Teşvik ve İstisna Belgelerinde Çok Sayıda İptal Tehlikesi

Teşvik belgeleri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca verilmekte, mali teşvikler de Mali İdarece verilen istisna belgeleri ile takip edilmektedir.

9903 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 30.05.2025 tarihinden itibaren yürürlüğe konulan yeni teşvik kararında da (32. madde) bir öncekinde olduğu gibi (2012/3305 sayılı eski teşvik kararının 28. maddesi) sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyen veya kullanan yatırımcıların yatırım teşvik belgelerinin iptal edileceğine ve yararlanılan teşvik (destek) unsurlarının geri alınacağına ilişkin bir madde bulunmakta.

Mali İdarece teşvik belgelerinin iptali konusundaki bu düzenlemeye paralel olarak istisna belgeleriyle ilgili açıklama(tebliğ taslağı) paylaşılmıştır.

Mali İdarenin Tebliğ Taslağı: Verilene iptal yeni başvuruya ret

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın hazırladığı ‘55 Seri No.lu KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı’ yayınlandı. Tebliğ Taslağında, yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcıların vergi teşviklerinden yararlanabilmeleri için Mali İdarece verilen ”istisna belgelerine”  ilişkin olarak, 2.  ve 4/d maddelerinde :

“…sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili nedeniyle vergi inceleme veya tekniği raporu bulunan mükelleflerin yatırım teşvik belgeleri iptal edileceğinden, söz konusu yatırım teşvik belgeleri çerçevesinde düzenlenen istisna belgelerinin de iptali gerekmekte olup, bu yatırım teşvik belgeleri kapsamında henüz istisna belgesi talebinde bulunmayan mükelleflere de istisna belgesi verilmesi mümkün değildir.” ifadelerine yer verilmiştir.

Önceki teşvik kararı döneminde de teşvik kararında benzer (28. madde) bir hüküm olmasına rağmen Mali İdare bu konuda bir açıklama ve uygulama yapmadığı yönünde açıklamaları basında okuduk. Bu kez böyle bir açıklamaya yer verilmesi bu konunun takip edileceğinin de bir göstergesi olarak anlamamız gerektiği görüşündeyiz.

Teşvik kararında iptalle ilgili ifadeler varken Mali İdarenin tebliğinde uygulama bir adım daha öne çekilerek, sahte belge düzenleme ve kullanma fiilinin varlığı, Mali İdarece istisna belgelerinin verilebilme şartları arasına da dahil edilmiştir.

Eski teşvik belgelerinin iptali yararlanılan teşviklerin iadesi tehlikesi!

Geçmişte hangi yetki veya saikle bu konuda bir açıklama veya uygulama (yapıldı mı) yapılmadı (mı) bilemiyorum. Yürürlükteki yasal bir düzenlemenin uygulanması konusunda idarenin keyfi bir şekilde karar verebilme hak ve ehliyeti yoktur. Birebir aynı düzenleme varken, idarenin kanuniliği prensibi gereği “Eski teşvik belgelerine bu müeyyideleri uygulamayacağım, yenilerine uygulayacağım, hatta hiç istisna belgesi vermeyeceğim” denilemez.

Dolayısıyla şayet ortada bir tehlike varsa eskisi için de var yenisi için de var.

Mali İdare öteden beri sahte belge kullanımının teşhisinde sorun yaşıyor

Bu dönemde halen sahte belge konularının konuşuluyor olması garip ama gerçek. Halen Mali İdareyi bu konular çokça meşgul ediyor. Umuyoruz ki elektronik alandaki uygulamaların yaygınlaşması bu konuda da bir rahatlık sağlayacak ve bu sorun geçmişte kalacaktır.

Mali İdarenin geçmişten bugüne sahte belge kullandığını düşündüğü/şüphelendiği/inceleme raporları ile kullandığı sonucuna vardığı mükellef sayısı oldukça fazladır.

Özel esaslar konusu tebliğden kaldırıldı ancak iade/teminat uygulamalarında yüksek sesle adı söylenmeden devam ediyor.

Mali İdare belki de çaresizlikten bugüne kadar bu alandaki yaklaşımı ile konuyu ele alırsa mesele birden Mili Mesele haline gelebilir. Bu nedenle konu üzerinde bugüne kadar ki tecrübeleri de gözden geçirip, olayın olası sonuçlarını tahayyül edip düzenlemekte fayda var.

Konuyu ilkesel bir düzleme oturtmaya çalışmakta fayda var

1.Kanunsuz teşvik de ceza da olmaz.

2.Kanunla verilen teşvik kanunla düzenlenerek kaldırılabilir.

3.Yargının denetimine tabi tutulmamış bir idari işlemin doğrudan infazı da olmaz.

4.Ortada henüz bir inceleme raporu dahi yokken, yoklama tutanağı, şikâyet veya ihbar dilekçesi, bir başkası hakkında düzenlenen rapor gerekçe gösterilerek, bu tespitlerle teşvik ve istisna belgelerinin iptali düşünülemez bile. Bu nedenle Mali İdarenin inceleme raporunun varlığını esas alması doğru ancak eksiktir.

5.Yargı kararı ile kesinleşmeden inceleme raporu henüz bir iddiadır. Bu nedenle doğrudan teşvik ve istisna belgelerinin iptali yoluna gidilememeli, yargı kararı ve bu kararın kesinleşmesi beklenmelidir.

6.İnceleme raporlarında kastın olmadığı sonucuna ( bilmeden/istemeden kullanma) varıldığı durumlarda belge iptali uygulanmamalıdır.

7.İzaha davetteki yüzde 5'lik tolerans sınırını eşitlik ve adalet ilkeleri gereği tüm mükelleflere uygulanması yerinde olacak aksi halde keyfi idare görüntüsü oluşacaktır.

Önerimiz

Öncelikle halihazırdaki uygulamalar(VUK tebliği) dikkate alınarak bilmeden sahte belge kullandığı (sahte belge kullanma kastının bulunmadığı) sonucuna varılan, dolayısıyla kaçakçılık cezası uygulanmayıp ceza yargılaması yapılmayan mükellefler için teşvik-istisna belgesi iptali söz konusu olamamalıdır.

Vergi Usul Kanununun 370.maddesinin b bendindeki düzenleme bu tür durumların ilk adımı yapılabilir. Diğer bir ifade ile ‘vergide adalet’ ve  ‘eşitlik’ ilkesi gereği, tüm mükelleflere, teşvik/istisna belgesi iptali veya başvurusunun reddi öncesinde, şayet mükellefin mal ve hizmet alışları toplamının yüzde 5’ini geçmeyen bir tutarla ilgili iddia söz konusu ise, bu maddeden(VUK 370/b)yararlanma hakkı verilmelidir. Bilindiği üzere bu maddeden yararlanılması halinde bırakın istisna belgesinin iptalini, mükelleflerin iyi mükellef indirimleri dahi zedelenmemektedir.

Teşvik belgesi ve istisna belgelerinin iptali gibi ağır sonuçları olan idari işlemlerin yargı denetiminden geçirilmeksizin, kesinleşmeden doğrudan uygulanması anlamına gelebilecek ifade ve düzenlemeler bizce hukuk devleti yaklaşımına aykırılık teşkil eder.

Teşvik edip yatırım yapması yönünde motive edilmeye çalışılan bir mükellefi, daha ortada yargı kararı ile kesinleşmiş bir işlem dahi yokken, ağır mali yükler altına sokmak ifratla tefrit gibi bir uçtan bir uca sürüklenmektir.

(Kaynak: Zeki Gündüz / Dünya Gazetesi | 11.08.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.