YMM İbrahim Akbayrak TTK'na Göre Yapılacak Kar Dağıtımı, Yedek Akçe Ayrılması v.b. Hususlarda Hangi Bilanço Esas Alınacak? (22.04.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Zekai Özcan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Baş Denetçi
zekaiozcan@gmail.com

İhraç Kayıtlı Satışların Muhasebeleştirilmesi

I- GİRİŞ

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinin 1. fıkrasına eklenen c bendi ile, ihraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından ihracatçılara yapılan teslimlere ait katma değer vergisinin tecil-terkin sistemine konu edilebilmesine imkan sağlanmıştır. Söz konusu düzenlemeye göre; “(3297 sayılı Kanunun 3'üncü maddesiyle eklenen bent) İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.

Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olunur.

İhracatın yukarıdaki şartlara uygun gerçekleştirilmemesi halinde, tecil olunan vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51'inci maddesine göre belirlenen (4842 sayılı Kanunun 21'inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.05.2003) gecikme zammıyla birlikte tahsil olunur. Ancak, ihraç edilmek şartıyla teslim edilen malların Vergi Usul Kanununda belirtilen mücbir sebepler nedeniyle ihraç edilmemesi halinde, tecil edilen vergi tecil edildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48'inci maddesine göre ilgili dönemler için geçerli tecil faizi ile birlikte tahsil edilir.

Tecil veya terkin edilen bu vergiler hakkında ihracatçılar bakımından bu Kanunun 32'inci maddesi hükmü uygulanmaz.

İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilecek Katma Değer Vergisi (5228 sayılı Kanunun 59/2-b maddesiyle değişen ibare. Yürürlük: 31.07.2004) ihraç edilen mala ilişkin imalatçı satış bedeline göre hesaplanan vergiden imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin verginin düşülmesinden sonra kalan tutardan fazla olamaz.

İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilmesi gereken Katma Değer Vergisi ihracat işlemlerinin tamamlanmasından sonra yapılır. İade veya tecil olunacak vergi miktarı mükellefin ilgili dönem beyannamesinde yer alan bilgiler mukayese edilmek suretiyle hesaplanır.

(4842 sayılı Kanunun 21'inci maddesiyle eklenen bent Yürürlük; 01.05.2003) İhracatın mücbir sebepler veya beklenmedik durumlar nedeniyle üç ay içinde gerçekleştirilememesi halinde, en geç üç aylık sürenin dolduğu tarihten itibaren onbeş gün içinde başvuran ihracatçılara, Maliye Bakanlığınca veya Bakanlığın uygun görmesi halinde vergi dairelerince üç aya kadar ek süre verilebilir.”

Bu düzenleme ile, ihracatçıların bazı şartların gerçekleşmesi ile Katma Değer Vergisi ödemeden mal temin edebilmelerine ve Katma Değer Vergisi iadesi prosedürü ile uğraşmaktan kurtulmalarına imkan sağlanmıştır. İhraç kayıtlı satışlarda ihracatın yapılması için öngörülen 3 aylık süre, ihraç kayıtlı satışın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından başlamaktadır. Buna göre, 13.03.2010 tarihinde yapılan ihraç kayıtlı satışın 30.06.2010 tarihine kadar ihraç edilmesi gerekmektedir.

Vergi mevzuatımıza göre tecil; bazı şartların yerine gelmesi halinde vergi alacağının ertelenmesi anlamına gelirken, terkin ise; verginin kısmen veya tamamen silme yoluyla bütün hukuki sonuçları ile birlikte ortadan kalkmasını ifade etmektedir.

Aşağıda sayılan firmalar tarafından ihraç kayıtlı satış yapılabilmesi mümkündür.

