YMM Nurcan Çepni Kurum Kazancının % 5´i İle Sınırlı Bağış ve Yardımlar (19.04.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Nurullah Çuhadar
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Müfettişi
ncuhadar@msn.com

İşletmelerde Hurdaya Ayrılacak Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlere İlişkin Muhasebe Kayıtları ve Hurda Olarak Satışının Vergisel Sonuçları

İşletmelerde kullanılma olanağı kalmayan ve hurdaya ayrılmasına karar verilen Amortismana Tabi İktisadi kıymetleri (ATİK) ayrı bir hesapta takip etmek gerekmektedir. Bunun içinde ATİK’in çeşitli nedenlerle işletmede kullanılma ve satış olanaklarını yitiren stoklar ve duran varlıkların izlendiği hesap olan “294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar” hesabında takip edilmesi gerekmektedir. Böylece bu İktisadi kıymetler hurdaya ayrılmış olacaktır. Bu ATİK’lerin hurdaya ayrıldığı döneme kadarki Birikmiş Amortismanlarını da, hurdaya ayrılan amortismana tabi varlıklar için ayrılan amortismanların izlendiği hesap olan “299 Birikmiş Amortismanlar” hesabında takip edilmesi gerekmektedir.

294 Nolu hesaptaki hurdaya ayrılan ATİK’lerin satışı söz konusu olduğu zamanda, bu hesapları kullanarak aktiften çıkartılması yapılır.

KDV Yönünden Değerlendirirsek;

Katma Değer Vergisi Kanununun; 17/4-g maddesinde, hurda metal teslimlerinin KDV den istisna olduğu belirtilmiştir. Konuya ilişkin olarak, 26.04.2014 tarih ve 28983 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinin "Hurda ve Atık Teslimi" başlıklı bölümünün (1/C-2.1.3.3.3.2) kısmında;

"Hurda kavramı; her türlü metal, plastik, lastik, kauçuk, kağıt, cam hurdasını, bunların hurda halindeki karışımlarını, aynen veya onarılması suretiyle üretim amaçlarına uygun olarak kullanılamayacak haldeki metal, plastik, lastik, kauçuk, kağıt, cam karakterli her türlü ham, yarı mamül ve mamül maddeyi ifade ettiği açıklanmıştır.

KDV Kanununun 29/1 inci maddesine göre mükellefler, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’den, faaliyetlerine ilişkin olarak, kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’yi veyahut ithal ettikleri mal ve hizmetler dolayısıyla ödedikleri KDV’yi indirebilirler. Vergi indiriminden yararlanabilmek için bu indirimle ilgili vergiye tabi bir işlemin yapılmış olması şarttır. Bu nedenle, Kanunun (30/a) maddesinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmetin ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan KDV’nin indirim konusu yapılmayacağı hükme bağlanmıştır.

KDV Kanununun 58 inci maddesi gereğince ise mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesapladıkları KDV, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilemez. hükmünün mevhum-u muhalifinden hareketle indirilemeyecek KDV’nin gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabileceği ortaya çıkmaktadır.

Bu hükümler çerçevesinde, söz konusu amortismana tabi iktisadi kıymetlerin aynen veya onarılmak suretiyle kullanılamayacak durumda olmaları halinde bunların teslimi KDV Kanununun (17/4-g) maddesi uyarınca katma değer vergisinden müstesna olacaktır. Kısmi istisna kapsamına giren bu işlem dolayısıyla yüklenilen vergilerin de prensip olarak, işlemin yapıldığı dönemde indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir.

Ancak, iktisadi kıymet hurda haline gelinceye kadar indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanılmış olduğundan yüklenilen vergilerin tamamı değil, hurda olarak satış bedelinin iktisadi kıymetin tabi olduğu KDV oranına isabet eden kısmı indirim hesaplarından çıkarılacaktır.

Buna göre, iktisadi kıymetin hurda olarak satılması halinde hurda satış bedelinin ATİK’in alımı sırasında tabi olduğu vergi oranı ile çarpılması suretiyle bulunacak miktarın, satışın yapıldığı dönem beyannamesinin “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV’nin İlavesi” satırında beyan edilerek indirim hesaplarından çıkarılması ve aynı tutarın gelir/kurumlar vergisi uygulamasında gider hesaplarına alınması gerekmektedir.

Bu durumda özetle;

Ø 294 “Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar” hesabına alınarak hurdaya ayrılan ATİK’in teslimi, KDV Kanununun 17/4-g maddesi uyarınca KDV den istisna bulunduğundan, bu teslime ilişkin olarak düzenlenen faturada KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.

