIK ÜCRETLİ İZİN

Yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri İş Kanunu'nun 53'üncü maddesinde hüküm altına alınmıştır. İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, kıdem süreleriyle bağlantılı olarak belirlenmektedir.

Bu doğrultuda yıllık süreleri en az;

* Kıdem süresi 1 yıldan 5 yıla (5 yıl dahil) olan işçilere 14 gün,

* Kıdem süresi 5 yıldan fazla 15 yıldan az olan işçilere 20 gün,

* Kıdem süresi 15 yıldan fazla (15 yıl dahil) olan işçilere 26 gündür.

Yer altı işlerinde çalışan işçiler için bu süreler dörder gün artırılarak uygulanır. Ayrıca 18 ve daha küçük yaştaki işçiler ile 50 yaş ve üzerindekiler için yıllık izin süresi 20 günden az olamaz. İşveren, yıllık izin hakkından vazgeçilmesini talep edemez ve işçi bu hakkını iş sözleşmesi ile devredemez.

***

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL GÜNLERİ

Ulusal bayram ve genel tatil günleri, işçinin dinlenme hakkını güvence altına alan dört temel başlıktan biridir. Bu özel günler, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile belirlenmiştir. İşçiler bu günlerde çalışmadıkları halde tam ücretlerini alma hakkına sahiptirler.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 47'nci maddesinde "Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir" hükmü yer almaktadır.

İşçiler, ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa o günün ücretini tam olarak alacak, ancak tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca bir günlük ücrete daha hak kazanacaklardır.

Nihayetinde, işçinin dinlenme hakkı hem anayasal hem de yasal düzeyde güvence altına alınmış temel bir insan hakkıdır. Dinlenme hakkı, yalnızca işçinin çalışmaya ara vermesi anlamına gelmemektedir. Aynı zamanda işçinin fiziksel ve ruhsal olarak yenilenmesini, iş verimliliğini artırmasını ve iş kazalarının önlenmesi bakımından da oldukça önemlidir.

İşverenlerin, işçilere tanınan dinlenme haklarını eksiksiz olarak kullandırması, çalışma barışının korunması ve sağlıklı bir iş ortamının sürdürülmesi açısından da zorunludur. Ara dinlenmesi, hafta tatili, yıllık ücretli izin ve ulusal bayram ve genel tatil günleri, yalnızca yasal yükümlülükler değildir. Aynı zamanda insana yakışır çalışma koşullarının temel unsurlarıdır.

(Kaynak: Resul Kurt / Star Gazetesi | 24.10.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.