Zekeriya Aslan
Yeminli Mali Müşavir
zekeriyaaslan@finansalymm.com

Anonim Şirketlerde İmtiyazlı Paylar Hangi Haklara/Ayrıcalıklara Sahiptir?

Türk Ticaret Kanunun 421, 454, 478 ve 479.Maddelerinde anonim şirketlerde imtiyazlı paylar düzenlenmiş olup, bu paylara ilişkin açıklamalar özetle şöyledir:
 

A-İmtiyazlı Pay Nedir?

Pay sahipliğinden doğan hakları kullanma yönünden diğer paylardan daha farklı ve üstün belirli araçlara sahip olan paylara, “imtiyazlı paylar” denilmektedir. Türk Ticaret Kanununun 421/3.Maddesi uyarınca ilk esas sözleşme ile veya esas sözleşme değiştirilerek bazı paylara imtiyaz tanınabilir. İmtiyaz; kâr payı, tasfiye payı, rüçhan ve oy hakkı gibi haklarda, paya tanınan üstün bir hak veya kanunda öngörülmemiş yeni bir pay sahipliği hakkıdır. İmtiyaz, doğrudan pay sahibine değil, paya tanınan bir üstünlüktür.

 

B-İmtiyazlı Paylar Hangi Amaçlarla Çıkarılır?

Şirketler en çok, belirli pay sahiplerinin şirkette kontrol sağlayabilmesi amacıyla imtiyazlı pay çıkarırlar.

 

C-İmtiyazlı Pay Nasıl Çıkarılır?

Bir paya imtiyaz tanınması için, bunun şirket esas sözleşmesinde tanımlanması gerekir. Başka bir deyişle imtiyazlı bir pay çıkarılabilmesi için, ya kuruluş sırasında ilk esas sözleşmede ya da şirketin kuruluşundan sonra esas sözleşme değişikliği ile belirli bir paya imtiyaz tanınmalıdır. Türk Ticaret Kanununun 421/3.Maddesi uyarınca anonim şirketlerde imtiyazlı pay çıkarılmasına ilişkin esas sözleşme değişiklikleri, sermayenin en az %75’ini oluşturan payların sahiplerinin olumlu oylarıyla gerçekleştirilebilir. Şirket kuruluşundan sonra imtiyazlı pay çıkarılmasının 2 yolu vardır:

 

1- Mevcut Bir Paya veya Pay Grubuna Belirli İmtiyazlar Tanınması:

Yeni pay çıkarılmasına gerek olmaksızın daha önce tanınmış bir paya veya pay grubuna esas sözleşme ile belirli imtiyazlar verilebilir. Bunun amacı şirkette bir kontrol dengesi oluşturmaktır.

 

2-Yeni Paylar Çıkarmak veya Pay Grupları Oluşturup Bu Grubun Dâhil Olduğu Yeni Paylar Çıkararak Bunlara Belirli İmtiyazlar Tanımak:

 Tanınan imtiyazın, yeni çıkarılan paya veya pay grubuna tanınması gerekmez; yeni bir pay veya pay grubu çıkarılmakla birlikte imtiyaz eski pay veya pay grubuna da tanınabilir. Şirketin dışarıdan yatırımcı alması durumunda, eski pay sahiplerinin şirket üzerindeki kontrollerinin devamı için, eski pay sahiplerinin paylarına bu yolla belirli imtiyazlar tanınabilir. Dışarıdan sermaye alınması durumunda, sermaye sahiplerinin belirli taleplerini karşılamak amacıyla yeni çıkarılan pay veya pay gruplarına çeşitli imtiyazlar tanınması da mümkündür.

D-İmtiyazlı Paylar Hangi Haklara / Ayrıcalıklara Sahiptir?

1-Kâr Payında İmtiyaz:

a-Yüksek Oranda Kârdan Yararlanma Hakkı Tanınması:

b-Kârdan Yararlanmada Öncelik Tanınması:

c-Geçmişe Dönük Olarak Kâr Payı Alma Hakkı Tanınması:

 

2. Tasfiye Payında İmtiyaz:

Anonim şirketlerin tasfiyesi durumunda, şirketin malvarlığından öncelikle şirketin borçları ödenir; şirket alacaklıları tatmin edildikten sonra ise pay sahiplerine pay bedelleri ödenir. Bu ödemelerden sonra malvarlığında artma olması durumunda kalan miktar (tasfiye artığı/tasfiye bakiyesi), pay sahipleri arasında payları oranında paylaşılır.

 

3-Genel Kurulda İmtiyazlı Oy Hakkı Tanınması:

Türk Ticaret Kanununun 479.Maddesi uyarınca oyda imtiyaz, eşit itibarî değerdeki paylara farklı sayıda oy hakkı verilerek tanınabilir. Örneğin bir anonim şirkete ait A Serisi 23 numaralı pay 1 oy hakkına sahipken; A Serisi 24 numaralı pay, 10 oy hakkına sahip olabilir. Böylelikle 24 numaralı paya sahip olan pay sahibinin genel kurul toplantılarında belirli bir üstünlüğü olur.

Bir paya en çok 15 oy hakkı tanınabilir. Bu sınırlama, kurumlaşmanın gerektirdiği veya haklı bir sebebin ispatlandığı durumlarda uygulanmaz.

Oyda imtiyaz aşağıdaki kararlarda kullanılamaz:

a) Esas sözleşme değişikliği.

b) İşlem denetçilerinin seçimi.

c) İbra ve sorumluluk davası açılması.

 

4. Yönetim Kurulunda Temsilde İmtiyaz Tanınması:

Belirli bir pay grubuna, yönetim kurulunda temsil edilmek üzere,

a-Yönetim kurulu üyelerinin o pay grubundan seçilmesi,

b-Yönetim kuruluna o pay grubunun aday göstermesi,

gibi imtiyazlar getirilebilir.

 

5-Rüçhan(Sonradan Çıkarılacak Payları Ön Alım) Hakkında İmtiyaz Tanınması:

6-Genel Kurul ve Yönetim Kurulu Kararlarını Onamama Hakkı Tanınması:

Anonim şirketlerde imtiyazlı pay sahipleri, genel kurul ve yönetim kurulunun, imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını ihlal eder nitelikteki kimi kararlarına karşı onamama hakkına sahiptir. Türk Ticaret Kanununun 454/1.Maddesi uyarınca genel kurulun esas sözleşmenin değiştirilmesine, yönetim kuruluna sermayenin   arttırılması konusunda yetki  verilmesine   dair   kararıyla   yönetim  kurulunun sermayenin arttırılmasına   ilişkin   kararı   imtiyazlı  pay sahiplerinin  haklarını  ihlal  edecek nitelikte ise bu karar anılan pay sahiplerinin yapacakları özel bir toplantıda, aşağıdaki hükümler uyarıca, alacakları bir kararla onanmadıkça uygulanamaz.

Kaynakça:

Resmi Gazete Tarihi ve No	Yasal Dayanak
14.02.2011 - 27846	6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu

23.02.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.