Ozan Uslu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
info@uslumusavirlik.com

Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Kısım Kısım Teslimlerde KDV İadesi Sorunsalı

3065 sayılı KDV Kanunun (13/d) maddesinde, yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri ile yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamalarının KDV’den istisna olduğu hükme bağlanmıştır.

Anılan düzenleme KDV kanununa 01.08.1998 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 4369 sayılı kanunla eklenmiştir.

Bilindiği üzere her kanun maddesinin bir gerekçesi vardır. Söz konusu bendin gerekçesi aşağıdaki şekildedir.

“Her ne kadar mükelleflerin bu kapsamdaki alışları için yüklendikleri vergileri indirim konusu yapmaları mümkün ise de, özellikle yeni yatırımlarda katma değer yaratılabilmesi uzun süre aldığından ve bu süre zarfında yüklenilen vergilerin, fiilen indirimi mümkün olmadığından, bu durum finansman sıkıntısı yaratmaktadır. Teşvik belgeli yatırımlarda önemli bir girdi olan makine ve teçhizatların bu mükelleflere tesliminin vergiden istisna edilmesi, yatırımcıların finansman sıkıntılarını hafifletecek ve yatırımların teşviki için etken olacaktır.”

Dönemin Maliye Bakanı’nın Plan ve Bütçe Komisyonunda tutanağa geçmesini istediği şu ifadeler yazımızın konusu ile ilintili ve önem taşımaktadır.

“Makine ve teçhizat ifadesi burada yalın anlamıyla makine ve teçhizat olarak kullanılmayacaktır. Uygulamada “teşvik belgesi kapsamındaki” derken, teşvik belgesi kapsamında nelerin makine ve teçhizat grubu içerisinde sayılacağı belgede ayrı ayrı belirtilecek, dolayısıyla, kalıplar veya diğer şeyler de aynı kapsam içerisinde mütalaa edilerek bundan yararlandırılacaktır. Bunun, tutanaklara geçmesini istedim.”

 

Yatırım Teşvik Belgesi (YTB) sahibi mükelleflere bu kapsamda yapılan teslimlerde indirim yolu ile giderilemeyen KDV iade olarak istenebilir.

Madde gerekçesinde ve Plan Bütçe Komisyonunda tutanağa geçirilmesi istenilen ifadelerde iki önemli husus vardır.

1. Yatırımcıların finansman sıkıntısının hafifletilmesi,
2. İstisna kapsamının geniş tutulması. ( Ki sonradan yapılan düzenlemelerle kapsam genişletilmiştir)

*

Söz konusu istisna uygulaması bakımından makine ve teçhizat, amortismana tabi iktisadi kıymet niteliği taşıyan , mal ve hizmet üretiminde kullanılan sabit kıymetleri ifade etmektedir.

Bir malın istisnadan yararlanabilmesi için, öncelikle yatırım teşvik belgesi eki listede yer alması ve makine-teçhizat niteliğinde olması, bu makine-teçhizatın kullanıldığı faaliyetlerin tamamen veya kısmen indirim hakkı tanınan işlemlerden oluşması gerekmektedir.

Sarf malzemeleri ve yedek parçalar ile hizmet üretiminde doğrudan ve zorunlu olarak kullanılanlar dışındaki masa, sandalye, koltuk, dolap, mefruşat gibi demirbaşlar makine ve teçhizat niteliğinde olmadığından istisna kapsamına girmez.

YTB sahibi mükelleflere makine – teçhizatlar tek seferde teslim edilebileceği gibi ürünün niteliği itibariyle teslim parça parça da yapılabilir.

1 numaralı KDV Uygulama Genel Tebliğinde belirtildiği üzere kısmi teslimlerde de istisna geçerlidir.

“… Teşvik belgesi eki listede yer alan set, ünite, sistem, takım ve benzerini oluşturan makine ve teçhizat teslimlerinde de bu istisna kapsamında işlem tesis edilir. Set, ünite, sistem, takım ve benzerini oluşturan muhtelif makine ve teçhizatın kısmi teslimleri de istisna kapsamındadır..”

Yani satılan makine- teçhizat nitelik itibariyle tek seferde teslim edilemiyor, buna ilişkin faturalar parça parça kesiliyor olsa da bu teslim KDV den istisnadır ve bu durumda da indirim yolu ile giderilemeyen KDV iade talep edilir.

