YAZARLARIMIZ
Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com



Defter-Beyan Sistemi ve Uygulama Esasları

Maliye Bakanlığı'nca hazırlanan, 17.12.2017 tarihli ve 30273 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 486 sıra sayılı VUK Genel Tebliği ile Serbest meslek erbabı, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin kayıtlarının elektronik ortamda tutulması, bu kayıtlar sonucu oluşan defterlerin elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması, beyannamelerini, bildirim ve dilekçelerini elektronik ortamda düzenlemeleri maksadıyla oluşturulan Defter Beyan Sistemine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Hazırlanan tebliğ ile bürokratik işlemlerin ve uyum maliyetlerin azaltılması, kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi ve vergiye gönüllü uyum seviyelerinin artırılması amaçlanmıştır. Maliye Bakanlığı söz konusu tebliği VUK.'nun 175/3. maddesinden aldığı yetkiye ve VUK.'nun 242.,227.,257. maddeleri ile 1 sıra no.lu Elektronik Defter Genel Tebliğinin elektronik defter, elektronik kayıt ve elektronik belgelerin oluşturulması ve erişimi düzenlemelerine dayanarak hazırlamıştır.

Aşağıdaki Mükellefler bu sistemi kullanamayacaklardır:

-Kurumlar vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına izin verilenler,

-Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler,

-Geliri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan veya bunların tamamından yada birkaçından oluşan gelir vergisi mükellefleri.

Defter-Beyan Sistemi (Sistem) nedir?

Serbest meslek erbabı, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin kayıtlarının elektronik ortamda tutulmasına, defterlerinin elektronik olarak bu kayıtlardan oluşturulmasına ve saklanmasına, vergi beyannameleri, bildirim ve dilekçelerin elektronik olarak verilebilmesine, elektronik ortamda belge düzenlenebilmesine imkan tanıyan ve kapsamda yer alan mükelleflerin Başkanlık Veri Tabanında yer alan diğer bilgilerini mükelleflerin bilgisine sunan sistemdir.

Başvuru :

Defter-Beyan Sistemini kullanmak zorunda olan mükelleflerin, sistemi kullanmaya başlayacakları takvim yılından önceki ayın son gününe kadar (bu gün dahil) www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden veya gelir vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesi aracılığıyla başvuru yapmaları gerekmektedir. Söz konusu başvuruyu;

a) Basit usule tabi mükellefler,

- Kendileri,

-Aralarında bu Tebliğin ekinde (Ek:1) yer alan “Defter-Beyan Sistemi Kullanımı Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi (Meslek Odaları ile Basit Usulde Vergilendirilen Üyeleri İçin)” düzenledikleri meslek odaları - 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” imzaladıkları meslek mensupları aracılığıyla,

b) İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile serbest meslek kazancı elde eden mükellefler ise

-Kendileri,

-340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” düzenledikleri meslek mensupları aracılığıyla yapabileceklerdir.

Defter-Beyan Sisteminin uygulanmaya başlanmasından sonra mükellefiyetin başlaması halinde ise işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş günün sonuna kadar başvuruyu yapmaları gerekmektedir. Ayrıca basit usule tabi mükellefler ile VUK.'nun 179. maddesine göre ikinci sınıfa geçen işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin www.defterbeyan.gov.tr üzerinden yapacağı bildirim ve başvurulara ilişkin süreler ise tebliğin 5. maddesine açıklanmıştır.

Sisteme giriş, kullanıcı kodu ve şifre temini :

Sisteme giriş ve şifre oluşturma konusu tebliğin 6. maddesinde ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Buna göre; Defter-Beyan Sistemine kullanıcı kodu veya Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (TCKN) ve şifre bilgileri kullanılarak www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden giriş yapılır. Sisteme giriş sırasında kullanılacak şifre bilgisi, mükellef veya noterden yetkilendirdiği kişi tarafından gelir vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine yapılacak başvuru ile alınır. Şifre bilgisi bulunmayan meslek mensupları 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan, meslek odaları ise 15 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ekinde yer alan “Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflerin Beyannamelerinin Elektronik Ortamda Gönderilmesine Aracılık Yetkisi Talep Formu”nu doldurmak suretiyle bağlı oldukları vergi dairesine müracaat ederek kullanıcı kodu ve şifre temin edebilirler. Sistemi kullanacak mükellef, meslek mensubu veya meslek odaları istemeleri halinde, çalışanlarını sistemin belirli fonksiyonlarını kullanmak üzere sistem kullanıcısı olarak tanımlanır ve yetkilendirilirler.