Ø Ancak, ATİK hurda olarak satıldığından ve satış işlemi KDV’den istisna olduğu için KDV Kanunun 30/a maddesi gereğince ATİK’in alışı sırasında yüklenilen katma değer vergisi indirim konusu yapılamamaktadır.

Ø Bu nedenle ATİK alışında ödenen ve ilgili dönemde indirim konusu yapılan KDV oranının satılan hurda bedeline uygulanmak suretiyle bulunacak tutar, indirilemeyecek KDV haline dönüştüğü satış tarihindeki vergilendirme dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV’nin İlavesi” satırına dahil edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir.

Ø Kanununun 58 inci maddesi gereğince indirim hesaplarından çıkarılan ve İlave edilecek KDV olarak beyan edilen tutar ise mükellef tarafından kazancının tespitinde işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir. Mükellefin ATİK satış kazancı tespit edilirken söz konusu tutar giderlere ilave edilecektir.

Gelir İdaresinin Görüşü;

Gelir İdaresi Başkanlığı bu konuda vermiş olduğu birçok özelgede hurdaya ayrılan ATİK’lerin KDV’den istisna olarak satışı halinde bunların alışında indirim konusu yapılan KDV’nin tamamını ilave edilecek KDV olarak beyan edilmesi konusunda görüş bildirmiştir. Bu özelgelerden bazıları aşağıdaki gibidir.

(1-Gelir İdaresi Başkanlığı, Trabzon Vergi Dairesi Başkanlığı 31/01/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.61.15.01-621-21-2010-12 sayılı özelgesi, 2-Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 09/03/2016 tarih ve 84974990-130[30-2014/01]-11215 sayılı özelgesi)

ANCAK, Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 23/02/2016 tarih ve 84974990-130[17-2014-36]-7612 sayılı özelgesinde bizimde katıldığımız farklı bir görüş bildirilmiştir. Buna göre;

Sadece satışlara isabet eden kısmın indirimlerden çıkarılarak ilave edilecek KDV olarak beyan edilmesi gerektiği yönünde görüş beyan etmiştir. Tarafımızca da bu görüş mevzuata daha uygundur. Zira ortada ATİK’in iktisadi ömrü kadar bir kullanımı söz konusudur. Bu kullanıma bağlı olarak tüketilen iktisadi kıymete isabet eden KDV’nin indirim konusu yapılması mükellefin en doğal hakkıdır. Gelir İdaresindeki bu görüş değişikliği hem hakkaniyete daha uygun olmuştur. Hem de işletmede kullanılmayan ATİK’lerin Bilançolardan temizlenmesi yolunu açacaktır.

ÖRNEK;

İşletme, 2012 yılında 5.000-TL + 900-TL KDV ödeyerek satın almış ve aktife almış olduğu bir Demirbaşın kullanım süresi dolmuş olması nedeniyle 31.01.2017 tarihinde hurdaya ayırmaya karar vermiştir. Demirbaşın Amortisman Oranı %20 olup, tamamı itfa edilmiştir. Bu karar üzerine yapılacak yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

___________________ 31.01.2017 __________________________________

294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar 5.000

255-Demirbaşlar 5.000

_____________________31.07.2017____________________________________

257- Birikmiş Amortismanlar 5.000

299- Birikmiş Amortismanlar 5.000

__________________________/_________________________________________

Hurdaya ayrılan Demirbaşın 500-TL bedelle 21.08.2017 tarihinde hurda olarak satışı gerçekleşmiştir.

____________________________21.08.2017___________________________________

100-Kasa 500

299- Birikmiş Amortismanlar 5.000

294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar 5.000

679- Olağandışı Gelir ve Karlar 500

_______________________________/____________________________________________

Bu satışa isabet eden KDV (500*18=) 90-TL indirimlerden çıkarılarak ilave edilecek KDV olarak beyan edilecek, ancak bu tutar aynı zamanda aşağıdaki yevmiye kaydıyla gider olarak kayıtlara yansıtılacaktır.

_________________________________21.08.2017____________________________________

689- DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 90

391- HESAPLANAN KDV 90

04-İlave Edilecek KDV (500*%18=) 90

_____________________________/________________________________________________

Yukarıdaki yevmiye kaydında görüleceği üzere KDV istisnası kapsamında hurda olarak satılan demirbaşa ilişkin yüklenilen KDV’nin tamamı değil sadece satışa isabet eden kısmı indirimlerden çıkarılarak “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV’nin İlavesi” olarak beyan edilecektir. Ayrıca bu tutar gider olarak dikkate alınacaktır. Böylece hurda demirbaş satışından elde edilen safi kazanç (500-90=) 410-TL olarak kayıtlara yansımış olacaktır. (Farklı yevmiye kayıtlarıyla da aynı sonuca ulaşılması mümkündür.)

23.08.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)