Sorumuz şu; Teşvik kapsamında kısım kısım teslimlerde KDV iadesi hangi dönemde istenecektir. 

Örnekse;

LEO Enerji Firması, YTB Sahibi PAK Ambalaj Firmasına enerji tesisi kuruyor olsun.

Tesisin tek seferde kurulması teknik olarak mümkün değildir.

İş 2019 Yılı Ocak döneminde başlayıp 2019 / Aralık döneminde bitecek,  LEO firması PAK firmasına hak ediş usulü her ay KDV siz fatura kesecektir.

LEO firması kesmiş olduğu her fatura için ilgili dönemde KDV iadesi talep edebilir mi? Yoksa KDV iadesini talep etmek için son teslimin yapıldığı yani 2019 / Aralık dönemini mi beklemelidir?

Mali idarenin görüşü iadenin, komple yatırımın tamamlandığı, yani son faturanın kesildiği “ işin tamamen bittiği” dönemde istenmesi gerektiği doğrultusundadır.

Bu görüşe katılmamız mümkün değildir.

Zira;

1. KDV Kanunun 2. Maddesi uyarınca “ Teslim  bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir”
2. KDV Kanunun “Vergiyi Doğuran Olay “ başlıklı 10. Maddesinin C bendi şöyledir;

“Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması”

Kısım kısım mal teslimi veya hizmet ifasında her bir teslim anında vergi doğmaktadır. Amaç verginin geciktirilmemesidir. Mükellefin “daha işin tamamlanmadığı gerekçesi ile” vergiyi öteleme hak ve şansı yoktur.

Yani örneğimizdeki PAK firmasının YTB si olmasaydı, LEO firmasının kesmiş olduğu her bir fatura KDV’li olacaktı.  LEO’nun henüz iş tamamlanmadığı gerekçesiyle KDV yi işin bittiği döneme kadar öteleme şansı yoktu.

Maliye Bakanlığı 16.1.1989 tarih ve 2601010-146/3883 sayılı özelgesinde teslimi uzun zaman alan işlerde fatura düzenlenmese dahi satıcının sevk irsaliyelerine göre KDV’ni hesaplanabileceği yönünde görüş bildirmiştir.

Türk ticaret Kanunun 23. Maddesi – a bendi aşağıdaki gibidir.

Bu maddedeki özel hükümler saklı kalmak şartıyla, tacirler arasındaki satış ve mal değişimlerinde de Türk Borçlar Kanununun satış sözleşmesi ile mal değişim sözleşmesine ilişkin hükümleri uygulanır.

Sözleşmenin niteliğine, tarafların amacına ve malın cinsine göre, satış sözleşmesinin kısım kısım yerine getirilmesi mümkün ise veya bu şartların bulunmamasına rağmen alıcı, çekince ileri sürmeksizin kısmi teslimi kabul etmişse; sözleşmenin bir kısmının yerine getirilmemesi durumunda alıcı haklarını sadece teslim edilmemiş olan kısım hakkında kullanabilir. Ancak, o kısmın teslim edilmemesi dolayısıyla sözleşmeden beklenen yararın elde edilmesi veya izlenen amaca ulaşılması imkânı ortadan kalkıyor veya zayıflıyorsa ya da durumdan ve şartlardan, sözleşmenin kalan kısmının tam veya gereği gibi yerine getirilemeyeceği anlaşılıyorsa alıcı sözleşmeyi feshedebilir.

Söz konusu maddeye göre de kısım kısım teslim bir satış şeklidir.

Gerek KDV kanununda gerekse TTK da kısım kısım teslimler konusunda sınırlama yapılmamıştır. Fatura düzenlenince teslime konu mal-hizmet kabul edilmiş olur.

Teslim gerçekleşince KDV kanununa göre vergiyi doğuran olay meydana gelir. Bu doğrultuda vergiye tabi olmayan işlemlerde de teslim gerçekleşince iade hakkının doğması gerekir.

Sonuç olarak;

• Bir yandan kısım kısım mal teslimlerinde, teslimi vergiyi doğran olay olarak kabul edilip KDV’nin her bir teslimde tahsil edilmesi,
• öte yandan amacı yatırımcının üzerinde finansman yükünün hafifletilmesi suretiyle yatırımın desteklenmesi olan yasanın farklı yorumlanarak Katma Değer Vergisi  iadesinin geciktirilmesi

kanaatimizce çelişmektedir.

09.09.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.