İşlemlerin defterlere kaydı, yanlış kayıtların düzeltilmesi:

İşlemler ait oldukları aya ait katma değer vergisi beyannamesinin verilmesi gereken son günden fazla geciktirilemez. Ancak takvim yılının son ayına ait kayıtlar, takvim yılına ait gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken son gün saat 23:59’a kadar yapılabilir. Basit usule tabi mükelleflerin alış ve giderleri ile satış ve hasılatlarına ilişkin üçer aylık kayıtlar, izleyen ayın sonuna kadar sisteme kaydedilebilir. Defter ve kayıtlara rakam veya yazıların yanlış girilmesi durumunda, tebliğde kayıt zamanına ilişkin olarak belirlenen süreler zarfında, sistem üzerinden yanlış kayıt güncellenebilecek veya iptal edilerek doğru kayıt aynı yöntemle tekrar girilebilir.

Sistem üzerinden tutulabilecek defterler:

Defter-Beyan Sistemi üzerinden, işletme defteri, çiftçi işletme defteri, serbest meslek kazanç defteri, amortisman defteri, envanter defteri, damga vergisi defteri, ambar defteri ile bitim işleri defteri, hekimler tarafından protokol defterine, borsa acentaları ile noterler ve noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar tarafından ise resmi defterlerine yapılan kayıtlardan bağımsız olarak, mükellefiyete ilişkin olarak yapılan işlemlerin kayıt zamanına yönelik süreler içerisinde sisteme kaydedilmesi gerekmektedir. Defterler, hesap özeti hesap hülasası yapılan kayıtlardan hareketle sistem tarafından üretilecektir. Sistemde tutulan defterlerin açılış onayı; ilk defa veya yeniden işe başlama ile sınıf değiştirme hallerinde kullanmaya başlamadan önce, izleyen dönemdeki açılış onayları ise defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk gününde Başkanlık tarafından elektronik olarak yapılır ve açılış onayı VUK.'da öngörülen tasdik yerine geçer. Kapanış onayı ise ait oldukları takvim yılının son ayını takip eden dördüncü ayın sonuna kadar Başkanlık tarafından elektronik ortamda yapılır. Defter-Beyan Sistemi üzerinden tutulan defterler, VUK. kapsamındaki defterlerden sayılacak olup bu kapsamda olan mükelleflerin kağıt ortamında tuttukları defterlerin hukuki geçerli olmayacaktır.

Sistem üzerinden tutulan defterlerin muhafaza, ibrazı ve elektronik belge düzenlenmesi:

Defter-Beyan Sistemi üzerinde tutulan defterlerin, yüksek güvelik mekanizmaları ile elektronik ortamda gerçekleştirilmesi, ve her işleme ait logların kayıt altına alınmasına bağlı olarak kaynağının inkar edilemezliği söz konusu olduğundan mükelleflerce ayrıca kağıt ortamında saklanması gerekli değildir. Sistem üzerinden defterlerin görüntülenmesi, yazdırılması şeklinde kaydedilmiş olan defterlerin hukuki geçerliliği olmayacaktır. Sistem üzerinden tutulan defter ve kayıtların muhafaza yükümlülüğü Başkanlığa aittir. Kendisinden defter ve kayıt ibrazı istenen mükellefler ibraz süresinin sonundan 10 gün önce bağlı olduğu vergi dairesi aracılığı ile Başkanlığa bildirimlerini yapacaklardır. İlgili makamlar mükellefe ulaşamaması halinde yine bağlı olduğu vergi dairesi aracılığı ile Başkanlığa başvuracaktır. 213 sayılı Kanun kapsamında düzenlenme zorunluluğu bulunan fatura ve fatura yerine geçen vesikalar, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, sevk irsaliyesi ve benzer diğer vesikalar, özel mevzuatlarında yer alan düzenlemelere uygun olarak, Defter-Beyan Sistemi üzerinden veya bu sistem vasıtasıyla elektronik ortamda düzenlenebilecektir.

