Özgür Akkaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Ottimo Yönetim Danışmanlığı ve Müşavirliği A.Ş.
ozgur_akkaya@ismmmo.org.tr

Şireketlerde Özel Denetim İsteme Hakkı

GİRİŞ

Her pay sahibi, pay sahipliği haklarını kullanabilmesi için gerekli olduğu takdirde ve bilgi alma veya inceleme hakkı daha önce kullanılmışsa, belirli olayların özel bir denetimle açığa kavuşturulmasını, gündemde yer almasa bile isteyebilir.

YASAL HÜKÜMLER

Özel denetim müessesesi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 438’inci maddesinde düzenlenmiştir. Şunu baştan belirtmek gerekir ki 6102 sayılı yasa ile bu konuda kapsamlı değişiklikler yapılmak suretiyle İsviçre’den yararlanılmıştır. Burada önemli olan her pay sahibinin bu hakkı kullanabilmesidir. Genel kurul istemi onaylarsa, şirket veya herbir pay sahibi otuz gün içinde şirket merkezinin bulunduğu asliye ticaret mahkemesinden özel bir denetçi atanmasını isteyebilir.

KİMLER ÖZEL DENETİM TALEBİNDE BULUNABİLİR?

Özel denetim talebinde sadece pay sahipleri bulunabilir. İntifa hakkı ve tahvil sahibine  ve alacaklılara bu hak sağlanmamıştır. Söz konusu hakkın anılan kişilere esas sözleşme ile verilip verilmeyeceği tartışmaya açıktır.

GENEL KURULUN İSTEMİ ONAYLAMASI

Genel kurul istemi onaylarsa , şirket veya herbir pay sahibi otuz gün içinde, şirket merkezinin bulunduğu asliye ticaret mahkemesinden bir özel denetçi atanmasını isteyebilir. Genel kurul talebi kabul etmiş olsa bile özel denetçi mahkemece atanır. Bu yolla tarafsızlık sağlanmış, özel denetçi talep kurumuna güven sağlanmıştır. Otuz günlük süre bir düzen hükmü olup, hak düşürücü süre taşımamaktadır.

ÖZEL DENETİM TALEBİNİN GENEL KURUL TARAFINDAN REDDİ

Genel kurulun özel denetim istemini reddetmesi hâlinde, sermayenin en az onda birini, halka açık anonim şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri veya paylarının itibarî değeri toplamı en az birmilyon Türk Lirası olan pay sahipleri üç ay içinde şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atamasını isteyebilir. Dilekçe sahiplerinin, kurucuların veya şirket organlarının, kanunu veya esas sözleşmeyi ihlal ederek, şirketi veya pay sahiplerini zarara uğrattıklarını, ikna edici bir şekilde ortaya koymaları hâlinde özel denetçi atanır. Mahkeme, şirketi ve istem sahiplerini dinledikten sonra kararını verir. Mahkeme istemi yerinde görürse, istem çerçevesinde inceleme konusunu belirleyerek bir veya birden fazla bağımsız uzmanı görevlendirir. Mahkemenin kararı kesindir.

DENETÇİNİN GÖREVLENDİRİLMESİ VE RAPORLAMA

Özel denetçi, incelemenin sonucu hakkında, şirketin sırlarını da koruyarak, mahkemeye ayrıntılı bir rapor verir. Mahkeme, raporu şirkete tebliğ eder ve şirketin, raporun açıklanmasının şirket sırlarını veya şirketin korunmaya değer diğer menfaatlerini zarara uğratıp uğratmayacağına ve bu sebeple istem sahiplerine sunulmamasına ilişkin istemi hakkında karar verir. Mahkeme, şirket ve istem sahiplerine, açıklanan rapor hakkında, değerlendirmeleri bildirmek ve ek soru sormak imkânını tanır.

ÖZEL DENETÇİ HERŞEYİ AÇIKLAYABİLİR Mİ?

Özel denetçi kendisine verilen görev çerçevesinde herşeyi inceler, fakat her bilgiyi ve tespitini raporuna koyamaz. Hüküm neyin açıklanıp açıklanmayacağını denetçiye değil şirketin talebi üzerine mahkemeye bırakmıştır. Mahkeme raporda bir ayıklama isteyebilir. Mahkemece gerçekleştirilen bu ayıklama usulü, hükmün menfaatler dengesini sağlayan diğer bir özelliğidir. Çünkü, sistem özel denetçinin rapor yazıp vermesine, şirketin ve dilekçe sahiplerinin bir sürpriz veya oldu bitti ile karşılaşmalarına müsait değildir. Yönetim kurulu , raporu ve buna ilişkin değerlendirmeleri, ilk genel kurula sunar.

09.03.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.