Serkan Güneş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmmserkangunes@gmail.com

Maliyet Artı Yönteminin Transfer Fiyatlandırması İşlemlerinde Uygulanması

Vergi mevzuatımızın 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 13. Maddesi düzenlemesi gereğince Türkiye’deki tam ve dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar ilişkili kişilerle gerek yurt içi gerekse yurt dışı faaliyetleri ile ilgili olarak yapılan mal veya hizmet alım ya da satım işlemleri transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı kapsamına alınmış ve  mükellefler açısından bazı yükümlülükler doğurmuştur. Bu yükümlülük kapsamında vergi idaresine yapılacak bildirim ve kullanılacak olan yöntemler ile ilgili tebliğler yayınlanmıştır.

Öncelikle mükelleflere  ilişkili kişilerle yaptıkları işlemlerde uygulayacağı fiyat veya bedeller için  işlemin mahiyetine en uygun olan yöntemi kullanma konusunda seçim hakkı tanınmıştır.

Bu yöntemlerden biri olan maliyet artı yöntemi  emsallere uygun fiyatın, ilgili mal veya hizmet maliyetlerinin makul bir brüt kâr oranı kadar artırılması suretiyle hesaplanmasını ifade eder.

Maliyet artı yöntemi özellikle hammadde ve yarı mamul satışlarında, fason üretimlerde, ve uzun vadeli alım-satım anlaşması yapılan durumlarda uygulama alanı bulmaktadır.

İşletme içinde ilişkisiz kişilere uygulanan genel bir brüt kar marjı varsa (iç emsal) bu kar oranı uygulanması uygun olacaktır. Emsal uygulama için iç işlem sayısı yetersiz ise, o zaman dış emsallerde dikkate alınarak maliyete uygun bir brüt kar marjı ilave edilmelidir.

Buradaki makul brüt kâr oranı, işlemi yapan mükellefin bu mal veya hizmetlere ilişkin olarak ilişkisiz kişilerle yaptığı işlemlerde uyguladığı brüt kâr oranı olacaktır.

Maliyet Artı Yöntemi Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar:

1) Maliyete hangi kalemlerin girdiğini tespit etmek çok önemlidir.

2) Sadece değişken maliyet unsurlarını dikkate alan maliyet bazı ile sabit maliyetleri de hesaba katan toplam maliyet bazının farklı sonuçlar doğuracağı noktasına dikkat edilmelidir.

3) Standard maliyet ve fiili maliyet ayrımı dikkate alınmalıdır.

Maliyet artı yönteminin uygulanabilmesi için kontrol dışı bir işlemin kontrol altındaki bir işlemle karşılaştırılmasında; karşılaştırılan işlemler arasında taraflarca üstlenilen risk ve gerçekleştirilen işlevlerle birlikte maliyetler arasındaki farklılıklar göz önünde bulundurularak, bir farklılık var ise bu farklılıkların maddi etkilerini ortadan kaldıracak düzeltmelerinde yapılabilir olması gerekmektedir. Ayrıca, kontrol altındaki ve kontrol dışı işlemlerde uygulanan muhasebe yöntemleri arasında farklılıklar varsa tutarlılığı sağlamak için kullanılan bilgilerde uygun düzeltmeler yapılmalı ve aynı usul ve esasların kullanımında süreklilik bulunmalıdır.

Standart maliyet mi? Fiili maliyet mi?

VUK’a göre emtialar maliyet bedeli ile değerlenir.(VUK Md. 274-275)

Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder. (VUK Md. 262)

İlgili maddelerde de belirtildiği üzere VUK’a göre Maliyet artı yöntemi uygulanırken standart maliyet değil fiili maliyet esas alınmalıdır.

Örnek Uygulama:

ABC Üretim işletmesinin ilişkili QYZ işletmesine 100 adet ürün satışı gerçekleştirmiştir.

ABC Üretim İşletmesi ilgili dönemde ilişkisiz XYZ  İşletmesi ve ilişkili QYZ İşletmesine yapmış olduğu satış işlemleri sonucunda oluşan rakamlar kullanılarak karşılaştırma yapılmış ve maliyet artı yöntemi uygulaması yapılarak aşağıda ki tablo hazırlanmıştır.

                               

	QYZ	XYZ
DİREK İLK MADDE VE MALZEME	1.000,00	1.000,00
DİREK İŞÇİLİK GİDERLERİ	1.500,00	1.500,00
DİREK GİDERLER	1.000,00	1.000,00
BİRİNCİL MALİYET	3.500,00	3.500,00
GENEL ÜRETİM GİDERLERİ	500,00	500,00
GENEL YÖNETİM GİDERLERİ	300,00	300,00
ÜRETİM MALİYETİ	4.300,00	4.300,00
BRÜT KAR MARJI	860,00	1.720,00
SATIŞ FİYATI	5.160,00	6.020,00
BRÜT KAR MARJI	0,20	0,40
BRÜT KAR MARJI	860,00
SATIŞ İSKONTOSU	0,00	140,00
PAZARLAMA SATIŞ GİDERİ	420,00	200,00
DÜZELTİLMİŞ BRÜT KAR	440,00	1.380,00
DÜZELTİLMİŞ BRÜT KAR	0,10	0,32

 

DÜZELTİLMİŞ BRÜT KAR MARJI( İLİŞKİSİZ)	%32,09
DÜZELTİLMİŞ BRÜT KAR MARJI (İLİŞKİLİ)	%10,23
BRÜT KAR MARJI ARASINDAKİ FARK	%21,86
BİRİM BAŞINA GERÇEK ÜRETİM MALİYETİ	4.300,00
BİRİM BAŞINA ARTTIRILMIŞ BRÜT KAR (4.300*%21,86)	939,98
GERÇEK SATIŞ FİYATI (4.300+860)	5.160,00
BİRİM BAŞINA EMSAL FİYAT(5.160+939,98)	6099,98
QYZ İÇİN KAYDEDİLMİŞ GERÇEK GELİR(100*5.160)	516.000,00
EMSAL FİYATLA SATIŞ TUTARI(100*6099,98)	609.998,00
MALİYET ARTI YÖNTEMİYLE ARTTIRILCAK EMSAL FİYAT FARKI GELİRİ	93.998,00

04.01.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.