Sistemin kullanımına ilişkin hususlar ve mücbir sebep hallerinde uygulama:

Sistem üzerinden yapılacak işlemlere ilişkin usul, kural ve değişiklikler www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden takip edilebilecektir. Gelir İdaresi Başkanlığının mücbir sebep hallerinde yapacağı uygulama ise tebliğin 12. maddesinde açıklanmıştır. Buna göre bölgesel veya yurt genelini ilgilendiren uzun süreli mücbir sebep varlığı halinde, sistem kapsamında yer alan belge, kayıt, defter, beyanname, bildirim ve dilekçelerin belirlenecek süreler dahilinde elektronik ortam haricinde düzenlenmesi, muhafaza edilmesi ve tebliğde belirlenen sürelerin uzatılması ile bahse konu koşulların ortadan kalkmasının ardından söz konusu işlemlerin sisteme aktarılmasına ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda Başkanlığa yetki verilmiştir.

Sistemi kullanma yetkisi:

Defter-Beyan Sistemi üzerinden defter tutma, beyanname ve bildirim gönderebilme işlemleri,

-3568 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat düzenlemeleri uyarınca vergi beyannamelerini meslek mensuplarına;

-İmzalatmak zorunda olan mükelleflerden,

Kendisine elektronik beyanname gönderebilmek için kullanıcı kodu, parola ve şifre verilenlerin kendileri veya meslek mensupları tarafından, diğerleri için meslek mensupları tarafından,

-İmzalatma yükümlülüğü olmayan mükelleflerden,

Kendisine elektronik beyanname gönderebilmek için kullanıcı kodu, parola ve şifre verilenlerin kendileri veya meslek mensupları ya da basit usule tabi olan mükellefler açısından bağlı oldukları meslek odaları tarafından, diğerleri için meslek mensupları ya da basit usule tabi olan mükellefler açısından bağlı oldukları meslek odaları tarafından, yapılabilecektir.

Defter-Beyan Sistemini aracı vasıtasıyla kullanan mükellefler de sistemi, herhangi bir işlem yapmadan bilgilenme amacıyla görüntüleme yapmak suretiyle kullanabilirler. Meslek mensuplarının adına işlem yapacakları mükellefler ile 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi”ni, üyeleri adına işlem yapacak odaların ise üyeleri ile tebliğin ekinde (Ek:1) yer alan “Defter-Beyan Sistemi Kullanımı Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi (Meslek Odaları ile Basit Usulde Vergilendirilen Üyeleri İçin)” yapmalıdır. Tebliğin ekinde (Ek:1) yer alan sözleşmenin düzenlenmesi, sona ermesi ya da iptal/fesih edilmesi durumlarında Başkanlığa elektronik ortamda yapılacak bildirimlerde 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (V-2) numaralı bölümünde düzenlenen usul ve esaslar geçerli olur.

Sistemden çıkış:

Defter-Beyan Sistemini kullananların mükellefiyetinin sonlandırılması/terkin edilmesi hallerinde, ölüm/gaiplik karar tarihi ile sonlandırma/terkin tarihinden itibaren, o tarihe kadar yapılması gereken işlemler ve onların gerektirdiği yükümlülükler dışında sistem üzerinden kayıt yapma, defter tutma ve beyanname gönderme özellikleri kullanılamaz. İkinci sınıf tüccarlar, 213 sayılı Kanunun 180 ve 181. maddelerde yer alan hükümler kapsamında birinci sınıfa geçerek bilanço esasına göre defter tutacakları izleyen takvim yılı başından itibaren sistemden çıkacaklardır. Yine basit usulde olup bu usulden yararlanmayı istemediklerini ve kazançlarını bilanço esasına göre tespit etmek istediklerini yazı ile bildirenler, dilekçelerinde belirttikleri tarihten veya izleyen takvim yılı başından itibaren sistemi kullanamazlar. Ancak, geçmiş dönemlere ilişkin bilgilerin görüntülenmesi amacıyla sistem kullanılabilir.

Tebliğde düzenlenmeyen hususlar:

Kayıt yapılması, defter tutulması, beyanname, bildirim ve dilekçe verilmesi, belge düzenlenmesi ile diğer işlemlere ilişkin olarak bu tebliğde ve www.defterbeyan.gov.tr adresinde yayımlanan kılavuzlarda özel düzenleme olmadığı hallerde, konunun düzenlendiği ilgili mevzuat düzenlemeleri geçerli olacaktır.

Sistemi kullanma yükümlülüğünün başladığı tarih:

Basit usule tabi mükellefler ile serbest meslek erbapları (noterler ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar hariç) 1.1.2018, diğer mükellefler ise 1.1.2019 (serbest meslek kazanç defteri yanında işletme hesabı esasına göre defter tutanlar açısından 1.1.2018) tarihinden itibaren sistemi kullanmaya başlayacaklardır.