- İmalatçılar,

- İmalatçı olmayan mükellefler tarafından dış ticaret sermaye şirketlerine yapılan teslimler,

- Türkiye’de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı satışlarda katma değer vergisi ihracat istisnası izin belgesi alan mükelleflere yapılan teslimler,

- Özel finans kurumları,

- İmalatçı olmayan mükellefler tarafından sektörel dış ticaret şirketlerine yapılan teslimler,

- Geçici kabul ve dahilde işleme rejimi kapsamında ihraç edilecek tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin imalinde kullanılan maddelerin, dahilde işleme veya geçici kabul izin belgesine sahip imalatçı-ihracatçılara teslimi,

- Dahilde işleme ve geçici kabul rejimi kapsamında ithal edilen maddelerle üretilen malların ihracatçılara teslimi,

II- İHRAÇ KAYITLI SATIŞLARIN TÜM YÖNLERİ İLE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

1- İhraç Kayıtlı Satışların Muhasebeleştirilmesi

1.1- İmalatçı Firmanın Muhasebe Kaydı

A Ltd. Şti. 75.000,00 TL tutarındaki malı B Ltd. Şti’ne 23.02.2010 tarihinde ihraç kayıtlı olarak satmıştır. İlgili muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olmalıdır.

----------------------------------------- 23.02.2010 ----------------------------------------

120 Alıcılar 75.000,00-

192 Diğer KDV 13.500,00-

601 Yurtdışı Satışlar 75.000,00-

391 Hesaplanan KDV 13.500,00-

Açıklama: İhraç kayıtlı mal satışı

--------------------------------------------------------------------------------------------------

1.2- İhracatçı Firmanın Muhasebe Kaydı

Yukarıdaki işlemin ihracatçı firma tarafından muhasebeleştirilmesi ise;

----------------------------------------- 23.02.2010 ----------------------------------------

153 Ticari Mallar 75.000,00-

320 Satıcılar 75.000,00-

Açıklama: İhraç kayıtlı mal alışı

--------------------------------------------------------------------------------------------------

şeklinde olacaktır.

2- İhraç Kayıtlı Satışlara Ait Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi

2.1- İmalatçı Lehine Oluşan Kur Farkları

İhraç kayıtlı mal teslimlerinde imalatçı lehine oluşan kur farklarında söz konusu farkın ihracatçıya fatura edilmesi gerekmektedir. Faturada katma değer vergisinin hesaplanması ancak ihracatçıdan tahsil edilmeyerek ilgili dönem katma değer vergisi beyannamesinde hem indirilecek KDV ve hem de hesaplanan KDV’de gösterilmesi gerekecektir.

2.1.1- İmalatçı Firmanın Muhasebe Kaydı

A Ltd. Şti. tarafından yapılan ihraç kayıtlı satışla ilgili olarak 1.200,00 TL kur farkı ortaya çıkmıştır. Söz konusu kur farkına ait fatura düzenlenmiştir.

--------------------------------------------------- / -------------------------------------------------

120 Alıcılar 1.200,00-

191 İndirilecek KDV 216,00-

601 Yurtdışı Satışlar 75.000,00-

391 Hesaplanan KDV 216,00-

Açıklama: İhraç kayıtlı mal satışından kaynaklanan kur farkı

------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.2- İhracatçı Firmanın Muhasebe Kaydı

--------------------------------------------------- / -----------------------------------------------

153 Ticari Mallar 1.200,00-

320 Satıcılar 1.200,00-

Açıklama: İhraç kayıtlı mal alışından kaynaklanan kur farkı

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

İhraç kayıtlı mal alışından kaynaklanan kur farkı ihracat gerçekleştikten sonra ortaya çıksa idi, 656 Kambiyo Zararları (-) hesabını kullanmamız gerekecekti.

2.2- İmalatçı Aleyhine Oluşan Kur Farkları

2.2.1- İmalatçının Muhasebe Kaydı

A Ltd. Şti. tarafından yapılan ihraç kayıtlı satışla ilgili olarak 1.200,00 TL aleyhte kur farkı ortaya çıkmıştır. Söz konusu kur farkına ait fatura ihracatçı firma tarafından düzenlenmiştir.

--------------------------------------------------- / ---------------------------------------------------

191 İndirilecek KDV 1.200,00-

612 Diğer İndirimler (-) 216,00-

120 Alıcılar 1.416,00-

Açıklama: İhraç kayıtlı mal teslimi kur farkı

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.2.2- İhracatçının Muhasebe Kaydı

İhracatçı lehine ortaya çıkan kur farkının aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilmesi gerekecektir.

