Özkan Zeyrek
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
ozkanzeyrek@ttmail.com

Bağımsızlık Mücadelesi Devam Eden Bir Meslek Mali Müşavirlik

Bu makalenin konusu Cumhuriyet döneminden günümüze mali müşavirlik mesleğinin yasallaşması için girişimler ve meslekte gelinen son durumunun kısa bir analizini oluşturmaktadır.

Mesleğin yasal düzenleme çalışmaları 1932 yılında Ticaret Vekâletince hazırlanan ilk düzenleme ile başlamış olup,  ikinci girişim 1938 yılında Avukatlık kanununun çıkarılması sırasında yine Ticaret Vekâletince hazırlanan yasa takip etmiştir.

Bundan sonraki dönemlerde mesleğin yasal düzenlenme işini, Maliye Bakanlığı üzerine almış olup,  Bakanlıkça hazırlanan 1949 yılında üçüncü,  1956 ve 1962 yıllarında dört üncü ve beşinci kanun taslak ve tasarı girişimleri ile de sonuca ulaşılamamıştır.

Altıncı girişimde, Maliye Bakanlığınca bir Serbest Mali Müşavirlik Kanunu Taslağı hazırlanmış olup, Bakanlar Kurulunda görüşülüp, Meclisi Başkanlığına sunulduğu halde kanunlaşmamıştır.

Maliye Bakanlığınca hazırlanan yedinci Kanun taslağında önemli bir değişiklik görmekteyiz. Bu sefer kanunun adı Yeminli ve Serbest Mali Müşavirlik Kanunu Taslağı olarak hazırlanıp Bakanlar kurulunda görüşülüp Milli Güvenlik Konseyi Başkanlığına sunulmuş olup,  Danışma Meclisi Geçici Komisyonlarında görüşülmüş fakat bu da yasallaşamamıştır.

1984 yılında Prof. Dr. Mehmet Yazıcının hazırlamış olduğu yasa sekizinci girişim olarak sonuçsuz kalmış,  Bu sefer 04.12.1985 gün ve 3239 sayılı Kanunla 213 sayılı Vergi Usul Kanununa konan 1 ek (Madde 13) ve 2 geçici madde (13-14) ile Yeminli Mali Müşavirlik adıyla sözde mesleğin yasal düzene kavuşturulması girişiminde bulunulmuştur. Bu girişim basta Anayasa olmak üzere Meslek kanunu tekniğine aykırı olduğundan diğer girişimler gibi sonuçlanamamıştır.

Nihayet en son girişimde Maliye Bakanlığının hazırladığı yasa tasarısı, 1 Mart 1989 ‘da Bakanlar Kurulunda Kabul edilerek Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuş olup, Meclisteki bütün partilerin onayını alan tasarı 13 Haziran 1989 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Elli yedi yıl kanunlaşması için uğraş verilen bir meslek kanununun eksiksiz olarak yürürlüğe girmesi gerekirken, çıkarılan ve sonradan değişikliğe uğrayan 3568 sayılı yasa ihtiyaçlara cevap vermeyen, meslektaşlar arasında ayrımcılığa yol açan, bir tarafı kayıran, objektif olmayan, hakları ve sorumlulukları eşit paylaştırılmamış bir yasa olarak gündeme oturmuş bulunmaktadır. 3568 Sayılı Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik yasasının özellikle mesleğe giriş ve birlik yönetimindeki düzenlemelerin kabul edilebilirliği mümkün olmamalıdır.  Tespit etmiş bulunduğum bu iddialar dayanakları ile aşağıdaki gibidir.

1-      Serbest Muhasebeci mali müşavir olabilmenin özel şartları düzenleyen beşinci maddesi,

c) Serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavını kazanmış olmak.

5786 sayılı kanunla değişen şeklinde,

Kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisini almış ve mesleki yeterlilik sınavında başarılı olduktan sonra yeminli mali müşavirlik sınavını vermiş olanlarda, serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavını kazanmış olma şartı aranmaz.

2-Yeminli Mali Müşavir Olabilmenin Özel Şartları nı düzenleyen 9 maddesine göre

a)      En az 10 yıl serbest muhasebeci mali müşavirlik yapmış olmak
,c)      Bendinin son paragrafının 26.07.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5786 sayılı kanunun 5.maddesiyle değişen şekli)

Kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisini almış ve mesleki yeterlilik sınavını vermiş olanlar, yeterlilik sınavını kazandıkları tarihten itibaren açılacak yeminli mali müşavirlik sınavlarına genel hükümlere göre katılabilirler. Ancak bunların yeminli mali müşavir ruhsatını alabilmeleri için birinci fıkranın (a) bendindeki süreyi tamamlamaları şarttır.

3568 sayılı Kanunun 5.maddesi ile 9. Maddesinde Kamu çalışanı ile özel çalışan arasındaki fark şu şekilde kısaca özetlenebilir.

Kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisini almış ve mesleki yeterlilik sınavını vermiş olanların Yeminli Mali Müşavirlik sınavına girmeleri için Mali Müşavir olmalarına ve on yıl meslekle ilgili çalışmalarına gerek görülmemiştir.

Kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisi olmayan serbest ve bağımlı çalışan meslek mensuplarında ise Mali Müşavir olma koşulunu yerine getirdikten sonra 10 yıl mesleki tecrübeye sahip olma şartı aranmakta olup bu sürenin sonunda ancak Yeminli Mali Müşavirlik Sınavına kabul edilmektedirler. 

Bir kanunun meslek adaylarının mesleğe girişinde bu kadar açık bu kadar taraflı kamu ve özel ayrımı yapması, kamu kesimine ayrıcalık tanıması meslek örgütünce  kabul edilebilir bir durum değildir.  

Kanunun ikinci bölümünde Odalar, nitelikleri ve faaliyet sınırı başlıklı 14 maddenin ilk paragrafı, Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlerin odaları ayrı ayrı kurulur. Meslek yasasının üçüncü bölümünde yer alan 28.maddesi Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlere ait bütün odaların katılacağı Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odalar Birliği kurulur.

Bu maddelerde mali müşavirler ile yeminli mali müşavirlerin odalarının ayrı kurulmasına rağmen odalar birliğinde tek çatı olması düşündürücüdür. Bu konuya bura da yer vermeyeceğim başka bir makale konusu olabilir.

Birlik Yönetim Kurulu başlığını düzenleyen 35.maddesinde (5786 sayılı Kanunun 12’inci maddesiyle değişen fıkra. Yürürlük: 26.07.2008) Birlik yönetim kurulu, kayıtlı olduğu meslek odasında en az üç yıl kıdemli olup serbest veya bir işyerine bağlı olarak bu Kanun hükümlerine göre fiilen mesleki faaliyette bulunan Birlik Genel Kurulu üyeleri arasından üç yıl için seçilen dokuz asıl ve dokuz yedek üyeden oluşur. Yönetim Kurulu Üyelerinden beşinin yeminli mali müşavir olması zorunludur. Yine Birlik Disiplin Kurulunu düzenleyen 38. Maddesinde beş asıl ve beş yedek üyeden oluşan disiplin kurulu üyelerinin üçünün yeminli mali müşavir olması zorunlu tutulmuştur.

Birlik yönetimi ile ilgili yapılacak eleştiriden önce birliği oluşturan meslek mensubu sayısına bakmak gerekmektedir. Kısaca son durum meslek mensubu dağılımı aşağıdaki gibidir.

Meslek Mensubu Faaliyet Dağılım Tablosu

SM                            :  10.179

SMMM                     :  85.545

YMM                        :    4.666

Toplam                   : 100.390.   

YMM/SM-SMM Oranı: 4.666/95.724= 0.04874

Yukarıdaki sayısal hesaplamalar dikkate alındığında Yeminli Mali Müşavirlerin meslek örgütünün tepe yönetiminde olmamaları gerekirken 95.724 kişiden oluşan meslek üyesini bir başka meslek mensubunun yönettiğini görmekteyiz. Aslında 100.390 toplam meslek mensubu sayısı 9 yönetim kurulu üyesine sayısal olarak bölersek meslek mensubuna düşen yönetim kurulu üyesi 100.390/9 =11.154 kişi olarak hesaplanmaktadır. Bu neticede sayısal çoğunluk dikkate alındığında yönetimde hiç olmamaları gerekirken 5 yönetim kurulu üyesi ile mali müşavirleri temsil etmelerinin izahını yapmak mümkün olamamaktadır.

SONUÇ:

3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu meslek mensuplarının nitelikleri dikkate alındığında kendi kendilerini yönetemeyen kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara ikinci bir hak ve imtiyaz sağlayan bakanlığın şiddetli etkisine maruz kalmış bir yapıda olduğu görülmektedir.  Mesleğin bağımsızlığını yine meslek mensupları kendi çabaları ile kazanacaklardır. Yürürlükteki kanunun olumsuzluklarının ve meslek üzerindeki oluşmuş olan bu baskının ancak bilimsel yollarla ve ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde çözülebileceği unutulmamalıdır. Tüm bu zorlukların aşılması halinde kazanan şüphesiz ki Türkiye olacaktır. Bundan böyle meslek mensuplarının kendi kendilerini yönetmesinden ilgili kurum ve kuruluşlarının korkmamaları ve geçmişten alınan tecrübelerle bu mesleğin hak ettiği saygınlığa ulaşması için birlikte hareket etmeleri gerekmektedir. 84 yıldır gündemde olan ve varlığından vaaz geçilemeyen Mali Müşavirlik mesleğinde Davulun ve Tokmağın meslek mensuplarında olması dileğiyle.

 

KAYNAK:

1-İSMMMO Tarihi Yahya ARIKAN

2-3568 Sayılı Kanun

3-TÜRMOB

16.12.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.