Sorumluluk ve ceza uygulaması:

Defter-Beyan Sistemini kullanmak mecburiyetinde olmakla birlikte yükümlülüklerini yerine getirmeyen mükelleflere VUK.'un ilgili ceza hükümleri tatbik olunur. Bu tebliğ ile Defter-Beyan Sistemini kullanan mükellefler sistem dışında kağıt veya elektronik ortamda kayıt yapmaları, defter tutmaları ve sistem harici yollarla kağıt veya elektronik beyanname göndermeleri halinde hiç kayıt ve defter tutmamış sayılacakları gibi Defter-Beyan Sistemi dışından gönderecekleri beyannameler hiç verilmemiş sayılacak ve bu nedenle VUK.'un ilgili ceza hükümleri geçerli olacaktır. Tebliğ kapsamında Defter-Beyan Sistemini kullananlar kendilerine verilen kullanıcı kodu ve şifrenin güvenliğinden sorumlu olacaklar, başka amaçlarla kullanamazlar, herhangi bir üçüncü kişiye açıklayamazlar ve kullanımına izin veremezler, üçüncü kişilere devredemezler, kiralayamazlar ve satamazlar. Başkaları tarafından kullanılması, kaybedilmesi, çalınması vb. durumlarda sorumlular Vergi İletişim Merkezine (444 0 189) veya ilgili vergi dairesine derhal bilgi vermekle yükümlüdür. Sistem doğrudan mükellef tarafından kullanıyorsa yapılan işlemlerden kendisi sorumlu olacaktır. Aracı tarafından kullanılıyorsa, mükelleflerin aracıya verecekleri bilgilerden sorumluluğu varken, meslek mensubu/odası deftere kaydedilen bilgilerin dayanağı olan ilgili belgelere uygunluğundan ve gönderilmesine aracılık ettiği beyanname, bildirim ve dilekçelerin defter kayıtlarına ve kayıtların dayandığı belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkacak vergi ziyaına bağlı olarak salınacak vergi, kesilecek ceza ve hesaplanacak faizlerin ödenmesinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaktır. Bu kapsamda Başkanlığın herhangi bir sorumluluğu yoktur. Sistem üzerinden hazırlanacak tahakkuk fişleri ve/veya ihbarnamelerin mükellefe, vergi sorumlusuna veya bunların yetki verdiği gerçek veya tüzel kişiye elektronik ortamda iletilmesi tebliğ yerine geçecektir. Ayrıca sistem üzerinden yapılacak işlemler kanuni ve idari süresinin son günü saat 23:59’dan önce tamamlanması gerekmekte olup Elektronik ortamda yapılan işlemlerin tespit ve tevsikinde, Başkanlık/vergi dairesi kayıtları geçerli olacaktır.

Diğer Hususlar:

Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce elektronik ortamda beyanname gönderme aracılık yetkisi almış olan gerçek ve tüzel kişiler (31 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri kapsamında verilenler hariç) mevcut kullanıcı kodu ve şifre bilgileri ile sistemi kullanabilirler. Defter-Beyan Sistemini kullanabilir ayrıca bu tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce, Defter-Beyan Sistemini kullanmakla yükümlü olan mükellefler ile aralarında 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi”ni imzalayan meslek mensupları sözleşmenin devam etmesi şartıyla yeni bir sözleşme imzalamasına gerek yoktur. Tebliğin 16. maddesine göre ve 5/1. maddesi uyarınca 31.12.2017 tarihine kadar yapılacak başvurular meslek mensupları tarafından 31.1.2018, basit usule tabi olan mükellefler açısından ise 30.6.2018 tarihine kadar yapılabilir. Tebliğin 7. maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında, basit usule tabi mükelleflerin 30.4.2018 tarihine kadar kaydedilmesi gereken alış ve giderleri ile satış ve hasılatlarına ilişkin üç aylık kayıtlar 31.7.2018 tarihine kadar sisteme kaydedilebilir. Söz konusu tebliğ Resmi Gazetede yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir.

Defter-Beyan Sistemi kapsamına girecek mükelleflerin 2018 hesap dönemine ait defterlerini tasdik ettirmeden tebliğde yapılan açıklamaları dikkate almaları gerekmektedir. Mükellefler cezalı duruma düşmemek için www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden veya gelir vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesi aracılığıyla yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda başvurularını yapmalıdırlar.

19.12.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.


GÜNDEM