---------------------------------------------------- / --------------------------------------------------

320 Satıcılar 1.416,00-

391 Hesaplanan KDV 216,00-

646 Kambiyo Karları 1.200,00-

Açıklama: İhraç kayıtlı satıştan kaynaklanan kur farkı

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

3- İade Edilen İhraç Kayıtlı Satışın İade Edilmesi Halinde Muhasebe Uygulaması

3.1- İhraç Kayıtlı Malın Aynı KDV Dönemi İçerisinde İade Edilmesinin Muhasebeleştirilmesi

3.1.1- İmalatçının Muhasebe Kaydı

A işletmesi 75.000,00- TL tutarındaki emtiayı B işletmesine 21.03.2010 tarihinde ihraç kayıtlı olarak satmıştır. Söz konusu satışa ait KDV 13.500,00 TL’dir. Aynı mal 27.03.2010 tarihinde A işletmesine iade edilmiştir. Bu işleme ait muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olmalıdır.

----------------------------------------------- 27.03.2010 --------------------------------------------

191 İndirilecek KDV 75.000,00-

610 Satıştan İadeler 13.500,00-

120 Alıcılar 75.000,00-

192 Diğer KDV 13.500,00-

Açıklama: İhraç kayıtlı satışın iade edilmesi

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.2- İhracatçının Muhasebe Kaydı

--------------------------------------------- 27.03.2010 ----------------------------------------------

320 Satıcılar 75.000,00-

153 Ticari Mallar 75.000,00-

Açıklama: İhraç kayıtlı alışa ait iade kaydı

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.2- İhraç Kayıtlı Malın Sonraki KDV Dönemlerinde İade Edilmesi

3.2.1- İmalatçının Muhasebe Kayıtları

09.03.2010 tarihinde A firması 75.00,00- TL tutarındaki malı B firmasına İhraç kayıtlı olarak satmıştır. İhraç kayıtlı satışa konu mala ait KDV 13.500,00- TL’dir. Söz konusu mal B firması tarafından 12.05.2010 tarihinde imalatçı firmaya iade edilmiştir. Bu işlemlere ait muhasebe kayıtları şu şekilde olmalıdır. İhracatın gerçekleşmemesi sebebiyle 1.000,00 TL gecikme zammı hesaplanmıştır.

1- İhraç kayıtlı mal teslimine ilişkin muhasebe kaydı

------------------------------------------- 09.03.2010 ---------------------------------------------

120 Alıcılar 75.000,00-

192 Diğer KDV 13.500,00-

601 Yurtdışı Satışlar 75.000,00-

391 Hesaplanan KDV 13.500,00-

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

2- 03/2010 dönemine ilişkin KDV tahakkuku

--------------------------------------------- 31.03.2010 -------------------------------------------

391 Hesaplanan KDV 13.500,00-

392 Diğer KDV 13.500,00-

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

3- Malın iade gelmesi

-------------------------------------------- 12.05.2010 -------------------------------------------

191 İndirilecek KDV 13.500,00-

610 Satıştan İadeler 75.000,00-

120 Alıcılar 88.500,00-

------------------------------------------------------------------------------------------------------

4- İade mala ilişkin KDV’nin gecikme zammı ile birlikte vergi dairesine ödenmesi

-------------------------------------------- 12.05.2010 ------------------------------------------

392 Diğer KDV 13.500,00-

770 Genel Yönetim Gid.(KKEG) 1.000,00-

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 14.500,00-

------------------------------------------------------------------------------------------------------

5- Ödenen KDV ve buna ait gecikme zammının fatura ile ihracatçı firmadan tahsil edilmesi

-------------------------------------------- 12.05.2010 ------------------------------------------

120 Alıcılar 14.500,00-

192 Diğer KDV 13.500,00-

679 Diğer Ol. Gelir ve Karlar 1.000,00-

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

3.2.2- İhracatçı Firmanın Muhasebe Kayıtları

1- İhraç kayıtlı mal alınması

----------------------------------------------- 09.03.2010 ---------------------------------------

153 Ticari Mallar 75.000,00-

320 Satıcılar 75.000,00-

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

2- Malın iade edilmesi

------------------------------------------------ 12.05.2010 ---------------------------------------

320 Satıcılar 88.500,00-

153 Ticari Mallar 75.000,00-

391 Hesaplanan KDV 13.500,00-

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

3- Ödenen KDV ve gecikme zammının imalatçıya ödenmesi

------------------------------------------------- 12.05.2010 ---------------------------------------

191 İndirilecek KDV 13.500,00-

770 Genel Yönetim Gid.(KKEG) 1.000,00-

320 Satıcılar 14.500,00-

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

04.03.2010

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)